Ho bieu chanh nang ganh cang thuong

ng gánh cang th ng 1 www.hobieuchanh.com
NG GÁNH CANG TH NG
Bi u Chánh
I
Vua Thánh Tôn lâm tri u phong T ng qu c
Ông Lê Nhi m ón c a ánh thông gia
Trung Hoa có s r i còn có truy n n a, Vi t Nam c ng có s , há l i không có truy n
hay sao? y v y vi t m t b truy n An Nam ví d u không giúp vui cho c gi c i n a,
thì c ng biên chép c m t n s tích c a n c mình, làm nh th t ng có l không ph i
là m t vi c vô ích.
truy n n y thu c v nhà Lê, nh m tri u vua Thánh Tôn, trong kho ng hai ba n m
tr c khi vua th ng hà. Vua Thánh Tôn là con th c a Thái Tôn. Ngài tên là T Thành. Ngài
có hai ng i anh: m t Nghi Dân, hai Bang C . Vì bà Hoàng h u là m c a Nghi Dân b t i
nên vua Thái Tôn l p Bang C lên làm Thái t t i phong Nghi Dân làm L ng S n V ng, và
Thành làm Bình Nguyên V ng. Khi vua Thái Tôn b ng, tri u ình tôn Thái t Bang C
lên n i ngôi ng 17 n m, r i b anh là L ng S n V ng gi t mà giành ngôi. Ð n n m Canh
Thìn (1460) các quan i th n th y L ng S n V ng tàn b o, m i hi p nhau mà gi t i, r i
tôn Bình Nguyên V ng, t c là vua Thánh Tôn.
Vua Thánh Tôn là m t ng hi n l ng minh tri t. Khi ngài m i lên ngôi, thì ngài t
niên hi u là Quan Thu n. Ð n n m Canh D n (1470) ngài m i i niên hi u l i là H ng Ð c.
Ngài làm vua trong 36 n m u, thì ngài h ng lo k chí vua Thái T , vua Thái Tôn và vua
Nh n Tôn mà gi gìn biên gi i, khai hóa th n dân, b i v y ngoài i thì lân qu c k nh c
kiêng oai, trong n c thì s th an c l c nghi p. N c Vi t Nam h i i y c ng áng g i là
i th nh tr .
m H ng Ð c th 26 (1495), mùa xuân, vua Thánh Tôn lâm tri u, cho bá quan v n
võ vào ch u. Nh ng i th n bên v n cân ai r r thì có:
b Th ng th , Thân Nh n Trung t Thanh Tuy n.
i b Th ng th , Ð Nhu n.
Hình b Th ng th , Tr nh Công L .
b Th ng th , Lê Nh n Hi u.
Còn bên võ oai ph ng l m l m thì có:
Thái úy, Lê Ni m t Nh Lôi.
Binh b Th ng th , Lê Th V c.
Công b Th ng th , Lê Ðình Ng n.
ng quân, Lê L ng.
Vua nh l p Hoàng t T ng lên làm Thái t và nh gia phong L b Th ng th
Thân Nh n Trung lên ch c T ng qu c1
, lãnh d y Thái t h c v n ch ng l phép. Bá
quan th y u kh u u khâm ph c v ng m ng, duy có m t mình Thái úy Lê Ni m nghe
nh Phán tuy không dám cãi, song tr n m t d ng râu, xem s c di n d ng nh không v a ý.
quan Thái úy Lê Ni m là Phò mã, ch ng c a Công chúa Ng c Hoa t c là em r c a
vua Thánh Tôn. Bà Công chúa Ng c Hoa m t h i n m H ng Ð c th 20, có l i cho ngài
t ng i con gái tên là L Bích, n m n y ã c 16 t i. Nàng L Bích là m t gái dung
1
t ng, th t ng

nhan tuy t th , c t cách phi phàm, mà l i thêm v n võ g m tài, tánh tình kh ái. N m tr c
Công t Thanh Tòng là con c a quan L b Th ng th Thân Nh n Trung, i ch i g p nàng
trên n bà Trung N V ng, r i l i c th y 8 câu thi nàng trên vách, thì m tài gái s c
nên v nhà xin v i cha m nói mà c i nàng cho chàng. Quan Thái úy nghe Thanh Tòng n c
ti ng th n ng, v n tao võ c ng, ông r t ng lòng, nên ông h a l i ch u g , hai bên ã có trao
a tin cho nhau r i, nh ng còn i ít n m cho ôi tr l n khôn r i s cho làm l c i. y v y
quan Thái úy Lê Ni m v i quan L b Th ng th Thân Nh n Trung ã là b n ng liêu, mà
trong l i có t thông gia n a.
Khi vua phán gi a tri u, nh l p Hoàng t Trung làm Thái t và nh phong Thân
Nh n Trung làm T T ng qu c, bá quan dòm th y Lê Ni m khí s c b t bình, nh ng không
ai hi u ông b t bình v s l p Thái t hay là b t bình v s phong T ng qu c.
Ch ng bãi ch u, vua ph n giá h i cung, Hình b Th ng th Tr nh Công L b c ra
nói nh v i Lê Ni m ít ti ng r i hai ng i d t nhau i ra tr c. Bá quan l n l t k tr c
ng i sau, ti p nhau mà i theo. Quan L i b Th ng th Ð Nhu n, v n là b n tao àn c a
ông Thân Nh n Trung, th y ông Thân Nh n Trung c gia phong quy n t c thì m ng r
trong lòng nên ón ông mà cung h . Bá quan v n võ th y v y m i b t ch c áp l i k x ng
ng tài c, ng i m ng c cao th ng. Ông Thân Nh n Trung dùng l i khiêm nh ng mà
n m i ng i r i ông k vai v i ông Ð Nhu n hu n b c lui ra, và i và àm o. Ra t i
ng môn, thì th y quan Thái úy Lê Ni m, tay ch ng n nh, tay vu t râu, ng ng ch n
ng n gi a c a, l i có quan Hình b Th ng th Tr nh Công L ng g n ó n a.
Ông Thân Nh n Trung l t t chào ông Lê Ni m. Ông Lê Ni m ã không áp l , mà
i còn h i x n xàng r ng: ''Quan T T ng qu c, tôi h i ông v y ch ông có công cán gì mà
ông c th ng tr t ph m ông nói cho tôi nghe th ?'' Ông Thân Nh n Trung ng ch ng
ng.
Ông Tr nh Công L nheo m t mà ngó, ch n mi ng mà c i l i ng lóng tai mà nghe.
Ông Thân Nh n Trung nghe l i ông Lê Ni m h i và th y s c ông Lê Ni m gi n thì bi t ông
t bình v s vua phong mình ch c T ng qu c nh ng vì ông ngh ngh a ng liêu, ông v
tình thông gia, ông không mu n tranh h n th a, nên ông tr l i nh nh r ng:
- Tôi âu dám khoe công cán v i ông. Tôi v n bi t tôi b t tài, còn ch c T ng qu c là
t ch c tr ng y u c a tri u ình. Ng t vì l nh B h ã phán, tôi không dám t th i,
nên tôi ph i lãnh ó mà thôi ch .
- Ông là b n rung ùi ngâm thi, gãi v v nh phú, h nghe có gi c thì xui râu rút c ; ông tài
ng gì mà làm T ng qu c? Ông ph i vào tâu v i l nh B h mà nh ng ch c T
ng qu c l i cho tôi. Ông ph i i bây gi , n u ông không nghe l i tôi thì tôi nguy n
không cho ông ra kh i ng môn.
Ông Thân Nh n Trung, tuy ôn hòa nho nhã nh ng mà ông nghe m y l i l mãng nh
y ông c ng t c gi n, nên ông h i r ng:
- Ví nh tôi không nh ng ch c cho ông r i ông gi t tôi hay sao? Tôi khuyên ông ng
có nóng n y. Ông là m t v i th n, ông ch ng nên nói nh ng l i phi l phi ngh a nh
y, các quan h ty ng i ta dòm th y ng i ta c i. Tôi v i ông là thông gia, tôi c
gia quan t n t c, l thì ông m ng giùm cho tôi m i ph i, ch sao ông l i tr lòng ganh
ghét. Tôi c ng v y mà ông c ng v y, làm ch c nào c ng ph i t n tâm báo qu c, n l c
n v ng ch ph i T ng qu c m i sang, còn làm ch c khác thì hèn hay sao? V y thì
ông v i tôi ph i hi p nhau, k em v n tài, ng i l y võ l c mà khuôn phò xã t c, b i
p giang san, làm làm sao cho Hoàng tri u b n v ng muôn n m, làm sao cho Nam Vi t
i danh b n bi n m i là quí, ch tranh công tranh ch c v i nhau mà hay gì.

- Tình thông gia là tình riêng, còn quy n t c c a tri u ình là vi c chung. Ông ã già c
mà l i không tài cán gì; n u tôi cho ông làm T ng qu c thì c nghi p nhà Lê ch c là
ph i suy b i. Ông ph i giao ch c ó l i cho tôi m i c. Ông ch u giao hay không thì
ông nói ph t i?
- Ch c T ng qu c là ch c c a B h phong, tôi làm sao mà giao cho ông c. Ông có
mu n thì ông vào cung mà tâu v i B h ; ch ng nào có l nh B h d y thì tôi nh ng l i
cho ông.
- Lão già h nho n y thi t thách ta hay sao?
- Không ph i là thách.
- Ta nói cho ng i bi t, n u ng i thách ta thì ta cho ng i m t cây gi n n y ng i tán
ng a.
- Ông có gi i thì ông gi t tôi i r i ông làm T ng qu c.
Ông Lê Ni m là quan võ quen tánh cang c ng, ông nghe m y l i x c ý ông d n
không c, nên ông nh y t i á m t á, ông Thân Nh n Trung té l n cù. Ông Ð Nhu n l t
t nh y vô can, ông ôm ông Lê Ni m và ông kêu ông Tr nh Công L mà c y ông Thân
Nh n Trung d y. Ông kéo ri t ông Lê Ni m ra, ông an i r i d t ông Lê Ni m v dinh. Còn
ông Tr nh Công L ông Thân Nh n Trung ng d y, thì th y ông Thân Nh n Trung gãy
t m t cái r ng. Ông Thân Nh n Trung ã b nh c m r i còn b ánh p n a, b i v y ông
y làm t c gi n, ông mu n tr vào chánh n r i xin phép nh p cung mà tâu v i vua. Ông
Tr nh Công L can r ng: ''Vi c qu n th n gây g v i nhau, ông ch ng nên vào cung mà làm
cho B h kinh kh ng. Vi c âu còn ó, b a i tri u r i ông s tâu, ngh ch ng mu n gì.
Có tôi v i quan Th ng B L i làm ch ng cho, không sao âu mà s . Thôi tôi a ông v
dinh mà ngh ''.
Ông Thân Nh n Trung nghe l i can h u lý, nên ông l n b c tr v dinh. ông Tr nh
Công L i theo, và i và nói r ng:
- Quan Thái úy ng là em r c a B h r i ng ngang quá! Ông ng nh n. Chuy n n y
ông ph i n thua v i ng m t l n cho ng t n.
- Tôi nh n ã h t s c r i, có th nào mà nh n n a c.
- ng thi t là l mãng. Ông nói ph i h t s c mà ng không bi t nghe, võ ngh cao
ng r i nh y ánh i ng i ta. May là có tôi v i quan Th ng B L i can k p, ch
không thì ng ánh ch t ông còn gì.
- T c tôi l m! ng không ngh t i tôi, ng mu n làm nh c tôi tr c m t bá quan, vi c n y
tôi ph i báo thù m i c. Tôi v i ng ph i m t ch t m t s ng tôi m i nghe.
Ông ngh nh v y ph i l m ch . Ông b nh c mà ông không r a, thì qu n th n ai còn
coi ông ra gì, ông làm T ng qu c ông nói ai nghe.
Ông Tr nh Công L a ông Thân Nh n Trung t i c a dinh, r i t mà v , và i và
chúm chúm c i m t mình. Ông Ð Nhu n a ông Lê Ni m v dinh r i ông l t t sang qua
B mà th m ông Thân Nh n Trung. Ông ki m l i khuyên gi i ông n , xin th ng th ng
mà tâu v i vua ch ng nóng n y. ông Thân Nh n Trung b nh c r i b ông Tr nh Công L
c vô n a, nên l a gi n ph ng ph ng trong lòng, ông c nói vi c báo thù hoài. Ông Ð
Nhu n li u th khuyên không c, ông bèn t mà v , th m tính b a sau ông n b t gi n
i s tr qua mà can gián n a.

II.
nh c, cha mong báo oán
ng tình, con ng i tranh hùng.
Ông Thân Nh n Trung gi i y cân r i vào th phòng óng c a l i, d n quân h u h có
khách nào n thì c th a r ng ông i kh i. Ông l c c trong th phòng cho n chi u mà
ng không ch u ra n c m.
Thân phu nh n không hay vi c chi h t, t ng ông có b nh nên m c a vào th m. Bà
th y ông ng ng i ch ng tay trên gh châu mày m t, thì bà h i ông có vi c chi mà bu n
lo nh v y. Ông bèn thu t u uôi m i vi c l i cho bà nghe, sau r t ông l i nói r ng: ''Tôi
ti c th ng Thanh Tòng nó m c i du h c, ch n u có nó nhà thì ai mà dám nh c tôi. Ð nó
ây r i s coi''.
Bà v a nghe nói nh v y thì bà gi t mình nên bà h i r ng:
- Ông i th ng Thanh Tòng v mà chi? Quan Thái úy l mãng ánh ông, thì ông c vào
tâu v i Thánh th ng, xin Thánh th ng làm t i ng. Mình có ch ng c ng ch i sao
c.
- Tâu Thánh th ng mà làm gì? Ví d u Thánh th ng có làm t i Lê Ni m i n a, cái nh c
a tôi l i r a c hay sao? Hu ng chi ng i là em r c a vua, ng i làm quan t i
ch c Thái úy, b t quá Thánh th ng qu trách lôi thôi r i can gián hai bên hòa v i nhau,
ch không l Thánh th ng chém gi t gì. Tâu v i Thánh th ng thì tôi tâu, mà tôi c ng
i th ng Thanh Tòng v ây tôi bi u nó ánh Lê Ni m mà tr thù cho c tôi m i
nghe.
- Ông không nên tính nh v y. Ðã bi t Thanh Tòng v i L Bích ch a ph i hi p v i nhau,
nh ng mà hai tr ã h a hôn, ông ã cho phép con mình kêu quan Thái úy b ng cha r i,
có l nào bây gi ông l i xúi nó ánh l n v i cha v nó.
- É! còn cha con gì n a mà k . Cha ch ! Cha v l i b ng cha ru t hay sao? N u th ng
Thanh Tòng là con th o, thì nó ph i lo r a nh c cho cha nó, nó ph i tr ng cha nó h n
thiên h h t th y.
Thân phu nh n ng i tr m ngâm m t h i r i bà áp r ng:
- Tôi bi t con tôi l m: thà là nó d t tình phu thê, ch nó không ành l i ni m ph t ,
thà là nó ch t, ch ch ng bao gi nó ch u ai nh c tông môn nó. N u ch ng nó v ây mà
ông bi u, thì ch c nó i báo thù cho ông li n. Cha ch ! Mà con mình còn nh d i quá,
tôi s l m ông!
- Bà s n i gì? S nó ánh không l i lão Lê Ni m ph i hôn? H ! Khéo lo d ! Nh nó
ánh không l i thì nó ch t cho tròn danh ti t. Ch s ch t r i nh n thua ng i ta, s ng
mà ch u nh c thì s ng làm gì?
- Tôi nghe quan Thái úy võ ngh cao c ng l m ông.
- V y ch con mình nó d l m hay sao?
- D u nó có gi i i n a, nó c ng là con nít nó sánh v i quan Thái úy sao c, mà ông
mu n cho nó tranh u.
- Bà không hi u, bà ng có cãi...
Ông Thân Nh n Trung nói ch a d t l i, b ng có m t tên quân h u b c vào b m r ng
Công t Thanh Tòng du h c ã v , nên xin vào bái ki n cha m . Ông i bu n làm vui, h i

