1. Bewoningshistorie boerderij
Woelwijk (Voorschoten) 1544-1651
Schoutenfamilie Van Rijn
Presentatie NGV-Rijnland 19 november 2019
Leiderdorp
Jacques Duivenvoorden
jacquesduivenvoorden@ziggo.nl

2. Agenda
1. Intro Woelwijk
2. Overzicht eigenaren
3. Bouwgeschiedenis
4. Oudste periode 1544 - 1651 Van Rijn (onderzoeksaanpak)
5. Schout Cornelis Willemsz van Rijn
6. Bouwheer Claes Cornelisz van Rijn
7. De schoonouders van Claes Cornelisz van Rijn; schout Willem Willemsz (Sassenheim)
8. Familienetwerk: Colijn, van Voorburch
9. Open issues voor nader onderzoek
10. Publicaties bewoningshistorie Woelwijk
11. Afsluiting

3. Jacobus Quirinus
Duivenvoorden (links) met
zijn neef Petrus (Pieter) van
Steijn vissend op een zondag
in een watergang bij
Voorschoten (jaren ‘30)
Mijn grootvader Jacobus
Quirinus Duivenvoorden is
geboren op Woelwijk in
Voorschoten op 20 januari
1885

4. 1. Intro Woelwijk (foto’s uit 2012)

7. Nationaal Archief, Kaarten Zuid-Holland, Gemeente-Atlas van Nederland
naar officiële bronnen bewerkt, Voorschoten, 1865

8. Nationaal Archief, Kaarten Zuid-Holland, Gemeente-Atlas van Nederland naar officiële bronnen bewerkt,
Voorschoten, 1865 (uitsnede)

9. 2. Overzicht eigenaren Woelwijk
• 1544-1651: familie Van Rijn (4 generaties)
• 1651-1707: familie Van Outshoorn (2 generaties)
• 1707-1762: familie Heemskerk (2 generaties)
• 1762-1808: meester-chirurgijn Joseph van der Lis
• 1808-1813: mr. Petrus Cuneaus, hoogheemraad van Rijnland
• 1813-1822: mr. Jacobus Hendrik van der Schaaff, advocaat (Amsterdam)
• 1822-1865: familie Kranenburg (2 generaties)
• 1865-1887: Jacobus Duivenvoorden, wethouder en 1e loco-secretaris / veeboer
• 1887-1916: Jacobus Zonneveld (landbouwer) en Willem van der Bijl (winkelier)
• 1916-1963: Petrus Wilhelmus Vermin, bloembollenteler
• 1963-1967: gemeente Voorschoten
• 1967-1975: Prof. Dr. Johannes Gerardus van Manen, hoogleraar oogheelkunde
• 1975-heden: Vereniging Hendrik de Keyser (Amsterdam)

10. 3. Bouwgeschiedenis
“Het huis Woelwijk, Woelwijklaan 11, een monumentaal
pand te Voorschoten”, W.J. Berghuis en drs. C. Scheffer, 12
december 1988 (typoscript)
“Haar geschiedenis gaat voor het grootste deel terug tot het
eerste kwart van de 17e eeuw. De opkamer en de kelder zijn
echter van nog oudere datum en dateren, onder meer op
grond van het metselwerk, waarschijnlijk zelfs uit het begin
van de 16de eeuw. Het metselwerk van dit gedeelte van het
pand, uitgezonderd de voorgevel, is namelijk opgetrokken
uit bakstenen van 21 x 5 cm (10 lagen = 56 cm).”

12. Literatuur over de oorsprong van Rijksmonument
Woelwijk
• De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed in Amersfoort heeft Woelwijk op 2 mei
1968 ingeschreven als Rijksmonument onder monumentnummer 38033
(https://cultureelerfgoed.nl/monumenten/38033)
• Leidsch Jaarboekje 1969, artikel “Monumenten uit de omgeving van Leiden”
(auteur C.J. Bardet) blz. 201:
• “De boerderij Woelwijk aan de Woelwijklaan te Voorschoten is een restant van
een mogelijk in 1574 verwoeste boerderij. Door een wijziging van het
uitbreidingsplan kon dit pand gespaard worden. De stal was reeds gesloopt, zodat
nu alleen de woning gerestaureerd kon worden.”
• “Boerenerfgoed. Het boerderijenboek van Voorschoten en Wassenaar”, 2006,
Carla Scheffer en Robert van Lit, blz. 227 en 228 (Woelwijk):
• “Dit gedeelte is het restant van de boerderij, waarvan het muurwerk gedeeltelijk
gespaard bleef bij de ramp van 1573. Toen pasten de Leidenaren voorafgaand aan
het beleg van hun stad de tactiek van de verschroeide aarde toe om te
voorkomen dat de Spanjaarden zich in de omgeving zouden verschansen”

13. Schilderij van Woelwijk uit 1965, S. de Niet (privé collectie hr. Wim Brekelmans)

14. Mythologie inzake historie Woelwijk (Bron: Erfgoed Leiden en Omstreken,
Bibliotheek, knipselarchief, de Leidse Courant 09-02-1967

15. Mythologie inzake historie Woelwijk (Bron: Erfgoed Leiden en
Omstreken, Bibliotheek, knipselarchief, het Vaderland 09-05-1967)

16. Mythologie inzake historie Woelwijk (Erfgoed Leiden en Omstreken,
Bibliotheek, knipselarchief, code: 88611 pf, de Volkskrant 25-03-1967
Rubriek "Het merckwaerdigste meyn bekent", nr. 568)

17. Mythologie inzake historie Woelwijk (Erfgoed Leiden en Omstreken,
Bibliotheek, knipselarchief, de Leidse Courant 09-02-1967)

