1. Η άλλη όψη
Ελληνική Ένωση Νεοφυών Επιχειρήσεων (ΕΕΝΕ)
Θυμάστε τον Νίκο Κούρκουλο που φώναζε στην παλιά ελληνική ταινία «όχι άλλο κάρβουνο»; Ενημερώνω την αρχισυνταξία ότι κι εγώ, με τόσο
start-up, θα αρχίσω να παραμιλώ και να φωνάζω «όχι άλλο start-up». Εντάξει, ξεσπάθωσα! Τα είπα! Ας δούμε τώρα και μια αξιόλογη προσπάθεια. Σε μια εποχή πλήρους εξατομίκευσης, σε μια εποχή πλήρους άρνησης οργάνωσης με κοινό σκοπό, σε μια εποχή όπου, για παράδειγμα, 1
εκ. άνεργοι δεν έχουν καμία εκπροσώπηση, είναι σημαντικό να βλέπεις προσπάθειες όπως αυτή της Ελληνικής Ένωσης Νεοφυών Επιχειρήσεων. Μια προσπάθεια που στοχεύει να εκπροσωπήσει θεσμικά τις διαρκώς αυξανόμενες νεοϊδρυθείσες επιχειρήσεις, τα λεγόμενα start-ups.
Είχα μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον αντιπρόεδρο της ΕΕΝΕ Πάνο Ζαμάνη.
Πάνο, πώς προέκυψε η ιδέα της Ένωσης;
Προέκυψε το 2011, όταν μια ομάδα ανθρώπων που ασχολούμασταν
ενεργά με την επιχειρηματικότητα συνειδητοποιήσαμε ότι δεν υπήρχε
θεσμικό όργανο που να εκπροσωπεί τις ελληνικές νεοϊδρυθείσες επιχειρήσεις (start-ups). Γεννήθηκε σε μια περίοδο που η κρίση ήδη ταλάνιζε την ελληνική επικράτεια και ήταν φανερό ότι μόνο με τη δημιουργία
νέων, ανταγωνιστικών επιχειρήσεων θα μπορούσε να βρεθεί διέξοδος.
Αποφασίσαμε, λοιπόν, να αναφερθούμε στη «νέα επιχειρηματικότητα»,
και όχι μόνο στους νέους επιχειρηματίες, γιατί πιστεύουμε ότι η καινοτόμος επιχειρηματικότητα δεν αφορά ηλικίες ανθρώπων, αλλά κουλτούρα
επιχειρηματιών.
Σκοπός σας;
Πρωταρχικά να βοηθήσουμε και να στηρίξουμε την επιχειρηματικότητα
ως μια μαζική, καθολική κοινωνική επιλογή και να ενισχύσουμε δραστηριότητες καινοτομίας, εξωστρέφειας και γρήγορης ανάπτυξης, αφού αυτές
μπορούν να προσφέρουν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας και στη μαζική δημιουργία νέων, ποιοτικών θέσεων εργασίας. Φιλοδοξούμε στη δημιουργία ενός «οικοσυστήματος» με ανθρώπους δημιουργικούς, φιλόδοξους, που συνδέουν το μέλλον τους με τη νεοφυή επιχειρηματικότητα.
Σε ποιους τομείς εστιάζετε;
Σε όλες τις μορφές επιχειρηματικής δραστηριότητας, δίνοντας βάρος
στους τομείς του τουρισμού, της διατροφής και της γαστρονομίας, της
ενέργειας (έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας), της τεχνολογίας
(έμφαση στην πληροφορική), στις επικοινωνίες και στη βιοτεχνολογία,
στις μεταφορές (έμφαση στη ναυτιλία), καθώς και εν γένει σε όλες τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αξιοποιούν τα εθνικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα.
