2019ko Nafarroa eta Euskal Ekonomi laburpena eta 2020 aurreikuspenak
1. 2019an, Euskal Autonomia Erkidegoko (EAEko) barne-produktu gordinak (BPGd-ak) % 2,2
egin du gora. Nafarroako Foru Erkidegoan eta Estatuan ere antzeko hazkunde-tasak lortu
dira, % 2,6koa eta % 2koa, hurrenez hurren.
Aurrekoaren ondorioz, lan-merkatuaren bilakaera positiboa izan da 3 eremu
geografikoetan: enplegua % 1,4 hazi da EAEn, % 2,4 Nafarroan eta % 2,3 Estatuan.
Magnituderik eraginkorrena, langabezia-tasa, % 9,2koa izan da EAEn, 2018an baino
8 hamarren txikiagoa; foru-erkidegoan, berriz, % 8,2koa izan da eta Espainian % 14,1ekoa.
Azken batean, langabezia-tasa ohiko balioetara hurbiltzen ari da EAEn eta Nafarroako Foru
Erkidegoan, Estatuan oraindik handia bada ere, eta finantza-krisiari lotutako ekoizpen-
arrakala itxi egin da.
Eskaintzaren ikuspegitik, sektore guztiek balio erantsi gordinean hazkunde positiboa izan
dute aztertutako 3 eremu geografikoetan, Estatuko lehen sektoreak izan ezik.
Munduko ekonomia nabarmen moteldu da 2019an; izan ere, 2018ko % 3,6ko hazkunde-tasatik
% 2,9ko erregistrora igaro da 2019an. Txinaren eta AEBren arteko gerra komertziala izan da
gorabehera-iturri nagusia. Beste faktore berezi batzuek ere izan dute eragina, Brexitak
esaterako, Europar Batasunean bakarrik bada ere. Auzi horien bilakaerak eragina izan du
nazioarteko merkataritzan eta aurreikuspenetan, eta inbertsioa eta enplegua moteldu ditu.
Hala, AEBn % 2,3ra jaitsi da hazkunde-tasa, nahiz eta 2018ko hedapen fiskalari lotutako
erritmo biziari eusten dion oraindik ere.
Beste eskualde batzuek, ostera, euroguneak adibidez, % 1,3ko erregistroa eman dute,
aipatutako bi gorabeheren eragin negatiboaren ondorioz. Alemania da kaltetu nagusietako
bat. Automobil-sektorearen ahuleziagatik, besteak beste, 2019ko hazkunde-tasa aurreko
urtekoa baino 9 hamarren txikiagoa izan da, % 0,6koa, hain zuzen.
Gure erreferentziako eremu geografikora etorriz:
URTEKO LABURPENA
1
2019EKONOMIAEUSKAL
2. 7,9
2,5
4,1
2,7
3,0
0,6
1,1
3,1
2,5
2,2
1,7
2,0
2,5
4,1
3,2
0,7
1,6
3,2
3,4
2,6
5,9
-0,4
5,7
2,7
2,4
-2,6
0,6
3,5
2,6
2,0
GERTAERA NAGUSIAK
Iturria: EIN, Biztanleria Aktiboaren Inkesta (2011ko biztanleria-oinarria)
9,3
10,2
11,8
10,2
812,6
797,3
EAE
2018
2019
NAFARROA
2018
2019
ESTATUA
2018
2019
200,8
190,7
75,2
74,9
2.708,3
2.763,1
50,3
52,9
17,8
16,2
1.221,8
1.277,9
663,3
682,3
177,4
187,6
14.585,1
14.941,0
2
Estatu Batuak
Japonia
Alemania
Frantzia
Italia
Erresuma Batua
Kanada
Eurogunea
ELGE guztira
Nazioarteko hazkundea
2019an, hedapen-erritmoa moteltzen jarraitu du munduko
ekonomiak, batez ere Estatu Batuen eta Txinaren arteko
gerra komertziala eta nagusitu den ziurgabetasuna direla
eta. Hain zuzen, % 2,9 hazi da munduko ekonomia —% 3,6
aurreko ekitaldian—. Beraz, bai ekonomia aurreratuak eta
bai garatzeko bidean daudenak aurreko ekitaldian baino
dinamikotasun txikiagoz aritu dira: hurrenez hurren,
% 1,7ko eta % 3,7ko hazkundeak izan dituzte 2019an;
2018an, berriz, % 2,2 eta % 4,5ekoak.