18. 4. Oudste periode 1544 - 1651 Van Rijn
• “Cornelis Willemsz van Rijn brenct an sijn huijs mit vi morgen lants erfpacht daer dat
huijs op staet” (10e penning Voorschoten 1544)
• “Cornelis Willemsz van Rijn schoudt van Voorschoten bruijckt VI margen lants erffpacht
van mr. Willem priester tot Delft. Thuijs daer opt voornoemde landt staende is
getauxeert voor VIII pond” (10e penning Voorschoten 1557)
• “Cornelis Willemsz van Rijn scout bruijct VI margen lants erfpacht van Mr Aernt
secretaris tot Delft ende geeft van pacht tjaers XII pond. Ende thuijs daer op staende is
ghetaucxeert voor VIII pond” (100e penning Voorschoten 1570)
• Op 15-07-1588 (RA Voorschoten) wordt 1/3 van de verbrande woning van Cornelis
Willemsz van Rijn verkocht belast met een erfpacht van 12 gulden per jaar, waarvan 8
gulden tbv Mr Arend van der Meer te Delft en 4 gulden tbv de papelijke prove te Leiden
• Op 27-11-1623 bij de boedelverdeling van de nalatenschap van Claes Cornelisz van Rijn
en toegevallen aan zijn zoon Willem Claesz van Rijn wordt vermeld “de woninge ende
landen gelegen aan noortsijde vande Heerwech groot omtrent ses mergen wegens
erffpacht belast met twaelf Caroli guldens t XL grooten 8 't stuck waervan twee derde
wegens acht gulden jaerlijcks betaelt wert aen erffgenaemen van Claertgen Jansdr van
der Meer” (Weeskamer Voorschoten)

19. “Cornelis Willemsz die schout vanden Heerwech tot die Voorwateringhe
groot VIII mergen” (bron: Morgenboek van Voorschoten 1543)

20. Erfpacht 8 gulden aan het fonds
Clara van Sparwoude bij de wees-
Kamer in Delft (transportakte Woel-
wijk op 25-02-1651; Erfgoed Leiden
en Omstreken, Oud Notarieel Archief
Leiden, Inv. Nr. 405, akte 51)

21. 5. Schout Cornelis Willemsz van Rijn
• Geboren ca. 1493
• Schout van Voorschoten van 1537-1572 / 1575
• Overleden tussen 06 -02-1572 en 17-02-1575
• Huwt: Emerentia (Eemsgen) Claesdr, dochter van Claes Sijmonsz en
Eemsgen Claes Sijmonszs weduwe
• Kinderen: (1) NN Cornelisdr, huwt Andries Reijersz; (2) NN Cornelisdr, huwt
Gerrit Lourisz (Coudekerck / van Poelgeest), geboren ca. 1506, huwt 1e
Trijntge Claesdr (Ket); hij is overleden vóór 29-09-1577, zoon van Louris
Gerritsz van Poelgeest (schout van Koudekerk) en Eemsgen Jansdr (van Tol);
(3) Claes Cornelisz van Rijn
• Boedelscheiding: 27 en 28 december 1577

22. Is de onder 106. op 10-06-1464 vermelde Willem van Rijn de vader van Cornelis Willemsz van Rijn?
(bron: “Verslagen omtrent ‘s Rijks Oude Archieven”, XLIII, eerste deel, 1920, KB NL24 A5100)

23. Zegel van schout
Cornelis Willemsz van
Rijn (bron: Nationaal
Archief, archiefinventaris
3.18.20, Abdij van
Rijnsburg, 1179-1577,
Inventaris nr. 341,
Erfpachtsbrief van 4
Carolusgulden 's jaars op
2 morgen land, 1538)

24. Op 21-08-1566 wordt schout Cornelis Willemsz van Rijn Theodoricus vermeld (“Beschrijving van ’s-Gravenhage”,
deel 3 “Costumen van ’s-Gravenhage”, Jacob de Riemer, 1739, blz. 55)

25. Op 06-11-1554 wordt Cornelis Willemsz van Rijn, schout van Voorschoten vermeld oud omtrent LXI (61) jaar.
Geboortejaar: ca. 1494. Bron: Koninklijke Bibliotheek, “Nederlandsche Rechtsbronnen”, NL43 A7000 43, blz. 67

26. Kerkgebod Voorschoten 17-11-1554
Op 17-11-1554 heeft Cornelis Willemsz van Rhijn schout van Voorschoten
oppositie aangetekend bij het Hoogheemraadschap van Rijnland tegen het
kerkgebod van 31-10-1554 dat op 02-11-1554 in de parochiekerk van
Voorschoten onder de Hoogmis is gepubliceerd.
Het betreft land dat de indiener van het verzoek tot een kerkgebod Cornelis
Sijmonszoon uit Voorschoten met zijn consorten bezit aan de noordwestzijde
van de Heerweg en ook weiland over de Vliet. Deze vraagt toestemming om
te mogen laten steken een hol of brug in de Heerweg van Voorschoten ten
neffens zijn land om daar door te mogen varen met zijn consorten.
(Hoogheemraadschap Rijnland, Oud Archief Rijnland, Inv. Nr. 216, f. IIIc XI
en f. IIIcXII / f. 311 en f. 312).

