25 januari 2018 Bijeenkomst Levendige dorpen van Aa tot hunZe gemeente Aa en Hunze

1. Meedoen in het dorp!
Kim Putters
Sociaal en Cultureel Planbureau
25 januari 2018

2. Even voorstellen: wat is het SCP?
• Onafhankelijk onderzoeksinstituut voor beleid
• Missie: we onderzoeken het leven van burgers om daarmee bij te
dragen aan een goed geïnformeerd overheidsbeleid en een betere
samenleving
• Ongeveer 80 medewerkers, voornamelijk
onderzoekers
• Ongeveer 40-45 onderzoeksrapporten per jaar
• Eén van drie planbureaus:
andere twee zijn CPB en PBL
Sociaal en Cultureel Planbureau
2

3. 1.
Sociale staat van Nederland

4. Hoe gaat het met de bevolking van Nederland?
Gemiddeld gaat het nu vaak veel beter dan in 1990,
maar niet met iedereen,
en we zien ook risico’s en bedreigingen.
Sociaal en Cultureel Planbureau
4

5. Met wie gaat het goed, met wie niet?
Hoog totaal
hulpbronnen
Laag totaal
hulpbronnen
29%
71%
1. Gevestigde bovenlaag
2. Jonge kansrijken
3. Werkende middengroep
4. Comfortabel gepensioneerden
5. Onzekere werkenden
6. Achterblijvers (precariaat)
Sociaal en Cultureel Planbureau
5

6. 2.
Trends en
ontwikkelingen

7. 1. Megatrend: vergrijzing
Aantallen ouderen tot 2060 (in miljoenen)
Bron: CBS
0
500,000
1,000,000
1,500,000
2,000,000
2,500,000
3,000,000
3,500,000
4,000,000
4,500,000
5,000,000
1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020* 2030* 2040* 2050* 2060*
> 85 jaar
75-84 jaar
65-74 jaar
Sociaal en Cultureel Planbureau
7

8. 2. Meer informele hulp – maar er is een grens
Mantelzorg
Allen 4 miljoen
> 8 uur en > 3 maanden 1,1 miljoen
Vrijwilligers in zorg
Enquêtes 1,5 miljoen
Registraties 450.000
8
Sociaal en Cultureel Planbureau

9. Wie geven er hoeveel informele hulp?
Het geven van mantelzorg naar leeftijd (%)
4
7 8 7 6
24
35
24
12
27
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
18-44 jaar 45-64 jaar 65-74 jaar ≥ 75 jaar totaal
≤ 8 uur
> 8 uur
Sociaal en Cultureel Planbureau
9

10. Gaan we nog meer voor elkaar zorgen?
(Oldest old support ratio)
Sociaal en Cultureel Planbureau
10

11. 3. Deelname arbeidsbeperkten blijft achter
Arbeidsdeelname
• Zonder arbeidshandicap: ca. 80%
• Met arbeidshandicap (niet arbeidsongeschikt): ca. 45% (gedaald in 10 jaar
tijd met ca. 15%).
Waar werken mensen met arbeidsbeperkingen?
• Jongeren werken vooral bij reguliere werkgevers.
• Ouderen werken vaker bij beschermde omgeving WSW bedrijven.
• Banenafspraken zijn nog `werk in uitvoering’.
11
Sociaal en Cultureel Planbureau

12. 4. Verhouding stad en platteland verandert
Sociaal en Cultureel Planbureau
12

13. Vergrijzing aan de ‘randen’
Bron: PBL/CBS
Sociaal en Cultureel Planbureau
13

14. Intermezzo: gaat het de goede kant op met de dorpen?
Sociaal en Cultureel Planbureau
14

15. 5. Complexiteit samenleving neemt toe
Oorzaken:
• Ingewikkelde regelgeving voorzieningen
• Overvloed aan informatie
• Minder eenvoudig werk; meer flexibilisering
• Minder structuur en hogere eisen in onderwijs
• Minder acceptatie afwijkend gedrag
• Gezondheids- en schoonheidsideaal in onze samenleving (stigma)
 Steeds meer: scheidslijn tussen cans en cannots.
15
Sociaal en Cultureel Planbureau

16. Gevolg (onder meer): andere ideeën over democratie
Stelling
‘Burgers moeten meer
meebeslissen in een directe
democratie’.
Eens:
18% van de hoger opgeleiden
70% van de lager opgeleiden
55% van de gehele bevolking
Sociaal en Cultureel Planbureau
16

17. 3.
Op welke wijze voelen
dorpsbewoners zich
betrokken?

