Koleksi Makna, Istilah Dan Formula Fizik SPM (Tingkatan 4 & 5)

Koleksi Definisi/Makna/Istilah/Formula Fizik SPM
© 2014 Fariez SMK Tebedu, Sarawak. 1
KOLEKSI DEFINISI / MAKNA / ISTILAH / FORMULA
FIZIK SPM
Disediakan oleh:
En. Muhamad Fariez Bin Mustafar
B. Ed. Sc. Physics Hons. (UPSI)
fariez86@ymail.com
Ketua Panitia Fizik
SMK Tebedu

ISI KANDUNGAN
Bab Tajuk Muka Surat
1 Pengenalan Kepada Fizik 3 – 4
2 Daya dan Gerakan 4 – 8
3 Daya dan Tekanan 9
4 Haba 10 – 11
5 Cahaya 12 – 14
6 Gelombang 15 – 18
7 Elektrik 18 – 20
8 Keelektromagnetan 20 – 21
9 Elektronik 22 – 24
10 Radioaktif 25 – 27

BAB 1 : PENGENALAN KEPADA FIZIK
Bil
.
Istilah Definisi / Makna
Simbol/
Unit
Formula / Contoh /
Catatan
1 Kuantiti Fizik Kuantiti yang boleh diukur.
2 Kuantiti Asas
Kuantiti yang tidak boleh diterbitkan dalam sebutan kuantiti-kuantiti
fizik yang lain.
Contoh:
Panjang, jisim, masa, suhu, arus
elektrik.
3
Kuantiti
Terbitan
Gabungan kuantiti-kuantiti asas secara pendaraban atau pembahagian
atau kedua-duanya.
Contoh:
Halaju, daya, pecutan, momentum,
ketumpatan, kerja.
4 Unit Asas Unit yang tidak boleh diterbitkan dalam sebutan unit-unit yang lain.
Contoh:
Meter, kg, saat, Kelvin, Ampere.
5 Unit Terbitan
Gabungan unit-unit asas secara pendaraban atau pembahagian atau
kedua-duanya.
Contoh:
m s-1, m s-2, joule, Nm-2, kg ms-1
6 Kejituan
Kejituan pengukuran ialah betapa hampir suatu nilai pengukuran
kepada nilai sebenar.
7 Kepersisan
Kebolehan alat mengukur sesuatu kuantiti secara konsisten dengan
sedikit atau tiada sisihan relatif antara bacaan-bacaan yang
diperolehnya.
8 Kepekaan
Kebolehan suatu alat mengesan perubahan kecil kuantiti fizik yang
diukurnya.
9 Ralat Perbezaan antara suatu nilai pengukuran dengan nilai sebenar.
10
Ralat
Bersistem
11 Ralat Rawak
12 Ralat Paralaks
Kesilapan pengukuran yang berlaku apabila seseorang membaca tanda
skala dari kedudukan yang salah.
13 Ralat Sifar
Penunjuk alat pengukuran tidak berada pada kedudukan ‘0’ apabila
alat itu tidak digunakan.

14
15
16
17
18
BAB 2 : DAYA DAN GERAKAN
1
Kuantiti
Skalar
Kuantiti fizik yang mempunyai magnitud (nilai) sahaja.
Contoh:
Jisim, masa, ketumpatan, isi
padu, laju, dll.
2
Kuantiti
Vektor
Kuantiti fizik yang mempunyai magnitud dan arah.
Contoh:
Halaju, sesaran, daya,
momentum, dll.
3
Gerakan
linear
Suatu gerakan sepanjang suatu garis lurus.
4 Jarak
Jumlah panjang lintasan yang dilalui oleh objek itu.
(Kuantiti skalar)
Simbol : s
Unit SI : m
5 Sesaran
Jarak di antara dua lokasi yang diukur dengan lintasan yang paling dekat yang
menghubungi lokasi-lokasi itu dalam arah yang tertentu.
(Kuantiti vektor)
Simbol : s
Unit SI : m
6 Laju
Kadar perubahan jarak.
(Kuantiti skalar)
Simbol : v
Unit SI : m s-1
s
v
t

7 Halaju
Kadar perubahan sesaran.
(Kuantiti vektor)
Simbol : v
Unit SI : m s-1
s
v
t

8 Pecutan Kadar perubahan halaju.
Simbol : a
Unit SI : m s-2
v u
a
t



9
Nyahpecutan
(pecutan
negatif)
Objek yang bergerak dengan halaju yang semakin berkurang.
Simbol : a
Unit SI : m s-2
v u
a
t