quân ra òi Công t vào. Bà ngó ông và nói r ng: ''Vi c nhà th ng th ng r i s tính, xin
ông ng có v i l m''. Ông g c u áp r ng: ''Bà ng lo. Ð m c tôi li u l ng''.
Thanh Tòng b c vô, sau l ng l i có tên gia th n là Tô H v i hai ng i l m t, t ng
o ng ng, oai phong l m l m, i theo n a. B n ng i bái ki n ông bà. Ông Thân
Nh n Trung th y hai ng i l , không bi t là ai, nên h i con. Thanh Tòng vòng tay th a r ng:
''Th a cha m , hai ng i n y là anh em ru t v i nhau, ng i l n tên Ðinh Long, ng i nh
tên Ðinh H . Cha m khu t s m, anh em d t nhau r o b c giang h , tìm th y ch n b n mà
luy n t p nghi p võ nghe v n, ch c h i ra phò vua giúp n c. Khi con vào t i Hoành S n
con g p anh em h Ðinh, con th y ng i có khi u anh hùng, có tài hào ki t, con k t làm b ng
u. Nay con tr v , con d t v bái ki n cha m . Xin cha m vui lòng cho anh em h Ðinh
trong dinh v i con, ng ba anh em con ôn nhu n kinh s , rèn t p ki m cung, ch l nh trên
h i c u hi n, con s l p công danh mà n n n c''.
Ông Thân Nh n Trung nghe nói nh v y thì ông l y làm m ng. Ông h i th m c n
nguyên quê quán, m i hay anh em h Ðinh g c Thu n Hóa; Ðinh Long ã c 25 t i,
còn Ðinh H m i có 22 tu i. Bà Thân phu nh n m ng con, nh ng bà s ch ng t vi c thù oán
cho con nghe, nên bà l t t h i con d t anh em h Ðinh ra nhà khách coi bi u gia inh quét
phòng d n ch cho anh em h Ðinh ngh . Bà l i d n dò Tô H hãy coi c n n c mà ãi khách
cho t t . Ðinh Long v i Ðinh H t n ông bà r i theo Thanh Tòng và Tô H mà i ra khách
ng, Thanh Tòng th y cha m vui lòng cho anh em h Ðinh tá ng , thì chàng m ng r , nên
bi u gia inh a lo d n phòng, a lo d n c m l ng x ng.
n t i Thanh Tòng ng ng i àm lu n v i khách b ng có m t tên gia inh ra m i
Công t vào h u ng cho ông d y vi c. Thanh Tòng l t t ki u khách r i theo tên gia inh
mà vào trong. Khi chàng b c vào thì th y cha ng i t i gh gi a khí s c nghiêm trang, còn m
ng i bên t nhìn chàng trân trân, mà coi bu n b c l m. Chàng khoanh tay ng tr c m t cha
mà ch l nh.
Ông Thân Nh n Trung ngó con h i r ng:
- Cha cho con i du h c g n m t n m nay, con i âu tài h c c a con bây gi ra th nào,
âu con th a cho cha nghe th coi.
- Th a cha, con nh n cha m r ng l ng cho phép con r o kh p giang h ng tìm th y
t b n mà h c thêm cho qu ng ki n a v n, trót m y tháng nay ch ng có giây phút nào
mà con dám lãng chí xao lòng, ngày con luy n võ, êm con t p v n, con quy t khoa s
i ây th nào con c ng danh b ng h . Con d o non sông g n kh p h t, con k t b ng
u c ng nhi u. Vô t i Hoành S n may con l i g p ông Tr n Kim, ông d y thao l c
binh th rành r . Không l con dám khoe v i cha m , ch thi t con t ng ngh v n
nghi p võ c a con bây gi t trong tri u ra kh p châu qu n ít ai mà h n con n i.
- Cha m sanh có m t mình con, mà con h c c nh v y thì cha m m ng cho con ó.
y con, mà làm con ng i i ch ng ph i t p v n hay luy n s c m nh ó là .
ng làm trai trong võ tr con ph i bi t trung, bi t hi u, bi t l , bi t ngh a n a m i
c. Cha còn lo s u ó l m; n u con v n hay võ gi i, mà con b t trung b t hi u, thì
cái tài c a con ó c ng không ích gì.
- Th a cha, m y l i cha nói ó con c m ph c l m. Làm ng i mà không bi t tr ng hi u,
trung n u có tài cao s c m nh, thì càng h i cho n c nhà, càng nh c cho t tông ch có
ích gì. Tuy con còn nh d i, song con c ng hi u trong s h c ph i l y hi u, trung, nh n,
ngh a làm g c; con h c là h c ng phò vua giúp n c, h c ng tr n m ngh a cha,
c ng l y chút công danh mà làm cho hi n vinh tông t .

- Con l p chí nh v y thì ph i l m. Ð o làm trai ph i ph i gan tr i m t mà phò vua giúp
c, ph i kh c t2
ghi tâm mà tr th o n n. Mà cha th y th th ng ng i ta g i
ng hi u là do nuôi d ng cha m , cung kính cha m , th ng yêu cha m , ch ng dám
cha m phi n não, ch ng dám làm cha m mang nh c. Cha ngh cái hi u nh v y ó
ch a a con.
- D , th a cha, n sanh thành d ng d c minh mông nh tr i nh bi n, ch t ng t nh núi
nh non, ph n làm con ph i lo n áp, làm c u nào thì m ng u n y, ch có
bi t sao mà dám g i là c.
- con nói nh v y thì hi p ý cha l m. Nh ng mà cha h i th con u n y: làm con
mu n cho tr n th o cùng cha m thì ch ng nên làm u chi nh c nhã n cha m . Còn
nh cha m làm u chi mà b s nh c, thì ph n làm con ph i li u làm sao h con?
- Th a cha, sách thánh hi n d y r ng: ví nh cha m làm u ch ng ph i. mà b s nh c,
thì o làm con ph i theo mà can gián. Nh can mà cha m không nghe thì ph i khóc
lóc theo mà can hoài ch ng nên m i chí, can cho n ch ng nào cha m ng lòng, tránh
ng qu y tr vào n o ph i, ch ng y m i thôi. Con là a có h c, t nhiên con ph i
noi theo o thánh hi n, ch có l nào con dám sai sót.
- Con nói ó là nói khi nào cha m làm qu y nên b nh c. Còn nh cha m làm ph i, mà
a ti u nh n nó ghen hi n ghét ngõ3
, nó ki m chuy n mà làm nh c cha m , d ng y
ph n làm con ph i li u làm sao kia ch .
Thân phu nh n nghe ch ng h i t i ó thì bà lo s , nên bà x ng v ng xéo véo ng i
không yên, bà ng d y mà th a r ng: ''Th a ông, con nó i ng xa m i v , nó m t m i
ch a ngh ng i c, mà ông theo h i d n lân hoài, nh c trí nó t i nghi p l m ông''. Ông tr n
t áp r ng: ''Bà có m t thì vào trong mà ngh , cho tôi nói chuy n v i con, sao bà l i c n
tôi?'' Bà s nên bà l ng thinh ng i xu ng, không dám nói n a.
Thanh Tòng bèn th a v i cha r ng:
- Th a cha, i n u con làm x u, thì t nhiên m cha c ng x u; còn cha mang nh thì
con cái u nh . Danh giá trong nhà là danh giá chung, m i ng i u ph i lo gi gìn
cho toàn v n. N u ng i nào ghen hi n ghét ngõ, h làm nh c cha mà cha không th tr
thù c ph n làm con thì con ph i thay th cho cha mà l y máu r a h n, d u con có
ch t con c ng cam lòng, ch s ng mà nh c danh giá cha m , thì s ng làm sao c.
- Ph i. Con nói ph i l m. Ð c nh v y m i ph i trang hi u t , m i áng m t anh hùng.
u c n mà bi t tr ng danh giá thì cái nh c c a cha m i có th r a c.
Thanh Tòng nghe cha nói câu sau ó, thì chàng ch ng h ng, ng ngó cha trân trân, ý
mu n h i coi có vi c chi mà cha nói nh v y. Ông Thân Nh n Trung ng i nh m con m t h i
i ông m i nói r ng: n y con, cha phân cho con rõ. S là h i s m m i n y, có i tri u,
nh Thánh th ng xét cha công dày tu i l n, nên gia phong cha làm ch c T T ng qu c, l i
giao cho cha ph i lãnh d y d Ðông cung Thái t . Trong b n ng liêu có ng i th y cha
c Thánh th ng yêu dùng thì sanh lòng ganh ghét; lúc bãi ch u, ón cha t i ng môn mà
nh c cha, r i còn ánh cha gãy h t m t cái r ng n a...''.
Thanh Tòng v a m i nghe cha nói b y nhiêu ó thì l a gi n ph ng ph ng, nên hét l n
lên r ng: ''Cha ch ? Th ng nào mà to gan d v y? Xin cha nói tên nó cho con bi t, con s i
báo thù cho cha li n bây gi ây''.
Bà Thân phu nh n ng i bi n s c. Ông g c u r i ch m rãi áp r ng:
2
c, th c
3
khôn ngoan

- Nói tên ng i ó, không ph i là khó chi l m. Nh ng vì cha s e h cha nói r i, cái lòng
báo oán, cái khí anh hùng c a con nó gi m b t i ch ng, nên cha không mu n nói ch .
- Th a cha, cha phân nh v y thì t i nghi p cho con l m. Ch ph thù b t c ng ái thiên,
thà là con ch t, ch con nh n ng i ta sao c mà cha nghi ng i. Xin cha nói tên ng i
ó cho con bi t.
- n u con mu n bi t thì cha nói cho con bi t. Ng i nh c cha h i s m m i ó là Thái
úy Lê Ni m là cha v c a con, ch không ph i ai âu l .
Thanh Tòng nghe rõ r i thì ch t ng trong lòng nên r ng r ng n c m t mà nói
ng: ''Té ra cha v c a con!... Cha v con ánh cha gãy r ng...''. Chàng s ng s t m t chút r i
chàng châu mày tr n m t mà th a r ng: ''Th a cha, xin cha hãy an ngh cho kh e. Vi c thù
oán n y m c con li u cho. Con nói thi t, thà là con ch t, ch con không th cho cha
mang nh c c''.
Ông Thân Nh n Trung nói r ng: ''Vì c n duyên c a con nên h i s m m i cha nh n
nh c h t s c; mà quan Thái úy ng i không ngh , ã m ng cha r i còn ánh cha n a. V y con
hãy li u ánh4
l y; bên thì hi u, bên thì tình, con ph i cân phân cho k ''.
Thanh Tòng áp r ng: ''Xin cha an ngh , cha m c con lo cho''. Ông bèn ng d y i
vào phòng mà n m. Bà th y Thanh Tòng ng tr tr , bà m i b c l i v vai con mà nói
ng:
- N y con, vi c n y ph i th ng th ng mà tính, con ng có h t t c, nghe hôn con. Cha
con gi n, ng nói nh v y, ch con c ng ph i nh quan Thái úy là cha v c a con, a
nghé.
- Th a m , xin m an lòng, không có sao âu mà s .
- Quan Thái úy không ph i là ng i t m th ng; ng có tánh nóng n y, ch c là có ai xúi
ng, ho c là t i cha con nói x c ý ng sao ó, nên m i sanh s nh v y. T h i tr a cho
n bây gi m c khuyên cha con hãy d n lòng i n ngày i tri u làm s mà tâu
i l nh Thiên T . V y con ph i ch m ch m mà ch l nh Thiên T phân x thì hay h n.
- M d y nh v y thì ph i l m. Ng t vì d u Thánh th ng có làm t i quan Thái úy, cái
ng c a cha con c ng không th ng c, s nh c c a cha con, con c ng nh hoài.
- Ph i, m c ng bi t thù cha là tr ng, nh ng mà m t câu nh n b ng chín câu lành, v y con
ph i d n lòng, ch ng nên h t t c r i sau con t h i. Thôi, con m i v m t m i, con ra
tr c mà ngh , mai r i m s nói n a.
Thân phu nh n i vào phòng. Thanh Tòng ng ng n ng m t h i r i chàng l n i ra
nhà ngoài.
Trong êm y Thanh Tòng l y c m t mà khuyên anh em h Ðinh ph i ngh , r i chàng
vào th phòng ch p tay sau ít i qua i l i mà suy ngh hoài. Cha ch là khó li u! Ph n làm
con thì ph i báo thù cho cha. Cha mình sanh mình ra, nuôi mình cho nên vai nên vóc, l i còn
cho mình n h c cho thông ngh v n, gi i nghi p võ, d y mình êm ngày cho mình bi t luân
lý cang th ng. Nay cha mình b ng i ta làm nh c, mà vì niên cao k tr ng l ng m i g i
dùn, không có s c r a h n ng. Mình là o làm con, không l mình m nhiên t a th ;
mình là ng anh hùng, không l mình nh n thua i cha mình làm s mà ki n v i Thánh
Hoàng. Th nào mình c ng ph i báo thù, tr c tr th o cho cha, sau gi danh giá cho tông t .
Làm nh v y m i áng m t tr ng phu, làm nh v y m i tr n ni m hi u t ... Mà báo thù làm
sao cho c! Ng i thù là cha v c a mình. N u mình vì thù cha, vì danh giá, mà i ch
cùng cha v mình, ví nh mình d mình ch t, thì là tr n th o cùng cha, r ng danh nam t , d u
4
nh

có ch t mình c ng cam lòng. Còn nh r i mình th ng cha v mình, thì còn gì là ngh a châu
tr n, còn gì là ni m phu ph . Thanh Tòng ngh t i ó chàng a n c m t. M t bên thì là hi u,
t bên thì là tình, tình ã thâm, mà hi u c ng tr ng. N u c tình thì m t hi u, n u c
hi u thì m t tình. Bi t làm sao cho tình hi u v n toàn, bi t làm sao cho hai bên hòa thu n?
Ni m ch ng v tuy ch a chung ch n g i, nh ng mà t ngày ã h a hôn r i thì lòng d n lòng
sanh t gi ng. Duyên n gì mà ch a hi p l i mu n tan, ai xui khi n n i t b ng sóng d y.
Chàng t l su t êm, khi thì gi n cái nh c c a cha, quy t i báo c u, không thèm k
ai h t; khi thì r u n i tóc t b i r i, s l tay r i ph i n n n, b i v y chàng i ra i vô hoài,
m ng i không c.
n sáng, y n sáng m t tr i d i vào c a s , ti ng chim quyên kêu inh i trên nhành.
Thanh Tòng ng ch ng tay d a c a mà ngó ra v n, chàng ngh r ng: ph thù là chí tr ng,
danh d là chí tôn, t i sao mà mình d d . Mình ph i báo ph thù mình ph i báo danh d ch .
Nàng L Bích dung nhan thi t là p, v n ch ng thi t là hay, mà trong tri u ngoài qu n
không có gái nào s c p b ng, v n hay b ng hay sao, mà ta i mê nàng, n n i quên ph
thù, b danh d . Hu ng chi mình m i h a hôn mà thôi, ch ch a chung ch n g i, thì có ngh a
chi âu mà mình s ph m, có tình chi âu mà mình s b c. Thà là mình ch t vì cha, ch s ng
vì v , s ng càng thêm nh c s ng mà làm chi? D u th nào mình c ng ph i giáp m t k thù
a cha mình; n u mình d d thì mình mang l i v i cha mình l m.
Thanh Tòng li n kêu m t tên gia inh mà bi u b c ng a th ng yên r i d t ra tr c c a
mà ch . Chàng r a m t, thay áo, bu c dây ai, mang c ki m, r i lén cha m ra c a thót lên
ng ng a, nh m dinh quan Thái úy Lê Ni m mà th ng t i.