18. • Traditioneel gebonden (14%)
• Sociaal gebonden (9%)
• Sociale rustzoekers (25%)
• Goede bekenden (17%)
• Rustzoekers (24%)
• Ongebonden bewoners (9%)
• Rustmijders (2%)
Sociaal en Cultureel Planbureau
18

19. Ongebonden
(9%)
Rustzoekers
(24%)
Rust-
mijders
(2%)
Goede buren
(17%)
Sociale rustzoekers
(25%)
Sociaal gebonden (9%)
Traditioneel
(14%)
Landschappelijke binding
Sociale
binding
Sociaal en Cultureel Planbureau
19

20. Ongebonden
(9%)
Rustzoekers
(24%)
Rust-
mijders
(2%)
Goede buren
(17%)
Sociale rustzoekers
(25%)
Sociaal gebonden (9%)
Traditioneel
(14%)
‘Alles. Ik ben hier geboren en zal hier ook
wel sterven’
(man, 72 jaar)
‘Plaats waar ik ben opgegroeid en waar
een groot deel van mijn sociale leven zich
afspeelt’
(vrouw, 18 jaar)
Sociaal en Cultureel Planbureau
20

21. Ongebonden
(9%)
Rustzoekers
(24%)
Rust-
mijders
(2%)
Goede buren
(17%)
Sociale rustzoekers
(25%)
Sociaal gebonden (9%)
Traditioneel
(14%)
‘Mijn kinderen zitten er op school en het is
makkelijk voor een boodschapje’
(vrouw, 44 jaar)
‘Ik vind het dorp gezellig, de meeste
mensen ken je van gezicht’
(vrouw, 54 jaar)
Sociaal en Cultureel Planbureau
21

22. Ongebonden
(9%)
Rustzoekers
(24%)
Rust-
mijders
(2%)
Goede buren
(17%)
Sociale rustzoekers
(25%)
Sociaal gebonden (9%)
Traditioneel
(14%)
‘Lucht, licht, ruimte, natuur, schoonheid en
(soms) stilte’
(vrouw, 64 jaar)
‘Weinig meer, de omgeving is prachtig. Ik heb
een scootmobiel en geniet daarvan, maar de
buren zijn ingekomen en tonen weinig of geen
interesse’
(vrouw, 83 jaar)
‘Niet veel, wij zijn 50+ en hebben dus geen
kinderen intern’
(vrouw, 53 jaar)
‘Vooral veel contacten met naastgelegen stad’
(man, 90 jaar)
‘Ik vind dit dorp gezellig, maar ik prefereer de
stad’
(vrouw, 17 jaar)
Sociaal en Cultureel Planbureau
22

23. 4.
Participatie in het dorp:
wat doen
dorpsbewoners voor de
gemeenschap?

24. Draagvlak voor bewonersinzet in alle groepen
0
20
40
60
80
100
Traditioneel
gebonden
Sociaal
gebonden
Sociale
rustzoekers
Goede buren Rustzoekers Ongebonden Rustmijders
Bewonersinzet Dorpsraad
Sociaal en Cultureel Planbureau
24

25. Sociaal en Cultureel Planbureau
25

26. Sociaal en Cultureel Planbureau
26

27. Uitdagingen komende gemeenteraadsperiode
1. Hoge kwaliteit van leven, maar ook hardnekkige scheidslijnen.
2. Traditioneel gebonden bewoners in krimpgebieden kwetsbaar voor
‘verplicht’-vrijwilligerswerk (geen keuze).
3. Meeste sociale cohesie in kleinste dorpen, maar meest kwetsbare
mensen hebben de kleinste netwerken.
4. Samenhang voorzieningen tussen stad en platteland steeds
belangrijker.
5. Nieuwe vormen van inspraak en zeggenschap nodig.
Sociaal en Cultureel Planbureau
27

28. Dank voor
uw aandacht!