1. Antwerpen-Noord in 2060
Naar een rechtvaardige, duurzame, sociaaleconomische
dynamische wijk in de stad
2060

2. Probleemanalyse 2060
• Fundamentele (globale) systeemcrisis (sociaal,
ecologisch, democratisch)
• Mondiale economie:
– overschrijdt de draagkracht van de aarde
– sociaal onrechtvaardig
– ethisch onaanvaardbaar
-> Effecten/gevolgen allemaal zichtbaar in
Antwerpen-Noord

3. Probleemanalyse 2060
• Sociaal; veel armoede, illegaliteit, slechte
huisvesting, weinig visie, weinig coördinatie,
weinig interactie en samenwerking, veel
engagement!
• Ecologisch; weinig of geen productie, veel
consumptie, enorme ‘afval’productie/stromen
• Democratisch; top down aanpak/interventies,
niet vanuit de kracht/engagement van de wijk
-> Oplossing: ‘Think global, act local!’

4. In Antwerpen-Noord gaan we de
wereld, de stad, de wijk, …
heruitvinden!

5. Doel: systeemverandering
• Sociaalecologische, veerkrachtige, duurzame
wijk incl. economie uitbouwen:
– binnen de grenzen van het ‘wijksysteem’
– gerechtvaardigde behoeften van alle inwoners
-> wijk/economie ten dienste van bredere
maatschappelijke doelstellingen
-> “Produce what we consume and consume what
we produce”

6. Antwerpen-Noord in 2060
• ‘Gesloten’, ‘gekoppeld’, ‘gedeeld’
‘ecowijksysteem’ (‘transition town’)
ontwikkelen (‘holistische aanpak’)
– waarbinnen alle wijkactiviteiten ‘zelfsturend’,
zelfbedruipend, zelfvoorzienend georganiseerd
worden; ‘korte ketens’, ‘op wijkniveau sluiten’
– waar activiteiten, diensten, mensen aan elkaar
gekoppeld worden (welke wel/niet?)
– Waar zoveel mogelijk gedeeld wordt

7. Transitieproces
• Motor van veranderingsproces: inwoners
• Ism middenveld, stad, …: versterken (!?)
• Actie en samenwerking door ‘koplopers’ op
zeer lokaal niveau: lokaal actienetwerk
– Gezamenlijke probleemanalyse
– Gezamenlijke toekomstvisie
– Samen in actie
– Gekoppelde werkdomeinen

8. Strategie
• Kleinschalige pilootprojecten/interventies
binnen ≠ ‘werkdomeinen’ uitwerken, uittesten
• Actief, dynamisch netwerk van
‘Koplopers’/’Ministers’ uitbouwen
(‘Ministerraad 2060’)
• ‘Alles’ aan elkaar koppelen: mensen en
initiatieven !Empowerment! Loosely coupled!
• Concrete, subtiele verandering van(uit)
Antwerpen-Noord

9. Strategie
2060

10. Werkdomeinen (‘Ministeries’)
• Lokale democratie incl. sociale
cohesie/ongelijkheid
• Publieke ruimte (‘frictie’)
• Duurzaam materialenbeheer
• Huisvesting
• Lokale economie

11. Werkdomeinen (‘Ministeries’)
• Lokale economie incl. werk
• Stadsandbouw
• Energie
• Lokale (zieken)zorg
• Cultuur
• Sport
• Logistiek en transport
• …
(evenwicht/koppeling produceren-

12. Voorbereiding: ‘Crowdmapping
2060’
• ‘Subjectieve’, participatieve, ruimtelijke
omgevings/waarden/competentieanalyse/loc
atie-onderzoek + betekenis
• Welke betekenis hebben plekken in de wijk?
Hoe ervaren inwoners de wijk, van welke
wijk dromen we? Welke competenties in de
wijk?
= basis van alle pilootprojecten -> Koppeling!
= laten uitlopen in een evenement
• Lancering: februari 2013

13. Pilootproject: ‘friction spaces’
• Ruimtelijke analyse/interventie sociale
woonblokken Van Kerckhovenstraat:
‘detailonderzoek’
= leermoment
• Start; januari 2013
• Bie Van Giel/Tim Devos

