Đánh giá Mức độ Sẵn sàng Thực hiện Mua sắm Công Bền Vững tại Việt Nam - Cơ hội và các rào cản

Đánh giá Mức độ Sẵn sàng Thực hiện
Mua sắm Công Bền Vững tại Việt Nam
Kết quả: Các cơ hội và các rào cản

Đỗ Hồng Anh
GreenField consulting Ltd.
www.gfd.com.vn
25 tháng 6 năm 2009

GIỚI THIỆU

• Mục đích của Nghiên cứu
– Tìm hiểu tổng quát quy trình mua sắm công tại các cấp, đối
với cả 3 đối tƣợng mua sắm: tài sản hàng hóa, dịch vụ, dự
án đầu tƣ xây dựng; nắm đƣợc các tiêu chí ra quyết định
cuối cùng về việc mua sắm;
– Tìm hiểu các khung pháp lý hiện hành đối với phát triển
bền vững và đối với mua sắm và xác định xem mua sắm
công bền vững đƣợc pháp luật hóa trong khuôn khổ nào;
– Xác định các cơ hội và rào cản đối với SPP tại Việt Nam;

GIỚI THIỆU

• Mục đích của Nghiên cứu
– Đánh giá ngành gỗ ở Việt Nam liệu có phù hợp làm điểm
xuất phát để triển khai và áp dụng SPP không;
– Đƣa ra các gợi ý về luật pháp, về quy định, hoặc quy trình
triển khai để hỗ trợ và thúc đẩy thực hiện SPP;
– Xác định các cơ quan Chính phủ và phi Chính phủ có thể
đóng vai trò tiên phong trong việc thúc đẩy mua sắm bền
vững tại Việt Nam.

GIỚI THIỆU

• Phƣơng pháp nghiên cứu
Nghiên cứu tại
bàn

Phỏng vấn: Góp ý của:

- Cán bộ Chính phủ - Bộ NN&PTNT

- Các nhà tài trợ quốc tế - Viện NC PTBV

- Doanh nghiệp tư nhân Hỗ trợ của:
- Sứ quán Hà Lan
Phân tích

Hội thảo

MUA SẮM CÔNG ĐƢỢC TỔ CHỨC VÀ
THỰC HIỆN NHƢ THẾ NÀO TẠI VIỆT NAM

• Lập kế hoạch chi tiêu ngân sách
– Luật Ngân sách số 01/2002/QH11 (Chƣơng II)
– Các cơ quan nhà nƣớc các cấp sẽ đề xuất kế hoạch chi tiêu năm
tiếp theo và trình lên cơ quan cấp trên
– Các Bộ, ngƣời đứng đầu cơ quan ngang bộ và Chủ tịch UBND tỉnh
sẽ trình kế hoạch chi tiêu trong phạm vi mình quản lý lên Bộ Tài
chính
– Bộ TC trình kế hoạch lên Chính phủ
– Chính phủ trình kế hoạch lên Quốc hội phiên họp cuối năm để xem
xét phê duyệt


• Mua sắm tài sản hàng hóa
– Luật Đấu thầu số 61/2005/QH11
– Có 7 hình thức có thể áp dụng trong mua sắm tài sản hàng hóa tùy
thuộc vào tính chất của mua sắm
– Có 10 bƣớc trong quy trình đấu thầu (áp dụng với đấu thầu rộng
rãi và đấu thầu hạn chế)


– Quy trình mua sắm tài sản hàng hóa bằng ngân sách công đƣợc
quy định trong Thông tƣ 63/2007/TT-BTC và sau đó đƣợc sửa đổi
bổ sung bởi Thông tƣ 131/2007/TT-BTC của Bộ Tài chính (BTC)
– Hai thông tƣ này quy định rõ thẩm quyền và chức năng mua sắm
cho từng cấp cơ quan hành chính của nhà nƣớc
– Thủ trƣởng cơ quan ở trung ƣơng có văn bản phân cấp về thẩm
quyền quyết định mua sắm tài sản cho các cơ quan, đơn vị trực
thuộc. UBND tỉnh có quyền quyết định việc phân cấp về thẩm
quyền quyết định mua sắm tài sản tại các cơ quan, đơn vị thuộc
phạm vi quản lý.
– Các cơ quan đƣợc phân cấp sẽ chịu trách nhiệm về các kế hoạch
mua sắm đấu thầu trong phạm vi ngân sách đƣợc phê duyệt


