Prezentacja jest elementem wykładu "Techniki radzenia sobie ze stresem w pracy z pacjentem onkologicznym" prowadzonego przez Centrum Wsparcia Rodziny Consilia.

1. Techniki radzenia sobie ze
stresem
mgr Katarzyna Kulwicka-Durmowicz

2. Plan wykładu
Część pierwsza: Stres
• koncepcje stresu
• objawy stresu
• przyczyny stresu
Część druga: Sposoby radzenia sobie ze stresem

3. Koncepcje stresu
Stres jako reakcja – fizjologiczna reakcja organizmu na stresory -
zewnętrzne bodźce wywołujące stres (Hans Selye)
Stres jako bodziec – zmiana w otoczeniu wywołuje napięcie
emocjonalne i utrudnia normalne reagowanie (Irving Janis)
Stres jako proces (transakcja)– relacja między jednostką a
otoczeniem oceniana jako obciążająca i przekraczająca możliwości
poradzenia sobie (Richard Lazarus & Susan Folkman)

4. • Objawy emocjonalne – lęk, niepokój, chwiejność emocjonalna, gniew,
zmęczenie, drażliwość, nieufność, pesymizm, spadek samooceny
• Objawy poznawcze (intelektualne) – natłok myśli, słabsza pamięć,
problemy z koncentracją, spowolnienie reakcji, częstsze pomyłki, mniejsza
efektywność pracy umysłowej
• Objawy behawioralne (w zachowaniu) – konfliktowość, płaczliwość,
nerwowość ruchów, przyspieszona mowa, objadanie się, nadużywanie
tytoniu, nadużywanie alkoholu i innych środków uspokajających
• Objawy fizyczne – napięcie i bóle mięśni, ból głowy, ból brzucha, ból w
okolicy serca, suchość w ustach, bladość skóry, potliwość, drżenie dłoni,
podwyższone tętno, problemy z oddychaniem, brak apetytu, problemy ze
snem, nadwrażliwość na bodźce
Objawy stresu

5. • Wzorek, 2008 – pielęgniarki z oddziałów intensywnej terapii, neurologii i POZ
• nerwowa atmosfera
• zła organizacja pracy
• reanimacja i śmierć pacjenta (dot. oddziałów intensywnej terapii)
• Ciesielska i in., 2013 – pielęgniarki z oddziałów intensywnej terapii i
anestezjologii
• odpowiedzialność za życie drugiego człowieka
• niskie pobory
• presja czasu
• Dębska i in., 2014 – pielęgniarki z oddziałów internistycznych, intensywnej
terapii, chirurgii oraz POZ
• presja czasu
• odpowiedzialność
• konflikty
• długotrwałe obciążenie
Przyczyny stresu

6. - spadek odporności
- osłabienie układu immunologicznego
- łatwiejsza zapadalność na choroby
- nasilenie objawów chorób autoimmunologicznych
- nadciśnienie tętnicze
- zwiększone ryzyko choroby wieńcowej i zawału serca
- zwiększona zapadalność na choroby układu kostno-stawowego
- zaburzenia snu
- zaburzenia lękowe (nerwicowe)
- zaburzenia nastroju (depresja)
- wypalenie zawodowe
(Ogińska-Bulik, 2010)
Konsekwencje przewlekłego stresu

7. • Carver, Scheier & Weintraub
• Aktywne radzenie sobie
• Akceptacja
• Planowanie
• Unikanie konkurencyjnych działań
• Pozytywne przewartościowanie i rozwój
• Powstrzymywanie się od działania
• Odwracanie uwagi
• Koncentracja na emocjach i ich wyładowanie
• Poszukiwanie instrumentalnego wsparcia społecznego
• Poszukiwanie emocjonalne wsparcia społecznego
• Zwrot ku religii
• Poczucie humoru
• Zaprzeczanie
• Zaprzestanie działań
• Zażywanie alkoholu lub innych środków psychoaktywnych
Style radzenia sobie ze stresem

8. • Strategie radzenia sobie wg Lazarusa i Folkman:
• skoncentrowane na problemie (instrumentalne, zadaniowe) –
poprawa niekorzystnej sytuacji między wymaganiami a
możliwościami
• skoncentrowanie na emocjach (samoregulacja emocji) – obniżenie
przykrego napięcia i łagodzenie negatywnych stanów
emocjonalnych
• Sposoby radzenia sobie wg Lazarusa:
• poszukiwanie informacji (np. o chorobie)
• bezpośrednie działanie (np. udanie się do lekarza)
• powstrzymanie się od działania (np. rzucenie palenia)
• metody intrapsychiczne – regulowanie emocji (mechanizmy
obronne)
Radzenie sobie ze stresem

9. • Ćwiczenia fizyczne
• Trening Schultza
• Skupianie na poszczególnych częściach ciała i wywoływanie w
nich uczucia ciężaru i ciepła
• Trening Jacobsona
• Naprężanie i rozluźnianie poszczególnych partii mięśni
• Wizualizacja
• Metoda „3-6-9”
Techniki radzenia sobie ze stresem

10. ● Ciesielska, M., Jelonek, A., Łysiak, N., Nalazek, A., Cieślicka, M., Zukow, W.
(2014). Sposoby radzenia sobie ze stresem wśród pielęgniarek intensywnej
terapii i anestezjologii. Journal of Health Sciences, 3(5).
● Dębska, G., Pasek, M., Wilczek-Rużyczka, E. (2013). Ociążenie psychiczne i
wypalenie zawodowe u pielęgniarek pracujących w różnych specjalnościach
zawodowych. Hygeia Public Health, 49(11), 113-119.
● Heszen, I. (2013). Psychologia stresu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
PWN.
● Terelak, J. (2005). Psychologia stresu. Warszawa: Wydawnictwo Branta.
● Wzorek, A. (2008). Porównanie przyczyn stresu u pielęgniarek pracujących na
oddziałach o różnej specyfice. Studia Medyczne, 2008(11), 33-37.
Polecana literatura