10 Inersia
Sifat semula jadi suatu objek yang cenderung untuk menentang sebarang
perubahan keadaan asalnya, sama ada keadaan pegun atau keadaan bergerak.
(Inersia boleh dinyatakan dalam hukum gerakan Newton pertama)
11 Jisim Kuantiti zarah dalam suatu objek.
Simbol : m
Unit SI : kg
12 Berat
Berat suatu objek ialah daya tarikan graviti ke atas objek itu.
(Kuantiti skalar)
Simbol : W
Unit SI : Newton (N)
W mg
13 Momentum
Momentum linear atau momentum sesuatu objek ditakrifkan sebagai hasil
darab jisim objek itu dengan halajunya.
Simbol : p
Unit SI : kg m s-1
14
Prinsip
Keabadian
Momentum
Prinsip keabadian momentum menerangkan bahawa dalam suatu sistem yang
terdiri daripada beberapa objek yang bertindak balas, jumlah momentum
adalah malar jika tiada daya luar bertindak ke atas sistem itu.
15
Perlanggaran
kenyal
Dalam perlanggaran kenyal,
i) Momentum diabadikan
ii) Tenaga kinetik diabadikan
iii) Objek-objek yang berlanggar bergerak berasingan selepas
perlanggaran
iv) Jumlah tenaga terabadi.
1 1 2 2 1 1 2 2m u m u m v m v  
16
Perlanggaran
tidak kenyal
Dalam perlanggaran tidak kenyal,
i) Momentum diabadikan
ii) Tenaga kinetik tidak diabadikan
iii) Objek-objek yang berlanggar bercantum dan bergerak
iv) Jumlah tenaga terabadi.
1 1 2 2 1 2( )m u m u m m v  
17 Daya paduan
Daya tunggal yang dihasilkan oleh hasil tambah secara vektor dua atau lebih
daya yang bertindak ke atas sesuatu objek.
(kuantiti vektor)
18 Daya bersih
19
Daya tidak
seimbang

20
Daya
seimbang /
Keseimbangan
daya
21 Daya Impuls
Daya impuls ditakrifkan sebagai kadar perubahan momentum terhadap
masa tindakan yang singkat bagi sesuatu objek yang bergerak, contohnya
semasa perlanggaran.
Simbol : F
Unit SI : N
mv mu
F
t


22 Impuls
Impuls ditakrifkan sebagai perubahan momentum.
(kuantiti vektor)
Simbol : Ft
Unit SI : kg m s-1 @ N s
Ft mv mu 
23 Medan graviti
24
Kekuatan
medan graviti
9.8 N kg-1
F
g
m

25
Pecutan
graviti
Simbol : g
Unit : m s-2 g = 10 m s-2
26 Jatuh bebas
Gerakan sesuatu objek yang jatuh yang hanya bergantung kepada daya graviti
sahaja.
* Jatuh bebas hanya berlaku dalam vakum (tiada udara)
27
Hukum
Gerakan
Newton
Pertama
Sesuatu objek akan kekal dalam keadaan asalnya, iaitu dalam keadaan
pegun atau keadaan gerakan dengan halaju seragam jika tiada daya luar
bertindak ke atas objek itu.
Contoh:
Inersia
28
Hukum
Gerakan
Newton
Kedua
Hukum Gerakan Newton Kedua menyatakan bahawa kadar perubahan
momentum adalah berkadar terus dengan daya paduan yang bertindak ke
atas objek itu pada arah yang sama dengan arah tindakan daya paduan itu.
Simbol : F
Unit SI : N
F ma
29
Hukum
Gerakan
Newton
Ketiga
Hukum Gerakan Newton Ketiga menyatakan bahawa untuk setiap daya
tindakan, terdapat satu daya tindak balas yang bermagnitud sama dan
bertindak pada arah yang bertentangan.
30
Prinsip
Leraian Daya
Leraian daya ialah satu proses di mana satu daya tunggal boleh diuraikan
kepada dua komponen. Proses ini merupakan songsangan kepada prinsip
paduan daya.

31 Tenaga
Tenaga ialah keupayaan atau kebolehan suatu sistem untuk melakukan
kerja.
(Kuantiti skalar)
Simbol : E
Unit SI : Joule @ J
32 Daya geseran
33
Kerja yang
dilakukan
Hasil darab magnitud sesaran dan komponen daya yang selari dengan
arah sesaran itu.
Simbol : W
Unit SI : Joule @ J W Fs
34 Kuasa Kuasa ialah kadar melakukan kerja atau kadar pemindahan tenaga.
Simbol : P
Unit SI : Watt @ W
W
P
t

Atau
E
P
t

35 1 watt
36
Tenaga
Kinetik
Tenaga yang diperoleh oleh suatu jasad apabila jasad itu bergerak.
Simbol : E
Unit SI : Joule @ J
21
2
E mv
37
Tenaga
Keupayaan
Tenaga yang dipunyai oleh jasad itu disebabkan oleh kedudukan atau
keadaan jasad itu.
38
Tenaga
keupayaan
graviti
Tenaga keupayaan suatu jasad yang disebabkan oleh ketinggian jasad
itu.
Simbol : E
Unit SI : Joule @ J
E mgh
39
Tenaga
keupayaan
kenyal
Tenaga keupayaan suatu jasad yang disebabkan oleh keadaan jasad itu.
Simbol : E
Unit SI : Joule @ J
1
2
E Fs
40 Ketumpatan Jisim per unit isipadu.
Simbol : 
Unit : g cm-3 @ kg m-3

