4. OYUNUN TANIMI
• Oyunun birçok şekilde tanımları vardır. Piaget'e göre
"Oyun, bir uyumdur."
• Oyun, hareket becerilerini bir araya toplamanın ve
uygulamanın en güzel yoludur. Bunlar genellikle
kurallı oyunlardır. İki takım ya da kişi arasında
kazanmak için mücadele edilen belirli kurallara göre
oluşan sportif yarışmadır. Oyun her toplumsal ortamda
önemli bir değerdir. Oyun tüm zamanlarda insan
uygarlığının önemli bir kültürünü oluşturmuştur.
5. ÇOCUK VE OYUN
• Oyun çocuğun kendisini ifade etmesidir.
• Oyun sonucu düşünülmeden yapılan hareketlerdir.
• Oyun çocuğa hiç kimsenin öğretemeyeceği konuları
kendi deneyimleri ile öğrenmesi yöntemidir.
• Oyun çocuğun işidir.
• Oyun bir uyumdur.
• Oyun hayal ile gerçek arasında bir köprüdür.
6. OYUNUN ÖZELLİKLERİ
• Rubin, Fein ve Vandenburg hangi davranışların oyun
sayılacağı konusunda yaptıkları çalışmada oyun
özelliklerini aşağıdaki şekilde belirlemişlerdir. Bir çok
araştırmacı ve yazar tarafından benimsenmiş bir görüş
olarak aşağıda verilmiştir (Tüfekcioğlu,2003).
• Oyunda içten gelen motivasyon vardır,
• Oyun oynayanlar tarafından serbestçe seçilmiştir,
• Oyun eğlenceli ve haz vericidir,
7. Oyun değiştirilirken ve seçerken aşağıdaki
özelikler göz önünde bulundurulmalıdır.
1) Amaç: Her oyunun eğitsel bir amacı olmalı eğitsel
olmalıdır. Örneğin: sosyal
etkileşimi desteklemek, beceri gelişimini sağlamak vs.
2) İnsancılık: Öğrencilerde pozitif duygular geliştiren
oyunlar seçmek. İş birliği ve sportmenliği destekleyen
aktiviteler.
3) Dahil edilme: bir oyuna her zaman sınıftaki bütün
öğrenciler dâhil edilmelidir.
8. • 4) Aktiflik: Bir oyunda eğer birkaç öğrenci aktif ise diğer
öğrencilerinde aktif olarak katılmaları için oyun şeklini
değiştirilebilir. Örneğin; bütün sınıfın aktif olmasını
sağlamak için oyuncuların pozisyonları ve sorumluluklarını
değiştirebilir.
• 5) Olumlu rekabet: Çoğu oyun bir miktar rekabet
gerektirir. Bununla birlikte çocuğun olumlu bir tecrübe
edinebilmesini sağlamak için oyunun şekli biçimlendirebilir.
• 6) Uygun malzeme-aletler: Malzeme çocuğun gelişim
seviyesine uygun olmalıdır.
• 7) Güvenlik: Önce güvenlik. Daima oyunda çocukların
öncelikle emniyetini sağlanmalı.
9. OYUNUN SINIFLAMASI
• Oyun etkinliğiyle oyunların içeriğinin sınıflandırılmasını
bilinçli olarak ayıran araştırmacılardan ikisi Mitchell ve
Mason'dir. Bu araştırmacılara göre oyun etkinlikleri 3
grupta incelenmelidir.
• 1.Motor etkinlikler, 2. Duyusal etkinlikler, 3. Zihinsel
etkinlikler
• Mitchell ve Mason oyunlari da 4 grupta
incelemektedir:1.Temel oyunlar, 2. Kişisel savaşımlar, 3.
Takım oyunlar, 4. Zihinsel oyunlar.