Ildo beretik, 2019an Estatuan ere geldotu egin da
aurreratze-erritmoa: % 2ko hazkundea izan du (2018an %
2,4koa); hortaz, eutsi egin dio 2016an abiatutako moteltze-
bideari.
Lan-merkatuari dagokionez, 2019an % 2,3 hazi da Estatuko
landunen kopurua (2018an % 2,7), eta enpleguaren igoera
orokorra izan da lehen sektorean ez beste guztietan.
Iturria: ELGE. Aurreikuspen ekonomikoak, 2020ko ekaina
Iturria: Eustat, Nafarroako Estatistika Institutua eta EIN
Iturria: EIN, Eustat eta Nafarroako Estatistika Institutua
2018 2019
2,9
0,3
1,5
1,8
0,7
1,3
2,0
1,9
2,3
2,3
0,7
0,6
1,5
0,3
1,4
1,7
1,3
1,7
(%-tan)
(Urte arteko aldakuntza-tasa)
BPGd-aren bilakaera (Estatua)
Sektorekako bilakaera (EAE eta Estatua)
2018 2019
(%-tan)
EAE
- Lehen sektorea
- Industria
- Eraikuntza
- Zerbitzuak
Guztira
NAFARROA
- Lehen sektorea
- Industria
- Eraikuntza
- Zerbitzuak
Guztira
ESTATUA
- Lehen sektorea
- Industria
- Eraikuntza
- Zerbitzuak
Guztira
Era berean, EAEko ekonomiaren hedapena ere moteldu
egin da: % 2,2ko igoera izan du (aurreko ekitaldian % 3koa).
Lau sektore ekonomikorik handienek gorakadak izan
dituzte, baina ez aurreko ekitaldiko indar berarekin,
bereziki lehen sektoreak eta industriarena.
Estatuko datuekin alderatuta, lehen sektoreak eta
industriaren sektoreak askoz ere hazkunde biziagoa izan
dute; eraikuntzak eta zerbitzuek, berriz, hazkunde txikiagoa
dute EAEn.
BPGd-aren bilakaera
BPGd-aren bilakaera
BPGd-aren bilakaera sektoreka
Lan-merkatua (EAE eta Estatua)Enpleguaren bilakaera sektoreka (mila pertsonakotan)
IndustriaLehen sektorea ZerbitzuakEraikuntza
EAEko langabezia-tasa jaitsi egin da 2018ko % 10etik
2019ko % 9,2ra, eta landunen kopurua 936,1 mila
pertsonakoa da.
2019EKONOMIAEUSKAL
3. sektoreak
Papera eta orea
Papera eta kartoia
Orea
3
Makina-erreminta
Esku-erreminta
eta hornidura
industriala
+% 3,0
Eraikuntza
Lizitazio publikoa
Elektronika
eta informatika +% 3,5
Itsasontzigintza -% 7,3
+% 1,6
+% 1,2
+% 11,0
Turismoa
Ostatu-gauak
Bidaiariak
Salgaiak
Bidaiariak
Errepideko
garraioa
Salgaiak
Itsas
garraioa
Bilboko portua
Pasaiako portua
Aireko
garraioa
Hezkuntza
Unibertsitateko ikasleak
Unibertsitateaz kanpoko
ikasleak
+% 3,3
+% 3,6
+% 3,3
+% 8,5
+% 3,4
+% 0,0
-% 11,9
Nekazaritza
Nekazaritzako azken
ekoizpena
-% 2,5
-% 0,4
-% 1,2
Finantzak
Kredituak
Gordailuak
+% 0,7
+% 0,8
Energia
Energia-ekoizpena
Energia-kontsumoa
+% 10,0
+% 8,2
-% 11,3
2019-2018 urtetik urterako aldakuntza
2019EKONOMIAEUSKAL
4. 4
COVID-19aren osasun-krisiak eragin handia izan du ekonomiaren bilakaeran.