41
Prinsip
keabadian
tenaga
Prinsip keabadian tenaga menyatakan bahawa tenaga tidak boleh dicipta
atau dimusnahkan tetapi boleh berubah daripada satu bentuk ke bentuk
yang lain.
42 Kecekapan
Kecekapan suatu alat didefinisikan sebagai peratusan tenaga input yang
bertukar kepada tenaga yang berguna.
Tenaga output yang berguna
Kecekapan 100
Tenaga input
 
Atau
Kuasa output yang berguna
Kecekapan 100
Kuasa input
 
43 Kekenyalan
Kekenyalan suatu bahan ialah kebolehan bahan itu untuk kembali ke bentuk
dan saiz asalnya apabila daya yang dikenakan ke atasnya dialihkan.
Contoh:
Tali getah, span.
44 Hukum Hooke
Hukum Hooke menyatakan bahawa pemanjangan suatu bahan kenyal
berubah secara langsung dengan daya regangan yang bertindak terhadapnya
jika daya itu tidak melebihi had kekenyalan bahan itu.
F kx
45 Had kenyal
Daya maksimum yang boleh dikenakan ke atas spring itu sebelum spring
itu kehilangan sifat kekenyalannya. Jika daya regangan melebihi had ini,
spring tidak akan kembali ke panjang asalnya.
46
Pemalar
spring
Daya per unit regangan.
F
k
x

47
48
49
50

BAB 3 : DAYA DAN TEKANAN
1 Tekanan
Tekanan ditakrifkan sebagai daya yang bertindak secara normal per unit
luas permukaan sentuhan.
Simbol : P
Unit SI : Pascal @ N m-2
Daya,
Luas,
F
P
A

2
Tekanan
dalam cecair
Simbol : P
Unit SI : Pascal @ N m-2
2
kedalaman air
ketumpatan cecair
pecutan graviti, 10
h
g m s
P h g







3
1 Pascal @
1 N m-2
4
Tekanan
atmosfera
Tekanan atmosfera, Pat ialah tekanan yang dikenakan oleh atmosfera ke atas
permukaan bumi dan semua jasad di bumi.
Simbol : Pat
5 Prinsip Pascal
Prinsip Pascal menyatakan bahawa tekanan yang dikenakan pada
permukaan suatu bendalir dalam bekas tertutup akan dipindah dengan
seragam ke seluruh bahagian bendalir itu.
1
1
2
2
daya input
luas keratan rentas silinder input
daya output
luas keratan rentas silinder output
F
A
F
A




1 2
1 2
F F
A A

6 Daya apungan Daya apungan = Berat air tersesar.
Simbol : F
Unit SI : N
berat bendalir
yang disesarkan
F
V g


7
Prinsip
Archimedes
Prinsip Archimedes menyatakan bahawa apabila satu objek direndam
sebahagian atau sepenuhnya di dalam suatu bendalir, objek itu akan
mengalami satu daya apungan ke atas yang sama dengan berat bendalir
yang tersesar.
Berat di udara = Berat sebenar
Berat dalam bendalir = Berat ketara
8
Prinsip
Bernoulli
Prinsip Bernoulli menyatakan bahawa apabila halaju aliran bendalir
bertambah, tekanan dalam bendalir itu berkurang.
*udara, gas, cecair dan air adalah bendalir, maka kesemua ini mematuhi
prinsip Bernoulli.
9

BAB 4 : HABA
1 Suhu Suhu ialah darjah kepanasan sesuatu bahan.
2
Keseimbangan
Terma
i) Apabila dua objek berada dalam keseimbangan terma, kadar
bersih pemindahan tenaga antara dua objek itu adalah sifar.
ii) Dua objek yang berada dalam keseimbangan terma mempunyai
suhu yang sama.
3 Takat beku Suhu bagi ais tulen melebur di bawah tekanan atmosfera piawai. Nilai: 0 C
4 Takat didih Suhu air mendidih di bawah tekanan atmosfera piawai. Nilai: 100 C
5 Muatan haba
Suatu objek yang mempunyai muatan haba yang besar memerlukan
kuantiti haba yang lebih besar untuk menaikkan suhunya sebanyak 1OC.
*semakin besar objek, semakin besar muatan habanya.
Muatan haba suatu objek bergantung pada:
i) Jisim objek, dan
ii) Jenis bahan objek itu.
6
Muatan haba
tentu
Muatan haba tentu suatu bahan,
Q
c
m
 ialah haba yang diperlukan untuk
menaikkan suhu sebanyak 1OC bagi 1 kg bahan itu.
Simbol : c
Unit : J kg-1 OC-1
Q
c
m

7 Haba pendam
Haba yang diserap atau haba yang dibebaskan oleh sesuatu bahan semasa
perubahan keadaan jirim tanpa kenaikan suhu.