III
Tánh táo b o, Lê Ni m th ng
Tình th ng yêu, L N ng qu ng ki m
Dinh c a quan Thái úy Lê Ni m ngoài thành ch ng m t d m. Dinh tuy không
nguy nga cho l m, nh ng mà chung quanh có l p m t c nh lâm viên p vô song. Phía
tr c ông tr ng cây ngay hàng, nhành sum sê, lá r m r p. D i g c cây ông tr ng nh ng k
hoa d th o, tr i b n mùa u th y m bông. Phía sau, ông c ng tr ng cây, nh ng mà ông
còn d n m t ao h nuôi cá tr ng sen, ng lúc bu n ông ra ó ng i xem ch i mà u ng
u. G n cái ao h y, ông l i có d n m t ch võ tr ng m i bu i s m mai ông ra ó tháo
luy n ngh cung ki m. S m mai n y quan Thái úy th c d y, ông th y tr i thanh b ch, chim
trên nhành kêu l nh lót, hoa tr c ngõ tr t t t i, ông m i xách cây gi n i ra võ tr ng mà
tháo luy n. Ông d t c vài ng gi n, trong mình có h i m t, ông m i b c l i cái th ch
bàn d a ao H mà ng i. D i h v n v cá l i, trên b ph ng ph t mùi hoa, ông nh m
nh c m tình, nên kêu tên quân h u bi u em r u cho ông u ng gi i mu n.
Ông ng i u ng r n, ông nh t i vi c vua phong cho ông Thân Nh n Trung làm T
ng qu c thì ông còn m c trong lòng, ông h n vua phong th ng b t công, ông gi n ông
Thân th ch c không bi t h . Vì ông quen tánh khí ngang tàng c ng b o, ông t ng d u ông
ng ai, ông ánh ai thì c ng ph i ôm u mà ch u, không c phép ch ng c v i ông, b i
y s ông làm nh c cho thông gia hôm qua ông không thèm k t i.
Ông v a u ng c vài chung r n, thì có m t tên quân ch y v th a t ng có Công t
Thanh Tòng n xin ra m t ông. Ông g c u bi u cho Công t vào. Tên quân i tr ra, thì
ông ng i suy ngh r ng: Thanh Tòng i du h c g n m t n m nay nó v bao gi mà qua ây
th m mình? Mà mình m i ánh cha nó hôm qua, b a nay nó n ây nói chuy n gì? Ch c là
nó s mình gi n cha nó r i mình gi n luôn t i nó, nên nó l t t qua ây n n n mà t t i ch .
gì?
Ông ngh nh v y r i ông g c u mà c i. Thanh Tòng b c vô khoanh tay cúi u
làm l r i khép nép th a r ng: ''Th a nh c ph , con i du h c m i v , nên con l t t qua ây
kính d ng cho nh c ph b n ch : „kh ng ninh ph c th ''.
Ông ng i nh m t ng Thanh Tòng r i ông h i r ng:
- Công t i tìm th y mà t p v n luy n võ thì ph i l m, sao l i v ? V bao gi ó v y?
- Th a nh c ph , con m i v h i chi u hôm qua. Vì cha m con già y u, con i lâu ngày
không bi t nhà m nh gi i th nào, con x n xang trong lòng, nên con tr v mà th m
nh cha m con cho phép thì con m i dám i n a.
- , Công t nh v y thì ph i l m. Ð o làm con tr c ph i lo cho cha m r i sau s lo
cu c công danh, ch ham công danh mà b cha m thì ai g i là có hi u. Công t qua
th m lão mà thôi, hay là còn mu n th a vi c chi n a?
- Th a nh c ph , con v ây tr c là th m nh c ph , sau con có m t vi c riêng mu n th a
i nh c ph n a.
- Công t mu n th a vi c chi?
- D th a, con v n nhà, con nghe nói hôm qua i tri u, l nh B h xét công r i gia
phong quy n t c cho nghiêm ng con. Lúc bãi ch u nh c ph ã không khánh h
nh hàng bá quan, mà nh c ph l i còn ón ng m ng nhi c ánh p nghiêm ng
con n a. D , th a nh c ph , con ngh nh c ph v i nghiêm ng c a con có tình thông
gia, n u nghiêm ng c a con may mà c Thánh th ng gia phong quy n t c, thì

nh c ph m ng giùm l m, ch có l nào l i ganh ghét. Hu ng chi nh c ph là nhà cung
ki m, còn nghiêm ng c a con là ng v n th n, có l nào nh c ph l i dùng võ l c
mà l n l t. Con s e ng i ta mu n hai h chia lìa, ng i ta thêu d t nh v y, nên con
qua ây mà h i th m l i cho ch c.
Quan Thái úy nghe h i thì ông và c i và bi u quân rót r u. Ông u ng m t chung r i
ông áp r ng:
- Nh ng l i ng i ta h c l i v i công t ó thì trúng h t ch có thêu d t thêm chút nào
âu. Nh ng mà gây s ra c ng b i có duyên c , ch nào ph i lão s c m nh mà ánh
quan l n B L âu.
- D , b i con m i v con nghe th p th , con không rõ nguyên nh n làm sao: con ngh
nh c ph không l s c m nh mà hi p m t nhà nho y u i, b i v y con m i l t t
ch y qua ây mà h i th m l i cho t .
- công t , n u công t mu n bi t nguyên nh n làm sao, thì lão phân cho công t
nghe. T x a n nay, i nào c ng v y, qu n th n ai có công lao nhi u thì m i c
gia phong tr t ph m. Trong n c ta, ng bu i n y ây, n u k công lao thì có ông
quan nào mà h n lão c. Công t còn th u, công t không hi u, v y lão nói cho
nhà nghe: H i n m... h i n m Canh D n, lúc y T ng qu c Lê L ng tr n th L ng
n, ng i d ng s v tri u mà tâu r ng nhà Minh sai i t ng th ng lãnh th p v n
hùng binh kéo qua quy t phá i Nam Quan ng tóm thâu t Vi t. L nh B h c s
li n ng ra C n Chánh n, h i bá quan v n võ m t r i l nh B h h i hàng v n ban
có ông mô bi t k chi th i gi c c thì tâu cho l nh B h nghe. Ha h ! Nói t i ây lão
t t c c i. Hàng v n ban ông nào râu c ng dài, vóc c ng t t, áo c ng p, m o c ng
cao, mà nghe l nh B h phán nh v y thì co u rút c g c m t xu ng t, không có ai
tâu m t l i h t. Lúc y c ng có lão Thân Nh n Trung, mà lão c ng nín khe, không bi t
chi mà d ng lên. L nh B h th y v y bèn day qua h i hàng võ t ng có ai dám c m
binh ra i ch v i t ng nhà Minh gi i c u Nam Quan i hay không?
Lão có ý ch coi có ai dám ph ng m ng hay không, té ra ch t ng ai nghe gi c nhà
Minh c ng u s , nên không ai dám xin i h t. Lão l y làm h th n giùm cho nh ng k
râu mày ngôi cao l c tr ng, lão m i qùy tr c b r ng mà xin c p cho lão 5 muôn binh
ng lão ra Nam Quan mà di t tr Minh t ng. B h khen lão r i h chi u c p cho lão
5 muôn binh. Lão d n binh ra t i Nam Quan, th y binh gi c ng vây quan i r t ng t.
Lão xông vào tr n, ánh phá binh gi c v tan, lão l i gi t c t ng soái nhà Minh
a. Lão gi i vây cho Nam Quan i r i m i kéo binh v tri u ph c l nh. T y n nay
ng Trung Qu c h t dám ló qua mà xâm l n biên c ng n a. Công t xét coi tài c a
lão cao, công c a lão l n là d ng nào.
- D , th a nh c ph , tuy c n th u, song con c ng có nghe tài c a nh c ph cao, công
a nh c ph l n, ch có l nào con l i không bi t.
Quan Thái úy rót thêm m t chén r n n a mà u ng r i ông m i nói ti p r ng:
- Công c a lão có ph i bao nhiêu ó mà thôi âu, n u lão ng i lão k t i ngày, s e c ng
ch a h t c. Thôi, lão nói s m t vi c n y n a cho công t nghe: Gi c B c d p
a xong, k phía Nam, chúa Chiêm Thành là Trà Toàn kh i binh ánh phá t Hóa
Châu. L nh B h h i bá quan ai bi t k chi mà chiêu ph c Chiêm Thành B n v n th n,
ông thì xin sai s em l v t ngh c c u hòa, ông l i tâu r ng quân Chiêm Thành ói
khát nên c p gi t b y b v y thôi không th l c bao nhiêu mà n n i B h lo s .
Ngh ó mà coi, Vi t Nam là n c v n hi n, còn Chiêm Thành là quân còn thói dã
man, sao l i khi n h mình mà c u hòa v i nó? Còn nói Chiêm Thành th l c không
, nó ã l y h t x Thu n Hóa, kéo binh ra t i Ngh An r i, sao mà g i r ng không có
th l c. Lão th y bá quan vô tài vô trí lão n i gi n, lão m i xin l nh B h c p binh cho

lão i b t chúa Chiêm Thành, l nh B h bèn ng giá thân chinh, c lão làm tiên phuông
i t ng quân, kéo 20 v n binh vào Thu n Hóa quét s ch quân Chiêm Thành, m t l n
cho tuy t h u ho n. Trà Toàn li u th ch ng c không n i v i binh ta, m i rút v n c
mà gi . L nh B h n binh t i Thu n Hóa, sai lão em 2 v n quân i ánh. Lão ánh
y c a Th N i. Trà Toàn kinh kh ng rút quân v gi kinh thành Ð Bàn. Lão kéo binh
i theo vây ánh, lão phá c thành Ð Bàn mà l i b t c Trà Toàn n a. D p yên
gi c Chiêm Thành r i, qua n m K H i, C m Công là Tù tr ng x B n Man l i làm
ph n. C ng m t mình lão c m binh ánh gi t C m Công, r i thâu p c x B n Man. Xét
ó mà coi ngày nay l ng dân an l c, B c t nh Nam thanh, có ph i là nh s c lão hay
không h ?
- Th a nh c ph , thi t là nh s c nh c ph l m ch . Mà nh c ph có công l n thì Thánh
th ng ã phong cho nh c ph n ch c Thái úy con ngh c ng v a r i, không l nh c
ph còn trách Thánh th ng c.
- H ! Công cán nh v y mà ph m t c nh v y. V a n i gì mà g i r ng v a. Mà m y
m nay B h im lìm, ch ng nói làm chi. Nay l nh B h xét công phong th ng, l thì
n v n th n ph i bi t h mình vô d ng mà t ch i, ph i nh công ng i cao dày mà
khiêm nh ng ch có âu lo n ly thì rút c co u, r i khi phong th ng l i giành
quy n giành t c.
- Th a nh c ph , nh c ph gi n nên nh c ph nói cho ã n gi n ó mà thôi, ch con ngh
c mà c Nam B c thái bình, trong ngoài yên n, tuy nh s c võ t ng nh ng mà
ng có công v n th n n a ch .
- B n v n th n làm vi c gì mà g i r ng có công? H ! Ð ng có nói công c a v n th n, nói
n lão càng thêm gi n n a. Nh th ng cha già Thân Nh n Trung thu nay nó gi i có
cái tài rung ùi ngâm thi, ch gi i gì?
- Th a nh c ph nh nh m t chút, k o t i nghi p con!
- É, nh n ng mà làm gì? Th ng cha già ó có tài gì mà dám lãnh ch c T T ng qu c?
Ðã không bi t h mà l i còn nói h i c u cao. Lão cho m t á hôm qua ó là d y cho nó
bi t khôn, ng nó h t ánh phách n a.
Thanh Tòng nghe m y l i y thì m t ph ng ph ng, l i hai hàng n c m t tuôn có
gi t. Quan Thái úy li c th y ông t ng chàng lo s v n i t duyên r i rã, ch ông không dè
chàng t c gi n b i v y ông h i r ng:
- Công t th y lão gi n, công t s lão không g con cho công t ph i hay không?
- Th a nh c ph , vi c ã gây ra n th n y thì còn gì mà con dám mong m i t duyên
a.
- Không. Lão gi n là gi n cha c a công t không bi t u ch công t có sao âu mà s .
Công t ng có bu n n u công t mà bi t gi cho tr n o r con, thì có l nào lão l i
quên l i h n c hay sao mà con s .
- Th a nh c ph , nh c ph th ng con, nh c ph nói nh v y, ch con ngh n u nh c ph
i nghiêm ng c a con mà không hòa, thì hai tr có th nào hi p c. Xin nh c ph
xét l i giùm cho con.
- Lão ã nói g con thì lão g , còn bi u lão xét vi c gì n a?
- Th a nh c ph , n u nh c ph thi t có lòng th ng con mu n cho T n T n hòa hi p, thì
con xin nh c ph ph i làm sao cho b trên ng có h n gi n nhau n a kìa, ch hai cha
thù nhau thì hai con có th nào mà hi p nhau c.

- Lão gi n cha c a công t vô công mà c th ng, nên lão nói nh v y ó mà thôi, ch
lão có thù oán chi âu.
- Th a nh c ph , d u nh c ph không k t thù k t oán nh ng mà nghiêm ng c a con b
nh c, thì có th nào mà phui pha cho c. Con xin nh c ph , nh mu n gi i hòa, thì
nh c ph ch u phi n qua dinh nghiêm ng c a con mà dã lã cáo l i ít l i, cho nghiêm
ng c a con h t gi n, c nh v y thì con i n nh c ph l m!
Quan Thái úy v a nghe t i ó thì ông n i gi n, nên ông tr n m t, v bàn mà n t r ng:
''B Thanh Tòng, mi bi u lão nh mu n g con cho mi, thì ph i qua mà xin l i cha mi hay
sao? Cha. ch , sao mi dám khi lão n th v y h ? Th mi v mi bi u th ng cha mi qua ây
mà l y lão coi lão có h t gi n hay ch a mà, sao mi l i dám thêu òi nh v y?“.
Thanh Tòng l c u áp r ng:
- Th a nh c ph , con phân nh v y, là con mu n cho T n T n m t nhà, ch nào ph i con
dám khinh khi nh c ph . Nh c ph ã không kh ng thu n hòa, mà nh c ph còn nh c
nghiêm ng con thêm n a,th thì... con xin l i cùng nh c ph ... con d n n a sao
cho c?
- Mi không d n c r i mi làm sao ta?
- Th a nh c ph , nh c ph c ng bi t th o thân là o tr ng có l nào con bít l tai mà
cho ng i ta ánh ch i nghiêm ng con hay sao? Nghiêm ng con b nh c, thì t
nhiên con ph i lo báo thù. Thà là con ch t, ch s ng mà th t hi u v i cha, s ng làm sao
c?
- Chà chà! Mi tính báo thù cho cha mi! Mi mu n tranh h n thua v i lão ph i không? H !
t i th ng cha mi, lão còn ánh gãy r ng; mi là con nít, tài cán gì mà nói phách?
- Con ng i có ph i h l n tu i là hay âu. V y ch nh c ph quên câu t c ng ''Khôn t
thu nên ba, d i già i c ng d i'' hay sao?
Quan thái úy nghe m y l i th t k nh y thì ông gi n run. Ông vùng ng y ch p l y
cây gi n r i nh m ngay u Thanh Tòng mà p. Thanh Tòng v a rút cây c ki m mà
a nh y tránh m t bên. Vì quan Thái úy p m nh quá, mà Thanh Tòng c ng c ng, nên
cây gi n b t m t bên r i xàng xu ng trúng th ch bàn, gãy làm hai n. Quan Thái úy buông
cán gi n, nh y l i mu n n m c Thanh Tòng. Thanh Tòng g t tay ông, r i hai ng i ánh
quy n v i nhau, k qua ng i l i nh r ng bay ph ng múa, già ánh tr , nh l ng h
giao Phong. Hai ng i ánh v i nhau m t h i, quan Thái úy th y Thanh Tòng càng ánh s c
càng tráng ki n, ông khó h n c, b i v y ông v a gi n v a quy t gi t cho c chàng, nên
ông th a d p chàng xoàn qua g n g c cây i th , ông m i nh y t i á chàng. N u chàng d ,
thì ch c cái ch n c a ông s a chàng vào cây i th mà ch t.
May chàng lanh l , chàng th y ch hi m nghèo y, nên chàng tr kh i, r i chàng b t
ch n c a ông, chàng y ra m t cái, ông té ng a, p u vào th ch bàn, chàng v a th y ông
té thì l t t ch y l i ông, ch ng dè ông ng th ch bàn b u ch t ng t. Chàng kinh hãi,
bèn ôm ông mà n m ngay trên th ch bàn.
Bu i s m mai y, nàng L Bích x n b n trong Phòng. Nàng ng d a c a s ngó ra
hoa viên, th y tr m hoa ua n d ng nh chào khách thuy n quyên, r i l i th y c p se s
chéo chét trên nhành, d ng nh t bày tâm s , nàng sanh c m h ng trong lòng, nên l y vi t
c tính làm m t bài phú, tr c t tình ch i, sau th ng c nh luôn th . Nàng v a m i ng i
i s a so n mà vi t thì con th n , tên Xuân Lan, h h i ch y vào báo r ng: ''B m công
ng ch ng bi t có vi c chi b t bình, mà c l n v i Thân công t ánh nhau sau lâm viên''.
Nàng L Bích nghe m y l i thì bi n s c, qu ng vi t ng d y r i ch y theo Xuân Lan
mà ra lâm viên. V a ra t i võ tr ng, nàng th y cha n m trên th ch bàn thì s hãi, l t t ch y