27. Verdieping van de wedden in de Vliet 1556
• In 1556 is schout Cornelis Willemsz van Rijn namens de ingelanden van
Voorschoten betrokken bij de discussie tussen bestuurders en ingelanden over de
verdieping van de Vliet en met name de wedden in de Vliet (doorwaadbare
ondiepten onder meer gebruikt door de ingelanden voor het overzetten van vee)
waartoe de scheepvaart noodzaakte en het Hoogheemraadschap van Rijnland de
verdieping bestuurlijk wilde regelen (HH Rijnland, OAR, Inv. Nr. 218, f. I t/m V).
• De 12de april werd een kerkgebod in die geest in de kerk van Voorschoten
afgekondigd, waarop de ingelanden van Voorschoten “Upte Vliet” bij dijkgraaf en
hoogheemraden de 29ste april daaraanvolgend een verweerschrift indienden. Zij
betoogden, dat zij enorme schade van het opruimen van de wedden zouden
lijden.
• De 23ste mei van dat jaar (1556) verschenen voor Rijnlands college
burgemeesters en secretaris van Leiden met de schout van Voorschoten (Cornelis
Willemsz van Rijn) en ambachtsbewaarders. Deze bleven bij hun oppositie tegen
de eis van verdiepen van de wedden, en “dat zij hem nyet verder begeerden te
verbinden dan zij gehouden waeren” (HH Rijnland, OAR, Inv. Nr. 8705, Extract dd.
23-05-1556

28. Pacht schoutambacht Voorschoten 1561
• “Cornelis Willemsz van Rijn schout tot Voorschoten bruijct noch
schoutambocht van Jacob Splinter inde haech tsjaers voor XXX £”
• Bron: Gemeentearchief Voorschoten, Oud Archief Voorschoten, Inv.
Nr. 230, Kohier 10e penning 1561, folio 43

29. Verhoor van schout Cornelis Willemsz van
Rijn in 1567 voor de Raad van Beroerten
• “Den XVI Januarij LXVII stilo Curiae die tuijchen gedachvaert zijnde bij Daniel van
Barlaer deurwaerder vanden hove van hollant, binnen den dorpe van
Voorschoten I. Cornelis Willemsz van Rijn Schout van Voorschoten out omtrent
LXXII (72) jaeren
• Uit het verslag van dit verhoor: “daer van hij zeijt datte coster ende eenige
anderen die de coster weet mogelijck beter op sullen weten te seggen, dan heeft
die voornoemde heere van Wijngaerden veel tot Leijden verkeert, ende aldaer
omme gegaen mit eenige die vande nijeuwe religie waren, als eenen Jan Paets
Cornelisz ende noch eenen goutsmit genaempt Cornelis, die whijn tapte omtrent
die blauewe steen, daer hij dieselve Wijngaerden ende anderen dijckwuels voor
die deure heeft sien staen, maer wat communicatien zij tsamen gehadt hebben,
en weet hij nijet, Ende heeft eenen Willem Bouwensz timmerman als mitte
voornoemde Wijngaerden veel omme gegaen die men naerder daer aff zal
mogen vragen, ende die pastoor alhier breder daer aff sal mogen seggen”.
• Bron: Algemeen Rijksarchief Brussel, Raad van Beroerten Inv. Nr. 115, f. 181 e.v.

31. De voorgaande bebouwing van Woelwijk is tijdens de Spaanse troebelen en meer concreet tijdens het beleg van Leiden in
1573 of 1574 verbrand. Illustratie: Rijksmuseum Amsterdam, “Beleg van Leiden 1574”, anoniem, 1623-1625, Catalogus-nr:
FMH 673-a

32. Erfgenamen van Cornelis Willemsz van Rijn
(1)
• Boedelscheiding nalatenschap Cornelis Willemsz van Rijn: 27 en 28 december
1577 (scheidingsakte is zeer waarschijnlijk verloren gegaan)
• Jan Andriesz (zoon van schoonzoon Andries Reijersz; zijn kinderen hebben de
achternaam “Van Claverdijck”) erft 1/3 van de verbrande woning
• “Jan Andriesz met syn mede erffgenamen een verbrande woning van haer beste
vader met omtrent xvii mergen eyghen lants soe gebruyct soe ongebruyct wert
getacxeert tsamen voir xiii gulden compt hier ii gulden xvii st iii d”
(Gemeentearchief Voorschoten, Oud Archief Voorschoten, Inv. Nr. 75,
Morgenboek 1577, f. 19v)
• In maart 1579 is Jan Andriesz onze mede buurman (te Voorschoten) schuldig aan
Adrijaen Maertensz de Swert poorter te Leiden een losrente van 12 gulden 10
stuivers per jaar met hypotheek 6 morgen 4 1/2 hond land hem in eigendom
toebehorende, gelegen op de Donck, zulks hem bij dood van Cornelis Willemsz
van Rijn in leven schout van Voorschoten zijn bestevader aanbestorven
(Gemeentearchief Voorschoten, Rechterlijk Archief Voorschoten, Inv. Nr. 1, f. 98,
maart 1579)

33. Erfgenamen van Cornelis Willemsz van Rijn
(2)
• In 1528 wordt Cornelis Willemsz van Rijn voor het eerst genoemd als
pachter van 1 morgen land (uit 4½ morgen 1 hond) van het kapittel
van St. Pancras te Leiden, als opvolger van Jan Willemsz vermeld in
1517, waarna hij als zodanig genoemd wordt in 1540 en op 12 febr.
1551, in 1554 en 1560 genoemd Cornelis Willemsz van Rijn schout te
Voorschoten, en in 1570 Cornelis Willemsz, schout, om in 1580 als
pachter opgevolgd te worden door Jan Andrieszoon
• Bron: Erfgoed Leiden en Omstreken, Archief van de kerken, toegang
490 (huurboek van het kapittel van St. Pancras), fol. 145