– Tháng 11 năm 2007 Thủ tƣớng ban hành:
Quyết định số 179/2007/QĐ-TTg ban hành quy chế tổ chức
mua sắm tài sản hàng hóa từ ngân sách nhà nƣớc theo
phƣơng thức tập trung. Văn bản này quy định phƣơng thức
mua sắm hàng hóa ngƣợc lại với hƣớng dẫn của hai Thông
tƣ đề cập ở trên


– Quyết định số 179/2007/QĐ-TTg ban hành quy chế mua sắm
theo phƣơng thức tập trung
– Quyết định này nhằm thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí,
chống tham nhũng trong sử dụng ngân sách nhà nƣớc, bảo
đảm tài sản, hàng hoá đƣợc trang bị đồng bộ, hiện đại, bảo
đảm công khai, minh bạch trong mua sắm:
• Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan Trung ương, Chủ tịch Ủy ban nhân
dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương giao dự toán mua sắm
cho đơn vị được giao tổ chức mua sắm tài sản, hàng hoá theo
phương thức tập trung


– Quyết định số 179/2007/QĐ-TTg ban hành quy chế mua sắm theo
phƣơng thức tập trung
– Từ khi Quyết định này đƣợc ban hành, việc triển khai tại các Bộ và
các tỉnh thành phố hầu nhƣ không đáng kể. Nguyên nhân gồm:
• Các cơ quan chưa triển khai quyết định là vì họ đang quen thực
hiện phân cấp mua sắm từ nhiều năm nay
• Việc phân cấp mua sắm rất thuận tiện cho việc quản lý ngân sách,
và giúp cho việc mua sắm đáp ứng sát với nhu cầu sử dụng; Nếu
thực hiện mua sắm tập trung thì sẽ rất bất tiện vì người được giao
thực hiện mua sắm không phải là người sử dụng sẽ khiến cho việc
mua sắm không đúng với yêu cầu


• Lựa chọn nhà thầu xây dựng

Luật Đấu thầu Luật
Xây dựng

Dự án xây dựng sử
dụng ngân sách

Luật Bảo vệ
Môi trƣờng Luật Doanh
nghiệp


– Luật Xây dựng số 16/2003/QH11 năm 2003
– Luật Doanh nghiệp số 60/2005/QH11 năm 2005
– Luật Đấu thầu số 61/2005/QH11 năm 2005
– Luật Bảo vệ Môi trƣờng số 52/2005/QH11 năm 2005


– Nghị định số 111/2006/NĐ-CP ngày 29 tháng 9 năm 2006
hƣớng dẫn thi hành Luật Đấu thầu và lựa chọn nhà thầu
theo Luật Xây dựng
– Nghị định này sau đó đƣợc thay thế bởi Nghị định số
58/2008/NĐ-CP ngày 5 tháng 5 năm 2008
– Quy trình đấu thầu lựa chọn nhà thầu cho dự án xây dựng
sử dụng ngân sách nhà nƣớc sử dụng hình thức đấu thầu
rộng rãi và đấu thầu hạn chế gồm 12 bƣớc (Nghị định
58/2008/NĐ-CP, Chƣơng 2, Chƣơng 3 và Chƣơng 5)


– Nghị định 58/2008/ND-CP còn quy định cá nhân trực tiếp
tham gia hoạt động đấu thầu phải có chứng chỉ đào tạo, bồi
dƣỡng nghiệp vụ về đấu thầu
– Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ có trách nhiệm tổ chức các hoạt
động đào tạo, bồi dƣỡng nghiệp vụ về đấu thầu
– Bộ KH&ĐT đã giao Cục Quản lý Đấu thầu chịu trách nhiệm
xây dựng các khóa đào tạo về đấu thầu, quy định về các cơ
sở đào tạo, cấp chứng chỉ, và định kỳ hàng năm báo cáo Bộ
Kế hoạch và Đầu tƣ; Bộ, ngành hoặc địa phƣơng liên quan
để theo dõi, tổng hợp.