ri t l i ôm cha. Ch ng nàng bi t cha ã ch t r i, thì nàng au n quá, nên ng khóc nghe
t th m thi t.
Thanh Tòng ng nép d a vào g c cây, tay còn c m cây c ki m, nh ng mà vì l tay
i chàng n n n quá nên hai hàng n c m t ch y ròng ròng.
Bích ôm cha mà khóc m t h i, r i nàng t c gi n ng d y kêu quân h u mà h i
ng: ''Công t Thanh Tòng n ây mà gi t cha ta ph i không? Sao bây không b t nó cho ta,
bây l i th cho nó ch y i?
Thanh Tòng b c ra quì tr c m t L Bích, hai tay n m cây ki m mà a lên và nói
ng: ''T i tôi áng ch t. Xin nàng l y cây ki m n y mà báo thù cho cha''.
Bích th y Thanh Tòng thì gi n run, quy t gi t k thù mà r a h n, nên nàng gi t cây
ki m r i a lên mu n chém u Thanh Tòng. Mà a cây ki m lên r i, nàng th y Thanh
Tòng qu tr tr ch u ch t, nàng l i b t nh n, không ành h th , nàng ng ngó chàng trân
trân, hai ng i nhìn nhau, c hai u r i l y, song không nói c m t ti ng chi h t. Nàng
ngó chàng m t h i r i xui x , qu ng cây ki m và kêu quân mà bi u i Thanh Tòng ra kh i
a cho mau.
Thanh Tòng và khóc và l m cây ki m mà i ra.
Bích hi p v i th n mà em thây cha vào dinh.

IV
Ti c dõng l c, Nh n Trung xin th t
Nh n tình, L Bích b t kinh tâm
Bà Thân phu nh n có m t chút con trai, mà con trai c a bà l i ích áng, b i v y bà
ng h n vàng h n ng c. Con i du h c g n m t n m, bà nhà m i lòng trông i. Nay con
tr v , bà m ng h t s c, ng t vì bà v a m ng, thì ông l i khi n con ph i toan li u mà tr thù
cho ông; mà coi b con c ng hâm h v s r a h n, nó ã nói thà nó ch t ch nó không th
cho ng i ta nh c tông môn nó c, nó làm cho bà lo s êm y không ng an gi c.
Ðã bi t bà c ng tr ng danh d c a ch ng, nghe ng i ta nh c ch ng bà c ng nh c
m. Ðã bi t bà c ng nghe con bà võ ngh siêu qu n, d u có tranh u v i ai bà c ng không
y gì s . Ng t vì ng i thù là quan Thái úy Lê Ni m, là cha c a nàng L Bích, mà l i là m t
ng ng danh t ng t i tri u. Ví nh con c a bà tranh u mà th ng c ng i thì
vi c oán thù càng thêm l n n a, tình thông gia ch c ph i t, duyên con tr ch c là ph i rã
i. Mà th ng làm sao cho n i! Con c a bà d u có tài cao s c gi i cho m y i n a nó c ng là
con nít, ng th ng m i ki m sánh sao cho l i b c i t ng c a tri u inh. Ví nh nó có
sa c b gi t i r i, thì cái h a càng to, bao nhiêu s vui v c a bà thu nay, trong giây phút
hóa ra s u th m h t th y.
Bà n m tr n tr c lo s nh v y nên bà ng không c. Ð n sáng bà có ý i Thanh
Tòng vào h u ng bái ki n ng bà ki m l i mà khuyên gi i n a. Bà ng i i n tr a mà
ng không th y chàng vào. Bà bèn d y m t a th tì ra òi công t vào nghe bà d y vi c.
Cách m t h i th tì tr vào b m r ng công t c i ng a i ch i t h i s m mai, nên không có
ngoài ti n ng.
Thân phu nh n nghe nói, bà s ng s t. Bà h i:
- Con ta i v i ai, hay là i m t mình.
- B m bà, chú Tô H nói công t i có m t mình.
- Úy! Còn hai anh em h Ðinh âu?
- B m bà, hai ng i khách ng i ngoài tr c.
Bà ch c l i l c u, ng d y i vào phòng kêu quan T T ng mà nói r ng: „Con
mình nó qua dinh Thái úy r i ông à. Ông th y ch a? T i ông xúi nó, nên m i sanh chuy n
nh v y ó! Làm sao bây gi ?“
Quan T ng qu c b té gãy r ng nên mi ng ông au, song ông nghe bà kêu mà nói
nh v y thì ông v i vã ng i d y mà b c ra ngoài. Ông th y b bà kinh kh ng khóc lóc thì
ông nói r ng: ''Bà r n ràng quá! Con nó i thì i ch sao. Nó ch t r i hay sao mà bà khóc?''
Thân phu nh n ã lo s h t s c mà bà còn nghe l i qu n a, b i v y bà l y làm phi n
lòng. Bà không thèm áp v i ông; bà ng i ra gh r i h i th tì ra òi Tô H vào cho và d y
vi c. Tô H b c vào bà li n h i r ng:
- C u c a con i âu?
- B m bà, c u con i ch i, mà không có nói i âu.
- Con ph i mau mau b t ng a c i qua dinh Thái úy mà ki m c u con. H g p thì th a v i
u con ph i l p t c tr v cho bà bi u. Ði cho mau i con.
Tô H v a m i xá mà lui ra, thì công t Thanh Tòng b c vô, l ng còn ai cây c
ki m. Thân phu nh n ngó th y con thì bà m ng quýnh, nên bà la lên m t ti ng r i l t t ch y

i n m tay con. Thanh Tòng th y cha m thì chàng nói r ng: ''Th a cha con ã báo thù... cho
cha r i!'' Ti ng nói r t nh , mà gi ng l i bu n th m l m. Quan T ng qu c ng c m t nhìn
con r i ông g t u nói r ng: ''Con nh v y m i ph i là con nhà t ng''.
Còn Thân phu nh n nghe con nói m y l i thì bà s ng s t, bà ngó con trân trân mà h i
nh nh r ng: ''Té ra con ã gi t quan Thái úy r i hay sao?'' Thanh Tòng cu i u l ng l , hai
hàng n c m t nh u gi t.
Quan T ng qu c bi t con vì tr ng ch hi u mà ph i kh n i tình, b i v y ông không
dám h i cho con c n k vi c u tranh, ông li n khuyên con ra ti n ng mà h u chuy n v i
khách.
Thanh Tòng bái cha m mà lui ra r i, thì Thân phu nh n bèn h i quan T ng qu c
ng: ''Nó tr thù nhà c r i, bây gi c n duyên nó m i li u làm sao ây?''
Ông ng i l ng thinh không tr l i. Bà h i ti p r ng: ''Quan Thái úy là m t v tr qu c
công th n. Con mình nó gi t i, thì làm sao mà kh i t i?'' Quan T ng qu c nghe phu nh n
i t i câu ó thì ông ã không áp mà ông l i ng d y b i vào phòng mà n m.
Chi u có chi u vua òi ngày mai các quan v n võ ph i vào ch u vua tr c An Thái
n. Quan T ng qu c bi t vua òi ch u ây ch ng có vi c chi khác h n là vi c quan Thái
úy Lê Ni m. Nh ng mà ông không lo s chi h t, ông c t nh d ng tinh th n, ngh an thân th
ng d u vua có b t t i, thì ông s k h t m i vi c cho vua nghe.
Sáng b a sau, tr i m i v a m m t thì quan T ng qu c m c tri u ph c mà i ch u
vua. Ð n tr c An Thái n thì th y bá quan v n võ ã t t u m t, ai c ng chào ông,
nh ng mà không ai dám h i th m vi c c a ông v i Lê Ni m.
t tr i ló m c, h ng ông m t vùng lòm. Vua Thánh Tôn trong cung ch m rãi
c ra, leo lên ngai vàng, bá quan th y u quì tr c n mà tung hô v n tu .
Vua bèn phán r ng: 'Tr m nghe hôm qua quan T t ng Qu c Thân Nh n Trung xúi
con là Thanh Tòng lén vào hoa viên mà thích t quan Thái úy Lê Ni m. Vi c ó qu thi t nh
y hay không? Quan Hình b Th ng th hãy t u cho tr m nghe t ng t t th coi''.
Quan Hình b Th ng th Tr nh Công l. li n tâu r ng: ''Muôn tâu B h , s là hôm
a t i tri u B h gia phong cho ông Thân Nh n Trung làm T T ng qu c. Khi bãi ch u, bá
quan lui ra t i Ng Môn, ông Lê Ni m cung h ông Thân Nh n Trung, song ông có nói ch i
t hai ti ng mà gh o nhau, ch ông không có ý kiêu ng o hay là ganh ghét chi. Ông Thân
Nh n Trung nh t nh t nên ông áp l i có n ng l i m t chút, r i hai ông gây v i nhau. K h
th n v i quan Th ng th B L i xúm l i can gián, r i chúng tôi chia nhau mà a hai ông v
dinh. Quan Thái úy ã êm r i, không h n gi n chi h t. Quan T ng qu c l i c oán, ông v
nhà xui công t , là Thanh Tòng, xách g m qua dinh Thái úy lén chun vào hoa viên mà núp,
i quan Thai úy th a nhàn i xem hoa, Thanh Tòng trong b i bèn nh y ra thình lình mà thích
quan Thái úy''
Vua Thánh Tôn nghe tâu nh v y thì châu mày, li n hô h v quân ph i i b t Thanh
Tòng d n em tr c b r ng ng v n t i. M y m i h v quân ng d m t ti ng r i r n
n kéo nhau i ra.
Quan T T ng qu c thung dung quì ngay tr c n mà tâu r ng: ''Muôn tâu B h ,
cái t i gi t quan i th n, thì lão phu cam ch u d u B h d y ch t cách nào thì lão phu c ng
ng h t th y. Nh ng mà tr c khi ch t, lão phu mong n Thánh th ng cho phép lão phu
tâu h t m i vi c cho Thánh th ng t ng, ch l y l i c a quan Hình B m i tâu ó thì không
thi t chút nào h t. V lão phu v i quan Thái úy có tình thông gia, có l nào khi không mà lão
phu l i xúi con gi t cha v nó. V l i con c a lão phu tuy niên thi u, nh ng mà nó c ng là con
nhà t ng, có l nào nó l i rình mò mà gi t ng i.

“S là quan Thái úy có tánh l mãng mà l i háo th ng n a. Ng i th y lão phu c
Thánh th ng gia phong quy n t c thì ng i ganh, nên khi bãi ch u, ng i ón lão phu n i
Ng Môn mà nh c m lão phu, có tr c m t quan L i B và Hình B u nghe th y. Lão phu
nh n nh c h t s c mà ng i c ng không ngh tình, c m ng nhi c hoài, r i s c m nh l i
ánh p lão phu té gãy h t m t cái r ng. Tang còn ây, ch ng có ó, xin Thánh th ng th m
xét l i cho lão phu nh . i ai c ng có danh d n y. Lão phu là v n th n mà l i già y u, lão
phu b nh c mà không th r a nh c c. Con c a lão phu t nhiên nó ph i thay th cho lão
phu mà báo c u ng gi danh d cho tông môn nó. Nó n ra m t quan Thái úy, cha v
chàng r phân ph i trái v i nhau minh b ch; t i quan Thái úy không bi t l i nên t nhiên con
a lão phu nó ph i tranh u. S ánh nhau, ai gi i thì s ng, ai d thì thác. T i quan Thái úy
nên ch t thì ch u. N u con c a lão phu nó d nó ch t thì nó c ng ch u. Theo lu t n c h
gi t quan i th n thì có t i, v y lão phu xin ch u cái t i y, b i vì Thanh Tòng nó là con nít,
nó không thông phép lu t tri u ình. Lão Phu là cha, lão phu ã không bi t d y con, mà l i
còn xúi con ph m lu t n c, y v y lão phu ch t th cho con thì là ph i. Mong Thánh th ng
th m xét l i cho tr th nh '“
Quan T ng qu c tâu v a d t l i, k có hai con th n d t nàng L Bích vào tr c sân
ch u, L Bích n tr c n n m l n mà khóc và xin vua l y lu t n c mà tr t i quan T ng
qu c, là ng i không bi t d y con và xúi con lo n luân tranh u v i nh c ph . Vua d y L
Bích ng i d y, l y l i chánh áng mà an i r i khuyên nàng hãy v dinh mà lo báo hi u. L
Bích vung l nh vua, nàng v a ng d y mà tr ra, thì h v quân d t Thanh Tòng v t i. Nàng
th y Thanh Tòng thì châu mày r i d n dà ng l i, có ý lóng tai nghe th coi vua phân oán
nào.
Quân d t Thanh Tòng n qùy tr c n. Vua phát n , qu trách Thanh Tòng sao c
gan dám gi t m t v tr qu c công th n, không k m ng vua, không tuân phép n c. Vua
khoát n t m t h i r i truy n l nh cho h v quân d n Thanh Tòng ra ngoài thành mà chém.
v quân rút ao áp l i b t Thanh Tòng mà d n i. L Bích dòm th y thì bi n s c;
ch ng quân d n Thanh Tòng i ngang qua tr c m t, thì nàng té x u, hai th n ph nàng
i ng i d a c a cho nàng ngh .
Quan Binh b Th ng th Lê Th V c ch y theo kêu h v quân mà nói r ng: ''Quân
bây ng có tháo th . Thánh th ng nóng gi n ngài phán nh v y ó thôi. Bây em ra c a
thành r i ch ta tâu i tâu l i m t ôi l i ã ch ùng có h sát. N u bây b t tuân l nh ta thì ta
chém u h t th y''. Binh b Th ng th d n nh v y r i, ông bèn tr vô qùy mà tâu v i vua
ng: ''Muôn tâu b h , lu t c a tri u ình l p ra thì mà ch tr muôn dân. Ai ph m lu t thì
ph i th t i theo lu t. Thanh Tòng gi t quan i th n, theo lu t thì ph i chém u mà n t i.
Nh ng mà k h th n xem trong bu i n y ng i Trung Qu c ng ch ng g m mà ngó,
m h m mu n nu t n c ta; dân Chiêm Thành ch a ch u qui hàng, nghe tin ã xâm l ng b
cõi. Thanh Tòng tuy nh tu i nh ng thi t là nh t anh hùng. Cái tài n y là tài h u d ng c a
c nhà; n u Thánh th ng gia hình, thì u ng m t m t trang hào ki t. Ng a mong Thánh
th ng vì giang san xã t c mà r ng suy xét l i, d u cho Thánh th ng có chém Thanh Tòng i
a, thì quan Thái úy c ng ã m t r i''.
Vua nghe tâu thì châu mày, còn ng bàng hoàng thì quan T T ng qu c qu mà
tâu r ng: ''Muôn tâu Thánh th ng l i tâu c a quan Binh b thi t r t ph i. Quan Thái úy là
t ng i anh hùng trong n c, Thanh Tòng nó th ng c, thì tài c a nó là tài h u d ng
có ngày. Ng i ta th ng nói gà già nuôi t n thóc, ph ng con quí nh lông. Lão phu ây là
t con gà già, còn Thanh Tòng ó là m t con ph ng nh . V y lão phu xin th t i th cho
con, ng l u cái tài h u d ng mà b i p xã t c giang san. Ng a mong Thánh th ng nh n
i n u c nh v y thì lão phu nh th m5
, mà n c nhà c ng h nh th m''.
5
r t có ph c

