2. Η δομή της ενότητας
Αντικείμενο Οικονομικής Επιστήμης
η μελέτη τεσσάρων προβλημάτων :
1. Ποιά αγαθά θα παραχθούν και σε
ποιές ποσότητες;
2. Με ποιον τρόπο θα παραχθούν;
3. Πώς θα γίνει η διανομή;
4. Πώς θα αυξηθεί η ποσότητα;
Η οικογένεια ως οικονομική
μονάδα καλύπτει ανάγκες
ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ
ΑΝΑΓΚΩΝ -Maslow
Αγαθά
1. Ελεύθερα
2. Οικονομικά, αυτά που παράγονται από
τον άνθρωπο. Αυτά ενδιαφέρουν την οικ.
επιστήμη, διότι είναι περιορισμένα.
Κύριο οικονομικό
πρόβλημα
• Η ικανοποίηση των
άπειρων αναγκών με τα
περιορισμένα
οικονομικά αγαθά
• Καμπύλη παραγωγικών
δυνατοτήτων
3. Αντικείμενο της Οικονομικής
επιστήμης
Αντικείμενο της Οικονομικής Επιστήμης είναι
η μελέτη των οικονομικών προβλημάτων που
εμφανίζονται σε κάθε κοινωνία. Τα
προβλήματα αυτά κατατάσσονται σε
τέσσερεις κατηγορίες :
1. Ποιά προϊόντα παράγονται και σε ποιές
ποσότητες;
2. Με ποιον τρόπο παράγονται;
3. Πώς γίνεται η διανομή των προϊόντων στα
μέλη της κοινωνίας;
4. Πώς μπορεί να αυξηθεί η ποσότητα των
παραγόμενων προϊόντων (ανάπτυξη);
4. Η οικογένεια είναι οικονομική
μονάδα
Η κάθε Οικογένεια παράγει αγαθά και
καταναλώνει
5. Ποιές είναι οι ανθρώπινες
ανάγκες;
Χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα την πιο απλή οικονομία του
Ροβινσώνα Κρούσου, του ναυαγού ήρωα του ομώνυμου έργου του
Daniel Defoe (ή της ταινίας «Ο ναυαγός» με τον Τομ Χάνκς), διακρίνουμε
την προσπάθεια απάντησης των παραπάνω ερωτημάτων :
1. Για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του για τροφή, ένδυση και στέγη
ο Κρούσος θα πρέπει να εξασφαλίσει συγκεκριμένα αγαθά.
2. Θα πρέπει να αποφασίσει με ποιο τρόπο θα «παράγει» τα αγαθά.
3. Φυσικά θέμα διανομής δεν υπάρχει μια και είναι μόνος του στο
νησί.
4. Τέλος, θα πρέπει να βρει τρόπους και τεχνικές να παράγει
περισσότερα αγαθά.
8. Ποιές είναι οι ανθρώπινες
ανάγκες;
ΜΙΜΗΣΗ
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
ΣΥΝΗΘΕΙΑ
9. Προϊόντα ή Οικονομικά Αγαθά
Αγαθά ονομάζουμε τα μέσα με τα οποία ικανοποιούμε τις
ανάγκες μας. Ορισμένα από αυτά είναι ελεύθερα στη
φύση, όπως το φως ή η θερμότητα του ήλιου.
Τα περισσότερα, όμως, είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης
προσπάθειας. Αυτά ονομάζονται οικονομικά αγαθά ή
προϊόντα (επειδή παράγονται με κάποια διαδικασία) ή
εμπορεύματα (επειδή γίνονται αντικείμενο
αγοραπωλησίας).
Κύριο χαρακτηριστικό των οικονομικών αγαθών είναι ότι
βρίσκονται σε σχετική έλλειψη, σε σχέση με τις ανάγκες
που ικανοποιούν. Για το λόγο αυτό είναι αυτά που
ενδιαφέρουν την οικονομική επιστήμη. Στο εξής, όταν
μιλάμε για αγαθά, θα εννοούμε τα οικονομικά αγαθά.
10. Προϊόντα ή Οικονομικά Αγαθά
Τα αγαθά ταξινομούνται σε κατηγορίες με
διάφορα κριτήρια :
12. Κατηγορίες Προϊόντων & Αγαθών
Υλικά
Καταναλωτικά
Διαρκή
Ένας τρόπος να κατανοήσουμε την κατηγοριοποίηση των
αγαθών είναι το παρακάτω διάγραμμα Venn (το διάγραμμα
των δακτυλίων)
13. Η Αγορά
Τα οικονομικά αγαθά παράγονται για να ικανοποιήσουν
τις ανάγκες κάποιων άλλων ανθρώπων που θα τα
αποκτήσουν. Ο χώρος όπου γίνονται
οι αγοραπωλησίες των αγαθών, αλλά και όλοι οι τρόποι
με τους οποίους μπορεί να γίνει αυτή η αγοραπωλησία,
ονομάζονται αγορά.
Τέτοια παραδείγματα είναι η λαϊκή αγορά, το εμπορικό
κέντρο, η αγορά μέσω διαδικτύου, μέσω
τηλεφώνου κ.λ.π.