Txinan hasitako osasun-krisia 2020aren hasieran iritsi zen Europara. Birusa
azkar hedatzen zela ikusita, biztanleria etxeetan konfinatzea eta ekonomia-
jarduera hein handi batean geldiaraztea erabaki zuten herrialdeetako
agintariek. Eta horrela gauzatu da, seguruenik, historiako atzeraldi globalik
laburrena —2 hilabete iraun du 2 hiruhilekoren artean—. Baina, gainbehera
hain izan da handia, pandemiaren aurreko egoerara itzultzeko 2 urte inguru
beharko ditugula.
Hau da, 2 hilabetetan 2 urte galdu ditugu.
Dena den, finantza-krisian ez bezala, oraingoan irmotasunez eta azkar jokatu
dute ekonomia-arloko agintariek, eta jokabide hori ezinbestekoa izan da
krisiaren sakontasunari aurre egiteko. Diru- eta zerga-neurrietan zifra benetan
ikusgarriak erabili dituzte, eta, seguruenik, horiei esker mugatu dira eragin
negatiboak, oraingoz behintzat. Edonola ere, ekonomiaren itzalaldia nahiko
azkar etorri bada ere, berriro martxan jartzea ez da hain erraza izango.
Lehenik, pandemiari lotutako ziurgabetasuna ez delako desagertu oraingoz;
gaitza berriro agertzeko arriskua hor egongo da txertoa garatu arte. Urruntze
soziala gauzatu da, eta oztopo izaten ari da zerbitzuen sektorean jarduera
ekonomikoaren erritmoa leheneratzeko.
Bigarrenik, hornidura-kate luzeak dituzten industrietan eragina izango dute
konfinamendua arintzearen inguruan herrialdeen artean dauden aldeek, eta
jarduera murriztu egingo da pandemia-aurreko munduarekin alderatuta.
Hirugarrenik, osasun-krisiari aurre egiteko hartutako neurriek, finantzaketa-
beharrak arintzen badituzte ere, zorpetzearen zama utziko dute. Hala,
Europako herrialdeen artean alde nabarmenak egongo dira, zorpetze-mailaren
arabera.
Azkenik, aipagarria da 2018-2019 biurtekoan moteltzea ekarri zuten gerra
komertzialaren eta Brexitaren auziek areagotu egin dezaketela atzeraldia.
Horrenbestez, txostena ixtean eskura dugun informazio ekonomikoa kontuan
hartuta, abian den urterako ditugun aurreikuspenak negatiboak dira, –% 9,4
inguruko hazkunde-tasa aurreikusten baitugu Espainian, –% 8,9koa EAEn eta –
% 8,6koa Nafarroako Foru Erkidegoan. Eta, estres-testuingururik ezean,
2021ean % 7 inguruko tasak izango ditugu aztertutako 3 eremu
geografikoetan.
2020RAKO AURREIKUSPENAK
75
50
25
0
-25
-50
-75
-100
EAE Nafarroa
-9,4
6,9
-8,9
7,0
-8,6
6,8
2020
2021
BPGd
0
8,0
-12,0
Espainia
75
50
25
0
-25
-50
-75
-100
Espainia EAE Nafarroa
-8,2
5,4
-7,3
5,6
-7,1
5,4
2020
2021
Enplegua
0
8,0
-10,0
Espainia EAE Nafarroa
19,5
17,9
14,2
12,7
13,2
11,8
2020
2021
Langabezia-tasa
25,0
0
15
10
5
0
-5
Espainia EAE Nafarroa
-0,2
1,0
-0,3
1,1
-0,2
1,1
2020
2021
KPI
0
1,2
-0,4
2019EKONOMIAEUSKAL
Elem
ento8
200
150
100
50
0
5. 2019an, Nafarroako Foru Erkidegoko barne-produktu gordinak (BPGd-ak) % 2,6 egin du
gora, Estatuan baino 6 sei hamarren gehiago, % 2koa izan baita.