10. OYUNUN SINIFLAMASI
Querat oyun sınıflandırılması oyunların kökenine göre
yapılmıştır (Tüfekçioğlu, 2003)
1. Kalıtımsal oyunlar (kavga, avlanma, takip etme)
2.Taklit oyunları,
3.Hayali oyunlar.
Oyunların yapısına göre gerçekleştirilen oyun
sınıflandırmalarına da örnek olarak. Stem'in oyun
sınıflandırması verilebilir (Sevinç,2005).
11. OYUNUN SINIFLAMASI
1.Bireysel oyunlar:
Bedene hakim olma (bedeni araç olarak kullanan motor
oyunlar),
Yıkıcı-yapıcı oyunlar
Taklit etme, şahıslandırma (kişilik verme oyunları),
2.Toplumsal oyunlar: Saf taklit oyunları, Kavga oyunları.
12. OYUNUN SINIFLAMASI
Baska bir sınıflama:
1.Bireysel etkinlikler: Küçük malzemeyle hareket, Eğitsel
jimnastik, Atletizm
2.Dans ve ritmik etkinlikler: Dans eğitimi ve ritmik
etkinlikler, Yaratıcı dans,Şarkılı oyunlar.
3. Eğitsel oyunlar ve takım sporları
Koşu ve kovalamaca oyunları,
Top ve diğer nesnelerin kullanıldığı oyunlar.
13. • Çocuk, oyun yoluyla çevresindeki somut dünyayı araştırır,
keşfeder buna ilişkin bilgiler toplar ve düşünmeyi öğrenir.
• Hayali oyunlar çocukların kendilerini başkalarının yerine
koyarak empati yapmalarına ve onların haklarına saygı
duymalarına yardımcı olur.
• Çocuklar oyun içinde kendilerini kontrol etmeyi, iyi ve
kötünün anlamını, doğru ve yanlış olanın anlamını
öğrenirler.
• Oyun çocukların fiziksel, duygusal, sosyal, bilissel, ruhsal
ve dil gelişimlerine yardımcı olur (Tüfekcioğlu,2003).
OYUNUN İŞLEVİ
14. • Eğitsel oyun; eğitsel bir
amacı olan, önceden ya da o
an belirlenen kurallara
uyularak amaca ulaşmak için
yapılan etkinlikler
diyebiliriz. Bazı kaynaklar
ise eğitsel oyunu şu şekilde
ifade ediyor; öğrenilen
bilgilerin pekiştirilmesini
ve daha rahat bir ortamda
tekrar edilmesini sağlayan
bir öğretim tekniği.
EĞİTSEL OYUN
15. • Eğlenerek Öğrenme
• Problem Çözme
• Kritik Düşünme
• Kavram Öğretimi
• Strateji Geliştirme
• Olgunlaşma
• Oyunlar, bütün öğrencilerin rahatça anlayıp, etkin katılımlarını sağlayacak
düzeyde basit, kolay ve gerçekten ilginç olmalıdır. Bu nedenle seçilen
oyunlar öğrencilerin farklı düzey ve yeteneklerine uyarlanabilecek bir
esneklikte olmalıdır.
• Oyunun kuralları sınıftaki herkesin katılımına izin vermeli ve oyunun belli
bir amacı olmalıdır. Bu nedenle oyunun kuralları açık ve net bir şekilde
anlatılmalıdır.
Eğitsel Oyunların Temel Hedefleri
16. • Oyunlar, bütün öğrencilerin rahatça anlayıp, etkin
katılımlarını sağlayacak düzeyde basit, kolay ve gerçekten
ilginç olmalıdır. Bu nedenle seçilen oyunlar öğrencilerin
farklı düzey ve yeteneklerine uyarlanabilecek bir esneklikte
olmalıdır.
• Oyunun kuralları sınıftaki herkesin katılımına izin vermeli
ve oyunun belli bir amacı olmalıdır. Bu nedenle oyunun
kuralları açık ve net bir şekilde anlatılmalıdır.
