Financa ndërkombtare "international finance" Kjo paraqet rolin e politikes fiskale në ekonomin e vendit dhe fuqinë e saj.

1. Universiteti i Prishtinës
Fakulteti Ekonomik-Departamenti Banka, Financa dhe Kontabilitet
Tema: “Politika Fiskale”Tema: “Politika Fiskale”
Mentori i landës: Punoi Studenti:Mentori i landës: Punoi Studenti:
Prof.Msc. Sead Ujkani Labinot AliuProf.Msc. Sead Ujkani Labinot Aliu
Dhjetor 2014Dhjetor 2014

2. PërmbajtjaPërmbajtja
1. Hyrje
1. Politika e fiskale
2. Të hyrat publike
3. Tatimet
4. Shpenzimet publike
5. Ekuilibri buxhetor
6. Huat publike
7. Përfundimi
8. Referencat
2

3. HyrjeHyrje
Politika fiskale lidhet me veprimet e qeverisë në ndryshimin e kompozicionit të të hyrave dhe shpenzimeve
publike, me qëllim të menaxhimit të kërkesës agregate për të mbajtur rritje të qëndrueshme ekonomike me
punësim të lartë, pa gjenerim të inflacionit, pa rritje të borxhit publik dhe me bilanc të kënaqshëm të pagesave.
Varësisht nga ecuritë ekonomike, politika fiskale mund të jetë ekspansioniste dhe të shtrënguar.
Një ekspansion fiskal do të thotë shkurtim i taksave ose rritje e shpenzimeve publike me qëllim të stimulimit të
rritjes së konsumit,respektivisht rritjen e kërkesës agregate. Kjo ndodh kur qeveria vëren ngecje apo shtim të
ngadalshëm ekonomik ose kur papunësia është e lartë.
Ndërsa, politika fiskale shtrënguese do të thotë uljen e shpenzimeve publike dhe rritjen e taksave. Kur qeveria
synon uljen e kërkesës agregate për të ngadalësuar shtimin ekonomik apo uljen e inflacionit, përcaktohet për
drejtimin e politikës fiskale shtrënguese.Nëpërmjet politikës fiskale shtrënguese ulet oferta e parasë e cila më
tutje ul shpenzimet dhe kërkesën agregate.
3

4. Politika fiskalePolitika fiskale
Politika fiskale ka të bëjë me aksione të caktuara të qeverisë në fushën e tatimeve, të pagesave transferuese si dhe
shpenzimet qeveritare me të cilat ndikohet në nivelin e rritjes ekonomike, të ardhurave dhe të punësimit në një
ekonomi.Qëllimet e politikës fiskale janë: të zvogëlojë ndikimin e cikleve ekonomike në rritjen ekonomike, në
punësim, çmime dhe të ndihmojë në drejtim të rritjes së saj për të siguruar nivel të lartë të punësimit.
Shpenzimet qeveritare janë një mekanizëm tjetër me të cilin ndikohen në rritjen e nivelit të kërkesës për produkte
të ndryshme dhe në rritjen e të ardhurave të konsumatorëve. Rritja e shpenzimeve qeveritare ndikon në rritjen e
tatimeve. Rritja e tatimeve shprehet negativisht në rritjen e shpenzimeve të konsumatorëve dhe në investimet e
firmave të biznesit. Që të mund të ndikonte në frenimin e rënies ekonomike ose në rritjen e saj, qeveria do të
duhej të ulte tatimet pa e zvogëluar nivelin e shpenzimeve ose të rriste shpenzimet, duke mbajtur tatimet pak a
shumë të pandryshueshme.
Kur ulen tatimet, individëve dhe firmave u mbeten më shumë të ardhura për t’u shpenzuar, kur shpenzimet e
firmave dhe konsumatorëve fillojnë të rriten,ekonomia futet në një fazë të ekspasionit. Në qoftë se rriten
shpenzimet e qeverisë, rritet edhe bruto produkti vendor.
Politika fiskale mund të përdoret edhe për të ngadalësuar rritjen ekonomike. Kjo ndodh zakonisht kur një rritje
ekonomike përcillet me një rritje të madhe të çmimeve. Në këtë rast qeveria mundë t’i rrisë tatimet.
Në qoftë se rriten tatimet, konsumatorëve dhe firmave do t’i mbeteshin më pak të ardhura për t’u shpenzuar.Kjo
do të zvogëlonte kërkesën për të mira dhe shërbime si dhe normën e inflacionit.
4

