PİYASA TALEBİ ANALİZİ

Talep yasası: Diğer Şeyler sabitken ( CP) bir malın fiyatı
arttığında talebi azalır, yada bir malın fiyatı azaldığında
talebi artar. Ters yönlü bir ilişki vardır nedeni Gelir Etkisi,
İkame Etkisi ve Azalan Marjinal Fayda ilkesinden
dolayıdır.
Bu yasayı bozan istisnai mal grubu giffen mallardır.

Talep Fonksiyonunun Elde Edilmesi
( Talebi ve Talep Miktarını Etkileyen Nedenler )
1-) Fiyat ( P ) Fiyat arttığında talep miktarı azalır
2-) Gelir ( R ) Normal mallar için gelir arttığında mala olan
talep artar
3-) Düşük mal için gelir arttığında mala olan talep azalır.
Not: Fiyat değiştiğinde talep eğrisi üzerinde hareket edilir
yani talep miktarında değişim olur. Gelir değiştiğinde talepte
bir değişim olur yani talep eğrisi sağa yada sola kayar.

4-) Zevk ve tercihler ( T ): Mal lehine değişirse talep artar
yani talep eğrisi sağa kayar.
5-) Fiyatın artacağı yada azalacağı beklentisi mala olan talebi
artırır yada azaltır.
6-) Diğer Malın Fiyatı:
İkame Malın Fiyatı artarsa ( Çay Kahve Örneği Kahve
ikame mal olsun kahvenin fiyatının artması çay talebini
arttırır. )
Tamamlayıcı malın fiyatı artarsa ( Otomobil benzin
örneği olsun Benzin fiyatı artarsa otomobile olan talep
azalır.)

Bireysel talep: Bir tüketicinin bir mala olan talebidir.
Piyasa Talebi: Tüm tüketicilerin bir mala olan talebidir.
Toplam talep ise herkesin her mala olan talebidir.
7-) Alıcı Sayısı ( Nufüs ) artarsa bireysel talep aynı kalır,
piyasa talebi artar ve talep eğrisi sağa kayar.
QD= f (Px ,R , Pikame, Ptam. Piyasa beklentisi, T, Alıcı
sayısı)

Piyasa Talebi
Fiyatlar Tüketici X’ in
Talebi
Tüketici Y’ nin
Talebi
qx+qy Piyasa Talebi
A 14 0 0 0
B 10 0 2 2
C 8 1 4 5
D 6 2 6 8
E 4 3 8 11

Not: İstisnalar dışında tüm talep eğrileri sol yukarıdan sağ
aşağıya doğru iner. Yani fiyat düştükçe satın alınmak istenen
miktar artar talep kanunu.
Not: Bireysel talep eğrilerinin yatay toplamına piyasa talebi
denir.
Bireyler bir mala olan talebini fiyata bakarak belirler ancak bu
durum her zaman böyle değildir.
Bazı bireylerde bir başka tüketicini bakışına bağlı olarak yada bir
başka tüketiciye bağlı olarak malı talep edebilir. Bu durumda
ortaya çıkan kavrama Ağ Dışsallık denir.

Herhangi bir malı tüketen tüketici sayısı arttıkça yada
azaldıkça o mala olan talep değişiyorsa ağ dışsallık söz
konusudur. Ağ dışsallık kendi arasında 2’ye ayrılır.
Pozitif Ağ Dışsallık ( Band wagon etkisi ) :Tüketici sayısı
arttıkça mala olan talep artıyor yani herkes de var bende de
olmalı gibi. Yada herkeste olan cep telefonu yada whatsapp
uygulaması gibi örnek verilebilir.

Negatif Ağ Dışsallık ( Snop Etkisi ): Tüketici sayısı arttıkça
mala olan talep azalıyor. Burada da kişi sınıf atlama telaşında
yani herkesin gittiği restauranta gitmemesi yada herkesin
giydiğini giymemesi gibi kendini bir üst sınıfta görür kişi.
Not : Veblen etkisi : Tüketici aslında malı satın aldığında itibar
satın aldığını düşünür. Fiyatı yükselen malları satın alır.
Not :Ağ dışşalık varsa piyasa talebi oluşmaz çünkü ağ
dışsallıkta fiyat etkisi söz konusu değildir. Talep yasasına
aykırıdır

Piyasa talebini matematiksel olarak örneklersek :
3 Tüketiciden oluşan x malı piyasasında tüketicilerin
bireysel talep fonksiyonu şu şekilde olsun;
q1= 120-p
q2= 80-2p
q3= 40-p olsun
Bu durumda talep fonksiyonu Q=240-4p olur.

Talep miktarının değişmesi:,
Örnekle açıklarsak ; Qd= 120-2p biçimindedir. Malın fiyatı
20 tl den 30 tl ye çıkınca
P= 0 için Q =120 ve Q=0 için P= 60 olur.
Fiyattaki artış talep eğrisi üzerinde hareketlenmeye sebep
oldu ve talep edilen miktar azaldı.
Talebin değişmesinde aynı örnek verecek olursak ; Qd= 120-
2p biçimindedir. Malın fiyatı 20 tl iken talep fonksiyonu
100-2p haline gelmiştir.