– Trong thực tế, việc thực hiện các bƣớc quy trình đấu thầu trong
thực tế còn nhiều bất cập
(Tháng 5 năm 2009, Chính phủ trình lại Ủy ban Thường vụ Quốc
hội về việc chỉnh sửa 4 luật trên liên quan đến triển khai dự án xây
dựng sử dụng ngân sách nhà nước. Hiện Chính phủ và Ủy ban
Thường vụ Quốc hội vẫn tiếp tục làm việc để chỉnh sửa và bổ
sung các luật này).


• Lựa chọn nhà thầu xây dựng :
Yêu cầu về Báo cáo Đánh giá Tác động Môi
trƣờng (ĐTM)
– Luật Xây dựng (Điều 37) cũng quy định nội dung các dự án
xây dựng phải bao gồm báo cáo đánh giá tác động môi
trƣờng (ĐTM)
– Luật Bảo vệ Môi trƣờng số 52/2005/QH11 ngày 29 tháng 11
năm 2005 quy định cụ thể các hoạt động và nội dung của
ĐTM. Luật này đƣợc hƣớng dẫn thi hành bởi Nghị định
80/2006/NĐ-CP sau đó đƣợc sửa đổi bổ sung bởi Nghị định
21/2008/NĐ-CP tháng 2 năm 2008


Yêu cầu về Báo cáo Đánh giá Tác động Môi trƣờng
(ĐTM)
– Luật Bảo vệ Môi trƣờng và hai Nghị định này quy định rõ:
• Bộ Tài nguyên và Môi trường xây dựng, ban hành quy chuẩn kỹ
thuật quốc gia về chất lượng môi trường
• Các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp
quốc gia, phát triển ngành, lĩnh vực trên quy mô cả nước, phát triển
kinh tế - xã hội của tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, quy
hoạch sử dụng đất; bảo vệ và phát triển rừng; khai thác và sử dụng
các nguồn tài nguyên thiên nhiên khác trên phạm vi liên tỉnh, liên
vùng, quy hoạch phát triển vùng kinh tế trọng điểm, quy hoạch tổng
hợp lưu vực sông quy mô liên tỉnh phải lập ĐMC.
• Các dự án đầu tư xây dựng phải lập ĐTM được trình bày trong
Nghị định 21/2008/NĐ-CP


Yêu cầu về Báo cáo Đánh giá Tác động Môi trƣờng
(ĐTM)
TRONG THỰC TẾ:
– Không có các hƣớng dẫn pháp lý cụ thể về các phƣơng pháp xây
dựng ĐTM trong một số lĩnh vực đầu tƣ xây dựng. Ví dụ, không có
tài liệu pháp lý quy định phƣơng pháp lập báo cáo ĐTM cho các
dự án khai thác tài nguyên, hoặc xây dựng nhà máy thủy điện, v.v.
có thể ảnh hƣởng tới toàn bộ lƣu vực sông hoặc khu vực đồng
bằng.
– Mặc dù việc lập và trình thẩm định ĐTM là bƣớc bắt buộc trong
việc trình duyệt các dự án đầu tƣ xây dựng sử dụng ngân sách,
nhƣng việc theo dõi triển khai các biện pháp bảo vệ môi trƣờng
đƣợc phê duyệt trong ĐTM vẫn còn rất hạn chế.