34. Erfgenamen van Cornelis Willemsz van Rijn
(3)
• Barbelken Andriesdr (dochter van schoonzoon Andries Reijersz) erft 1/3 van de
verbrande woning
• Claes Cornelisz wonende Heemstede buiten Haarlem gehuwd met Barbelken
Arrisdr verkoopt aan Cornelis Arrisz (haar broer) wonende Hillegom 1/3e deel
van een verbrande woning met 8 morgen land hem aangekomen bij dood van
Cornelis Willemsz van Rijn in leven schout van Voorschoten belast met 19
guldens thijns (Gemeentearchief Voorschoten, Rechterlijk Archief Voorschoten,
Inv. Nr. 1, f. 108v, dd. 12-08-1579)
• Cornelis Andriesz heeft op 05-01-1579 “twee vicarien opt Cruijs outaer inde
Hooglantsche ofte Pancras kerck in Leijden”. Daarbij wordt vermeld: “Cornelis
Andriesz. is schuldich van opstal op zeecker lant gelegen aende woninge van
Cornelis Willemsz. van Rhijn, eertijts schout tot Voorschoten, verschijnende
jaerlijcx Lichtmisse £ 4”
• Bron: Nationaal Archief, Geestelijke goederen kantoor Delft, toegang 3.01.3 4,
Inv. Nr. 586, Blaffert van de benefitien vicarien en prebenden gefundeerd in de
kerken van de steden en dorpen in Holland en West-Friesland, folio 342, Leijden

35. Erfgenamen van Cornelis Willemsz van Rijn
(4)
• Cornelis Andriesz wonende in de Vennip heeft op 10-03-1580 verkocht aan
Claes Cornelisz van Rijn zijn oom wonende te Voorschoten 1/3 deel van een
verbrande woning groot 8 morgen zo eigen als erfpacht gelegen in
Voorschoten (Gemeentearchief Voorschoten, Rechterlijk Archief
Voorschoten, Inv. Nr. 2, f. 74, dd. 15-07-1588)
• “Compareert Pieter Michielsz voor hem zelf voor de ene helft en Cornelis
Andriesz wonende in het ambacht van de Vennip voor de andere helft, en
hebben verkocht aan Cornelis Fransz Stappert zekere huising en erve
staande en gelegen op de vaart binnen de stad ’s Gravenzande”
• Bron: Oud Rechterlijk Archief ’s-Gravenzande en Zandambacht inv. 2, f. 1v
d.d. 28-4-1587 (www.hogenda.nl bewerking T. van der Vorm).
• Heeft Cornelis Andriesz de helft van dit huis en erf in ‘s-Gravenzande geërfd
van zijn grootvader Cornelis Willemsz van Rijn?

36. Erfgenamen van Cornelis Willemsz van Rijn
(5)
• Marritje Andriesdr (dochter van schoonzoon Andries Reijersz) erft 1/3
van de verbrande woning
• Huijbrecht Willemsz (Hoogduijn) wonende Wassenaar gehuwd met
Marritje Andriesdr verkoopt Claes Cornelisz van Rijn zijn oom
wonende Voorschoten 1/3 van een verbrande woning met ca 8
morgen land zo eigen als erfpacht, belend N de Voorwatering, O de
erfgenamen van Pieter Willemsz en Jvr Sandelings te Delft, Z de
Heerweg en W de Leprozen te Leiden, hetwelk hem door overlijden
van Cornelis Willemsz van Rijn in leven schout tot Voorschoten hun za
bestevader is aangekomen (Gemeentearchief Voorschoten,
Rechterlijk Archief Voorschoten, Inv. Nr. 2, f. 101v en f. 102, dd. 26-04-
1589)

37. Erfgenamen van Cornelis Willemsz van Rijn
(6)
• De kinderen van Gerrit Lourisz van Poelgeest / van Coudekerck
• “De kinderen van Gerrit Louwren tot Coudekerck hebben in eijgen
gecomen van Cornelis Willemsz haer bestevader II ½ morgen V ½ hont”
(Gemeentearchief Voorschoten, Oud Archief Voorschoten, Inv. Nr. 78,
Morgenboek 1581)
• Op 08-12-1587 verklaart voor notaris Willem Claesz van Oudevliet te
Leiden Michiel Gerritsz van Koudekerk, wonende te Leiden, als last
hebbende van Louris en Jacob Gerritsz c.s., zijn broers van het nabedde
(2e huwelijk), mede-erfgenamen van zaliger Cornelis Willemsz van Rijn in
zijn leven schout te Voorschoten, als getrouwd hebbende een dochter van
Eemsgen, de weduwe van Claes Sijmonsz, een rentebrief op te dragen van
8 rinsgulden 's jaars, verzekerd op 8 morgen land in Zoeterwoude, verleden
door Jan Dircsz (van Noorden) ten behoeve van Floris Claesz Ruymert op 16
april 1514, getransporteerd op 12 juli 1527.

39. Bron: Universiteitsbibliotheek Utrecht, Bijzondere Collecties,
Handschrift "Inscriptiones"van Arnoldus Buchelius, pagina 87. Het
tweede wapen van boven in de linkerkolom is van Michiel Gerritsz
van Koudekerk
http://objects.library.uu.nl/reader/index.php?obj=1874-
20266&lan=en#page//13/72/89/13728941590689773060377673
71705136062.jpg/mode/1up

40. Bron:
https://www.leidseregioinkaar
t.nl/kaarten/HLIKtest/resource
s/images/NL-
LdnRAL_AR_501A_5153_0035
Op 25-07-1597 wordt Barber
Cornelisdr weduwe van Michiel
Gerritsz vermeld in Stratenboek
17 van Leiden als eigenaar van
een huis aan (en op onderstaan-
de kaart ten westen van) de
Koepoortsgracht (nu: Douza-
straat)