Θεωρείτε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις κομβικές για την έξοδο από
την κρίση;
Στη χώρα μας η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων, ο κορμός δηλαδή της οικονομικής δραστηριότητας, είναι μικρές και μεσαίες. Παλαιότερα επικρατούε η άποψη του κρατικοδίαιτου επιχειρηματία που ζει εις βάρος των κρατικών προμηθειών, σήμερα όμως το μοντέλο αυτό έχει πεθάνει. Αν όλες οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορούσαν να προσλάβουν ένα άτομο, η ανεργία θα είχε μειωθεί στο μισό, ενώ, αν καταφέρναμε να αξιοποιήσουμε το ένα εκατομμύριο πτυχιούχους κατευθύνοντάς
τους στο να συμμετέχουν σε εξωστρεφείς επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της χώρας, σε 4-5 χρόνια τα ελλείμματα στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών θα είχαν ανατραπεί και
θα απολαμβάναμε εξαιρετικό ρυθμό ανάκαμψης της οικονομίας μας. Πρέπει να ενισχυθεί η μικρομεσαία επιχείρηση, ειδικά αυτή με χαρακτηριστικά
καινοτομίας και εξωστρέφειας.
Την ακολουθούμενη πολιτική σε σχέση με τις ΜμΕ πώς τη
χαρακτηρίζετε;
Έχουν γίνει κάποια βήματα αλλά ο δημόσιος τομέας δεν
έχει αντιληφθεί σε όλο του το εύρος την ανάγκη το κράτος να μην αντιμετωπίζει εχθρικά τον επιχειρηματία. Δεν
αρκεί η κυβέρνηση και οι υπουργοί να πιστεύουν σε μοντέλα οικονομικής ανάπτυξης στηριγμένα στην επιχειρηματικότητα, αλλά πρέπει να αλλάξει η κουλτούρα της
ελληνικής κοινωνίας, να υπάρξει απο-ενοχοποίηση της
επιχειρηματικότητας και να εξοικειωθούν ακόμη και τα
παιδιά με τις βασικές αρχές ορθής άσκησης των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Διαβάζω ότι η πλειοψηφία
των νέων επιχειρήσεων είναι καφέ και καταστήματα που
πουλούν τυρόπιτες. Αυτό είναι στρέβλωση της αγοράς,
και όχι μόνο δεν βοηθά στην ανάκαμψη της οικονομίας,
αλλά αντίθετα θα δημιουργήσει νέα προβλήματα.
Οι δράσεις σας;
Οι δράσεις μας έχουν στόχο να καλύψουν τρεις βασικές
ανάγκες της νεοφυούς επιχειρηματικότητας, που είναι η
πρόσβαση:
• Στη γνώση. Στις απαραίτητες, δηλαδή, γνώσεις για τη
δημιουργία και την ανάπτυξη της επιχείρησης, κάτι που
εξασφαλίζουμε με ημερίδες και σεμινάρια.
• Σε δίκτυα ανθρώπων, το γνωστό networking, με υποψηφίους πελάτες, συνεργάτες και ανθρώπους που μπορούν να στηρίξουν μια νεοφυή δραστηριότητα.
• Σε κεφάλαια.
Ταυτόχρονα, εκπροσωπούμε τη νεοφυή επιχειρηματικότητα ως θεσμικός συνομιλητής με το κράτος και τους φορείς που με τις αποφάσεις τους μπορούν να διευκολύνουν και να στηρίξουν τη νέα επιχείρηση, προωθώντας
με προτάσεις και παρεμβάσεις σημαντικές δράσεις και
αποφάσεις διευκόλυνσης των επιχειρηματιών.
Η δράση σας αφορά αποκλειστικά τις νεοφυείς
επιχειρήσεις;
Όχι! Στηρίζουμε και όλες τις προσπάθειες που μοιράζονται τις αξίες και τους στόχους της ΕΕΝΕ. Ενδεικτικά
σας αναφέρω ότι συμμετέχουμε συμβουλευτικά στην
επιτροπή σχεδιασμού του ΕΣΠΑ σε συνεργασία με το
υπουργείο Ανάπτυξης. Είχαμε εκπρόσωπό μας στην Επιτροπή Ανταγωνιστικότητας και Ανάπτυξης στον τομέα
μικρομεσαίων επιχειρήσεων από την ίδρυσή της. Είμαστε ιδρυτικό μέλος της ενωτικής πρωτοβουλίας εθνικών
συνδέσμων καινοτομίας και τεχνολογίας που ονομάσαμε

2. Ο Πάνος Ζαμάνης είναι ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος της Ένωσης Νεοφυών Επιχειρήσεων
(Hellenic Start-up Association) και επιχειρηματίας
στους τομείς της Γαστρονομίας και Πληροφορικής
(Galaxy Catering, Athens Loft, Farmkiosk.com).