8
Haba pendam
tentu pelakuran
Haba pendam tentu pelakuran suatu bahan ialah haba yang diperlukan
untuk mengubah 1 kg bahan itu daripada pepejal kepada cecair pada
suhu tetap.
Simbol : L
Unit : J kg-1
Haba pendam tentu:
Kuantiti haba, Q yang diperlukan:
Jika haba dibekalkan oleh
pemanas elektrik:
kuasa pemanas dlm. unit W
masa dlm. saat
Q
L
m
Q mL
Pt mL
P
t





9
Haba pendam
tentu
pengewapan
Haba pendam tentu pengewapan suatu bahan ialah haba yang
diperlukan untuk mengubah 1 kg bahan itu daripada cecair kepada gas
pada suhu tetap.
10 Hukum Boyle
Hukum Boyle menyatakan bahawa bagi suatu jisim gas yang tetap,
tekanan gas itu adalah berkadar songsang dengan isi padunya jika suhu
gas itu adalah tetap.
1 1 2 2PV PV
11 Hukum Charles
Hukum Charles menyatakan bahawa bagi suatu jisim gas yang tetap, isi
padu gas itu berubah secara langsung dengan suhu mutlaknya jika
tekanan gas itu adalah tetap.
1 2
1 2
V V
T T

12 Hukum tekanan
Hukum Tekanan menyatakan bahawa bagi suatu jisim gas yang tetap,
tekanan gas itu berubah secara langsung dengan suhu mutlaknya jika
isi padu gas itu adalah tetap.
1 2
1 2
P P
T T

13 Sifar mutlak
14 Suhu mutlak
15 Skala Kelvin
16
17

BAB 5 : CAHAYA
1
Hukum
pantulan
i) Sudut pantulan, r adalah sentiasa sama dengan sudut tuju, i.
ii) Sinar tuju, sinar pantulan, dan garis normal berada pada satah yang
sama.
2 Paksi utama
3
Pusat
lengkungan
Pusat lengkungan, C cermin melengkung ialah pusat sfera bagi cermin
melengkung.
Simbol : C
4
Jejari
lengkungan
Jejari lengkungan, R ialah jarak di antara C dengan cermin. Simbol : R
5 Titik fokus
6 Imej nyata Imej yang dapat ditangkap oleh skrin.
7 Imej maya Imej yang tidak dapat dilihat pada skrin.
8 Jarak objek Jarak di antara objek dengan cermin. Simbol : u
9 Jarak imej Jarak di antara imej dengan cermin. Simbol : v
10 Pantulan cahaya
Apabila sinar cahaya ditujukan ke atas permukaan suatu cermin, cahaya
tidak merambat melaluinya, tetapi dipantul balik oleh cermin satah.
Fenomena ini dikenali sebagai pantulan cahaya.
11
Pembiasan
cahaya
Pembiasan cahaya ialah suatu fenomena yang mana alur cahaya
mengubah arahnya apabila merambat dari satu medium ke medium lain
yang berlainan ketumpatannya.
12
Hukum
pembiasan
Hukum Pembiasan menyatakan bahawa apabila suatu sinar cahaya
merambat dari satu medium ke medium yang lain,
i) Sinar tuju, sinar pembiasan dan garis normal terletak pada satah
yang sama.
ii) Nisbah sin i kepada sin r ialah suatu pemalar.
sin
sin
i
pemalar
r


13 Hukum Snell
sin
sin
i
n
r

14
Indeks
pembiasan
Nisbah
sin
sin
i
r
ialah suatu ukuran yang menunjukkan banyaknya sinar
cahaya terbias apabila merambat melalui suatu medium dari vakum
atau udara.
sin
sin
i
n
r
 ,
Laju cahaya di dalam vakum @ udara,
Laju cahaya di dalam medium,
c
n
v

15 Dalam nyata Kedalaman yang sebenar.
16 Dalam ketara
Kedalaman yang mana imejnya kelihatan lebih dekat dengan permukaan
air.
17 Sudut genting Sudut tuju apabila sudut pembiasan sama dengan 90O.
18
Pantulan dalam
penuh
Fenomena pantulan cahaya di permukaan dalam suatu medium dikenali
sebagai pantulan dalam penuh.
Rujuk buku Fokus Sukses
m/surat 186 – 188.
19 Panjang fokus Jarak di antara titik fokus dengan pusat optik suatu kanta. Simbol: f
Rujuk buku Fokus Sukses
m/surat 192.
20 Kuasa kanta
Kuasa kanta ditakrifkan sebagai songsangan panjang fokus yang diukur
dalam unit meter.
Simbol :
Unit : diopter (D)
1 1
Kuasa kanta
panjang fokus f
 

21
Pembesaran
linear
Nisbah tinggi imej kepada tinggi objek.
Atau
Nisbah jarak imej kepada jarak objek.
1
0
Tinggi imej
Pembesaran linear,
Tinggi objek
Jarak imej
Jarak objek
m
atau m
h v
m
h u