Thánh Tôn còn d d , b ng có ng i d ng bi u c a quan Ðô T ng binh o Thu n
Hóa tâu r ng: ''Trà Phi v i Trà Na là con c a vua Chiêm Thành Trà Toàn, d n h n hai v n
binh ròng ánh phá o Thu n Hóa. Vì binh ít, quan Ðô T ng binh Thu n Hóa ch ng c
không n i, nên ph i rút ch y v Ngh An, và xin tri u ình ch n t ng phát binh xu ng Ngh
An cho g p mà bình gi c.
Vua xem bi u xong r i, li n trao cho quan Binh b Th ng th Lê Th V c mà h i
bây gi ph i sai t ng nào i bình gi c Chiêm Thành.
Ông Lê Th V c tâu r ng: ''Quan Thái úy Lê Ni m khi còn sanh ti n thì tài ã cao mà
danh l i l n, b i v y khi ông c m binh i n âu thì gi c khi p oai b giáo qui hàng. Nay
ông ã m t l c r i, trong tri u coi ch ng còn ai tài c m binh d p lo n c. V Thanh
Tòng tuy nh tu i và có t i song ng i y v n có l c thao g m , v n võ toàn tài. V y xin
Thánh th ng r ng l ng l y ngh a làm oai, mi n t cho chàng và sai chàng c m binh d p
gi c mà ái công th c t i''.
Vua Thánh Tôn khen ph i, li n h l nh òi Thanh Tòng tr vào ch u vua. Khi Thanh
Tòng vào quì tr c n r i, vua m i phán r ng: ''Thanh Tòng, t i c a ng i là t i tr ng, l
thì tr m ph i chém bêu u, mà r n chúng. Ngh vì quan Binh b Th ng th ki t l c can
gián, l i trong lúc có gi c n u chém t ng thì b t l i, nên tr m th tha cho ng i m t phen.
y ng i ph i th ng lãnh hai v n quân vào Thu n Hóa mà d p gi c Chiêm Thành. N u
ng i th ng tr n tr v thì tr m s xá t i và cho phép ng i k t duyên cùng L Bích. Còn n u
ng i th t b i, thì tr m s chi u lu t thi hành, không dung th n a. Ng i ph i thân ý tr m''.
Thanh Tòng kh u u l y t và nguy n s b t Trà Phi và Trà Na em v chu c t i.
Vua phát n l nh r i bãi ch u. Bá quan l t t lui ra ai c ng vui m ng, duy có quan Hình b
Tr nh Công L m t mình i ng sau, lòng b t bình l ra ngoài s c m t.
Bá quan v h t r i mà nàng L Bích hãy còn ng i trân trân d a c a. Hai con th n
a nàng là Xuân Lan và Thu Cúc bèn nàng ng d y và m i nàng v , L Bích ng ngó
dáo dác r i h i Xuân Lan r ng:
- Bãi ch u r i hay sao con?
- Th a, ã bãi ch u r i.
- B h d y chém Thân công t v y mà ã chém r i ch a?
- Th a công n ng, có chém gi t chi âu mà công n ng h i. L nh B h ã tha Thân
công t r i, v y ch công n ng ng i ây mà công n ng không th y sao?
- H ? B h tha công t r i. Ðã d y chém mà sao l i tha i? Té ra b h tha Thân công t
mà chém quan T ng qu c ph i hôn con?
- Th a, không có chém ai h t. Quan T ng qu c nài xin th m ng mà B h không ch u.
- a? V y ch gi t ng i ta r i bây gi cha con u kh i t i h t sao. Cha ch là c n y!
Cái thù c a cha tôi, tôi bi t làm sao mà tr ng...
Bích nói t i ó r i ng i xu ng ôm m t mà khóc. Thu Cúc l t t l y kh n lau n c
t cho nàng, kh kh m nói r ng:
- Hôm qua sao công n ng không chém ph t Thân công t cho r i, ai bi u công n ng
tha làm chi. Ng i thù mà v tình n i gì.
- N y con, Thân công t ành lòng thích t ph thân ta, ng i nh v y thì còn tình gì mà
. Hôm qua ta mu n gi t ph t cho r i, ng t vì lúc a g m lên ta th y ng i ã bi t
i nên quì mà ch u ch t, trong lòng ta b t nh n, nên ta không n h th ch ph i ta v
tình v ngh a chi âu.

- N u công n ng không v t sao công n ng n ây không xin v i B h chém Thân
công t mà l i nài xin làm t i quan T ng qu c, r i ch ng B h truy n chém công t ,
thì công n ng l i b t t nh nh n s té x u trong mình con?
- Không ph i ta v tình. Ta n ây, ta không mu n bu c t i Thân công t y là t i ý ta
mu n cho Thánh th ng th y cái lý mà phân oán. Thân công t v i ph thân ta có thù
oán chi nhau âu. T i quan T ng qu c xúi con nên m i sanh s . Vì v y nên ta m i xin
Thánh th ng làm t i T ng qu c ch . Còn s ta nghe x t Thân công t mà ta kinh
tâm ó, là t i ta có lòng nh n t ta th y quân rút ao áp b t m t ng i thì ta ng lòng
ó mà thôi. Con nói B h tha Thân công t , thi t nh v y hay không con?
- Th a công n ng, tha mà ch a tha thi t.
- Sao v y?
- S là khi b h d y chém Thân công t , thì có quân ngoài i em bi u v d ng lên nói
ng: ChiêmThành c i i hùng binh ánh l y châu qu n nhi u l m. Quan Binh b
Th ng th tâu sao ó không bi t, mà l nh B h b t Thân công t tr l i, r i B h
truy n cho công t ph i em binh i d p gi c, n u th ng thì B h s xá t i và cho k t
duyên t tóc v i công n ng, còn nh thua thì B h s tr m quy t v cái t i gi t i
th n và t i c m binh th t b i.
Bích v a nghe nói nàng v a ng d y, r i v n vai hai th n l n b c v dinh.
Nàng và i và nói r ng: ''Gi c Chiêm Thành là gi c d , Thân công t còn nh tu i quá không
bi t có tài mà d p n i hay không''?
Xuân Lan bèn áp r ng:
- Thân công t là ng i b c tình b i ngh a, i ánh gi c có ch t c ng áng, công n ng lo
mà làm chi?
- Ðã bi t Thân công t bây gi là ng i thù c a ta. Nh ng mà không l ta vì cái thù riêng
mà trù cho ng i b h i. Hu ng chi cái thù c a ph thân ta, ta ch a tr ng n u ng i
ra tr n mà ch t thì còn âu ta báo thù...
- Công n ng có lòng nh n, công n ng không n c m g m mà gi t. Ví nh gi c nó
gi t giùm cho công n ng thì là may, ch có h i gì?
- Con ng có nói d i nh v y. Thân công t là ng i thù riêng c a ta, còn quân Chiêm
Thành là b n ngh ch v i tri u ình. Thà ta gi t công t , ch l nào ta l i c mong quân
y gi t th cho ta.
Hai th n không còn l i mà cãi n a. Ra t i ng môn bèn L Bích lên ki u mà v .

V
Dùng Phi ki m m t tr n thành công
i b c th , hai hàng sái l u
Quan T T ng qu c i ch u vua, phu nh n nhà lo s h t s c. Ð n ch ng h v
quân áp t i b t Thanh Tòng mà d n i, thì bà ngã l n mà khóc, h t trông th y m t con n a!
Ðinh Long và Ðinh H không hi u vi c chi h t, thình lình th y quân b t ng i b ng
u c a mình thì nóng lòng, nên bi u Tô H d t ng ng i theo coi lành d th nào. Ði
i ng môn, quân không cho hai anh em h Ðinh v i Tô H vào, nên ba ng i ph i ng
ngoài mà ngóng: Ðinh H tánh nóng n y, b quân c n chàng l y làm t c gi n, nên ng không
yên ch , c i t i i lui, mà c p m t coi l n l n.
Cách m t h i quân d n Thanh Tòng tr ra. Anh em h Ðinh nghi vi c ch ng lành, nên
t nhau i theo, còn Tô H thì ch y ri t v dinh mà báo tin cho Thân phu nh n hay.
Ra kh i c a thành, thiên h ch y theo coi ông n c. Quân h v Thanh Tòng ng
gi a, còn chúng nó bao chung quanh, a nào c ng c m dao tr n sáng d i. Ðinh Long và
Ðinh H chen v i nh ng ng i i coi mà ng vô vòng trong, m t ngó quân h v l m
m, coi b h quân mà ng n Thanh Tòng thì t ch ng kh i hai ng i làm d . Té ra
quân không chém mà m t h i lâu r i l i có ng i em l nh ra d t Thanh Tòng tr vô. Anh em
Ðinh c ng i theo vô tr c ng môn ng lóng ngóng ch n a.
Ðinh H b c l i h i nh Ðinh Long r ng: ''Nó em vô trong nó chém, mình ngoài
y làm sao mà hay ng. Ði nh u6
vô trong coi nào''. Ðinh Long khoát tay l c u, Ðinh H
châu mày tr n m t coi b h m h m mu n móc h ng m y tên quân gi c a.
Cách m t h i lâu, các c quan trong rùng rùng kéo nhau i ra. Anh em h Ðinh ngó
lom lom, ch ng th y d ng Thanh Tòng thì trong lòng h n h , b i v y Thanh Tòng v a ra
kh i ng môn thì Ðinh H ch y l i n m tay mà nói om sòm r ng: ''Ch ph i h i nãy mà m y
th ng quân ó nó ng n công t thì chúng nó ch t h t''. Thanh Tòng tr n m t n t r ng:
''Hai anh ng có nói qu y''.
Ki u c a T ng qu c ra t i, ba anh em ng nép l i bên ng mà thi l , r i d t nhau
i theo ki u mà i v . Ðinh H c theo h i duyên c làm sao mà quân b t r i l i d n ra d n vô
nh v y. Thanh Tòng ph i thu t h t m i vi c cho anh em h Ðinh hi u. Ðinh H nghe nói
Thanh Tòng lãnh c m binh i d p gi c Chiêm Thành chàng m ng quá, nên theo h i ch ng
nào i, vua c p bao nhiêu binh, có cho t ng nào theo giúp s c hay không?
Thanh Tòng m c trò chuy n v i anh em h Ðinh nên v t i dinh mà không hay. Thân
phu nh n ch y ra m ng ch ng m ng con, mà n c m t n c m i chàm ngoàm.
Quan T ng qu c vào dinh thu t s l nh c a vua l i cho phu nh n nghe, r i d y con
ph i lo s p t mà xu t binh cho chóng. Anh em h Ðinh nh n d p y m i xin lãnh ti n o
tiên phong. Thanh Tòng nh n l i và khuyên hai chàng ph i t n tâm, tr c giúp anh em sau
giúp n c. Quan T ng qu c c n d n m i vi c r i l i cho Tô H tùng chinh n a.
Thanh Tòng làm l t c r i hi p v i anh em h Ðinh mà tháo luy n quân s . Trong ba
ngày i ng s p t an bài. Thanh Tòng d t Ðinh Long và Ðinh H tr v ph mà t bi t cha
ng xu t binh. Quan T ng qu c d n r ng: ''N y con, Thánh hoàng d y con c m binh
xu t tr n ây, song k trung thì c ng là m t d p cho con v c n c c u dân. Sanh m ng c a 2
n quân trong tay con, mà h nh ph c c a nhân dân trong m y châu h ng nam c ng
6
i b ng, i

trong tay con. Cái trách nhi m c a con trong bu i n y th t n ng n to tát. V y xu t binh con
ph i th n tr ng, con ph i làm sao cho kh i u ng công n h c b y lâu nay, cho r ràng danh d
a ki n h Thân, cho quan Binh b Th ng th kh i ph i b t i v s ti n d n con gi a tri u
ình. Con xu t binh, cha m nhà trông tin l m. Con ph i g ng l y.''
Thanh Tòng v ng l i nghiêm hu n r i bái bi t cha m mà lên ng a i n võ ài, u
t m t cái kh n màu l c, mình m c m t cái áo võ bào màu hu nh, l ng th t m t s i dây ai
c, tay c m m t cây hoa kích, c i ng a tía, mang giày lông, m t sáng nh sao, m t tr ng nh
ph n, coi ã có t ng anh hùng mà l i có v thanh nhã. Hai anh em h Ðinh m i ng i c i
t con ng a kim i theo sau, ng i c m búa, ng i c m siêu, oai nghi l m li t.
Ra n võ tr ng, Thanh Tòng b c lên ài mà truy n l nh. Quân m y i u ph t c
gióng tr ng. B ng nghe trên võ ài n ba ti ng pháo, r i quân m y i s p hàng kéo ra i, hai
o i tr c có hai cây c ch : ''Ðinh tiên phong'' còn i i i sau thì c “Bình Nam
Thân T ng quân''.
Quân i trót 10 ngày vào t i a gi i o Thu n Hóa, thì g p binh Chiêm Thành
mi n trong kéo ra.
Thân T ng quân bèn truy n l nh d ng binh, hi p v i Ðinh Long i xem a gi i th
i m i nh h tr i d a mé núi K S n, i v i binh Chiêm Thành ng óng t i tràng
Thiên L ch. T i l i Thân T ng quân sai Ðinh H i do thám th l c c a gi c và d n Ðinh
Long ph i i kh p các tr i mà tu n phòng.
a b c u canh ba, Ðinh H tr v Trung quân báo tin r ng t ng Chiêm Thành
n binh không có th t không trúng binh pháp. Ðã v y mà th gi c coi h l m, d ng
nh chúng nó không dè ã có binh tri u n r i; n u nh n chúng nó không phòng b mà sai
t o binh qua c p tr i, thì ch c là toàn th ng. Thanh Tòng l c u áp r ng: ''Không nên.
Theo binh pháp không nên làm vi c c u may. S h mà Ðinh huynh xem th y ó, không
bi t ch ng là cái k c a gi c. Hu ng chi binh c a ta i trót m i b a rày, ng i ng a u m t
i. V y nên cho binh ngh m t êm nay cho kh e, r i mai chúng ta s li u k mà phá
gi c. Tôi khuyên Nh huynh ph i gia tâm quan phòng thì h n. Ðinh H nghe nói nh v y, coi
chàng không v a ý nên chàng áp r ng:
- Chiêm Thành là quân dã man, chúng nó có tài trí gì mà s trúng k . Ngu ch c n u
Nguyên soái cho ngu d n b n b binh qua c p tr i, thì ngu s phá gi c n i êm
nay.
- Ðinh huynh ch ng nên nóng n y. Chúng ta ch a rõ binh gi c bao nhiêu, phân làm m y
o. N u chúng ta c p tr i, r i có o binh nào khác úng ti p r i n ng v thì
chúng ta làm sao? Xin h n sáng mai chúng ta giáp chi n mà th tài l c r i s hay.
Ðinh H lui v tr i mà trong lòng mu n xu t tr n quá, nên ng không c. H ng
ông m t tr ng ã ló m c, d i cây c vàng vàng. Gió b c phát th i lao rao, lay ng n c lúc
c. Ðinh H ng i trên l ng ng a th ng th ng i tu n các tr i tr c. Chàng i m i qua kh i
hai tr i, x y g p Thanh Tòng d t Tô H c ng i tu n. Hai àng chào nhau r i hi p nhau i l n
qua tr ng Thiên L ch ng th a tr ng t mà ngó xem tr i gi c coi tình hình th nào.
Tr ng trung quân v a t canh n m, b ng th y bên tr i Chiêm Thành quân mã lao
xao, mà bên h ng tây l i có m t o binh ng kéo t i n a. Thanh Tòng th y gi c ng
binh, l t t h i Ðinh H v i Tô H tr v tr i, òi Ðinh Long n h i di n, r i phân phát
binh mà phòng b .
Tr i v a m i h ng sáng thì qu th y Trà Na v i Trà Phi d n hai o binh n tr c
tr i mà khiêu chi n.