http://www.linkedin.com/in/panoszamanis
http://hellenicstartups.gr/
«Σynergies». Πρόσφατα δε, είχαμε τη χαρά να επιλεγούμε για να υποστηρίξουμε ενεργά το «Orange Grove», μια εξαιρετική πρωτοβουλία της Ολλανδικής Πρεσβείας στην Αθήνα, για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας.
Η συνδιαλλαγή με το κράτος είναι εύκολη;
Εμείς δεν συνδιαλεγόμαστε με το κράτος, αντίθετα βρισκόμαστε σε μια
δημιουργική συζήτηση, με στόχο να εντοπίσουμε προβλήματα και να προτείνουμε λύσεις.
Την πρώτη φορά που επισκεφθήκαμε τον υπουργό Ανάπτυξης έδειξε
εντυπωσιασμένος γιατί δεν εκμεταλλευτήκαμε τη συνάντηση για να ζητήσουμε κάτι.
Οι σημαντικότερες δυσκολίες για την ανάπτυξη νεοφυών επιχειρήσεων;
Στη χώρα μας για πολλά χρόνια η διαδικασία σύστασης μιας επιχείρησης
ήταν αδιανόητα πολύπλοκη και χρονοβόρος. Η θεσμοθέτηση των ΙΚΕ βοήθησε σημαντικά, όμως προβλήματα όπως η υποχρεωτική τήρηση βιβλίων
Γ΄ κατηγορίας και οι φήμες για κατάργηση της δυνατότητας υποχρεωτικής
ασφάλισης μόνο του διαχειριστή στον ΟΑΕΕ τείνουν να εξαλείψουν τα πλεονεκτήματά τους. Είναι παράλογο να μην υπάρχουν ουσιαστικά κίνητρα
που να σταματούν τη διαρροή δημιουργίας νέων επιχειρήσεων σε ξένους
φορολογικούς προορισμούς από Έλληνες που δραστηριοποιούνται στην
Ελλάδα. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, το σημαντικότερο πρόβλημα των ελληνικών start-ups είναι η χρηματοδότηση, παρά τη βοήθεια που προσφέρουν τα προγράμματα Jeremy.
Πως μπορούν να αυξηθούν γεωμετρικά οι νεοϊδρυθείσες επιχειρήσεις;
Γεωμετρική αύξηση υπάρχει ήδη. Αυτό που λείπει είναι στοχευμένη στρατηγική με στόχους, άρα και κίνητρα, για τη δημιουργία ελληνικών startups, επιλύοντας όχι μόνο τα γραφειοκρατικά προβλήματα, αλλά κυρίως το θέμα της ρευστότητας. Για παράδειγμα, υπάρχουν δισεκατομμύρια κατατεθειμένα στις ελληνικές τράπεζες· θα αρκούσε μικρό ποσοστό
από αυτά να επενδυθεί σε νεοφυείς επιχειρήσεις για να αλλάξει η χώρα σε
λίγα χρόνια, κάτι που μπορεί να συμβεί με έξυπνες παρεμβάσεις του κράτους. Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε τον τροχό. Μικρότερες αλλά πιο
τολμηρές χώρες, όπως το γειτονικό μας Ισραήλ, εφάρμοσαν πολύ επιτυχημένα μοντέλα ανάπτυξης στηριγμένα στη start-up επιχειρηματικότητα. Αρκεί να τα αντιγράψουμε και να τα προσαρμόσουμε στην ελληνική
πραγματικότητα.