5. Të hyrat publikeTë hyrat publike
Mjetet monetare që shteti i arkëton në buxhetin e tij, me anën e të cilave i plotëson detyrime të veta shoqërore,
quhen të hyra publike.Të hyrat publike shërbejnë për plotësimin e nevojave publike. Ndërtimin dhe mirëmbajtja e
shkollave, universiteteve, spitaleve, autostradave, urave, furnizimi i popullatës me energji, kanalizim, kujdesi për
pensionistët dhe për viktimat e luftës, mbrojtja e vendit, policia, organet e administratës dhe të drejtësisë si dhe
institucionet e shumta publike kushtojnë çdo miliona apo miliarda euro, varësisht nga madhësia e vendit. Për të
siguruar para të nevojshëm, shteti duhet të mbledhë tatime.
Detyrimi i pagesës së tatimeve është një nga detyrat themelore të çdo qytetari kundrejt shtetit.
Në kosovë ekzistojnë disa lloje të tatimeve, siç janë: tatimi mbi vlerën e shtuar, tatimi në pronë, tatime në të
ardhura personale, tatime mbi fitim, doganat dhe akcizat.
1
Te hyrat publike per vitet 2010.2011,2012 dhe 2013. Statistika te marrë nga administrata
tatimore e Kosovës.
5

6. TatimetTatimet
Janë pagesa të detyrueshme që i cakton shteti në ngarkesë të kontribuesve të ndryshëm. Mjetet e grumbulluar nga
tatimet përdoren për mbulimin e shpenzimeve publike me karakter të përgjithshëm si për zhvillimin e ekonomisë,
progresin shoqëror të vendit.
Tatimet janë instrumenti kryesor dhe më i rëndësishëm për sigurimin e burimeve financiare që i nevojiten shtetit
për të mbuluar nevojat e veta financare. Me anë të tatimeve organet shtetërore përqendrojnë në duart e tyre mjete
monetare të nevojshme për të përmbushur detyrimet ndaj shoqërisë.Tatimet kanë një rol shumë të rëndësishëm.
Atje ku ka kërkesë dhe mungon oferta, shteti mund të ndërhyjë në mënyrë të tërthortë me tatime, duke nxitur ose
duke lehtësuar nga barra tatimore importin për disa nga mallrat e domosdoshëm për të cilat konsumatorët kanë
kërkesa të mëdha.
Përmes tatimeve shteti mund të ndikojë në vëllim dhe në strukturën e investimeve, duke i orientuar ato në degët
dhe sektorët ku shoqëria ka interes dhe dobi më të mëdha. Shtetet e ndryshme tatimet i përdorin edhe pë zbutjen
e inflacionit, duke tërhequr një pjesë të parasë nga qarkullimi. Shteti ndërhyn me lehtësi tatimore, kur është e
nevojshme të rritet produktiviteti, të shtohet eksporti dhe prodhimtaria vendore.
Tatimet klasifikohen në dy grupe:
a) Tatime të drejtpërdrjeta dhe
b) Tatime të tërthorta
Në tatimet e drejtpërdrejta përfshihen produktet e krijuara, të ardhurat e siguruara dhe vetë pasuria. Si dhe tatime
të drejtpërdrejta te ne janë tatimi mbi pasuri, tatimi mbi fitimin dhe tatimin mbi të ardhurat personale.
Tatimi mbi pasurinë godet vlerën e gjithë pasurisë që zotëron një individ apo firmë. Objekti i tatimit janë
ndërtesat, fabrikat, kapitalet e investuara etj. Ky tatim është i drejtpërdrejtë personal.
Tatimi mbi fitimin zbatohet në të ardhurat neto që rezultojnë nga shtimi i veprimtarisë ekonomike, p.sh nga
veprimtaria prodhuese, tregtare apo bankare.
Tatimet në të ardhura personale zbatohet në të ardhura që realizojnë punëtorët nga veprimtaria e tyre.
6