41. Op 21-07-1601 verkoopt
volgens het bonboek in
Leiden Barbara Cornelisdr
weduwe van Michiel Gerritsz
van Coudekerck haar huis op de
Koepoortsgracht Oostzijde (nu
Douzastraat) aan Professor Dr.
Rodolphus Snellius, vader van
Professor Willebrord Snellius
(1580-1626) uitvinder van de
landmeetkundige “achterwaartse
insnijding”
Deze plaquette is aangebracht op het
pand Douzastraat 2a
Bron transport: ELO, Waarboeken, Inv.
Nr. 67 EE-1EE-1, f. 141 en verder, dd.
08-10-1601
https://www.hollandsecirkel.nl/
documentatiecentrum/monumenten/
item/9-woonplaats-snellius

42. Erfgenamen van Cornelis Willemsz van Rijn
(7)
• Claes Cornelisz van Rijn (enige zoon), geboren ca. 1530
• Op 9 januari 1554 wordt Claes Cornelisz te Voorschoten, zoon van Cornelis
Willemsz van Rijn, schout aldaar, na overdracht door Hughe Willemsz,
beleend met een leen van de Hof te Wassenaar bestaande uit 8 morgen
land, onder 'Zoeterwoude', op 16 april 1612 opgevolgd door Cornelis
Claesz van Rijn, schout te Voorschoten, bij dode van zijn vader Claes
Cornelisz
• Hij is taxateur van de 100e penning van Voorschoten in 1577, kerkmeester
van Voorschoten in 1582 en 1593, gezworene van Voorschoten in 1585,
Heilige Geestmeester in 1588.
• In 1612 is door de weduwe en erfgenamen van zaliger Claes Cornelisz van
Rijn tot Voorschoten een graf gekocht bij de kerk voor 6 gulden (Oud
Archief Voorschoten, kerkrekening 1612, f. 27v).

43. Vervolg Claes Cornelisz van Rijn (1)
• Claes Cornelisz van Rijn bruijkt III morgen II ½ hont lants vande
Leprosen binnen Leijden tjaers voor XV gulden ofgetogen de twee
delen voor de vrijheijt compt voor tderde paert V gulden beloopt de
penning XVIII compt voor de hondertste penning van dijen XVIII
stuijvers
• Hier op gesien tregister vande rentmeester inhoudende dat voorseijd
lant verhuijrt voordijen es vijff jaeren aen XXIX stuijvers intt jaer om
XXX gulden
• Bron: Gemeentearchief Voorschoten, Oud Archief Voorschoten,
Kohier van de Heilige Geestlanden, 1580 en 1583, Inv. Nr. 133, Kohier
1580, f. V

44. Vervolg Claes Cornelisz van Rijn (2)
• Claes Cornelisz van Rhijn gebruijckt vierdhalff merghen landts in een
camp van XIII merghen geleghen in S(t)ompwijck toebehoeren
derffgenaemen van Aelbreght Dircx ses tjaers voor de somme van
acht ponden van XL groten tpondt compt alhyer de anno LXXX (1580)
VIII L (pond)
• Bron: Nationaal Archief, archiefnummer 3.01.34, Ontvangers
Geestelijk Kantoor Delft, Inv. Nr. 1, 1580, Voorschoten, f. 242

45. Kaart met landerijen in Stompwijk en Voorschoten, uit een kaartboek van het Heilige Geest Weeshuis, maker Jan Pietersz
Dou, 1606 (Erfgoed Leiden en Omstreken, PV584_016)
Op het linker kaartblad van Stompwijk bij de Vliet staat onder het groen gekleurde perceel vermeld “Claes Schouten”

46. 6. Bouwheer Claes Cornelisz van Rijn
• Het is zeer aannemelijk dat de bouwheer van het huidige Woelwijk Claes
Cornelisz van Rijn is, de enige zoon van Cornelis Willemsz van Rijn. Claes
Cornelisz van Rijn is als kerkmeester direct betrokken geweest bij de
gedeeltelijke herbouw van de kerk van Voorschoten in de jaren 1583 tot
1585. Hij is tussen 19-06-1611 en 16-04-1612 overleden. Waarschijnlijk is
Woelwijk tussen 1588 en 1600 gebouwd.
• In 1582, 1583 en 1584 en later van 1593 tot 1595 was Claes Cornelisz van
Rijn kerkmeester van de nieuwe gereformeerde gemeente van
Voorschoten. In die eerste jaren heeft hij veel betaalbewijzen ontvangen
van ambachtslieden die werkzaamheden verricht hebben voor de herbouw
vanaf 1582 van de in de Spaanse troebelen vernielde kerk van
Voorschoten.
• Er zijn geen bewijzen gevonden in de archieven van de aanbesteding van
de bouw van Woelwijk en geen rekeningen van de bouwwerkzaamheden.

47. “Ick Jan antonnisz kenne ende belijde om fanghen Ut handen van claes cornelisz 18 gulden vande
pre(e)ckstoel anno 1584 den 10 In mert bij mijn Jan antonnisz”

48. Item Ick Jaecop gherijtz huffslaeger bekenne ontfangen te hebben van veegen Claes Cornelisz aeellijas Schueten die
somme van sees thalf karolus gulden dat tot mijnghent ghehaelt is an iserwerck an de keerck of in de setaeris huis te
weten van heenselen ende duimen ende van spijkeren ende grendelen Bij mij Jaecop gherijtz huffslaeger

49. Ontfangen bij mij ondergescreven ut handen van Claes Schouten tot Voorschooten – XVIII – stuvers roerende van
nootsakelijcke reparatije ande drije nijeuwe glaeskens inde huijsinge van de kosterije gemaect scherdende hier van quit actium
bij mij opten XIIIen Januarij anno XVc vier en tachtijch doem Jacob gerrijtsz koster daer noch woonde (Handtekening) Cornelis
anthonisz 1584

50. “Ick onder ghescreeve kenne ontfanghen te hebben vuijt handen van claes cornelisz van rijn van Houlansse bancken elcx van ses
biemen mit clampen ende spijkers daer angedaen tot behouf vande vande kerck van Voorscoten tsamen tot II gulden IIII stuijvers
des torconde mit mijn name onderteijkent opten XXVIII (28) aughustus anno 1583” (Handtekening) Jan dircksz houtman

