1. Amoer
Tekst: Jitske Jonkman
-20˚C
>> In het verre oosten van Rusland en een deel van Noordoost-China
ligt het Amoergebied. Daar leven de laatste 450 Siberische tijgers en
35 amoerluipaarden van de wereld. En daar speelt het Amoerproject
van het Wereld Natuur Fonds zich af. Journaliste Jitske Jonkman ging
samen met de Russische WWF-projectmedewerker Sergey Aramilev
op onderzoek uit.
8 Panda Panda 9

2. Amoer
Sergey Aramilev (26) is de jonge sneeuw niet alleen een paar pootafdrukken, maar
hond van het Amoerproject. Hij is ook een slepende stap, een buikhoogte of zelfs een
bioloog en spoorzoeker. Samen met zijn naaste col- plasrichting. Met een potlood (“inkt bevriest”) maakt
lega en tijgerexpert Pavel Fomenko organiseert hij hij aantekeningen op een kaartje over soort, grootte
tijgertellingen, maakt hij stropers het leven zuur en en versheid van een spoor. Sergey: “Het is belangrijk
zoekt hij oplossingen voor conflicten tussen mens en om op te schrijven welke kant een dier op gaat. Als
tijger of luipaard. Het projectgebied is ruim 32 keer een andere spoorzoeker vlakbij een identiek spoor
zo groot als Nederland en volgt de Amoerrivier, de vindt dat dezelfde kant op gaat, weet je dat het om
levensader die de grens vormt tussen Rusland en Chi- hetzelfde dier gaat.” De inventarisaties van kat-
na. In China heet deze rivier overigens Heilong, dat achtigen en hun prooien vinden altijd plaats in de
zwarte draak betekent. Het gebied is de enige plek winter; het sneeuwtapijt levert de tellers een enorme
ter wereld waar de Siberische tijger en de amoer- hoeveelheid gegevens op. In de gebieden waar wei-
luipaard leven. De winters zijn er ijskoud: -20ºC of nig sneeuw valt, zet Sergey verborgen camera’s in.
-30ºC is heel normaal. “Het wordt pas echt koud als Als er een dier voorbijkomt, gaat de flitser af. Door
er een snijdende wind opsteekt”, aldus Sergey. die combinatie van foto’s en sporen weten we dat er
in het Amoergebied nu zo’n 35 amoerluipaarden en
450 tot 500 Siberische tijgers leven.
Voor een tijgerman praat Sergey
opvallend veel over herten en wilde
zwijnen. Hij legt uit dat je tijgers en luipaarden
Warme kleding, ski’s niet alleen beschermt door het stropen tegen te gaan,
en een potlood: de maar dat de beschikbaarheid van prooidieren net zo
noodzakelijke uitrusting belangrijk is. Siberische tijgers eten het liefst wilde
van Sergey zwijnen, en beide katachtigen zijn dol op Sika-
herten. Het op peil houden van deze prooidieren
is een belangrijk onderdeel van het WWF-project.
’s Winters worden ze bijgevoerd en op speciale
graanvelden blijft de oogst staan voor de herten en
zwijnen. Bij heel hoge sneeuw – tot twee meter – ma-
ken sneeuwscooters paden vrij zodat herten bij hun
voedsel kunnen komen. Ongewoon voor een natuur-
beschermingsorganisatie om zo drastisch in te grijpen
in de natuur. Sergey: “Zolang er nog te weinig tijgers
en luipaarden zijn, vinden we dat gerechtvaardigd.
Uiteraard zouden we liever zien dat de natuur het
Sergey en ik zwoegen door een zelf oplost, maar natuurlijk beheer kost veel tijd. Met
kniehoge laag sneeuw, op zoek naar nog maar 35 amoerluipaarden wereldwijd kunnen we
sporen van tijgers en luipaarden. ons die luxe niet veroorloven.”