Thanh Tòng truy n l nh cho Ðinh Long và Ðinh H ra i ch. Hai bên h n chi n t
i t ng sáng cho t i m t tr i g n ng u mà ch a phân th ng b i. Thanh Tòng l y làm lo,
a mu n kéo i binh ra ti p chi n thì b ng th y o binh c a Ðinh Long v ch y r i o
binh c a Ðinh H c ng ch y theo. Thanh Tòng n i gi n hét lên m t ti ng r i kéo binh xông ra
p Trà Na ng r t Ðinh Long, thì ch n ng mà giao chi n, Ðinh Long tr l i mu n
ti p chi n v i Nguyên soái, Thanh Tòng dòm th y bèn hô l n lên r ng: ''Ðinh huynh hãy theo
mà c u nh l tiên phong, th ng n y ây cho tôi''.
Thanh Tòng v i Trà Na ánh nhau d tr m hi p, th ng qua kích l i sáng ng i nh
sao x t, k ng i âm mau l nh t chùm bay. Thanh Tòng th y Trà Na võ ngh cao
ng li u th dùng tài mà i ch thì khó th ng n i, b i v y chàng trá b i quày ng a nh m
núi K S n mà ch y. Trà Na hu i th ng gi c ng a i theo, Thanh Tòng bèn dùng cái tài
phi ki m là tài riêng c a chàng, i Trà Na theo g n k p, chàng m i rút cây ki m ra r i nh m
ngay m t Trà Na mà phóng. Trà Na h , c lo mà r t thôi, ch không dè nguy hi m, b i
y ch ng ngó th y cây ki m g n t i m t thì l t t né mình mà tránh, làm cho con ng a gi t
mình tr qua m t bên, Trà Na tr t yên té l n xu ng t. Thanh Tòng quay ng a tr l i, hu i
kích mu n âm, song th y k ch còn ng i d i t mà trong tay l i không có khí gi i, b i
y chàng b t nh n không n gi t, bèn hô cho quân b t trói.
Thanh Tòng b t Trà Na xong r i chàng d y Tô H coi cho quân d n v tr i, còn chàng
kéo binh i ti p hai anh em h Ðinh. Binh v a m i quày u, b ng nghe phía sau núi có ti ng
ng i ti ng tr ng vang v y. Thanh Tòng nóng lòng, nên gi c ng a ri t t i mà ng ti p. Ð i
binh t i n i thì th y quân Chiêm Thành v tan. Thanh Tòng l y làm m ng, bèn truy n l nh
các i xua binh vô mà r t gi c. Ð n m t tr i chen l n, Thanh Tòng gióng chiêng thâu quân.
Thanh Tòng vào tr ng vi t m t t s báo tin cho vua hay r ng mình b t Trà Na, ã
gi t Trà Phi và ã ánh tan binh Chiêm Thành, còn i chiêu an ít ngày r i s ban s 7
. Vi t s
xong r i chàng bèn cho òi Tô H vào a cái s mà d y r ng: “Tô H ng i ph i mau b t
ng a c i v Kinh, giao cho ph thân ta, ng ph thân ta d ng lên cho B h xem. Nh ph
thân ta có h i th m vi c chinh chi n, thì ng i b m các vi c l i cho Ph thân ta rõ nghé''.
Tô H lãnh s r i bái mà lui ra. Thanh Tòng kêu l i và nói r ng:
- Ði âu mà v i l m v y?
- Nguyên nhung d y tôi ph i i cho mau.
- Có i mau thì c ng ph i ch cho ta d n m i vi c r i s i ch .
- Nguyên nhung còn d n u chi n a hay sao?
- Còn... N y Tô H vi c ta ã d y ng i ó là vi c công. Bây gi ta có vi c t , ta mu n
y ng i, không bi t ng i có h t lòng làm giùm cho ta hay không?
- Th a công t ... a! Th a Nguyên nhung, tôi là o th n t , d u Nguyên nhung d y ch t
tôi c ng ph i ch t, có l nào Nguyên nhung có vi c, Nguyên nhung sai mà tôi l i không
làm, nên Nguyên nhung ng i.
- Ta mu n g i m t b c th riêng v Kinh.
- T ng vi c chi khó kia, ch g i thêm m t b c th mà Nguyên nhung ng i n i gì.
Nguyên nhung g i m t tr m b c th c ng c, ch ng lu n là m t b c.
- N u v y thì ng i ch ta m t chút.
Thanh Tòng c m bút mà vi t th ' vi t ít hàng r i ng i suy ngh , suy ngh m t h i r i
i n c m t. Vi t xong r i m i niêm l i mà trao cho Tô H mà nói r ng: „Ðây b c th n m
7
em quân v sau m t cu c vi n chinh và th ng tr n

ây, h ng i v t i Kinh r i thì c coi ch ngoài bao ó mà giao th . Ph i giao cho t i
tay, ch ng có giao chuy n cho ng i khác mà l c m t nghé“.
Tô H lãnh th r i bái mà b c ra. Lúc ra g n t i c a, anh ta a th lên mà xem, thì
th y ngoài bao m y ch ''L Bích quí công n ng ni m tình khai khán“.
Anh ta c r i vùng tr vô và nói r ng:
- Úy! Cha ch ! Vi c n y không c âu. B m Nguyên nhung, Nguyên nhung không
th ng tôi nên Nguyên nhung mu n h i tôi. Thà Nguyên nhung d y tôi em m t tr m
c th cho ai tôi c ng em h t th y, ch thi t b c th n y tôi không dám lãnh.
- Tô H , sao mà ng i không dám lãnh?
- B m Nguyên nhung, thà là Nguyên nhung d y em chém tôi thì tôi ch u, ch d y em
th cho công n ng L Bích thì khó quá!
- Sao mà khó?
- D b m Nguyên nhung, t nh chí l n tôi không th o cái ngh em th t cho àn bà
con gái. V Nguyên nhung gi t quan Thái úy, công n ng L Bích thù oán Nguyên
nhung l m. Tôi láng cháng em th qua ph ây mang kh n ch ...
- Không có h i chi âu mà s .
- Có h i thì tôi b h i không s sao c?
- Ng i c v ng l i ta. Có chuy n chi ta ch u cho.
- Ch u gi ng gì! Nguyên nhung còn trong n y, n u có chuy n chi thì ch t tôi, Nguyên
nhung âu có ó mà ch u?
- Ng i c i i. Ta ã nói không có sao âu mà.
Tô H d d , mu n b c ra, mà r i không i, l i nói r ng:
- D , xin Nguyên nhung cho phép tôi b m vài l i cho Nguyên nhung nghe th coi có ph i
hay không.
- Ng i nói chi thì nói i.
- Xin Nguyên nhung i quân h u ra ngoài r i tôi nói m i c.
Thanh Tòng li n d y quân h u lui ra ngoài h t. Tô H b c l i g n mà h i r ng:
- B m Nguyên nhung, v y ch Nguyên nhung g i th cho công n ng L Bích! Nguyên
nhung nói vi c chi ó? Ng i ta gi n Nguyên nhung nhi u l m a, nói lôi thôi ây
ng i ta b t th ng i ta em tâu l nh B h không d gì âu.
- Ta không có nói vi c chi quan h âu mà ng i s .
- N u không có vi c chi, thì g i th làm chi? B m Nguyên nhung, tôi tr ng tu i r i, tuy
tôi khôn ngoan không b ng thiên h , song c ng bi t vi c i chút nh. Phàm con trai
mu n nói vi c chi v i con gái thì nói mi ng t t h n là g i th . Mình nói mi ng, n u h
không v a lòng h r y thì mình ch i c, ch g i th n u h không ch u h n m cái
th h th a ki n thì h t ch i. Thôi Nguyên nhung mu n nói s chi thì Nguyên nhung
nói v i tôi, r i v t i Kinh tôi ghé tôi nói l i ti n h n. Tôi lanh l i l m mà, Nguyên
nhung d y sao tôi nói y nh v y, không sai sót âu mà s .
- É! Chuy n riêng c a ta, mà nh n v i ng i sao c.
- Ðó v y mà h i nãy Nguyên nhung nói r ng không có chuy n chi quan h ch ! Còn gi u
a thôi?... B m Nguyên nhung tôi nghe nói công n ng L Bích còn gi n Nguyên

nhung l m. Tôi s Nguyên nhung có n n n c ng th t công, không có ích chi âu mà g i
th .
- Thì c ng b i ta s L Bích không h t oán ta, nên ta m i g i th ch .
- Tôi h i thi t Nguyên nhung, v y ch bây gi Nguyên nhung mu n l nào. Nguyên
nhung gi t quan Thái úy r i mà Nguyên nhung c ng còn mu n k t duyên Châu Tr n v i
công n ng ph i hay không?
- Ch sao.
- Vi c ó thì ch c r i, c n gì Nguyên nhung còn ph i lo. B h có h a h Nguyên nhung
th ng tr n thì B h xá t i l i t hôn n a. Nay Nguyên nhung th ng tr n r i thì t nhiên
i v c, có lo gì.
- Tuy l nh B h phán nh v y, mà n u L Bích h n ta, nàng không kh ng r i làm sao?
i v y ta m i vi t th mà phân tr n ph i qu y v i nàng.
- Ph i, Nguyên nhung tính nh v y thì ph i l m. Thôi tôi v trao th r i tôi làm mai
luôn. Tôi làm mai gi i l m!
- Tô H , công n ng còn gi n ta l m. V y ng i v t i ó công n ng có h i v vi c
chi, ng i ph i l a l i mà áp, ng có nói b y b không nên a nghé.
- Nguyên nhung t ng tôi d i sao. Tôi a th r i tôi nh m dèo8
ch , h coi b ch u thì tôi
nói i9
vô, còn coi nh b gi n thì tôi m bét ra, tôi c ki m chuy n x u c a Nguyên
nhung tôi nói ri t t ph i c ch gì?
- È! Ng i ta gi n thì ph i ki m l i mà khuyên gi i ch ng i ki m chuy n x u c a ta
ng i nói d i vô, thì ng i càng ghét h n n a, ch c n i gì?
- y! Nguyên nhung không th o cách làm mai thì ng có cãi mà. Ng i ta gi n, tôi ki m
chuy n x u tôi d i vô, ng i ta t ng tôi m t phe, ng i ta tin, r i l n l n tôi nói m i
c ch .
- Gi i! Thôi, hãy i i.
Tô H b c ra mi ng c i ngón ngo n...
Cách hai ngày sau, quan Th ng Kinh l c o Thu n Hóa n khao quân và ra m t
Nguyên soái. Thanh Tòng d n dò h t lòng lo chiêu an, r i m i truy n l nh b t tr i ban s .
8
coi mòi, nh n nh tình hình
9
d n, nhét cho y

VI
n ch u t i. Thanh Tòng c u t
giao duyên. L Bích bôn ào
t bu i s m m i, tr i trong gió mát, tr c th m hoa c i chúm chím, trên nhành
chim hót líu lo. Tuy mùa xuân ã g n tàn, song giai c nh c ng còn sót chút nh màu xinh
p.
Bích i v i hai con th n ra v n, nàng n m y n i mà cha hay ng i xem hoa
ng c nh, thì nàng nh cha nên b i h i d ng c bát ngát lòng son. Nàng i vòng kh p trong
n r i tr vô nhà, t m y cây h ng c m trên bàn th và rót m t chung trà mà cúng.
Trên bàn th ng n èn leo lét, khói h ng ph t ph , ngoài giá b c cây cung dây dùn,
i g m b i óng. Ph r ng l n, c nh coi càng hiu qu nh, ng i ng bu n th y c nh l i
thêm au. L Bích mu n khuây lãng, nên d y th n l y em ra cho nàng thêu. Nàng ng i
trên cái gh d a c a s , tay v i l y kim ch , mà m t ngó ra ngoài v n gi t l y tuôn d m d .
Th n Xuân Lan th y công n ng o não thì ng lòng, nên th th khuyên r ng:
- Th a công n ng, ng i i ai c ng có cái s ph n n y. Công n ng mà g p cu c gia
bi n ây, y là t i s tr i nh nh v y. Xin công n ng rán làm khuây mà t nh d ng
tinh th n. N u công n ng bu n r u hoài, con s công n ng ph i mang b nh.
- Làm khuây sao c, mà con khuyên làm khuây con? Ta nh ph thân ta ch ng nào, ta
càng gi n công t Thanh Tòng ch ng n y. Con ngh l i ó mà coi, ng i m n r ng mà
cha ch là t , d u không ngh chút tình, thì c ng ph i vì chút ngh a, ch có âu l i
ành gi t Ph thân ta i...
- Th a công n ng, Thân công t thi t là t l m mà. Con nói ra s công n ng bu n
thêm, ch theo ý con thì con ch c Thân công t không có th ng công n ng chút nào
t.
- Xuân Lan, sao con ch c Thân công t không th ng ta!
- N u công t mà th ng công n ng thì có l nào ành thích t tôn ông bao gi . Công
ng xét l i ó mà coi, có ng i i ai th ng v mà gi t cha v cho c. Mà ví
u có r i tay gi t l i r i, thì c ng ph i tính làm sao, ch có âu không c m t l i
ph i qu y chi h t.
Bích ng i l ng thinh suy ngh m t h i r i g c u nói r ng:
- Ta ngh công t b t ngh a, thi t ta phi n l m. Ai mà dè ng i v n ch ng nh v y, võ
ngh nh v y mà tánh tình l i nh v y? Ta xét l i thì ta n n n m y l i h n c ngày
a không bi t ch ng nào.
- i thôi, th ng i b c b o nh v y công n ng quên ph t i cho r i, còn phi n trách
làm chi cho nh c lòng.
- Ta nói ph i qu y mà nghe v y thôi, ch ta có thèm phi n trách chi âu.
Bích nói t i ó, r i nàng ch ng tay vào gò má, ngó s ng ra ngoài c a s m t h i
lâu r i day vô mà nói r ng: “Mà ngh cho k , n u mình trách ng i ta quá nh v y thì c ng
không nh m. Ng i ta l tay r i, ng i ta bi t tr c l i nên ng i ta qu mà ch u t i. T i
mình không chém ng i ta mà báo c u cho cha thì thôi, bây gi còn trách ng i ta n i gì?
Còn mình phi n mình nói sao ng i ta không n ây mà phân ph i trái. Ng i ta ã l tay
gi t cha mình r i, mình h m h m ng gi n ng i ta, làm sao ng i ta dám b c ch n t i
ây mà trách''.