51. “Ick onder gesc(h)reven (be) kenne ontfangen te hebben vuijt handen van claes cornelisz van rijn die somme van XIIII (14)
ghulden van die kerck onerte leggen ende den toren dat venster met beschiete tsamen an die gaten vande roockstuul mit
dat hout daer noch th(e)gedaen ende die klincken ande dueren ende ande kercken huijs gewrocht mit de grendelen ande
kerck daeran gesmeten des torconde mit mijn naem of dagelicx merck onderteijkent den XVI (16) anno tach vier (1584)
(Handtekening) cornelis maertsz merck

53. Tekeningen van de nieuwe
kerktoren van Voorschoten

54. Tekening van de grote luidklok
van de dorpskerk van
Voorschoten met het
familiewapen Van Wassenaer
en het randschrift uit 1623. De
klok is gegoten in Rotterdam.
(bron: Oud Archief
Voorschoten, Inv. Nr. 563)

55. Vererving en overdracht van Woelwijk vanaf
Claes Cornelisz van Rijn
• De vererving en overdracht van Woelwijk in de 17e eeuw is aangegeven in de
(steeds aangevulde) Ambachtslegger van Voorschoten van 1602 / 1603:
• “Claes Cornelisz van Rhijn VII mergen V hont XLVII roeden Nu Willem Claesz in
eijgen VII morgen V hont XLVII roeden Nu Willem Willemsz van Rijn in eijgen
deselve gehele VII mergen V hont XLVII roeden Nu de gehele VII mergen V 1/2
hont in eijgendom van Willempge Keijser ende bruijcker Pieter Lourisz van Rijn”
• Bij de boedelscheiding van de nalatenschap van Claes Cornelisz van Rijn en
Laentge Willemsdr op 27-11-1623 (reeds geaccordeerd op 10-02-1614) is aan
Willem Claesz van Rijn onroerend goed toegevallen met de volgende
omschrijving van Woelwijk: “de woninge ende landen gelegen aan noortsijde
vande Heerwech, maeken de landen te samen zeven mergen drie hont ende
vijftich roeden lants gelegen al inde heerlijcheijt van Voorschoten belent int
geheel ten oosten Willem Claesz selff, ten suijden den Heerwech, ten westsijde
Leprosen tot Leijden ende ten noorden de Voorwateringe” (GA Voorschoten,
Weeskamer Voorschoten, Inv. Nr. 3, f. 61)
• Willem Claesz van Rijn is overleden vóór 17-04-1637 (Bron: "Repertorium van de
lenen van de hofstad Made bij Delft, 1329-1764" door C. Hoek, www.hogenda.nl )

56. Illustratie: Kaart met landerijen bij
Voorschoten uit een kaartboek van
het Sint Elisabeth Gasthuis, maker
Jan Pietersz Dou, datering 1620,
(Erfgoed Leiden en Omstreken,
signatuur PV71555.65)
“Dit perceell Lants is in als groot,
drie morgens twhondert
vierentseventich roeden, te weten,
de Camp aen de watering elff
hondert sesenvijtich roeden, Aen de
wech B nog hondert achtien roeden
is breet voor aen de wech acht
roeden thien voeten negen duijmen,
achter aen de Camp A elff roeden
thien voeten ende negen duijmen,
werde gebruijckt bij Willem Claesz
van Rhijn. Ondertekend J. Pietersz
Dou”.

57. 7. De schoonouders van Claes Cornelisz van Rijn
• Laentge (Magdalena) Willemsdr (echtgenote van Claes Cornelisz van Rijn) had 3
broers en een zuster
• In 1553 en 1557 wordt Willem Willemsz (vader van Laentge Willemsdr, Jan
Willemsz, Willem Willemsz en Cornelis Willemsz) vermeld in het kohier van de
10e penning van Sassenheim als pachter van 20 morgen land (de oude hofstede)
van de regulieren van Leiderdorp. Ook zijn huis staat op dit land.
• Willem Willemsz is in 1545 oud LIIII (54) jaar (geboren ca. 1491) (bron:
Gemeentearchief Amsterdam, Grote Raad van Mechelen, filmnr. 4525, dossier
469, ca. 1545; transcriptie Aleid Regeer – van Poelgeest)
• In 1560 blijkt Jan Willemsz de nieuwe pachter te zijn ("Register vande gheheelen
incoemst van 't Convent van de regulieren tot Leijderdorp" ca. 1572, ELO, archief
van de kloosters). Op folio XXVIII Zassem (Sassenheim) "Jan Willemsz heeft in
huijr XX morgen tijsbaer lant XXVII Jaer het eerste LV (1555) het leste LXXXI (1581)
tsjaers om LXIII (63) Rijns gulden hier op betaalt XXV Rijns gulden“.’