 
22 Formula kanta
1 1 1
f u v
 
u = jarak objek
v = jarak imej
f = panjang fokus

BAB 6 : GELOMBANG
1 Gelombang
Gelombang ialah suatu gangguan yang bergerak merentasi ruang atau
medium dalam satu siri ayunan.
Punca gelombang ialah getaran atau ayunan.
Gelombang memindahkan tenaga dari satu titik ke titik lain.
Tenaga dipindahkan tanpa memindahkan medium.
1. Buku teks – bermula m/surat 2.
2. Buku Kuasai Melalui Diagram – bermula m/surat
128
2
Gelombang
mekanikal
Gelombang yang terhasil dari zarah-zarah medium yang bergetar. Contoh: Gelombang bunyi.
3
Gelombang
elektromagnet
Gelombang yang terdiri dari ayunan medan elektrik dan medan
magnet yang dapat merambat melalui vakum.
Contoh: Gelombang cahaya.
4
Gelombang
membujur
Gelombang membujur ialah gelombang yang arah getaran zarah-zarah
mediumnya SELARI dengan arah perambatan gelombang.
5
Gelombang
melintang
Gelombang melintang ialah gelombang yang arah getaran zarah-zarah
mediumnya BERSERENJANG dengan arah perambatan
gelombang.
6
Muka
gelombang
Muka gelombang ialah garis atau permukaan satah yang
menyambungkan semua titik yang bergetar pada fasa yang sama dan
berada pada jarak yang sama dari sumber gelombang.
Muka gelombang terbahagi kepada dua:
i) Muka gelombang membulat
ii) Muka gelombang satah
7
Satu ayunan
lengkap
8 Amplitud
Sesaran maksimum zarah dari kedudukan keseimbangan.
(Rujuk buku teks m/surat 8)
Simbol : a
Unit : meter, m
9 Tempoh
Masa yang diambil oleh sesebuah system ayunan untuk melakukan satu
ayunan lengkap.
Simbol : T
Unit : s (saat)
10 Frekuensi
Bilangan ayunan lengkap dalam satu saat.
Simbol : f
Unit : Hertz (Hz)
1
Tempoh,
f
T


11
Panjang
gelombang
Jarak di antara dua titik sefasa yang berturutan.
Simbol :  (lambda)
Unit : meter, m
v
f
 
12 Laju gelombang
Jarak yang dilalui oleh suatu gelombang dalam satu tempoh masa
dalam arah perambatan.
Simbol : v
Unit : m s-1
v f 
13 Pelembapan
Sistem mengalami kehilangan tenaga secara beransur-ansur. Pada
masa yang sama, amplitud sistem berkurang dan menjadi sifar pada
akhirnya.
Pelembapan berpunca daripada:
i) Pelembapan luar – sistem kehilangan tenaga untuk mengatasi
daya rintangan dan geseran udara.
ii) Pelembapan dalam- sistem kehilangan tenaga kerana
regangan dan mampatan zarah-zarah dalam sistem tersebut.
Rujuk buku teks
m/surat 12 - 13
14 Frekuensi asli
Frekuensi asli ialah frekuensi sesuatu sistem ketika berayun secara
bebas tanpa sebarang tindakan daya luar. Setiap sistem ayunan
mempunyai frekuensi asli yang tersendiri.
15 Resonans
Resonans berlaku apabila suatu sistem ayunan dikenakan daya luar
berfrekuensi sama dengan frekuensi asli sistem ayunan tersebut.
Sistem ayunan dikatakan mengalami ayunan paksa. (m/surat 13)
16
Pantulan
gelombang
Fenomena perubahan arah perambatan gelombang apabila suatu
gelombang terkena pada suatu halangan.
17
Pembiasan
gelombang
Perubahan arah perambatan suatu gelombang disebabkan oleh
perubahan laju gelombang ketika merambat merentasi dua medium
atau keadaan yang berlainan.
18
Pembelauan
gelombang

19
Perbezaan
pantulan,
pembiasan,
pembelauan
Ciri-ciri
Fenomena
Panjang
gelombang, 
Frekuensi,
f
Laju, v
Amplitud,
a
Arah
perambatan
Pantulan Tidak berubah Tidak berubah Tidak berubah Tidak berubah Berubah
Pembiasan
Kawasan:
Dalam ke cetek
(  berkurang)
Cetek ke dalam
(  meningkat)
Tidak berubah
Kawasan:
Dalam ke cetek (laju
berkurang)
Cetek ke dalam
(laju meningkat)
Kawasan:
Dalam ke cetek
(mendekati garis
normal)
Cetek ke dalam
(menjauhi garis
normal)
Pembelauan Tidak berubah Tidak berubah Tidak berubah Berkurang Berubah
20 Interferens
Interferens ialah kesan superposisi dua atau lebih gelombang yang
koheren.
Interferens berlaku ketika dua atau lebih gelombang bertemu dan
bertindih ketika sedang merambat dalam medium yang sama.
ax
D
 