Μήπως είναι υπερβολικός ο ντόρος και οι προσδοκίες για τα start-ups;
Οι πρωτοβουλίες είναι δεκάδες και υπάρχει ο κίνδυνος δημιουργίας υπερβολικών προσδοκιών ή και κατάχρησης της λέξης για λόγους δημοσιότητας και άλλων ιδιοτελών σκοπών. Σε κάθε περίπτωση, όμως, είναι σημαντικό το γεγονός ότι τραβούν τα φώτα της δημοσιότητας επιτυχημένα παραδείγματα ελληνικών start-ups ή πρωτοβουλίες που στηρίζουν την επιχειρηματικότητα, γιατί με τέτοια πρότυπα χρειάζεται να μπολιάσουμε τους
ανθρώπους που αναζητούν διέξοδο στις ιδέες και στη
δημιουργικότητά τους. Άλλωστε –αυτός είναι και ο βασικός στόχος μας– θέλαμε να αντικατασταθούν παρωχημένα αναπτυξιακά πρότυπα επιχειρηματικότητας με νέα,
που τονίζουν την καινοτομία, την εξωστρέφεια και τη δυναμική ανάπτυξη.
Επιτυχίες της Ένωσής σας;
Μεταξύ των άλλων, η επικράτηση του όρου «νεοφυής
επιχειρηματικότητα», που εμείς εισαγάγαμε, και η ουσιαστική αποδοχή πολλών προτάσεων της ΕΕΝΕ από τον
πρωθυπουργό και τα σχετικά με την επιχειρηματικότητα υπουργεία. Ενδεικτικά, η δημιουργία και στήριξη των
incubators-«κυψελών επιχειρηματικότητας» από το κράτος και την αυτοδιοίκηση, αλλά και η επέκταση των ΚΕΠ
από κέντρα εξυπηρέτησης πολιτών σε κέντρα εξυπηρέτησης επιχειρηματικότητας, ήταν ιδέες που ξεκίνησαν ως
προτάσεις από την ένωσή μας. Ούτε εμείς δεν πιστεύαμε
ότι θα ενσωματωθούν στην κυβερνητική πολιτική και θα
υλοποιηθούν τόσο άμεσα. Η σημαντικότερη, όμως, προσφορά της ΕΕΝΕ είναι ότι επαναπροσδιορίστηκε η έννοια του start-up, αφού μέχρι πριν λίγα χρόνια συνδεόταν κυρίως με τις επιχειρήσεις διαδικτύου. Σκεφθείτε ότι
πάνω από το 50% των start-ups που δημιουργούνται πια
αφορούν τα food start-ups, ή αυτά που έχουν σχέση με
τομείς όπως ο τουρισμός και ο πολιτισμός.
Ποια είναι τα εργαλεία για την επίτευξη των στόχων σας;
1. Tο ετήσιο συνέδριο της ΕΕΝΕ.
2. Διμηνιαία events δικτύωσης «Eίμαι-Κάνω-Θέλω».
3. Διμηνιαία events επιμόρφωσης «HSA University».
Παράλληλα, αντιληφθήκαμε ότι η «χρηματοδότηση σποράς» (seed financing), δηλαδή η στήριξη μιας επιχειρηματικής ιδέας στα πρώτα της βήματα, είναι ίσως η σημαντικότερη βοήθεια που μπορούμε να προσφέρουμε.
Έτσι, από το Φεβρουάριο του 2012, δημιουργήσαε το
δίκτυο Hellenic Angels, για να συνδέσουμε την κοινότητα της νεοφυούς επιχειρηματικότητας με τους επιτυχημένους επιχειρηματίες, της Ελλάδας και της διασποράς. Για να συμβεί αυτό, αναλαμβάνουμε δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης, ώστε αφενός οι επιχειρηματίες
να ενημερωθούν σε βάθος για τις διαδικασίες ιδιωτικής
χρηματοδότησης σε νεοφυείς επιχειρηματίες, αφετέρου
οι ίδιες οι νεοφυείς επιχειρήσεις να μάθουν πώς ακριβώς
μπορούν να συνεργαστούν καλύτερα με τους εν δυνάμει επενδυτές.