17. • Oyunlar çocukların aktif olarak ilgilenip, bireysel
sürdürebilecekleri bir etkinlik olmaları yanında,
yaparak, yaşayarak öğrenmelerine fırsat tanıyan
ortamlar sunar.
• Oyuncularin eylemlerine doğrudan geri dönüş (dönüt)
sunarak doğru-yanlış değerlendirmesi yapmalarını ve
çocukların yanlışlarını anında görsel, sesli vb.
Şekillerde görmelerini sağlarlar.
• Yanlis bir hamlede ya da ilerlemede ayni noktaya geri
dönmelerini sağlayarak, doğruyu buldururlar.
Eğitsel oyunları kullanarak neler yapılabilir?
18. • Gerçek yasamdaki olayları, gerçekçi uyulama
taklitleriyle tehlikelerden uzak bir şekilde kurgulamaya
fırsat verirler.
• Birden fazla duyu organına hitap ederek, öğrenmenin
daha kalıcı olmasını sağlarlar.
• Bütün bunları sağlarken de süreçte öğrencileri
eğlendirirler.
• Öğrenciler aktif olduklarında, süreci kendileri kontrol
ettiklerinde, araştırıp keşfettiklerinde daha iyi
öğrenirler.
Eğitsel oyunları kullanarak neler yapılabilir?
19. • Bir oyun öğretilirken su hususlara
dikkat edilmelidir.
• Oyun planı hazırlanmalıdır, Oyun
öğretilmeye başlamadan önce iyice
öğrenilmelidir.
• Oyun tanıtılmadan önce oyun
materyalleri hazırlanmalı ve oyun
öğretilirken kullanılacak araç-gereç
tanıtılmalıdır.
EĞİTSEL OYUNUN ÖĞRETİMİ
20. • Öğretilecek oyunu rahatça öğrenebilmeleri için,
öğrenciler, çok resmi olmamakla birlikte bir düzene
sokulmalıdır.
• Oyunun adı ve kuralları, anlaşılır bir dille anlatılmalı,
oyun ilerledikçe uygulanacak kurallar başlangıçta
değil, yeri geldiğinde açıklanmalıdır.
21. • Oyun tanıtıldıktan sonra
"anlaşılmayan husus var mı?"
sorusu sorulmalıdır.
• Oyunda avantaj sağlayan
hususlar belirtilmelidir.
• Oyunu başlatan ve durduran
işaretin "düdüğün" önemi
anlatılmalıdır.
• Oyunun yapısına göre, varsa
grup liderlerinin veya ebenin
görevleri açıklanmalıdır.
EĞİTSEL OYUNUN ÖĞRETİMİ
22. • Oyun öğretiminde mutlaka deneme yapılmalıdır.
• Başlangıç olarak kolay oyunlar tercih edilmelidir.
• Oyunun başarılı yönetiminin, istenen amaca ulaşmanın
ve oyundan maksimal seviyede verim alınmasının ilk
şartı, iyi bir oyun öğretimidir.
23. • Oyunun özelliğine göre ebe veya gurup lideri seçilmeli,
herkese sıra gelmesi için ebe veya liderler sik sik
değiştirilmelidir.
• Oyunda gruplar veya çiftler oluşturulurken fiziki güç olarak
denklik sağlanmalıdır.
• Oyunun yapısına ve amacına göre uygun dizilişler
oluşturulmalıdır.
• Oyunda kural dışı davranışlara göz yumulmamalı ve
kuralları ihlal edenler cezalandırılmalıdır.
• Oyunda cezanın yanında ödül de olmalıdır; en iyi ödül
alkıştır.
EĞİTSEL OYUNUN YÖNETİLMESİ
24. • Oyun kendi kendine sona ermemeli, ilgi düşüklüğü
görüldüğü anda, ya oyunda değişiklik yapılmalı ya da
oyun değiştirilmelidir.
• Çok fazla rekabetten kaçınılmalıdır.