21
Sumber
koheren
Merupakan sumber yang menghasilkan gelombang dengan frekuensi
yang sama dan fasa yang sama atau beza fasa yang tetap.
22
Prinsip
superposisi
Prinsip superposisi menyatakan bahawa apabila dua atau lebih gelombang
bertindih pada satu titik pada satu masa yang tertentu, sesaran paduan
gelombang pada titik itu adalah sama dengan hasil tambah sesaran setiap
komponen gelombang ndividu pada masa itu.
23
Interferens
membina
24
Interferens
memusnah
25
Gelombang
bunyi

26
Spektrum
elektromagnet
Satu siri susunan gelombang elektromagnet yang disusun mengikut tertib
frekuensi atau panjang gelombang.
1. Buku teks m/surat 57- 59
2. Buku Kuasai Melalui Diagram m/surat 152 – 156
27
28
29
30
31
32
33
BAB 7 : ELEKTRIK
1 Arus elektrik Kadar pengaliran cas elektrik melalui suatu konduktor.
Simbol : I
Unit : Ampere, A
2 1 Ampere
Arus elektrik yang mengalir melalui suatu konduktor jika 1 coulomb cas
mengalir melalui suatu londuktor dalam masa 1 saat.
3 Medan elektrik
Kawasan yang mengalami daya elektrik yang bertindak ke atas cas.
*Setiap cas elektrik atau jasad bercas menghasilkan medan elektrik di
sekelilingnya.
4 Beza keupayaan
Kerja, W, yang dilakukan untuk menggerakkan 1 Coulomb cas, Q, antara
dua titik di dalam suatu medan elektrik. Simbol : V
Unit : volt, V
W
V
Q

5
1 volt beza
keupayaan
Satu kerja sebanyak 1 joule dilakukan untuk memindahkan cas sebanyak 1
C dari satu titik ke titik yang lain di dalam medan elektrik.

6 Rintangan Nisbah beza keupayaan, V, kepada arus, I, yang melaluinya.
Simbol : R
Unit : ohm, 
V
R
I

7 Hukum Ohm
Hukum Ohm menyatakan bahawa arus yang mengalir melalui suatu
konduktor adalah berkadar langsung dengan beza keupayaan
merentasi hujungnya, dengan keadaan suhu dan keadaan fizikal yang lain
adalah tetap.
V I
Kecerunan graf V
melawan I adalah R.
V IR
8 Superkonduktor
1. Buku teks m/surat 89- 90
2. Buku Kuasai Melalui Diagram m/surat 164 – 165
9 Litar bersiri
Rujuk perbandingan antara litar sesiri dengan litar selari di dalam
buku teks m/surat 96.
1. Buku teks – bermula m/surat 92
2. Buku Kuasai Melalui Diagram – bermula m/surat
16610 Litar selari
11
Daya gerak
elektrik (d.g.e.)
Jumlah tenaga yang dibekalkan oleh satu sel untuk menggerakkan satu
unit cas melalui satu litar lengkap.
Simbol : E
Unit : volt, V
W
E
Q

12
Rintangan
dalaman
Rintangan dalaman ialah rintangan antara suatu sumber yang disebabkan
oleh elektrolit atau elektrodnya.
Simbol : r
Unit : ohm,  @
E V Ir
E IR Ir
 
 
13 Kuasa elekrik
Kuasa elektrik ialah kadar pertukaran tenaga elektrik kepada bentuk
tenaga yang lain di dalam suatu litar elektrik.
Simbol : P
Unit : Watt, W
2
2
@
@
P VI
P I R
V
P
R



14
Kecekapan
tenaga
Kuasa output
Kecekapan 100%
Kuasa input
 

15
16
17
18
19
20
BAB 8 : KEELEKTROMAGNETAN
1 Elektromagnet
Elektromagnet ialah suatu alat yang bertindak sebagai satu magnet
(magnet sementara) apabila arus mengalir melalui dawai.
2 Medan magnet
3
Kekuatan
medan magnet
Kekuatan medan magnet boleh ditambah dengan:
i) Menambahkan bilangan lilitan.
ii) Menggunakan teras besi lembut untuk menumpukan garis
medan magnet.
iii) Meningkatkan arus elektrik.
4
Medan lastik
(catapult field)
Terhasil apabila medan-medan magnet digabungkan.
Ketidakseimbangan kekuatan medan magnet dalam medan lastik akan
menghasilkan suatu daya bertindak ke atas dawai itu.
5
Aruhan
elektromagnet
Penghasilan arus elektrik dalam suatu konduktor di bawah aruhan
suatu medan magnet yang berubah-ubah dikenali sebagai aruhan
elektromagnet.
6
Peraturan
tangan kiri
Fleming