14. Οικονομικοί Πόροι
έδαφος
Οτιδήποτε βρίσκεται
πάνω, μέσα και κάτω
της γης –
παραγωγική
διαδικασία
εργασία
Νοητική, σωματική
προσπάθεια για την
παραγωγή
προϊόντος
Κεφάλαιο
Όλα τα παραχθέντα
προϊόντα που
χρησιμοποιούνται για
την παραγωγή άλλων
προϊόντων (κτήρια,
εργαλεία, σκεύη, ηλ.
υπολ)
Επιχειρ
ηματικότ
ητα
Η ικανότητα κάποιων
ανθρώπων να
αναλαμβάνουν τον
συνδυασμό και τον
συντονισμό των
άλλων τριών
συντελεστών
15. Το Κύριο Οικονομικό
Πρόβλημα
Η διαφορά μεταξύ των ανθρώπινων αναγκών
και του περιορισμένου όγκου αγαθών που
προσφέρονται
Η σχετική έλλειψη αγαθών σημαίνει έλλειψη
παραγωγικών συντελεστών
16. Η Καμπύλη Παραγωγικών
Δυνατοτήτων
Ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται για την καλύτερη
κατανόηση του κύριου οικονομικού προβλήματος είναι
η Καμπύλη Παραγωγικών Δυνατοτήτων. Η κατασκευή
της καμπύλης βασίζεται σε τρεις υποθέσεις :
1. Η οικονομία χρησιμοποιεί όλους τους παραγωγικούς
συντελεστές με τον πλέον αποδοτικό τρόπο.
2. Η τεχνολογία παραγωγής είναι δεδομένη, δηλαδή
σταθερή.
3. Η οικονομία παράγει μόνο δύο αγαθά Χ και Ψ.
17. Η Καμπύλη Παραγωγικών
Δυνατοτήτων
Έστω, λοιπόν, ότι με
βάση τις παραπάνω
υποθέσεις μία
φανταστική οικονομία
μπορεί να παράγει τους
συνδυασμούς
ποσοτήτων από τα δύο
αγαθά που φαίνονται
στον διπλανό πίνακα.
ΣΥΝΔΥΑΣ
ΜΟΙ
• Α
• Β
• Γ
• Δ
ΑΓΑΘΟ Χ
• 0
• 20
• 40
• 60
ΑΓΑΘΟ
Ψ
• 17
• 15
• 1
• 0
22. Η Καμπύλη Παραγωγικών
Δυνατοτήτων
Ερμηνεία
Κάθε συνδυασμός της Κ.Π.Δ. δείχνει τις
μεγαλύτερες ποσότητες ενός προϊόντος
που μπορούν να παραχθούν, για κάθε
δεδομένη ποσότητα του άλλου προϊόντος.
Π.χ. για δεδομένη ποσότητα 20 μον. του
αγαθού Χ, η μεγαλύτερη ποσότητα του
αγαθού Ψ που μπορεί να παραχθεί είναι
15 μονάδες.
Αυτό οφείλεται στις υποθέσεις :
δεν υπάρχουν άλλοι αχρησιμοποίητοι
συντελεστές και η τεχνολογία
δεν μπορεί να αλλάξει.
Σημείο Β
23. Η Καμπύλη Παραγωγικών
Δυνατοτήτων
Ερμηνεία
Κάθε συνδυασμός που βρίσκεται αριστερά της
καμπύλης δείχνει ποσότητες που μπορούν να
παραχθούν, αλλά δεν είναι οι μεγαλύτερες
δυνατές.
Π.χ. ο συνδυασμός Κ δείχνει ότι
παράγονται 20 μονάδες από το αγαθό Χ και 10
μονάδες από το αγαθό Ψ. Αν συγκρίνουμε τον
Κ με έναν μέγιστο συνδυασμό, όπως τον Γ, θα
βλέπαμε ότι για 10 μονάδες του Ψ μπορούν
να παραχθούν μέχρι και 40 μονάδες του Χ.
Τέτοιοι συνδυασμοί
εκφράζουν υποαπασχόληση των συντελεστών.
Σημείο Κ
24. Συμπεράσματα
Κάθε οικονομία δεν μπορεί να καλύψει όλες τις ανάγκες
των ανθρώπων, αλλά μόνο όσες επιτρέπουν οι δεδομένες
ποσότητες παραγωγικών συντελεστών.
Οι ανάγκες έχουν την τάση λόγω του μιμητισμού,
διαφήμισης, τεχνολογικής εξέλιξης και συνήθειας να
πολλαπλασιάζονται.
Η Κ.Π.Δ. είναι ένα εργαλείο υπολογισμού των
αναμενόμενων ποσοτήτων αγαθών μιας οικονομίας με
δεδομένη τεχνολογία, που δείχνει όλους του «εφικτούς»
και μη συνδυασμούς αγαθών.
Η οικογένεια είναι και αυτή μια μονάδα παραγωγής και
κατανάλωσης αγαθών.