• Kaybeden gruba veya oyuncuya cesaret verilmeli ama
taraf olunmamalıdır. Oyuncu kaybetmeyi kabullenmeli
fakat kolay kaybetmemelidir.
• Hiçbir çocuğun zavallı duruma düşmesine izin
verilmemelidir.
EĞİTSEL OYUNUN YÖNETİLMESİ
25. Kovalama Oyunları: Oyunun
başında çocukların "ebe"
dedikleri bir oyuncu, kovalayıcı
olarak seçilir. ebe, kendisinden
kaçan diğer oyunculardan birini
yakalamaya çalışır. Yakalanan
oyuncu ebe olur.
EĞİTSEL OYUN ÖRNEKLERİ
26. • Bayrak Koşusu (yarışı)
• Koşu uzaklığı:10-20m
• Oyun gereçleri: Çıkış noktası olarak
yüksek atlama dikmeleri; ayrıca ek hareket
ödevleri için toplar, kasa bölümleri vb.
• Oyun uygulaması: Her grubun ilk
oyuncusu çıkış yapar, belirlenen uzaklığı
koşarak geçer, bir sonraki oyuncuya vurur
veya yanında taşıdığı herhangi bir nesneyi
vererek grubun sonuncusu olarak yerini
alır.
• Bir grup son oyuncusu tekrar yerine
geldiğinde (ya da çıkış noktasına
ulaştığında) koşuyu bitirmiş demektir.
EĞİTSEL OYUN ÖRNEKLERİ
27. • Baş Üzerinden Pas ve Tünelden Gecis
• Oyuncular, bacaklar acık vaziyette derin kolda yerleşir ve
gruplar yan yanadır Birinci oyuncu ile son oyuncunun
bulunduğu yer çizgi ile tespit edilir.
• Elinde bir top olan birinci oyuncu topu bas üzerinden
geriye iletir (top atılmaz elden ele aktarılır). Sondaki
oyuncu topu alır ve topuyla beraber arkadan on doğru
bacaklar arasından emekleyerek geçer, birincinin yerini alır
ve baş üzerinden topu arkaya iletir. Grup geriye kayar.
Böylece oyuncunun tekrar öne gelmesiyle oyun sonuçlanır.
Son oyuncusu önce gelen grup oyunu kazanır.
EĞİTSEL OYUN ÖRNEKLERİ
28. • Kelime Bulma Oyunu (1.Sinif)
• Öğretmenin söylediği kelimeler öğrenciler tarafından küçük
fişlerinin arasından bulunarak öğretmene gösterilir. Tahtada
yazılır. Sonra bu kelime ile güzel cümle kuran öğrenciler
alkışlanır. Bu defa da kurulan güzel cümleler yazdırılır.
EĞİTSEL OYUN ÖRNEKLERİ
29. • Koordinasyon Amacli Oyunlar:Beştaş Oyunu (reaksiyon)
Beştaş, en az iki kişi ve beş küçük taşla oynanan bir çocuk
oyunudur. Oyuncu, taşları yere attıktan sonra bir tanesini
havaya fırlatıp o düşmeden yerdeki taşlardan birini ya da
birkaçını toplamak ve tekrar taşı tutmak zorundadır. Havaya
atılan tas yere düşerse, oyun sırası öteki oyuncuya geçer. Taslar
önce birer birer, sonra ikişer, üçer ve dörderli gruplar hâlinde
toplanır. Bundan sonra yere başparmak ve işaret parmağıyla
köprü yapılıp öteki oyuncunun seçtiği tasa değdirmeden tüm
taslar bu köprüden geçirilir. Son aşamada taşların tümü havaya
atılıp elin tersiyle tutulur. Bunlar da fırlatılıp bu kez avuçla
yakalanır. Avuçta ne kadar taş varsa o kadar sayı kazanılır.
(Tüfekcioğlu,2003;Çamliyer&Camliyer,1997;Sevinç,2005).