Esneklik
Genel anlamda esneklik y= f( x ) gibi bir fonksiyon olsun x ‘ i 1
birim arttırdığımızda yani (dx) y ‘ de nasıl bir değişim olur. ( dy)
yani eğimden bahsediyoruz bu da
dy
dx
esneklik ise yüzdesel
değişimdir.
Y’nin x esnekliği =
%dy
%dx
=
y2−y1
𝑦1
𝑥2−𝑥1
𝑥1
=
𝑑𝑦
𝑦1
𝑑𝑥
𝑥1
=
𝑑𝑦
𝑑𝑥
.
𝑥1
𝑦1
yani eğim.
𝒙𝟏
𝒚𝟏

Talebin Fiyat Esnekliği
Qd= f (P) talep fonksiyonumuz olsun
Esneklik =
%d𝑄𝑑
%d𝑃
=
𝑑𝑄
𝑄1
𝑑𝑃
𝑃1
=
𝑑𝑄
𝑑𝑃
.
𝑃1
𝑄1
=
1
𝐸ğ𝑖𝑚
.
𝑃1
𝑄1
1
𝐸ğ𝑖𝑚
olmasının sebebi Marshall talep eğrisini ters çizdiği içindir.

Talebe İlişkin Esneklikler
 1 ) Talebin Fiyat Esnekliği
 Qd= f (P) talep fonksiyonunda malın fiyatı %1 arttığında yada azaldığında talep
miktarının % kaç değişir.
 Aşağıda verilen tüm malların fiyatı % dp kadar artmış olsun
 Ekmek→→→→ talep mik. Az azalır zorunlu mal olduğu için (Esnek değil)
 Yumurta→→→talep mik. Az azalır zorunlu mal olduğu için (Esnek değil)
 Eğlence→→→talep mik. çok azalır lüks mal olduğu için (Esnek)
 İnsülin→→→talep mik. Değişmez tam zorunlu mal olduğu için (Tam Esnek
Olmayan)
 Tam İkamesi olan mallar→→→ tam duyarlı tam esnek

Talebin Fiyat Esnekliği vazgeçemediğimiz mallarda düşük
Zorunlu mallarda düşük
Lüks mallarda yüksek
İkamesi kuvvetli mallarda esneklik yüksek
Malın bütçedeki yeri düşükse esneklik düşüktür.
Talebin Fiyat Esnekliğinin Formül ve yorumu:
A) Talebin Nokta Fiyat Esnekliği
B) Talebin Yay ( Ark ) Fiyat Esnekliği

A)Talebin Nokta Fiyat Esnekliği
 Qd= f (P) talep fonksiyonumuz olsun
Esneklik =
%d𝑄𝑑
%d𝑃
=
𝑑𝑄
𝑄1
𝑑𝑃
𝑃1
=
𝑑𝑄
𝑑𝑃
.
𝑃1
𝑄1
=
1
𝐸ğ𝑖𝑚
.
𝑃1
𝑄1
Doğrusal bir talep fonksiyonunda P ‘nin önündeki katsayı
1
𝐸ğ𝑖𝑚
dir
B) Talebin Yay ( Ark ) Fiyat Esnekliği=
𝑑𝑄
𝑄1+𝑄2
𝑑𝑃
𝑃1+𝑃2
dir.

Talebin Fiyat Esnekliğinin yorumları
talep miktarındaki yüzdesel değişim yani %dq fiyattaki ters
yönlü yüzdesel değişimden yani %dp den büyükse
%d𝑄𝑑
%d𝑃
yani
𝐵ü𝑦ü𝑘
𝐾üçü𝑘
mutlak değer olarak hesaplanır ve 1 ‘ den büyük olur
yani esnek taleptir örnek olarak (giysi, sinema) verilebilir.
talep miktarındaki yüzdesel değişim yani %dq fiyattaki ters
yönlü yüzdesel değişimden yani %dp den Küçükse
𝐾üçü𝑘
𝐵ü𝑦ü𝑘
mutlak değer olarak hesaplanır ve 1 ‘ den Küçük olur yani
Esnek değildir. örnek olarak (Ekmek) verilebilir.

 talep miktarındaki yüzdesel değişim yani %dq fiyattaki ters yönlü
yüzdesel değişime yani %dp ye eşitse e=1 yani birim esnektir.
 fiyattaki ters yönlü yüzdesel değişim yani %dp arttığına talep miktarındaki
yüzdesel değişim yani % dq değişmediğinden dolayı

0
𝑆𝑎𝑦𝚤
= 0 olduğundan tam esnek olmayan taleptir. Örnek olarak (kanser ilacı
, insülin )gibi
Not : Bir talep doğrusu dikleştikçe esnekliği azalır eğimi artar.
fiyattaki ters yönlü yüzdesel değişim yani %dp değişmediğinde
𝑆𝑎𝑦𝚤
0
Sonsuz
esnek olur tam ikame olan maldır.
Not : Bir talep doğrusu yatıklaştıkça esnekliği artar eğimi azalır.