7
Peraturan
tangan kanan
Fleming
8 Hukum Lenz
Hukum Lenz menyatakan bahawa arus teraruh yang terhasil sentiasa
mengalir pada arah yang menentang perubahan yang
menghasilkannya.
9 Hukum Faraday
Hukum Faraday menyatakan bahawa, magnitud daya gerak elektrik
teraruh berubah secara langsung dengan kadar perubahan fluks
magnet yang melalui suatu konduktor.
10 Arus terus (d.c.)
Arus seragam yang hanya mengalir dalam satu arah sahaja di dalam suatu
litar.
Contoh: Bateri
11
Arus ulang alik
(a.c.)
Arus dengan magnitud dan arah pengaliran yang sentiasa berubah-
ubah secara berkala berbanding masa.
Arus ulang alik sentiasa mengalir secara berulangan dalam dua arah
yang berlawanan dan mempunyai frekuensi.
Contoh: Stesen janakuasa.
12 Transformer
Transformer merupakan suatu alat yang digunakan untuk menukarkan
beza keupayaan input kepada output yang dikehendaki.
13
Transformer
injak naik
Transformer injak naik digunakan untuk MENAIKKAN beza
keupayaan arus ulang-alik.
Lihat perbandingan
dalam buku Kuasai
Melalui Diagram
m/surat 207.
p p
s s
V N
V N

14
Transformer
injak turun
Transformer injak turun digunakan untuk MENURUNKAN beza
keupayaan arus ulang-alik.
15
Transformer
ideal
16
Arus Eddy
(Arus pusar)
Arus teraruh yang terhasil akibat konduktor yang bergerak dalam medan
magnet.
1. Buku teks – m/surat 170
2. Buku Kuasai Melalui Diagram –m/surat 208
17
Sistem
Rangkaian Grid
Nasional
Merupakan sistem rangkaian kabel penghantar kuasa elektrik dari stesen
jana kuasa elektrik kepada pengguna-pengguna di seluruh Malaysia.
Contoh syarikat:
TNB (Semenanjung)
SESCO (Sarawak)
SESB (Sabah)
18

BAB 9 : ELEKTRONIK
1
Pancaran
Termion
(Thermionic
emission)
Pancaran (pembebasan) elektron daripada permukaan logam yang
dipanaskan.
2 Sinar katod
Alur elektron dipancar dari elektrod negatif dan bergerak dengan laju
tinggi dalam tiub vakum.
3
Osiloskop Sinar
Katod (OSK)
Suatu alat yang dapat menukarkan isyarat elektrik kepada bentuk visual
dan dipaparkan.
3 bahagian utama dalam OSK:
1) Senapang Elektron
2) Sistem Pemesongan
3) Skrin Berpendafluor
2. Buku Kuasai Melalui Diagram –bermula m/surat
219
4
Senapang
Elektron
Bahagian yang menghasilkan alur elektron pada halaju yang tinggi.
Bahagian ini terdiri daripada filamen, grid, anod memfokus dan anod
memecut.
5
Sistem
Pemesongan
Berfungsi untuk memesongkan alur elektron secara menegak dan
mengufuk.
Sistem ini terdiri daripada dua pasang plat yang selari, iaitu plat-X dan
plat-Y.
6
Skrin
Berpendafluor
Berfungsi untuk memaparkan isyarat elektrik dalam bentuk visual.
Bahagian dalam skrin disalutkan dengan bahan pendafluor zink sulfida.
Apabila alur alektron yang berhalaju tinggi melanggar skrin, satu tompok
cahaya terhasil. Tenaga kinetik elektron telah ditukarkan kepada tenaga
cahaya pada skrin.

7 Semikonduktor
ialah suatu bahan yang mengkonduksi elektrik lebih baik daripada
penebat, tetapi tidak sebaik konduktor.
8
Semikonduktor
tulen / intrinsik
Semikonduktor yang ada unsur silikon dan germanium.
Mempunyai sifat kekonduksian elektrik yang rendah.
9
Pendopan
(doping)
Proses penambahan bendasing ke dalam kekisi hablur
semikonduktor yang tulen untuk mengubah sifat kekonduksian
elektriknya.
10
Semikonduktor
ekstrinsik
Semikonduktor yang telah diubahsuai melalui proses pendopan.
11
Semikonduktor
jenis-n
Rujuk:
22712
Semikonduktor
jenis-p
13
Diod
semikonduktor
14
Diod pincang ke
depan
15
Diod pincang
songsang
16 Rektifier Alat yang menukarkan arus ulang-alik kepada arus terus.
17 Rektifikasi Proses penukaran arus ulang-alik kepada arus terus.
18
Rektifikasi
gelombang
separuh
Rujuk:
22919
Rektifikasi
gelombang
penuh

20 Transistor
Peranti elektronik yang juga diperbuat daripada gabungan
semikonduktor jenis-p dan jenis-n.
Suatu transistor mempunyai tiga terminal:
i) Pengeluar, E (membekalkan pembawa cas ke pengumpul)
ii) Tapak, B (mengawal pengaliran cas dari pemancar ke
pengumpul)
iii) Pengumpul, C (menerima cas yang dating dari E)
21
Transistor jenis
n-p-n
Terdiri daripada satu semikonduktor jenis-p yang diapit oleh dua
semikonduktor jenis-n.
22
Transistor jenis
p-n-p
Terdiri daripada satu semikonduktor jenis-n yang diapit oleh dua
semikonduktor jenis-p.
23 Get logik
Get logik merupakan satu peranti suis (suis elektronik) dengan satu
atau lebih terminal input dan satu terminal output.
Rujuk:
23524
Jadual
kebenaran
Digunakan untuk mencatat serta menyenaraikan semua input dan output
yang sepadan bagi sesuatu get logik.