Xuân Lan chúm chím c i mà áp r ng:
- Th a công n ng, n u Thân công t mà còn ngh n công n ng, d u không dám t i
ây, thì c y m n ng i khác n nói giùm, ho c g i th mà n n n c ng c, ch có
âu l i im lìm nh v y?
- Xuân Lan, mình c ch p quá nh v y thì c ng t i nghi p cho ng i ta.
- Công n ng còn th ng n a hay sao mà nói t i nghi p?
- Ng i ta không th ng ta r i, ta th ng làm sao cho c mà h i. Ta nói t i nghi p là vì
ta ngh khi ng i l m l i r i thì k l nh b h sai c m binh d p gi c, ng i m c lo chinh
chi n, có r nh rang chi âu mà lo vi c riêng, nên mình trách.
- Tr c khi xu t chinh, thì ghé l i ây mà phân ph i qu y m t ôi l i l i không c hay
sao. Mà nh có s không dám ghé, thì lúc i ng vi t th sai ng i em tr v c ng
c ch .
Bích b kim ch , ng d y i ra c a mà ngó mông. Nàng th y trên nhành m t con
qu ng út m i cho con n, tr c th m m t con mèo c ng gi n ch i v i m t con
mèo cái. Cái quang c nh y làm cho nàng càng thêm bát ngát, b i v y nàng b i vô, ng i ng
ng n m t h i r i h i th n r ng: ''Thân công t c m binh d p gi c, tính ra ã g n m t tháng
i. Hai con có nghe ng i th ng b i l nào hay không con?''
Xuân Lan b c l i áp r ng:
- Th a công n ng, hai ch em con m c h u h công n ng có i âu ra ngoài c mà
nghe. Mà con ngh công t may th ng c, kh i ch t thì nh , còn có d th t c
binh, b ch t thì ch u l y, công n ng còn ph i h i làm gì?
- Ch chi s th ng b i mà không can thi p n ta, thì ta có h i th m mà làm chi. Ng t vì ta
i Thân công t ã th c cùng nhau ng sanh ng t , n u chàng th t b i, B h b t
i chém i r i ta m i làm sao!...
- Th a công n ng, vi c y có can chi mà công n ng ng i. Tuy công n ng v i công t
có th c v i nhau, song công t thích tôn ông, t c th ã b i c r i, còn tình ngh a
chi n a mà lo th c. Mà thiên h ai c ng u khen Thân công t v n hay võ gi i, con
ch c công t i d p gi c không th nào th t b i âu.
- Con ch c th nào Thân công t c ng không th t b i. Cha ch ! N u công t th ng tr n
kh i hoàn, B h xá t i r i d y ta k t duyên cùng chàng, ch ph thù còn ó ta m i li u
làm sao...
Bích v a nói t i ó, b ng th y có dáng ng i l p ló tr c th m. Th n Thu Cúc
c ra h i ng i y r i tr vô th a r ng: ''Th a công n ng, có m t ng i chi n s xin ra
t công n ng. Ng i nói r ng ng i có m t vi c c n mu n t v i công n ng''. L Bích
c u r i d y Thu Cúc ra m i khách vào. Ng i khách b c vào bái L Bích và nói r ng
mình tên Tô H v n là chi n s i theo Bình Nam T ng quân mà d p gi c Chiêm Thành.
Nh n vì có l nh sai h i trào, nên m i ghé l i ây.
Bích châu mày r i h i r ng:
- Té ra tráng s là ng i tùng chinh, nh n vì có l nh sai nên m i tr v Kinh. Th a tráng
, ch ng hay binh tri u bình Nam mà th ng hay là b i v y ng i?
Tô H b ng m t chút r i m i áp r ng:
- Th a công n ng, không th ng mà c ng không b i.
- a! Phàm ánh gi c, n u không th ng thì là b i, còn n u không b i thì là th ng, ch sao
không th ng mà c ng không b i?

- D , b i vì l nh Nguyên nhung tôi ch a nh t nh. Tôi nghe Nguyên nhung tôi nói s
th ng b i u t i công n ng, h công n ng mu n th ng thì th ng, còn n u công n ng
mu n b i thì b i.
- Ph n thi p là gái khuê phòng, còn Nguyên nhung c a ng i c m binh xu t tr n. N i
chi n tr ng th ng b i là t i Nguyên nhung, c sao l i nói t i thi p.
- D , không bi t t i sao mà Nguyên nhung tôi nói k c c nh v y.
- Ng i nói có l nh sai ng i h i trào, v y thì ng i vào y t ki n Thánh th ng, ch ghé
dinh thi p làm chi?
- Th a công n ng tôi ã nh p trào r i. Nay tôi ghé ây là vì có m t vi c riêng:
- Vi c chi v y?
- D , th a công n ng, v ch ng quân Chiêm Thành thu nay nó s cái oai võ c a l nh
tôn ông l m. Chúng nó nghe l nh tôn ông m t l c, chúng nó t ng ch ng còn ai tài
m binh i ch, nên chúng nó hành hung nhi u lo n. Nay l nh B h sai Nguyên
nhung tôi c m binh d p gi c, Nguyên nhung tôi h ng hoài v ng tài cao c tr ng c a
tôn ông, nên s n d p sai tôi h i trào, Nguyên nhung tôi m i d y tôi t m ghé l i ây...
Tô H nói t i ó r i li c m t ngó chúng L Bích. L Bích c ng li c m t ngó Tô H r i
i r ng:
- Ghé chi v y?
- Th a, ghé xin phép công n ng ng phàn h ng c u nguy n cho linh h n l nh tôn ông
siêu th ng, g i là t chút tình k nh m n c a Nguyên nhung tôi v y mà.
- Ch ng bi t Nguyên nhung là ai, mà có lòng kính m n ph thân tôi d v y ng i?
- Công n ng không bi t hay sao?
- Không.
- Thân công t Thanh Tòng ch ai.
Nãy gi L Bích d n lòng mà i áp v i Tô H . Ð n ch ng nghe t i tên Thanh Tòng
thì nàng không th d n n a c, b i v y nàng vùng ng d y nói l n lên r ng: ''Cha ch !
Công t Thanh Tòng c gan d a! Ðã không k t ngh a, gi t ph thân thi p ng mà t
quy n cao t c tr ng, ch a v a lòng hay sao, nên còn sai ng i n ây mà nh c thi p n a!''
Bích nói mà coi b gi n l m, làm cho Tô H s nên l t t ng d y.
Bích nói ti p r ng: ''Tráng s có tr vào Thu n Hóa, xin tráng s nh mà nói l i v i
công t Thanh Tòng r ng ch ph thù thi p th ch ng ch u i tr i chung, ã b i ngh a r i thì
ng có làm b nh n ngh a''.
Bích nói m y l i r i b i vô phía trong. Tô H ng ng n, ki m không ra l i mà
nói, túng th ph i bái L Bích r i l n l n b c ra c a.
Ch ng chàng ra kh i c a, L Bích d y Thu Cúc kêu tr l i mà nói r ng: ''Thi p nói
ch a h t l i, tráng s i âu mà v i v y!''
Tô H tr vô ng còm róm và h i r ng:
- D , th a công n ng, còn mu n nh n vi c chi n a hay sao?
- V y ch công t Thanh Tòng d n tráng s ghé ây mà nói chuy n chi n a?
- Nguyên nhung tôi d n l ng x ng thi u gì chuy n...
- N u có d n nhi u chuy n khác n a sao ng i không t h t cho thi p nghe, l i l t t i
.

- Th a, tôi m i t có m t chuy n mà coi b công n ng gi n lung quá. N u tôi k thêm
a, thì công n ng càng gi n thêm, r i gi n lây t i tôi, thêm h i cho tôi ch ích gì.
Thôi, tôi xin phép công n ng cho tôi v .
- Khoan ã, Nguyên nhung c a ng i qu y, tôi gi n là gi n h ch ng i có chuy n chi
mà tôi gi n. M i ng i ng i nói cho tôi nghe coi h còn d n vi c chi n a.
Tô H kéo gh mà ng i r i c i ngón ngo n và nói r ng: ''Th a công n ng, tôi mu n
th ý công n ng nên tôi nói ch i v y thôi, ch Nguyên nhung tôi có d n vi c chi n a âu“.
Bích châu mày th ra r i nói r ng:
- Công t Thanh Tòng thi t là t . Tráng s ngh l i mà coi, ng i ã h a hôn cùng thi p,
tuy ch a chung ch n g i nh ng mà l i th c ã n ng n . Ng i ch ng vì tình ngh a,
ánh sát t ph thân thi p i; gi t r i bi t thi p th m s u o não l m ch , song ng i
ch ng có chút oái hoài, không thèm t i mà nói ph i qu y chi h t. Thi p ngh tình i
c b o, thi t thi p ngán ng m.
- Công n ng trách Nguyên nhung tôi thi t là áng l m ! Nguyên nhung tôi ã h a hôn
i công n ng, tuy ch a có l c i m c d u ch c ng là ngh a v ch ng. Hai ông
trên có r y rà v i nhau, hai ông làm sao thì làm, mình là ph n con r sao l i nh y ra binh
cha ru t mà gi t cha v i. Nguyên nhung tôi làm cái ó thi t là qu y, tôi không ch u
nh v y. Còn vi c công n ng trách Nguyên nhung tôi t ngày ph m t i r i thì b t âm
tín, không có c m t l i ph i qu y. Vi c ó t i sao v y tôi không hi u. Nh ng mà tôi
có th y cái n y, là t ngày xu t binh n nay, Nguyên nhung tôi thân th g y mòn, khí
c bu n r u l m.
- Bu n l m hay sao?
- D , bu n quá. Ð tôi nói h t cho công n ng nghe: Khi t i Kinh kéo binh ra i, thì
Nguyên nhung tôi coi b không vui v chút nào; mà i d c ng c ng ch ng thèm nói
chuy n v i ai, c c i ng a i l c th c àng sau m t mình luôn luôn. Tôi lén dòm coi thì
tôi th y nhi u lúc hai hàng n c m t nh gi t. Nguyên nhung th y tôi ngó thì l y kh n
lau n c m t r i r y tôi bi u tôi i dang ra, không cho tôi i g n. Ban êm n binh mà
ngh , quân s i m t m i, nên ai c ng lo ki m ch mà ng , duy có m t mình Nguyên
nhung tôi l m th c hoài, c ra th vào than; tôi rình coi thì không th y làm vi c gì, c
ng i khóc và kêu „công n ng ôi, công n ng“. Th c êm nào sáng êm n y, thi t t i
nghi p quá. Mà ph i ng không c mà thôi âu, ã không ng mà c ng không n n a
i là kh cho ch . B i v y Nguyên nhung tôi bây gi m nhách, còn da b c x ng.
Tôi t ng n u s u não hoài nh v y thì ít ngày n a ch c ph i ch t. T i nghi p quá!
Bích ng i r ng r ng n c m t. Tô H li c th y, chàng bèn nói ti p r ng:
- Th a công n ng, hôm tôi s a so n i ây, Nguyên nhung tôi có kêu mà nói r ng: Tô
, ng i v Kinh, ta mu n c y ng i m t vi c riêng, không bi t ng i có vui lòng mà
giúp cho ta hay không?'' Tôi nói: ''Nguyên nhung mu n bi u vi c chi c ng c mà“.
y“. Nguyên nhung tôi m i nói: ''Ta mu n c y ng i em giùm m t phong th ''. Tôi
i: ''Ðem cho ai?'' Nguyên nhung tôi nói ''Ðem qua dinh quan Thái úy mà trao cho công
ng''. Tôi nói: ''Không c, th ó tôi không dám lãnh''.
- T i sao mà không dám lãnh?“
- Công n ng ng h n Nguyên nhung tôi; tôi em th t , nh công n ng không
th ng, công n ng m ng luôn t i tôi, thì tôi làm sao?
- Thi p h n là h n Thân Nguyên nhung ch ng i vô can, thi p âu dám vô l v i ng i
mà ng i ng i, nên không dám lãnh th .

- L i công n ng nói thi t gi ng y nh l i c a Nguyên nhung tôi. Nguyên nhung tôi c ng
nói nh công n ng v y ó; l i c theo n n n c y tôi hoài, c c ch ng ã tôi ph i ch u
lãnh.
- Té ra ng i có lãnh th hay sao?
- D , th a có.
- V y xin ng i trao cho thi p xem th coi.
Tô H l t t thò tay vô áo móc m t phong th ra mà trao cho L Bích. L Bích l y
phong th , coi ngoài bao r i h i v y ch Thân Nguyên nhung có nh n u chi n a hay
không. Tô H nói không có, r i l i h i L Bích nh có h i âm thì mình s lãnh mà em v
cho Nguyên nhung, L Bích c i g ng mà áp r ng:
- Thi p ch a xem th , thi p có bi t Nguyên nhung c a ng i nói vi c chi âu mà tr l i.
- N u công n ng ch a tr l i c, thôi thì công n ng nh n mi ng, công n ng mu n
nói vi c chi c ng c mà. Tôi là gia th n cua Thân Nguyên nhung, công n ng ng
ng i chi h t.
Bích phong th trên bàn, b c l i g n bình bông ng t m t cái bông héo mà a
cho Tô H và nói r ng: ''Thi p không có l i chi mà nói v i Thân Nguyên nhung h t. Thi p ch
xin ng i làm n em cái bông héo n y v mà trao cho ng i, và th a l i v i ng i r ng:
thi p vì ng i mà ph i khô héo, ch ng khác nào cái bông n y''.
Tô H th y L Bích và nói và r i l y thì chàng l y làm c m xúc, nên lãnh cái bông r i
t t cáo t mà lui ra.
Bích i Tô H ra kh i th m r i m i d y Thu Cúc óng c a l i, và d y Xuân Lan
t m cháng10
tr c bàn th xu ng. Nàng vào th phòng m th ra thì th y th nói nh v y:
Gái th c n c tài th m ngát,
Trao anh hùng tình ngh a n ng n .
t nhà d u loan ph ng c d a k ,
Tr m n m nh m tóc t coi phát l a.
n Thánh m u tình c xuôi g p g ,
Ch n th phòng tr n tr c lu ng ai hoài.
Ba sinh d c k t duyên k t n , n i xích th ng11
c y m i c y mai,
Sáu l làm theo ti t theo nghi, vào các12
n p tr ng n p l
Nh ng t ng v y duyên cang l ,
Dè âu gây cu c tang th ng.
Lang th o thân nên ngu i l a l nh h ng,
Ti ng b i ngh a r t bu n tình xót d .
Th y ó oán thù không n tr ,
Khi n ây kính m n l i càng thêm.
Vai mang sao than th ch nh n i ni m,
u i nguy t ch a chan d m gi t l y.
i ai là tri k ?
Có th y chút tình ch ng?
ng ch ng nên ph i c n r ng,
Nh l i h n càng thêm h m t.
Ra tài m n ch n chi n tr ng à yên gi c,
10
b c v i thêu i m ng hay i u, b c cháng (hay ch ng) u dùng làm màn ch n tr c bàn th
11
dây , t h ng: m i duyên
12
t =tía, các=gác: gác tía, ý nói nhà phú quí

Ân tình dài n i Kinh a s p d i ch n,
Công cán thành thì kh i t i sát nh n,
Duyên n c bi t có ành xe ch .
Xin th c n ngh tình chung th 13
,
Th ng anh hùng gánh n ng cang th ng
Ch n d ng tr n d u phân r hai ph ng,
Nên âm ph c ng chung cùng m t m .
Ng a xin chi u c ,
Dung th tình si.
Tr n ngh a t ng tri,
Tr m n m hòa hi p.
Bích xem th r i thì n c m t tuôn d m d , Xuân Lan mu n ki m l i khuyên gi i,
nên b c l i g n mà h i r ng: ''Th a công n ng, Thân công t g i th nói chuy n chi ó, mà
công n ng xem r i công n ng l i s u th m nh v y?''. L Bích l c u, th ra r i lau n c
t mà áp r ng:
- Thân công t cho ta hay r ng ng i d p gi c ã yên r i nay mai gì ây ng i s v t i.
Ng i n n n xin ta ng có h n gi n mà tan rã cu c cang th ng, ng i nói r ng ph
thân ta ch t ó là s r i ch không ph i ng i c ý gi t.
- Cha ch k t duyên làm sao c?
- Ta c ng bi t nh v y; mà h ng i v ây, B h xá t i r i d y ta giao duyên, ta bi t làm
sao?
- À! Còn cái chuy n ó n a! Kh thi t!
- Ta ngh thân ph n ta thi t là kh . Thân công t là ng i có th c v i ta. Bây gi ã
gi t ph thân ta r i thì ta k t duyên sao c Mà coi th không k t duyên c ng không
c! Kh l m! Ta t ng có l tay ph i ch t thì cái kh n y m i d t c.
Bích nói t i ó r i nàng khóc. Hai con th n d t nàng vào phòng cho nàng n m
ngh . Ð n chi u dân trong kinh thành xôn xao. Thu Cúc m c a ra ng mà h i th m r i tr
vào báo tin cho L Bích hay r ng Thân công t th ng tr n kh i hoàn, binh kéo v t i, nên dân
m ng chen nhau i coi. L Bích nghe nói thì m ng, nên nàng c i song c i mà hai hàng
c m t nh gi t. Ðêm y nàng tr n tr c, n i tình n i hi u ng n ngang trong lòng, nên nàng
than th hoài, ng không c.
n sáng nàng d y hai con th n s m h ng ng trà qu ng cho nàng i vi ng m
cha. Th n s m xong r i, nàng d y chúng nó i tr c ra ngoài m cha, nàng vi t m t bài
n t r i nàng s theo sau.
Th n i r i thì nàng b c l i ng d a bên bàn th c a cha, hai tay v n cái bàn mà
than khóc nghe r t th m thi t. Nàng khóc m t h i r i nàng leo lên gh mà bu c cái kh n ch
trên cây kèo nhà; cái m i kh n lòng thòng thì nàng th t làm m t cái vòng r i út u vô mà t
.
Hai con th n ra t i m i lâu quá mà không th y công n ng, chúng nó m i tr vô
mà r c. Khi chúng nó b c vô c a thì ngó th y L Bích ng út u vô vòng. Chúng nó
kinh hãi, nên la lên: ''Úy? Tr i i! Công n ng ch t! B ng i ta, làm sao c u công n ng!
Công n ng ôi!,, Chúng nó và la và ch y vô, áp ôm chân L Bích mà khóc, song không bi t
làm sao mà c u.
13
th y