7. Në tatimet tërthore përfshihen transferimet e pasurisë dhe konsumi i popullsisë. Grupin më të madhë të tatimeve
të tërthorta e përbëjnë tatimet mbi konsumin. Ndër tatimet më të njohura nga këto është tatimi mbi vlerën e shtuar
( tvsh). Këtë tatim e paguan konsumatori.
Tatimi mbi qarkullimin është një formë tjetër e tatimit që zbatohet në sferën e qarkullimit dhe godet çdo akt të
shitblerjes. Ky tatim tani nuk aplikohet në vendin tonë.
Doganat janë një lloj i veçantë i tatimeve të tërthorta, të cilat paguhen me rastin e kalimit të mallrave përtej
kufirit doganor. Ato zbatohen, kryesisht për importin e mallrave nga vendet e tjera. Disa vende i shfrytëzojnë
doganat për mbrojtjen e ekonomisë vendore nga konkurrenca nga jashtë, duke i ngarkuar me një tatim shumë të
lartë për mallrat e jashtëm.
Akcizat- Konsumi i mallrave të caktuar, siç janë: cigaret, kafeja, pijet alkoolike, karburantet, mallrat luksoze etj,
ngarkohen me tatime të veçanta, të cilat sipas rregullit duhet të paguhen nga prodhuesit e mallrave. Por, ky tatim i
shtohet çmimit të mallit, siç ishte rasti i tatimit mbi vlerën e shtuar, duke shkaktuar që të dyja këto bien mbi
konsumatorin. Pra, akcizat janë një tatim i fshehur ose i tërthortë.
Taksat janë pagesat të detyrueshme për sherbimet publike speciale që i kryen shteti në favor të qytetarëve. Këto
shërbime lidhen me përfitime të ndryshme të qytetarëve. Pagesat e taksave mund të behët drejtpërdrejt në të holla
ose me ndërmjetësim të pullave 2
.
3
2
Ndërmjetësim i pullave- do të thotë furnizim(financim) me pulla postare.
3
Figura – nga të dhenat statistikore tatimore të shqipërisë të miratuar me 30/05/2014
7

8. Shpenzimet publikeShpenzimet publike
Shpenzimet publike përfaqësojnë një pjesë të pruduktit të brendshëm bruto (GDP), që ndahet për plotësimin e
nevojave të përgjithshme të vendit.
Kur flasim për shpenzimet publike, duhet të kemi parasysh se vëllimi, struktura dhe përdorimi i tyre nuk janë të
njëllojta në të gjitha vendet. Ato ndryshojnë në varësi të gjendjes ekonomike dhe financiare të secilit vend.
Në vendin tonë nuk mund të bëhen ato shpenzime publike që bëhen në Britaninë e Madhe, Japoni apo në Shtetet
e Bashkuara të Amerikës. Në shpenzimet publike bëjnë pjesë shpenzimet për sigurimet shoqërore, shpenzimet për
arsim,kulturë dhe shkencë, shpenzimet për ndërhyrjen e qeverisë në ekonomi, shpenzimet ushtarake, shpenzimet
për polici dhe gjyqe, shpenzimet për mbrojtjen e mjedisit dhe shpenzimet e tjera publike, siç janë ato të sportit
dhe informimit etj.
Një lloj i veçantë i shpenzimeve publike janë pagesat transformuese. Këto pagesa bëhen për kompensimin e të
papunëve, për të varfërit dhe për të uriturit, për përfitimet e sigurimit social, sigurimin e invalidëve të luftës dhe
invalidëve të punës, si dhe për mbështetjen e zhvillimit të bujqësisë dhe të degëve të tjera.
44
4
Plani buxhetor për shpenzimet publike të vitit 2012
8

9. Ekuilibri buxhetorEkuilibri buxhetor
Prioritet themelor i politikës fiskale është sigurimi i një buxheti të ekuilibruar. Buxheti i ekuilibruar nënkupton
një harmoni ndërmjet të hyrave publike dhe shpenzimet publike.
Teprica e të hyrave mbi shpenzimet quhet sifiçit buxhetor. Kurse tejkalimi i shpenzimeve, në krahasim me të
hyrat, njihet si defiçit buxhetor.
Teprica e të hyrave mbi shpenzimet do të thotë se qeveria ka më tepër para se sa është e nevojshme dhe në këtë
mënyrë u është importuar një barrë më e madhe e tatimpaguesve. Kjo ndikon në rënien e fuqisë blerëse të
popullsisë. Në anën tjetër, defiçiti buxhetor ka për pasojë inflacionin, sepse mbulimi i tij kërkon ose rritjen e
tatimeve ose hyrjen në borxh. Kjo në afat të gjatë ndikon në uljen e fuqisë blerëse të qytetarëve, të cilët kanë të
ardhura të kufizuar.
Nga të dhënat e buxhetit të Kosovës shihet se në vitin 2003 buxheti ka realizuar sufiçit në shumë 66.6 milion
euro, kurse në vitin 2004 ka realizuar të hyra në defiçit për 129.5 milion euro. Kjo do të thotë se për kaq mjete
janë shfrytëzuar më shumë se ato që janë mbledhur në këtë vit.5
gjejnë punë shumë persona, dhe më pak kanë nevojë për ndihma dhe transfere për papunësi dhe ndihma sociale.
Kur të rriten të ardhurat e qeverisë, kjo do të thotë se janë mbledhur më shumë tatime dhe taksa. Në këto rrethana
Ndërkaq, kur qeveria nuk siguron të ardhura të mjaftueshëm, atëherë ndodh e kundërta.
5
Në qershor të vitit 2012, llogaria rrjedhëse kishe arritur defiçit me vlerë 216.5 milon euro ose
rritje prej 5.4% nga viti 2011 ( raporti i financave të qeverisë së Kosovës).
9

