Pensioenpolder moet boos zijn op zichzelf

1. N
a jaren praten en
onderhandelen
leek het er eind vo-
rig jaar toch van de
komen: een nieuw
pensioenakkoord. Helaas
klapte het overleg op het
laatste moment. Het vinger-
wijzen wie daarvoor schul-
dig is, is in volle gang.
Minister Koolmees van
Sociale Zaken kondigde vo-
rige week toch aan dat hij
desnoods alleen – dus zon-
der de vakbonden – met
wetgeving komt. Dit is moe-
dig, mogelijk maar vooral
broodnodig. Waarom?
Ten eerste, ons pensioen-
stelsel is oneerlijk en on-
doorzichtig. Alleen al over
zo’n simpele vraag als van
wie het pensioengeld nu is,
bestaat geen duidelijkheid.
De deelnemer die ver-
plicht jarenlang premie
heeft betaald zal zeggen: dat
is van mij, het is mijn loon.
Dat lijkt me terecht.
Toch denken de pensioen-
fondsen daar anders over:
ze zijn eigenaar van uw geld.
Pensioenfondsen kunnen
op ondoorzichtige manier
met miljarden aan pensi-
oengeld schuiven, waarvan
het voor de deelnemer on-
duidelijk is wat ermee ge-
beurt. Uit het jaarverslag
van de meeste pensioen-
fondsen blijkt veelal niet
helder welke kosten nu ge-
maakt worden en waarvoor.
Koolmees wil deze toe-
standen aanpakken en dui-
delijk maken dat het eigen-
dom bij de deelnemer ligt.
Ook moeten pensioen-
fondsen veel helderder aan-
geven wat er met uw geld ge-
beurt.
Een tweede vraag waar
geen duidelijkheid over be-
staat is met wie je de risico’s
in een pensioenfonds über-
haupt deelt.
Sommigen noemen dat
‘solidariteit’. Maar dit be-
grip is zo vaag en oneerlijk
dat in het huidige systeem
arm betaalt voor rijk. En
laagopgeleid voor hoogop-
geleid. Ik zou dat eerder
perverse solidariteit noe-
men.
Een derde punt wat Kool-
mees wil aanpakken, is het
volgende. Pensioenfondsen
worden bestuurd door so-
ciale partners: vakbonden
en werkgevers. Zij spreken
ook de pensioenregeling af
die ze zelf uitvoeren. Ex-
perts waarschuwen al jaren
dat deze praktijk niet zuiver
is: bestuurders van pensi-
oenfondsen hebben hier-
mee dubbele petten op.
De geplande ingreep van
Koolmees voorkomt dat ie-
dereen de schuld krijgt van
pensioenkortingen, behalve
de pensioenfondsbestuur-
der en hun vertegenwoordi-
gers zelf. Zij leggen graag de
verantwoordelijkheid voor
de aanstaande pensioenkor-
tingen elders neer. Echter,
sociale partners zitten in
het bestuur en zij hebben de
pensioenregeling gemaakt!
Zij zitten zelf aan het roer.
Ze moeten dus boos zijn op
zichzelf, in plaats van bij-
voorbeeld op DNB. Ik stoor
mij eerlijk gezegd mateloos
aan deze houding.
Maar, zult u zeggen, pen-
sioenfondsen zijn toch hart-
stikke rijk? Er ligt 1500 mil-
jard euro op de plank. Waar-
om is hervorming nodig?
Ook deze bewering klopt
niet helemaal. Ja, we heb-
ben een jaloersmakend
groot pensioenkapitaal,
maar daartegenover staan
enorme pensioenverplich-
tingen; nog veel groter dan
1500 miljard.
Dus in termen van het
verschil tussen wat je toe-
zegt en wat je in kas hebt,
komen we gewoon tekort.
Dan kun je zeggen: de ma-
nier waarop je de verplich-
tingen berekent moet an-
ders, dan zijn we van het
probleem af.
Maar dat is zoiets als het
doel verplaatsen tijdens een
voetbalwedstrijd. Koolmees
wil daar terecht niet aan.
Als je een regeling met ze-
kerheid moet nakomen –
daarom zit je immers ver-
plicht bij een fonds - dan be-
hoor je zo veel mogelijk risi-
co’s in te calculeren. In de
praktijk is deze zekerheid er
allang niet meer, maar op
papier wel.
Dat is precies wat Kool-
mees wil veranderen. En te-
recht.
Hans van Meerten
hoogleraar pensioenrecht
’Pensioenpolder moet
boos zijn op zichzelf’
OPINIE Prof. dr. mr. Hans van Meerten
Desnoods zonder de vakbonden wil minis-
ter Koolmees (Sociale Zaken) tot een
nieuw pensioenstelsel komen. Verstandig,
vindt prof. dr. mr. Hans van Meerten. Vol-
gens de hoogleraar pensioenrecht heeft
’de polder’ zijn rechten nu wel verspeeld.
,,Het is tijd voor duidelijke wetgeving.”
Hans van
Meerten
Actiebijeenkomst na het
mislukken van het Haagse
pensioenoverleg in no-
vember vorig jaar, met
FNV-voorzitter Han Bus-
ker op het podium. Minis-
ter Koolmees wil zonodig
zonder de bonden met
pensioenwetgeving ko-
men.
FOTO ANP