CƠ HỘI THỰC HIỆN SPP Ở VIỆT NAM:
VỀ HỆ THỐNG PHÁP LÝ

• Kế hoạch Xây dựng Luật mua sắm Xanh
– Viện Chiến lƣợc và Chính sách Tài nguyên Môi trƣờng (Bộ
TN&MT) đang nghiên cứu để xây dựng Luật Mua sắm Xanh
– Theo kế hoạch, Luật này sẽ đƣợc chính thức ban hành vào
năm 2015 và nghị định hƣớng dẫn sẽ đƣợc ban hành năm
2017


• Quy định về Tiết kiệm Năng lƣợng
– Nghị định số 102/2003/NĐ-CP năm 2003 về việc tiết kiệm và
sử dụng hiệu quả năng lƣợng
– Quyết định số 79/2006/QĐ-TTg năm 2006 phê duyệt Chƣơng
trình Mục tiêu Quốc gia về Sử dụng Năng lƣợng Tiết kiệm
và Hiệu quả; Thông tƣ số 142/2004/TT-BTC-BCT tháng 11
năm 2007 hƣớng dẫn việc sử dụng và quản lý kinh phí sự
nghiệp thực hiện chƣơng trình mục tiêu quốc gia về sử
dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả. Chính phủ chuẩn bị
ngân sách để thực hiện tiết kiệm năng lƣợng
– Đã có các cơ quan nhà nƣớc đang triển khai thực hiện mua
sắm sản phẩm tiết kiệm năng lƣợng


• Lập Kế hoạch Chi tiêu Ngân sách
– SPP có thể đƣợc đƣa vào từ bƣớc lập kế hoạch chi tiêu
ngân sách của các cấp cơ quan nhà nƣớc
– Khi các cán bộ lập kế hoạch cho chi tiêu năm sau, họ đã có
thể đƣa các tiêu chi về chi tiêu bền vững vào kế hoạch và
trình lên cấp thẩm quyền cao hơn
– Lập kế hoạch chi tiêu ngân sách có bao gồm tiêu chí mua
sắm bền vững có thể trở thành việc làm thƣờng niên tại các
cấp của cơ quan nhà nƣớc nếu có sự hỗ trợ, hƣớng dẫn và
quản lý từ Bộ Tài chính và Bộ TNMT (thực hiện Luật Bảo vệ
Môi trƣờng về tiêu dùng bền vững tại Điều 33 và Điều 34).


• Phƣơng thức Mua sắm tập trung
– SPP cũng có cơ hội đƣợc thực hiện khi Quyết định của Thủ
tƣớng về việc ban hành quy chế mua sắm hàng hóa tài sản
từ ngân sách nhà nƣớc theo phƣơng thức tập trung (số
179/2007/QĐ-TTg) đƣợc tích cực triển khai.
– Khi triển khai phƣơng thức mua sắm tập trung, chỉ có một
cơ quan thẩm quyền chịu trách nhiệm mua sắm cho một Bộ,
hoặc một tỉnh. Việc giới thiệu và thực hiện SPP với một cơ
quan mua sắm sẽ thuận tiện hơn rất nhiều (giảm công tác
tập huấn tại nhiều cấp)
– Mua sắm tập trung giúp tạo ra đơn đặt hàng đủ lớn để có
đƣợc lợi thế về giá cả


• Luật Phòng chống Tham nhũng số 55/2005/QH11
– Chƣơng II của Luật này, có hai phần: 1/ Công khai minh bạch
trong hoạt động của cơ quan tổ chức; 2/ Xây dựng và thực hiện
các chế độ, định mức, tiêu chuẩn

• SPP sẽ hƣởng ứng việc thực thi Luật Phòng chống
Tham nhũng:
– Việc giới thiệu SPP sẽ bao gồm các nội dung về thông báo rộng rãi
đối với công chúng và các doanh nghiệp về chính sách, chủ
trƣơng, tiêu chuẩn, thông số kỹ thuật, quy trình mua sắm, điều
kiện đƣợc giao hợp đồng, giúp tăng cƣờng các kênh thông tin
nhằm công khai, minh bạch các hoạt động của cơ quan bộ phận
có chức năng mua sắm
– Việc giới thiệu SPP cũng bao gồm xây dựng các tiêu chuẩn, tiêu
chí ƣu tiên.