58. Schout Willem Willemsz (Sassenheim) (1)
• Hij is de grootvader van Willem (woonde in Sassenheim, overleden vóór 1572),
Jan (geboren 1527, woonde in Sassenheim, overleden vóór 05-02-1600), Cornelis
(woonde in Delfgauw, overleden vóór 15-06-1600), N. Willemsdr (X Huijch
Adriaen Huijgenszsz) en Laentge (woonde in Voorschoten, overleden vóór 10-02-
1614)
• In 1544 wordt vermeld in het kohier van de tiende penning van Sassenheim:
“Meijnsgen Willem Willemszs weduwe bruijct huijs barch ende schuijer miet
dertich morghen landts om LXXXV gulden V schellingen comt voorden Xen
penninck VIII pond X schellingen”. Deze Meijnsgen is wellicht de echtgenote
geweest van de schout van Sassenheim Willem Willemsz en de moeder van zijn
zoon Willem Willemsz en grootmoeder van Laentge Willemsdr c.s.
• Schout Willem Willemsz was pachter van de Oude Hofstede in Sassenheim begin
1500 (W. J. Vleer, 1963), erfpacht van 20 morgen land waar zijn huis op stond in
Sassenheim en gedeeltelijk in Lisse van de Reguliere monnikken (klooster
Engelendaal) in Leiderdorp (geschonken in 1421 aan klooster Engelendaal)

59. Bron: “De Friese Wassenaars”, W.J. Vleer, 1963, blz. 95

60. Afbeelding locatie “Oude hof van Sassenheim” in “De Friese Wassenaars”, W.J. Vleer, 1963, blz. 90

61. Schout Willem Willemsz (Sassenheim) (2)
• Bron: “Enqueste ende Informatie upt Stuck van der Reductie ende Reformatie van den
Schiltaelen, voertijts getaxeert ende gestelt geweest over de landen van Hollant ende
Vrieslant”, 1494 (uitgegeven van wege de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde
door R. Fruin, uitgeverij Brill, Leiden, 1866) blz. 132
“Sassenem (Sassenheim) Willem Willemsz, schoudt, oudt 26 jaer”
• Willem Willemsz, schout van Sassenheim wordt vermeld als pachter van de abdij van
Leeuwenhorst in Sassenheim: “Willem Willemsz schout van Sassenheim 1504 – 1533
landhuur: de helft van 8 hond broekland waarvan de wederhelft is van de kerk van
Sassenheim 1504 – 1533 $ 2-0-0 vorige pachter: Gerrit Mattheusz.”
• En ook pachter van de abdij van Leeuwenhorst in Lisse: “1528 – 1531 landhuur:
Brechtenakker $ 0-6-8 vorige pachter Dammas Gerrit Riddersz; volgende pachter Jan
Claes Aelwijnsz”.
• Hij is met zijn zoon Willem Willemsz als opvolger pachter van de abdij Leeuwenhorst
1527 – 1572 wegens landhuur van 3 morgen broekland in Sassenheim genaamd
“Frankenveld of Rietveld” (bron: Jan van Egmond, Rijnlandse pachters van de abdij
Leeuwenhorst, Sassenheim, www.hogenda.nl )

62. Schout Willem Willemsz (Sassenheim) (3)
• Op 29-12-1508 verkoop Willem Willemsz “Scout inden ambochte van
Sassem” aan Alijdt Clais Aelwijns weduwe “anderhalff hondt geestlants” in
Lisse, die hij in 1507 verworven heeft als opvolger van Pieter Reijersz, die
dit perceel in leen gekregen heeft van “Reijnout van Wou vrou van
Warmondt weduwe van Roscam” die verklaarde dat haar vader dit perceel
eertijds verworven heeft van Andries Henricxz (ELO, RA Lisse, Inv. Nr. 125)
• Op 10-03-1524 wordt Willem Willemsz schout van Sassenheim vermeld in
het dingboek van het Hoogheemraadschap van Rijnland (OAR, Inv. Nr. 511,
f. 31v): “aanklacht tegen de schout van Sassenheim omdat hij zonder
toestemming van hoogheemraden, die besloten hadden tot uitstel,
getuigen gehoord heeft over hoefslagplicht”.
• Vleer (1963) vermeldt dat Willem Willemsz begin 1500 zegelt met het
wapen van de familie Heemskerck evenals de latere schout van Sassenheim
Cornelis Willemsz (Heemskerck).

63. Schout Willem Willemsz (Sassenheim) (4)
• Claes Cornelisz van Rijn wordt op 26-06-1569 beleend met 1 morgen
land in de Bouwerije in Zoeterwoude van de leenkamer van de
Binckhorst na het overlijden van Aelbrecht Diericx zijn oom, zoon van
Dirck Aelbrechtsz (Nationaal Archief, Leenkamer Binckhorst,
toegangsnummer 3.19.08, Inv. Nr. 1, 75v)
• Dirck Aelbrechtsz is derhalve grootvader van Laentge Willemsdr; haar
moeder is een dochter van Dirck Aelbrechtsz.
• Stamreeks: I. Willem Willemsz, geboren 1468, schout van Sassenheim
X Meijnsgen N. II. Willem Willemsz, geboren 1491 X N. dochter van
Dirck Aelbrechtsz III. Willem Willemsz, Cornelis Willemsz, Jan
Willemsz, geboren 1527, Laentge Willemsdr, N. Willemsdr (X Huijch
Adriaen Huijchenszsz)

64. 8. Familienetwerk: Colijn, van Voorburch
• Op 26-06-1569 wordt Aelbrecht Diericx de oom van Claes Willemsz van Rijn
genoemd die leenland (de Bouwerij) in Zoeterwoude erft van zijn oom . Op 08-
04-1551 wordt Aelbrecht Dircxz vermeld met Claes Cornelisz Colijn in een charter
betreffende de rente voor een memorie in Voorschoten voor Cornelis Claesz
Colijn en Steyntge Jansdr berustend op 3 morgen land in Stompwijk.
• Op 27-12-1580 wordt vermeld dat Geertgen Cornelisdr weduwe is van Aelbrecht
Dircxz. Zij is gezien voorgaande een dochter van Cornelis Claesz Colijn en Steyntge
Jansdr en een zuster van Claes Cornelisz Colijn.
• Oude Jan Cornelisz Colijn (gehuwd 1e met Marijtge Claesdr; gehuwd 2e,
ondertrouw ’s-Gravenhage 29-05-1604, met Weijntge Jan Stempels uit Gouda) is
vanaf ca. 1580 lakenkoper in ‘s-Gravenhage. Als lakenkoper in Den Haag woont
Jan Cornelis Colijn in een huis op de Plaats op de hoek van de Hoogstraat. Hij
heeft daar vanaf 1581 twee naast elkaar gelegen huizen, de een met de naam
“De Nobel” / “De Gulden Pot” (verworven 11-02-1581) en daarnaast “de Gulde
Pellicaen” (verworven 29-05-1581).