Sergey bukt bij een paar gaten in de sneeuw. “Een
oud spoor”, is zijn conclusie. “Op het eerste gezicht In een sneeuwbestendige jeep met
van een luipaard, maar dieren lopen in elkaars sporen wielen van een meter hoog rijden
en dat maakt identificatie ingewikkeld. Dan moet we langs een heuvel waar onlangs
je nog even verder zoeken.” Bij dat zoeken worden is gekapt: een trieste hap uit het landschap. Hier Bij het zoeken naar sporen worden alle Met zo veel sneeuw is er genoeg
alle zintuigen ingeschakeld. Sergey snuffelt, luistert, stond de Koreaanse den, een boom waar iedereen op zintuigen ingeschakeld theewater voorradig
voelt en blaast. De natuurman onderscheidt in de aast. De pijnboompitten zijn het favoriete voedsel van
RUSLAND Het project wordt het natuurlijk evenwicht verstoord. Inteelt sterke jongen. De genetische over-
Het Amoer/Heilongproject speelt zich af Met alle gevolgen van dien voor de laatste Hoewel er nog zo’n 450 Siberische tijgers in eenkomsten tussen de Siberische
ARMOERRIVER
rond de Amoerrivier, die de grens vormt tus- Siberische tijgers en amoerluipaarden. Het het wild leven, hebben minder dan tijgers geven aan dat er sprake is
sen Rusland en China. Heilong is de Chinese Wereld Natuur Fonds streeft met het Amoer- 35 exemplaren uniek genetisch materiaal. van inteelt.
naam voor Amoer. Het immense gebied is rijk project naar een gezonde wildpopulatie. Ook Dit blijkt uit een Canadees onderzoek.
CHABAROVSK
CHINA
VLADIVOSTOK aan natuur, maar staat erg onder druk. Door maakt het zich sterk voor een grensover- Genetische diversiteit is een belangrijke
NOORD KOREA JAPAN
ongecontroleerde en vaak illegale houtkap schrijdende aanpak om de achteruitgang voorwaarde voor een gezonde populatie.
ZUID KOREA verdwijnen waardevolle boomsoorten en van de natuur in het gebied tegen te gaan. Een combinatie van unieke genen zorgt voor
10 Panda Panda 11

3. Amoer DOELEN RESULTATEN DOELEN RESULTATEN
4.000.000
hectare FSC
Dankzij een overeenkomst tussen WWF-Rusland
en een van de grootste bosbouwfirma’s in Oost-
Rusland is het FSC-bosareaal met 1,2 miljoen
hectare uitgebreid. In totaal wordt nu 4 miljoen
hectare bos in het Amoergebied beheerd en ge­
ëxploiteerd volgens de richtlijnen van FSC.
Doelen WNF
• Het opzetten van een ecologisch netwerk van
Een Russische bossen en wetlands.
douanier • Gezonde populaties Siberische tijgers, amoer-
toont een luipaarden en Japanse ooievaars.
berenklem • Een duurzame (hout)industrie volgens de De conflicttijger werd verdoofd, zodat hij goed onderzocht kon worden
principes van FSC.
• Een grensoverschrijdende aanpak om achteruit-
wilde zwijnen, lokale bewoners verzamelen de pitten voor extra gang van de natuur in het gebied tegen te gaan.
inkomsten, en de boom is gewild op de houtmarkt. Deze onlangs • De Amoer vrij van dammen houden ter is de boete op het bezitten van een tijgervel zo laag, dat jagen omdat ze gewond, oud of ziek zijn. Bij onnatuurlijk
gekapte bomen zijn waarschijnlijk in de illegale handel terecht- bescherming van wetlands. de autoriteiten er niet eens voor op pad gaan. Dat maakt gedrag wordt het dier verdoofd en onderzocht.” Op de plek
gekomen. Het maakt duidelijk dat het grensgebied Amoer/ tijgermensen zoals Sergey strijdbaar. Hij richt zijn hoop op des onheils horen we wat er is gebeurd. Pogingen om de
67x
Heilong om een scherpe controle vraagt. En daar wordt hard aan overleg dat plaatsvindt tussen 13 Aziatische landen en dat tijger weg te jagen mislukten en de tijger viel zelfs de auto
gewerkt. Met aan de Russische kant van de grens een overvloed ertoe moet leiden dat het aantal in het wild levende tijgers van Pavel aan. Abnormaal gedrag voor de tijger, ook al ziet
aan bos en dieren en aan de Chinese kant een grote vraag naar in 2022 is verdubbeld. Sergey hoopt dat twee dingen be- dit exemplaar er op het eerste gezicht gezond uit. En dus
wildproducten, bestaat er een levendige handel in hout en wild. reikt worden tijdens het overleg: betere nationale wetge- werd de tijger verdoofd. Vorig jaar was er ook al een geval
Vooral de smokkel van illegaal gekapt hout loopt uit de hand. De ving en grensoverschrijdende, beschermde reservaten in de van een ‘gekke tijger’. ‘Onze’ conflicttijger wordt daarom
export is de afgelopen tien jaar toegenomen van 3 tot 17 miljoen Chinese provincies Jilin en Heilongjiang. goed onderzocht op sporen van inteelt.