• Triển khai Chƣơng trình Nghị sự 21 tại Việt Nam
– Thủ tƣớng ra Quyết định số 153/2004/QĐ-TTg về việc Ban
hành định hƣớng phát triển bền vững ở Việt Nam (08/2004):
• Thay đổi mô hình và công nghệ sản xuất, mô hình tiêu dùng theo
hướng sạch hơn và thân thiện với môi trường
• Thực hiện quá trình "công nghiệp hóa sạch thông qua: cải tiến hệ
thống pháp luật, đổi mới kinh tế, áp dụng khoa học kỹ thuật tiên
tiến, tăng cường nhận thức


• Luật Bảo vệ Môi trƣờng
– Luật Bảo vệ Môi trƣờng và các Nghị định hƣớng dẫn là cơ
sở pháp lý cho việc thực hiện. Cần có sự phối hợp và cam
kết giữa các cơ quan hữu quan: Bộ KH&ĐT, Bộ TNMT, Bộ
NN&PTNT, Bộ XD, Bộ TC, và Bộ Công An (quản lý Cục Cảnh
sát Môi trƣờng)
– Phải thực thi đƣợc hệ thống luật thông qua sự đồng thuận
và hợp tác giữa các bộ


• Sử dụng Ngân sách Nhà nƣớc để Bảo vệ Môi trƣờng
và Xử lý Chất thải:
– Quyết định của Thủ tướng số 64/2003/QĐ-TTg năm 2003 đặt kế hoạch
xử lý triệt để hơn 400 cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng trong
và đã được điều chỉnh lại bằng Quyết định số 58/2008/QĐ-TTg bằng
việc hỗ trợ có mục tiêu kinh phí từ ngân sách nhà nước nhằm xử lý triệt
để, khắc phục ô nhiễm, và giảm thiểu suy thoái môi trường từ một số
đối tượng công ích
– Đây là một ví dụ thiết thực về việc tính chi phí vòng đời sản phẩm, trong
đó không chỉ gồm chi phí giá mua mà còn chi phí xử lý hậu quả sau khi
sử dụng
– Qua việc này thấy sự cần thiết triển khai SPP trong việc ra quyết định
về mua sắm. Việc đưa các tiêu chí môi trường vào ngay từ giai đoạn
xây dựng đề bài và thông số kỹ thuật đối với sản phẩm sẽ giúp tiết kiệm
ngân sách xử lý hậu quả sau này


• Phân bổ Ngân sách Bảo vệ Môi trƣờng
– Năm 2009 là năm đầu tiên Bộ Tài chính công bố một khoản
chi ngân sách năm về bảo vệ môi trƣờng. Ngân sách đƣợc
duyệt cho năm 2009 là 5.264 tỷ đồng bao gồm 850 tỷ cho
các chƣơng trình quốc gia và 4.414 tỷ cho các chƣơng trình
cấp tỉnh
– Có thể thu xếp ngân sách triển khai SPP

TRONG CÔNG TÁC TỔ CHỨC

• Nội dung về SPP có thể đƣợc đƣa vào các khóa tập
huấn về tổ chức đấu thầu do Cục Quản lý Đấu thấu
quản lý
• Cục Quản lý Đấu thầu có thể thông qua các nội dung
khóa học đấu thầu để nâng cao nhận thức và năng
lực triển khai SPP

SỰ CHUẨN BỊ CỦA THỊ TRƢỜNG trong ngành gỗ

• Việt Nam có 169 doanh nghiệp chế biến sản xuất sản phẩm đồ
gỗ đƣợc cấp chứng chỉ về chuỗi hành trình sản phẩm Chain of
Custody (CoC); Việt Nam giữ số chứng chỉ CoC ngành gỗ cao
thứ ba Châu Á
• Các doanh nghiệp có chứng chỉ CoC này đều có định hƣớng
xuất khẩu. Họ không thiết lập các kênh phân phối cho thị
trƣờng trong nƣớc bởi thị trƣờng trong nƣớc không có nhu
cầu sử dụng sản phẩm có chứng chỉ
• Nếu áp dụng phƣơng thức mua sắm tập trung, cơ quan mua
sắm có thể tạo ra đơn đặt hàng đủ lớn đối với sản phẩm gỗ có
chứng chỉ, để các doanh nghiệp cung cấp có thể chào với giá
thấp hơn và giảm chi phí phân phối