Thanh Tòng kéo binh v Kinh, nh ng vì không nh m ngày ch u vua, nên chàng bái
ng ch a c. Chàng v ph T ng qu c v n an cha m , nghe Tô H nói ã trao th cho
Bích r i, l i coi ý nàng còn th ng t ng chàng l m, b i v y sáng b a y chàng tính qua
dinh Thái úy mà phân ph i trái v i L Bích.
Chàng v a t i c a thì nghe th n la khóc c u c u. Chàng ch y ri t vô, th y L Bích
treo tòn ten trên r ng, chàng li n nh y lên gh r i rút g m c t t cái kh n ch mà ôm L
Bích xu ng r i em n m trên gi ng. Nh cái vòng th t không ch t l i c ng nh cái kh n
ch m m, nên L Bích kh i ch t, h i th còn hoi hóp.
Th n chôn r n chung quanh, a t than mà h tay h ch n, a l y kh n mà lau
hôi n c m t.
Thanh Tòng ng d a bên ó, c ngó L Bích mà khóc. Cách m t h i lâu, L Bích
nh t nh tâm th n, nàng m m t ra ngó th y Thanh Tòng ng bên mình, thì nàng n i gi n,
nên ch tay mà nói r ng: ''Cha ch ! Sao ng i c gan dám t i ây? Ði ra cho mau. Ðã gi t cha
ta r i, bây gi còn t i mà gi t ta n a hay sao?
Thanh Tòng và khóc và áp r ng:
- Công n ng phân nh v y thì t i nghi p cho tôi l m. Ðôi ta ã n ng l i th c, có l
nào tôi n ph phàng mà gi t nh c gia. y c ng là t i tr i khi n cho c n duyên ôi ta
ph i d dang, nên m i gây cu c bi n dâu nh v y. Xin công n ng b t gi n, tôi phân
t u uôi cho công n ng nghe.
- À thôi. Ch ph thù b t c ng ái thiên, ta không th nào mà th y m t ng i n a c.
Ng i ph i ra kh i c a cho mau. Ta không thèm nghe âu mà phân.
- Công n ng ôi! L i th c...
- Ta bi u nín. Ð ng nh c l i th c n a. Ði cho mau. Th n i ng i ra.
Bích khoát tay và day m t vô vách. Hai th n s công n ng gi n r i làm xung14
mà sanh h a, nên áp l i i công t Thanh Tòng i v . Thanh Tòng không th t l i chi n a
c, nên chàng khóc và riu ríu b c ra c a.
Bích th y Thanh Tòng b c ra, nàng bèn ng i d y ngó theo mà khóc. Hai con th
khuyên nàng hãy n m xu ng mà ngh và xin hãy khuây lãng, ng có h n gi n th m s u
mà sanh b nh. L Bích ng i khóc m t h i r i nói r ng: ''Ta khuây lãng làm sao cho c! L i
th c tuy là n ng, nh ng mà oán gi t cha thù l i càng sâu! Ta có th nào mà k t duyên cùng
Thân Thanh Tòng cho c. Nay Thân công t ã th ng tr n kh i hoàn, chi cho kh i l nh B
xá t i cho chàng và d y ta giao duyên. N u ngay cùng chúa, thì trái ngh a cha còn n u tr n
o cùng cha thì m t ngay cùng chúa, ta bi t li u làm sao bây gi ? Ta ã ngh , ta ph i ch t, thì
i v n toàn c mà thôi.
Th n Xuân Lan b c t i th a r ng:
- Công n ng phân nh v y sao cho ph i. Ông bà sanh ra có m t mình công n ng mà
thôi. Nay ông bà m t l c r i v y thì công n ng ph i s ng mà ph ng th , ch n u công
ng h y mình thì còn ai mà báo thù cho tôn ông, còn ai mà lo vùa15
h ng bát n c?
- N u ta s ng thì l nh B h g ta cho Thân công t thì ta làm sao? Ta ã tr thù cho ph
thân ta không c mà ta l i còn ph i k t duyên v i k thù.
- N u l nh B h d y giao duyên thì công n ng ng ch u, có l nào B h n ép công
ng ph i hi p v i ng i thù hay sao.
14
nh ng ch ng b nh x y ra thình lình, do nh h ng tinh th n
15
d ng c ng làm b ng s d a; nhi u gia ình khá gi , giàu có c ng dùng m t cái vùa c m nhang trên
bàn th thay cho l h ng, t ng tr ng cho s m b c, khiêm nh ng c a ch nhà

- B h ã phán gi a tri u r i, B h l y l i l i sao c. N u ta kháng c , không ch u
tuân theo l nh B h thì ta ph i b ch t chém còn gì. V y thà là ta ch t ph t bây gi , cho
ng ta tr n th o v i cha, mà c ng kh i trái l nh vua và kh i mang ti ng b i c.
Xuân Lan ng ng m ngh m t chút r i th a r ng:
- Con có m t cái k hay l m; n u công n ng làm theo k y thì ã kh i ch b t trung, mà
i kh i ch b t hi u n a.
- K c a con th nào, âu con th a cho ta nghe th coi?
- Th a công n ng, theo nh l i công n ng m i nói ó, thì công n ng ch c th nào l nh
h c ng g công n ng cho Thân công t . N u công n ng v ng l nh thì ng trung
mà m t hi u, còn nh trái l nh thì ng hi u mà m t trung. Bây gi con xin d ng k nh
y: Công n ng b nhà i lên ch n thâm s n cùng c c r i c i danh di c tánh mà lánh
t m t ít lâu, i ch ng nào Thân công t c i v r i công n ng s tr v mà lo
ph ng t ông bà. Công n ng i li n bây gi thì còn ai âu mà B h t hôn, thì công
ng kh i b t trung, ngày sau công n ng tr v kh i b t i chi h t; ch n u công
ng nhà, B h d y k t duyên mà công n ng không ch u thì công n ng b t i
ng. Xin công n ng xét coi l i con phân nh v y có ph i hay không?
Bích khen k c a Xuân Lan hay, li n d y s m s n hành lý ng trong êm y nàng
lánh thân. Nàng nh em Xuân Lan theo mà tay chân; còn Thu Cúc thì nàng d n nhà
ph i thay th cho nàng mà lo t nhang cúng n c, ai có h i nàng i âu thì ph i kín mi ng,
ng nói l u cho ai bi t.
i l i L Bích thay i y ph c, l y m t cây ki m mà eo vào l ng ng h thân, r i
làm l bái bi t t ng Nàng qu tr c bàn th cha m mà than khóc m t h i, r i d t Xuân
Lan lên ng.
Thi t là:
ch n gi t l y ch a chan
i tình n i hi u ng n ngang trong lòng

VII.
Gi n ngh ch m ng Lê Thánh Tôn g công chúa
khi quân T T ng qu c xin ình hôn
Ngày r m tháng hai nh m ngày i tri u. Bá quan v n võ t t u tr c n Thái Hòa
mà ch u vua.
Khi vua Thánh Tôn v a ng ra, thì quan Binh b Th ng th Lê Th V c d n t ng
quân Thanh Tòng vào bái m ng. Vì vua ã có xem cái s c a Thanh Tòng tr c r i, nên th y
t chàng thì vua l s c vui m ng và h i th m vi c chinh chi n.
Thanh Tòng qu tr c n tâu h t u uôi m i vi c cho vua nghe, r i d n Trà Na
vào mà n p. Trà Na vào t i tr c m t vua mà c ng không ch u qu . Vua l y l i nh n hu mà
hàng, anh ta l i i áp r t vô l , làm cho vua n i gi n nên d y em ra ngoài thành mà
chém u.
Tr c m t bá quan, vua t l i khen ng i tài l c c a Thân Thanh Tòng. Y theo l i
a, vua phán x t i gi t i th n cho Thanh Tòng, l i phong cho chàng làm ch c Kinh s Ðô
ng binh và d y quan Hình b Th ng th Tr nh Công L thay m t cho vua mà s m s a l
t ng a công n ng L Bích k t duyên c m s t v i Thanh Tòng.
Quan Hình b Th ng th b c ra tâu r ng ''Muôn tâu B h , t khi Thân Thanh Tòng
thích t quan Thái úy thì công n ng L Bích n th m u ng h n, mong cho tri u ình l y l
công mà tr t i k vô o. B h ã không chém Thanh Tòng, mà l i giao cho chàng c m binh
xu t tr n. H th n tr m nghe công n ng th quy t ch ng ch u th y m t ng i gi t cha mình
a. M i ây công n ng nghe Thanh Tòng th ng tr n kh i hoàn, công n ng s B h ép g
cho Thanh Tòng là ng i thù nên trong lúc ban êm công n ng ã b ph mà tr n i m t.
th n bây gi có bi t công n ng âu mà g cho Thanh Tòng c''.
Vua Thánh Tôn nghe nói L Bích tr n thì ngài l y làm b t bình, nên ngài phán r ng:
Bích là cháu c a tr m sao nó dám ngh ch ý tr m. T i n y ngh khó dung. V y tr m nh t
nh thâu t c công n ng, t rày tri u ình coi nó nh con nhà lê th . Nó i âu m c k nó''.
Quan Hình b Th ng th li n quì mà t u n a r ng: “Muôn tâu B h , xin B h xét
giùm l i cho L Bích. Nàng mà tr n ây nào có ph i ý nàng dám trái l nh c a B h . Ðã bi t
Thanh Tòng tr c ã có th c v i nàng, nh ng mà sau chàng l i tr lòng mà gi t cha c a
nàng i, th thì x a tuy là ng i ngh a, song nay v n thi t là kè thù. N u B h nh cho nàng
ph i quên cha mà i k t duyên cùng k thù thì t i nghi p cho ph n nàng l m. Ng a xin B h
xét l i: Thanh Tòng có t i gi t cha v , gi t quan i th n, mà nay chàng c lân la n i b
ng, c phong quan t t c, còn L Bích không báo oán cho cha c, nay ã lánh m t n
thân, mà B h còn thâu t c công n ng n a, th thì chi cho kh i ng i ta d ngh tri u ình
không công bình, k có t i l i c hi n vinh, ng i vô t i l i b hình ph t''.
Vua châu mày phán r ng: ''Khanh ch ng nên tâu nhi u l i, Tr m ã th m xét t ng t t
i. Quan Thái úy mà ch t ó, ph n nhi u l i t i n i ng i, ch không ph i t i cha con quan
Thân T ng qu c. B i ng i hi n t t n ng16
, l i tài l c l m, nên m i sanh h a nh
y. Ðã bi t Thanh Tòng c ng có t i, nh ng mà cái công bình lo n Chiêm Thành em chu c
i y ngh c ng v a''.
Vua l i kêu Thanh Tòng mà phán r ng: ''Tr c tr m có h a h t ng quân th ng tr n
thì tr m s th t i mà l i t hôn n a. Ch ng dè con L Bích là gái b t ti u, nó c nê ch p thù
16
ghen gét ng i có h nh, ganh t ng i có tài

cha, nó ã b i c x a, mà l i còn ngh ch ý tr m n a. Nay nó ã bôn ào r i, v y thôi thì
tr m ch n ngày t t mà g Công chúa Nh Hòa cho T ng quân sánh ôi loan ph ng. T ng
quân khá quên c c vui cùng duyên m i, cho hi p v i ý tr m mu n''.
Thanh Tòng nghe vua phán nh v y thì s ng s t trong lòng, nên v i vã quì mà tâu
ng: ''Muôn tâu B h , t i th n ã n ng l i th c cùng L Bích. Vì tr i khi n cu c n dâu
hóa v c17
, ch nào ph i t i th n toan n ngh a d t tình. Nay L Bích vì t i th n mà nàng
ph i trêu cay nu t ng, p s i dày s ng, có l nào t i th n ành vùi l p tình x a, mà vui
y cùng duyên m i.
Vua m i nghe m y l i thì l s c ch ng vui. Quan T T ng qu c s con t hôn mà
c t i, nên ngài l t t b c ra quì mà tâu r ng: ''Muôn tâu B h , nh c nhi là a có t i. B
vì chút công lao nh m n mà xá t i t hình, l i phong quy n t c n a. Ân c c a B h
nh tr i cao, nh bi n r ng, cha con h th n d u làm thân trâu ng a tr n tr i i n a, n áp
ng ch a v a. Nay B h l i còn nh g Công chúa cho nh c nhi, ân hu n y l i càng l n
n n a, cha con h th n càng thêm vinh hi n, b i v y cha con h th n xin cúi u mà th
ng. Tuy v y mà h th n ng a mong B h vui lòng cho phép h th n tâu thêm m t vài l i.
Thanh Tòng v i L Bích ã có l i th c, t trong tri u ra kh p châu qu n ai ai c ng u
hay h t th y. Nay L Bích bu n r u vì n i cha m t l c, nên nàng b ph mà i ch i. Tr c
khi nàng ra i, ch c là nàng không dè B h s d y nàng ph i b vi c oán thù mà k t duyên
cùng Thanh Tòng. N u Thanh Tòng mà c i Công chúa, r i trong ôi ba ngày L Bích tr
, Thanh Tòng m i li u làm sao; nó mang ti ng b i c ch ng nói làm chi, s e Công chúa
mang ti ng t hôn thì h th n khó mà ng i yên c. Ng a mong B h xét l i, ch c là L
Bích không hay B h nh g nàng, ch không l nàng dám trái l nh B h ''.
Vua ng m ngh r i phán r ng:
- Ngày tr m sai Thanh Tòng c m binh d p gi c, tr m ã có phán gi a tri u, h th ng tr n
kh i hoàn thì tr m s xá t i l i g L Bích n a. L i phán gi a qu n th n, l nào L Bích
không hay.
- Muôn tâu B h , tuy B h phán gi a tri u ình, song B h không có òi L Bích mà
y s y cho nàng bi t.
- D u tr m không có phán riêng cho L Bích hay, thì m t tháng nay các quan c ng có nói
cho nó bi t ch .
- Muôn tâu B h , L Bích m c lo hi u s nên không có i âu mà các quan c ng không
có t i th m nàng n a, nên h th n ch c là nàng không hay ý B h nh hôn nh n cho
nàng.
- Khanh mu n thay m t cho con mà t hôn, nên ki m l i mà tâu nh v y, ch không l L
Bích không hay l nh tr m phán. N u nó nói không dè, nên b ph mà i ch i cho khuây
lãng s bu n thì tr c kia sao nó không i, l i i Thanh Tòng v t i Kinh ô r i nó
i tr n. Rõ ràng là nó nghe Thanh Tòng th ng tr n kh i hoàn, nó s tr m òi nó mà
, nên nó lánh m t tr c.
T i nó ngh ch ý tr m, không th tr m dung c. Còn s tr m nh g Công chúa Nh
Hoa cho Thanh Tòng thì tr m ã quy t r i, v y khanh hãy ch n ngày mà cho tr làm l
giao bôi hi p c n.
- Muôn tâu B h , h th n xin v ng l nh. H th n d d là vì h th n s e Công chúa hay
rõ vi c L Bích r i Công chúa không vui ó mà thôi.
- L nh tr m ã phán ra r i, d u ai vui hay là không vui c ng ph i v ng l nh.
17
c n dâu bi n thành v c th m

Ho bieu chanh nang ganh cang thuong

Ho bieu chanh nang ganh cang thuong

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (18)

Viewers also liked

Viewers also liked (12)

Similar to Ho bieu chanh nang ganh cang thuong

Similar to Ho bieu chanh nang ganh cang thuong (20)

More from Kelsi Luist

More from Kelsi Luist (12)

Ho bieu chanh nang ganh cang thuong