BAB 10 : KERADIOAKTIFAN
1
Nombor proton,
Z
Bilangan proton di dalam nukleus sesuatu atom.
Juga dikenali sebagai nombor atom. ( )
( )
nukleon
proton
A
Z X
2
Nombor
nukleon, A
Jumlah bilangan proton dengan bilangan neutron.
Juga dikenali sebagai nombor jisim.
3 Nuklid
Suatu proses nuklear yang mempunyai bilangan proton dan neutron
yang tertentu.
4 Isotop
Isotop ialah atom-atom bagi suatu unsur yang mempunyai nombor
proton, Z, yang sama tetapi nombor nukleon, A, yang berlainan.
5 Keradioaktifan
Satu pereputan spontan bagi suatu nukleus yang tidak stabil diikuti
dengan pancaran zarah-zarah bertenaga atau foton.
6
Reputan
radioaktif
Merupakan proses penguraian nukleus yang tidak stabil menjadi
nukleus yang lebih stabil dengan membebaskan sinaran radioaktif.
i) Pereputan Alfa
ii) Pereputan Beta
iii) Pereputan Gamma
7 Radiasi
8 Separuh hayat
Separuh hayat ditakrifkan sebagai:
Masa yang diambil untuk keaktifan suatu sampel unsur radioaktif
berkurang menjadi setengah daripada nilai asalnya.
ATAU
Masa yang diambil untuk setengah daripada atom-atom dalam sampel
unsur radioaktif mereput.
Simbol : 1
2
T
Unit :
saat/minit/jam/tahun
9 Radioisotop
Radioisotop merupakan isotop-isotop yang tidak stabil bagi sesuatu unsur.
Radioisotop mengalami proses pereputan radioaktif untuk mencapai
kestabilan.

10
Aplikasi
radioisotop
Dalam perubatan
1. Penyurih.
2. Pensterilan.
3. Radioterapi.
4. Penyelidikan perubatan.
Dalam industri
1. Pengesan kecacatan bahan industri
2. Tolok ketebalan.
Dalam pertanian
1. Kawalan seranggan perosak.
2. Pengawetan hasil tanaman.
3. Kajian pertanian.
11
Unit jisim atom
(u.j.a.)
Atomic mass
unit
(a.m.u)
Bersamaan dengan
1
12
daripada jisim 1 atom karbon-12.
Simbol : u.j.a.
Unit : kg
23
27
1 u.j.a.
1
1 atom karbon-12
12
1 0.012 kg
12 6.02 10
1.66 10 kg
 
 

 
12
Pembelahan
nucleus
(nuclear fission)
Merupakan suatu tindak balas apabila nuklid berjisim besar
DIPECAHKAN menjadi nuklid-nuklid yang lebih kecil.
13
Pelakuran
nucleus
(nuclear fusion)
Merupakan suatu tindak balas PERCANTUMAN nuklid-nuklid yang
ringan untuk membentuk nuklid yang lebih berat.
14
Tindak balas
berantai
Suatu tindak balas spontan di mana hasil tindak balas boleh
memulakan tindak balas lain yang sama.
15 Tenaga nuklear
Tenaga yang dibebaskan semasa berlakunya tindak balas nuklear
seperti pembelahan nukleus atau pelakuran nukleus.
16 Cacat jisim Nilai perbezaan jisim sebelum dan selepas tindak balas.

17
Prinsip
Kesetaraan
Jisim-Tenaga
Einstein
Menurut prinsip ini, jisim dan tenaga adalah setara tetapi dalam
bentuk yang berlainan.
2
E mc
E ialah tenaga tindak balas nukleus atau tenaga yang
dibebaskan dalam unit joule.
m ialah cacat jisim dalam unit kg
c ialah halaju cahaya dalam vakum, 8
3 10 m s-1
Baca juga tajuk 5.5 (Tingkatan 5) iaitu Kepentingan Pengurusan Bahan Radioaktif Yang Betul
~~ Tamat.  ~~

Koleksi Makna, Istilah Dan Formula Fizik SPM (Tingkatan 4 & 5)

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

La actualidad más candente (20)

Destacado

Destacado (11)

Más de Asia Pacific University of Technology & Innovation (APU)

Más de Asia Pacific University of Technology & Innovation (APU) (13)

Koleksi Makna, Istilah Dan Formula Fizik SPM (Tingkatan 4 & 5)