10. Haut publikeHaut publike
Kur shtetit i mungojnë mjetet për mbulimin e nevojave që kërkohen nga ai, mund të praktikojë edhe huat publike
(shtetërore). Këto hua janë të khyeshme, pra shteti duhet ta kthejë shumën e marrë hua, kanë afatin e caktuar dhe
shteti detyrohet të paguajë një interes në këto hua.
Kur sheti mendon të shpallë ose të emetojë një hua publike, për të mbuluar defiçitin buxhetor, ai mund t’i
drejtohet Bankës Qendrore6
, e cila arkëton huan për llogari të shtetit.
Huaja publike zakonisht shoqërohet me inflacion, sepse Banka Qendrore, për të mbuluar defiçitin e buxhetit apo
nevojat shtesë të shtetit, detyrohet të hedhë në qarkullim më shumë kartëmonedha, pa e shoqëruar atë me një
rritje të prodhimit dhe të mallrave për treg. Pra, tashmë të njëjtat sasi të mallrave do të blihen duke shpenzuar me
shumë para.
Përpos me hua publike, shteti defiçitin buxhetor mund ta mbulojë edhe me hyrje borxh jashtë. Kjo çon në një
akumulim të borxhit të jashtëm dhe mund të krijojë krizë ekonomike në afat të gjatë.
6
Banka Qendrore është banka kryesore e një vendi e ngritur dhe drejtuar nga shteti, që ka atribute
kryesore hartimin dhe zbatimin e politikës monetare dhe kontrollin e sistemit financiar të vendit.
10

11. PërfundimiPërfundimi
Gjatë zhvillimit të punimin seminarik me temen “Politika fiskale”, kam pasur parasysh se si shteti e përdorë
politikën e vet. Si shteti ose qeverisja e saj duhet të bëhet në mënyrë të drejtë dhe të ketë për qëllim zhvillimin
ekonomik të vendit ku qeverisë. Pra, në politikën fiskale më shumë kemi folur rreth tatimeve, shpenzimeve
publike, të hyrjat poblike si dhe për haut publike. Por mund të themi se çdo qeverisje e ka një qëllim të caktuar
ato janë: të mos kemi inflacioni të shpesht ose më mirë mos të kemi fare, të kemi të hyra më të mëdha se sa
shpenzimet ( të krijojë rezerva ose tepricë), të kemi një ekuilibër mes të hyrave dhe shpenzimeve të bëra, me një
fjalë të kemi një zhvillim ekonomik të qëndrueshëm.
Por politikën fiskale mund të themi nuk janë vetëm ato taksa, shpenzimet e shume të tjera, por edhe një rol të
rëndësishëm e luan edhe Banka Qendrore sepse ajo emiton ato para në qarkullim kur i nevojiten qeverisë. Por ka
ndikim edhe me ndryshimin të normës së interesit, sepse ajo e përcakton normën e interesit nga haut e marra dhe
të depozituar si nga qeveria ashto edhe nga njerëzit, dhe shume funksione të tjera të caktuara i kryen.
11

12. ReferencatReferencat
• Disa fjalë marrë nga libri: “Fjalor Ekonomiko-Social”, viti 2010
Autor: Prof.dr. Nagip Skenderi
• https://www.rks-gov.net/sq-AL/Republika/Pages/Qeveria.aspx
Faqja zyrtare
• Libër i autorizuar për ekonomi : “ Tregtia Ndërkombëtare”
• Teksti i autorizuar për fakultetin ekonomik: “Financat Ndërkombëtare”
Autor: Safet Merovci
• Raportet për shpenzimet publike të buxhetit të Kosovës të vitit 2010-2014
• Raportet statistikore nga Administrata Tatimore të Kosovës
12