kuub. Volgens schattingen van WWF-Rusland is zeker 40 procent In Vladivostok komt Sergey even tot rust en kan hij zijn
hiervan illegaal gekapt. Daarom concentreert WWF-Rusland zich Op weg naar Vladivostok wordt Sergey benen strekken voor de open haard. Ik vraag hem naar
binnen het Amoerproject op duurzaam bosbeheer. Met succes, opeens overspoeld met telefoontjes. Zijn zijn favoriete diersoort. “De Afrikaanse olifant”, zegt hij tot
want in totaal is nu 4 miljoen hectare bos in het Amoergebied anders zo rustige stem klinkt opgewonden en hij trapt het mijn verbazing.
FSC-gecertificeerd. Dankzij de financiële en technische steun van gaspedaal in. Er is een tijger gesignaleerd in een naburig Terug in Nederland ontvang ik een bericht van Sergey.
WWF-Rusland werden in het Amoergebied vorig dorp. Het dier heeft twee honden gedood en scharrelt nog ‘Onze’ tijger bleek ernstig ziek te zijn. Het dier at al snel
De smokkel in tijgerproducten is nog steeds jaar 67 antistroperij-acties uitgevoerd. rond tussen de huizen. Het tijgerteam rukt direct uit. Ook niet meer en stierf twee weken na zijn ‘dorpsbezoek’.
hoog, hoewel het de goede kant op lijkt te wij gaan meteen eropaf. Het tijgerteam – dit keer bestaan-
gaan. Russische douaniers zijn door WWF-Rusland zo getraind de uit WWF-medewerker Pavel Fomenko, een tijgerweten- Sergey en zijn collega’s in actie zien? Bekijk films over
dat ze illegale waar kunnen herkennen én tegenhouden aan de schapper en een vertegenwoordiger van de dienst Wild- tijgers tellen, houtkap en diersmokkel op internet.
grens. Internationaal is de wetgeving duidelijk en streng: handel
in tijgerproducten is ten strengste verboden. Maar in eigen land Prooidieren beheer – bepaalt wat er met de zogenaamde conflicttijger
moet gebeuren. Sergey: “Conflicttijgers kunnen vaak niet ✪ www.wnf.nl/pandamagazine
WWF-Rusland heeft jagers geholpen met het
zaaien van sojabonen, tarwe en haver in de
Golfen voor Amoer/Heilong leefgebieden van de Siberische tijger. Het doel Zwartsnavelooievaar broedt in het Amoergebied in hoge bomen
Elk jaar vindt tijdens het KLM Open Golftoernooi de Charity Challenge plaats, is om een populatie prooidieren (herten en Naast de amoerluipaard en de Siberische en andere hoge vrijstaande plaatsen. Na
een golfwedstrijd met bekende Nederlanders waar geld wordt ingezameld zwijnen) in stand te houden die groot genoeg tijger leeft er in het Amoergebied nog een het broedseizoen vertrekt hij in de richting
voor een goed doel. De opbrengst was dit jaar maar liefst € 60.000,- en kwam is voor zowel de Siberische tijgers en amoer- zeldzaam dier: de zwartsnavelooievaar. Deze van China, naar de monding van de Yangtze.
ten goede aan het Amoer/Heilongproject van het Wereld Natuur Fonds. Het
KLM Open werd dit jaar voor het eerst klimaatneutraal georganiseerd, waarbij
het WNF een belangrijke adviserende rol speelde.
luipaarden in het gebied als voor de jagers. zeldzame vogel komt uit het oosten van Azië.
Hij heeft een – de naam zegt het al – zwarte
snavel en zijn ogen zijn rood omrand. De vogel
LOW RES Ontginning van wetlands, ontbossing en het
gebruik van pesticiden brengen de vogel in ge-
vaar: er zijn nog maar 2.500 exemplaren over.
12 Panda DOELEN RESULTATEN DOELEN RESULTATEN Panda 13