RÀO CẢN ĐỐI VỚI SPP Ở VIỆT NAM:

• Thiếu sự kết nối giữa các luật hiện hành
– Hiện chƣa có các hƣớng dẫn hoặc các kết nối để đƣa ĐTM
và các quy định bảo vệ môi trƣờng khác vào quá trình mua
sắm
– Cần có sự phối hợp về quy định pháp lý giữa các Bộ


• Thiếu hƣớng dẫn mang tính pháp lý về phƣơng
pháp ĐTM
– Hiện chƣa có một hƣớng dẫn pháp lý về phƣơng pháp xây
dựng ĐTM trong các dự án đầu tƣ xây dựng có ảnh hƣởng
rộng lớn đến vùng đệm xung quanh dự án


• Thiếu các tiêu chuẩn quốc gia về sản phẩm thân
thiện môi trƣờng
– Hiện chƣa có hƣớng dẫn hoặc bộ tiêu chuẩn về thân thiện
môi trƣờng cho các sản phẩm
– Hiện cũng chƣa có các quy định hoặc hƣớng dẫn về việc
dán tem thân thiện môi trƣờng lên sản phẩm. Nếu làm đƣợc
việc này sẽ tạo thuận lợi để thực hiện SPP

VỀ PHỐI HỢP THỰC HIỆN

• Chƣa có sự phối hợp giữa các Bộ ngành liên quan
– Hiện nay thực hiện quy trình mua sắm do Bộ KH&ĐT quản
lý và giao cho Cục Quản lý Đấu thầu
– Hiện chƣa có phối hợp quản lý giữa Bộ KH&ĐT và Bộ TNMT
trong việc đƣa các tiêu chí thân thiện môi trƣờng vào quy
trình mua sắm.
– Luật về Mua sắm Xanh đang đƣợc xây dựng theo kế hoạch
sẽ cần sự phối hợp chặt chẽ giữa hai Bộ nói trên.

VỀ NĂNG LỰC VÀ NGUỒN LỰC

• Năng lực và Nguồn lực
– Không có nguồn lực nhân sự để triển khai và cũng chƣa
đƣợc tập huấn về SPP
– Thực hiện mua sắm bền vững sẽ đắt đỏ hơn mua sắm hàng
hóa thông thƣờng

THỊ TRƢỜNG

• Các nhà sản xuất tại Việt Nam chƣa đƣợc chuẩn bị
để sản xuất và cung cấp các sản phẩm bền vững
thân thiện môi trƣờng
• Có rất ít các sản phẩm thân thiện môi trƣờng (sản
xuất trong nƣớc) đƣợc bán trên thị trƣờng

QUAN ĐIỂM CÁC NHÀ TÀI TRỢ

• Các nhà tài trợ quan tâm đến việc hỗ trợ xây dựng
chính sách, nâng cao năng lực và thể chế
• Chính phủ phải chủ động trong việc giới thiệu và
triển khai SPP

Đánh giá Mức độ Sẵn sàng Thực hiện Mua sắm Công Bền Vững tại Việt Nam - Cơ hội và các rào cản

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (17)

Similar to Đánh giá Mức độ Sẵn sàng Thực hiện Mua sắm Công Bền Vững tại Việt Nam - Cơ hội và các rào cản

Similar to Đánh giá Mức độ Sẵn sàng Thực hiện Mua sắm Công Bền Vững tại Việt Nam - Cơ hội và các rào cản (20)

Đánh giá Mức độ Sẵn sàng Thực hiện Mua sắm Công Bền Vững tại Việt Nam - Cơ hội và các rào cản