14. Lancering: ‘Wijkfestival’
• Najaar 2013 (ikv projectoproep Oude
badhuis),
• Waaier aan creatieve, duurzame
toepassingen en wijkgenoten, experimenten
en verbeeldingen van hoe onze duurzame
wijk van de toekomst eruit kan zien

15. Lancering: ‘Wijkfestival’
• Workshops: repaircafé, recycleknutselsessie,
stadslandbouw, bloembakken bouwen,
burenbanken timmeren, groenten en fruit
overal gaan aanplanten in de wijk,…
• Lezingen, optredens, …
• Rommelmarkt, zaden- en plantenmarkt,
dadelcafé, ‘beurs/ruilvloer’,…

16. Lancering: ‘Wijkfestival’
• Doel:
– Doorstart/uitbouw/bundeling actief lokaal
‘koploper’ netwerk (campagnegroep, Noord ant-
woord, SAS, ACW, UA, stad Antwerpen, …):
campagnegroep-buurtschattenfonds 2,0:
‘Wijkministerie’
– Boost en erkenning geven aan allerhande
initiatieven en wijkgenoten die passen in een
rechtvaardige en duurzame wijk…
– Opstart pilootprojecten

17. Lancering: ‘Wijkfestival’
• Middelen:
– Financieel: Buurtschatten, Projectoproep ‘Oude
Badhuis’, …
– Ruil/werkplatform: offline/online
cf. Ministerie van ideeën, Maakdestad, Iedereenruiltmee,
verbeterdebuurt, Yellow arrow, …

18. Pilootproject: ‘Transitielab’/Doehuis
• Timing: voorjaar 2014
• Locatie: Centrum de wijk/W.Vandersteenplein
• Doel:
– Katalysator/uitvalsbasis wijkgericht transitie-
actienetwerk
– Huis van de ‘Ministerraad’; stadslandbouw,
materialen- en afvalbeheer, huisvesting en
wonen, cultuur/kunst, Alternatief
werk&economie, Energie, Slimme wijkdistributie,
Samenleven…

19. Pilootproject: ‘Transitielab’

20. Pilootproject: ‘Stadslandbouw’
• Productie fruit/groenten
• Verwerking huishoudelijk
groenafval/groenafval openbaar
domein
• Pedagogisch: transitie-educatie
• Sociale economie
• Groen labo/kweekvijver:
– ‘edible 2060’
– Bloementeelt

21. Standplaats: W. Vandersteenplein

22. Standplaats: W. Vandersteenplein

23. Pilootproject: materialen en afval
• Lokale afval recyclage
• Productie meubilair, …
• Pedagogisch: transitie-educatie
• Sociale economie
• Recycle lab:
– Repaircafé
– Fietscafé
– Knutselworkshops
– Stratencompetitie

24. Pilootproject: materialen en afval

25. Pilootproject: Huisvesting
• Ecologisch cohousing proefproject, sociale
woningcoöperatie, …
• Stuivenbergsite
• Pedagogisch: transitie-educatie
• Sociale economie

26. Pilootproject: Alternatieve
economie
• Duurzaam, sociaal ecologisch gedrag,
diensten, producten, noden valoriseren
• Lets? Lokale munt/ruilsysteem

27. Pilootproject: sociale kruidenier
• producten aan een lagere prijs, waarbij
mensen zélf hun basisproducten kiezen en
betalen
• Incl. ontmoetingsplaats, vorming,…
• Tewerkstelling

28. Pilootproject: Energie coöperatie

29. Pilootproject: slimme
wijkdistributie

30. Pilootproject: slimme
wijkdistributie

31. Pilootproject: wijkcoöperatie
• Alternatief sociaal businessmodel
• Cvba 2060?
• Inwoners worden aandeelhouders
• Cf. Mondragon corporation
≠ deelbedrijven

32. ‘Fricties’
• Alles aan elkaar koppelen? Wanneer
wel/niet? Criteria?
• ‘Publieke’ middelen/ruimte gebruiken?
Hoe?
• Hoe samenwerken met overheden,
middenveld, …? Koppelen?
• Hoe ≠ gemeenschappen in 2060
betrekken, koppelen? In welke mate?
• Wijkcoöperatie vs ruilsysteem