65. Jacob Willemsz (van Voorburch) is zwager van Jan Cornelisz in de Pott (Jan Cornelisz Colijn) Bron: “Haagse
Kohieren van de vrijwillige bijdrage tot het ontzet van Antwerpen”, 1585 (Gemeentearchief Den Haag,
Archief Societeit 1587-1814, archiefnummer 0403-01, Inv. Nr. 1), Jaarboekje Die Haghe 1955, blz. 136

66. Afbeelding van het hofkwartier van ’s-Gravenhage
in 1570 (Jacob de Riemer, “Beschrijving van
’s-Gravenhage”, 1730, deel 1, blz. 84).
De Plaats ligt bij de nummers 32, 59 en 71
grenzend aan het Buitenhof en de Hofvijver.
Het huis “De Gulden Pot” (of “De Nobel”) waar
Jan Cornelisz Colijn als lakenkoper vanaf 1581
woonde ligt op de hoek van de Plaats en de
Hoogstraat uiterst links bij nummer 71 op de
afbeelding

67. Jacob Willemsz van Voorburch, geboren omtrent 1560 in Delft, is een zoon van Willem Jacobsz van Voorburch (hierboven zijn
wapen), lakenkoper en schepen van Delft, wonend in het huis Cleijne Spiegel, en zijn 1e echtgenote Catrijn /Trijntge
Jacobsdr; hij ondertrouwt op 02-02-1585 in Delft voor schepenen met Geertruijt Jansdr, dochter van Jan Cornelisz Colijn
("Jacob Willemsz jonckgesel droechscheijer (droogscheerder) woonende ande Turfmarckt inde Cleijne Spiegel ende
Geertruijt Jans jongedochter woonende inde haege“)
Familiewapen van Willem Jacobsz van
Voorburch
Bron: Hans Nagtegaal, Delft

68. Samuel Pallache als
huurder van een huis
in Den Haag 1614
In de resolutiën van de Staten–Generaal
(Nieuwe Reeks, 1613-1616, 1614, no. 935) is
te lezen dat Jacob Willemsz van Voorburch
350 gulden kreeg uitgekeerd voor een half
jaar verhuur van zijn huis in Den Haag aan
diplomaat Samuel Pallache.
Samuel Pallache is agent van Marokko
namens de Staten Generaal.
Het schilderij op de omslag van het boek
over Samuel Pallache wordt toegeschreven
aan (het atelier van) Rembrandt van Rijn /
Govaert Flinck (1633-1634; titel schilderij
“Man in Oriëntaals kostuum”; The National
Gallery of Art, Washington, VS)

69. 9. Open issues voor nader onderzoek
• Wie zijn de voorouders van Cornelis Willemsz van Rijn?
• Wat is de herkomst van het familiewapen van Cornelis Willemsz van
Rijn?
• Hoe heten de dochters van Cornelis Willemsz van Rijn?
• Wat is de voornaam van de moeder van Laentge Willemsdr,
echtgenote van Claes Cornelisz van Rijn?
• Wat is het exacte bouwjaar van het nieuwe Woelwijk (op basis van
bronmateriaal)?

70. 10. Publicaties bewoningshistorie Woelwijk
• Eerst inloggen op www.hogenda.nl
• Stamreeks Leiss / Van der Lis (Familie van Joseph van der Lis, eigenaar
van buitenhuis Woelwijk te Voorschoten) 1762 t/m 1808
• http://www.hogenda.nl/wp-content/plugins/hogenda-
search/download_attachment.php?id=11288&type=genealogy
• Historisch Huisonderzoek Woelwijk in Voorschoten. Familie Van
Outshoorn eigenaar 1651 t/m 1707
• http://www.hogenda.nl/wp-content/plugins/hogenda-
search/download_attachment.php?id=11305&type=source

71. 11. Afsluiting
• Veel dank aan de archiefmedewerkers in Wassenaar (De Paauw), Leiden (Erfgoed Leiden
en Omstreken en Hoogheemraadschap Rijnland), Den Haag (gemeentearchief en
Nationaal Archief), stadsarchief Delft, stadsarchief Rotterdam, stadsarchief Zoetermeer
• Veel dank aan de transcribenten van www.hogenda.nl voor gepubliceerde bronnen
• Veel dank aan de medewerkers van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag (www.kb.nl)
• Veel dank aan informanten via www.stamboomforum.nl
• Veel dank aan Frans Angevaare voor hulp bij het transcriberen van passages oud schrift
• Bijzondere dank aan de collegiale hulp en lokale bronnen van Piet van der Plas en Wim
van der Eijkel uit Voorschoten alsmede aan Hans Endhoven, Ronald van der Spiegel en
Jan van Egmond voor collegiale gesprekken over mijn onderzoek
• Dankbaar is gebruik gemaakt van de genealogie Van Rijn van Henk de Vries en zijn vrouw
Audrey de Vries - Doyle: http://www.devries-doyle.org/GenRy.htm
• Dankbaar is bij mijn onderzoek gebruik gemaakt van genealogisch bronmateriaal Van
Poelgeest, samengesteld door Aleid Regeer – van Poelgeest (overleden in 2010), dat ik
ontving van Kees Kuiken
• Graag vragen, opmerkingen en aanvullingen sturen per Email:
jacquesduivenvoorden@ziggo.nl