Aurrekoaren ondorioz, lan-merkatuaren bilakaera positiboa izan da 2 eremu
geografikoetan: enplegua % 2,4 hazi da Nafarroan eta % 2,3 Estatuan.
Magnituderik eraginkorrena, langabezia-tasa, % 8,2koa da Foru Erkidegoan eta % 14,1ekoa
Espainian. Azken batean, langabezia-tasa ohiko balioetara hurbiltzen ari da, Estatuan
oraindik handia bada ere, eta finantza-krisiari lotutako ekoizpen-arrakala itxi egin da.
Eskaintzaren ikuspegitik, sektore guztiek balio erantsi gordinean hazkunde positiboa izan
dute aztertutako 2 eremu geografikoetan, Estatuko lehen sektoreak izan ezik.
Munduko ekonomia nabarmen moteldu da 2019an; izan ere, 2018ko % 3,6ko hazkunde-tasatik
% 2,9ko erregistrora igaro da 2019an. Txinaren eta AEBren arteko gerra komertziala izan da
gorabehera-iturri nagusia. Beste faktore berezi batzuek ere izan dute eragina, Brexitak
esaterako, Europar Batasunean bakarrik bada ere. Auzi horien bilakaerak eragina izan du
nazioarteko merkataritzan eta aurreikuspenetan, eta inbertsioa eta enplegua moteldu ditu.
Hala, AEBn % 2,3ra jaitsi da hazkunde-tasa, nahiz eta 2018ko hedapen fiskalari lotutako
erritmo biziari eusten dion oraindik ere.
Beste eskualde batzuek, ostera, euroguneak adibidez, % 1,3ko erregistroa eman dute,
aipatutako bi gorabeheren eragin negatiboaren ondorioz. Alemania da kaltetu nagusietako
bat. Automobil-sektorearen ahuleziagatik, besteak beste, 2019ko hazkunde-tasa aurreko
urtekoa baino 9 hamarren txikiagoa izan da, % 0,6koa, hain zuzen.
Gure erreferentziako eremu geografikora etorriz:
URTEKO LABURPENA
1
2019EKONOMIANAFARROAKO
6. -2,6
0,6
3,5
2,6
2,0
GERTAERA NAGUSIAK
11,8
10,2
812,6
797,3
NAFARROA
2018
2019
ESTATUA
2018
2019
75,2
74,9
2.708,3
2.763,1
17,8
16,2
1.221,8
1.277,9
177,4
187,6
14.585,1
14.941,0
2019an, hedapen-erritmoa moteltzen jarraitu du
munduko ekonomiak, batez ere Estatu Batuen eta
Txinaren arteko gerra komertziala eta nagusitu den
ziurgabetasuna direla eta. Hain zuzen, % 2,9 hazi da
munduko ekonomia —% 3,6 aurreko ekitaldian—.
Beraz, bai ekonomia aurreratuak eta bai garatzeko
bidean daudenak aurreko ekitaldian baino
dinamikotasun txikiagoz aritu dira: hurrenez hurren,
% 1,7ko eta % 3,7ko hazkundeak eman dituzte 2019an;
2018an, berriz, % 2,2 eta % 4,5ekoak.
Ildo beretik, 2019an Estatuan ere geldotu egin da
aurreratze-erritmoa: % 2ko hazkundea izan du (2018an
% 2,4koa). Hortaz, eutsi egin dio 2016an abiatutako
moteltze-bideari.
Lan-merkatuari dagokionez, 2019an % 2,3 hazi da
Estatuko landunen kopurua (2018an % 2,7), eta
enpleguaren igoera orokorra izan da lehen sektorean ez
beste guztietan.
1,7
2,0
2,5
4,1
3,2
Iturria: EIN, Biztanleria Aktiboaren Inkesta (2011ko biztanleria-oinarria)
Era berean, Nafarroako ekonomiaren hedapena ere
moteldu egin da: % 2,6ko igoera izan du (aurreko
ekitaldian % 3,2koa). Lau sektore ekonomikorik
handienek gorakadak izan dituzte, baina ez aurreko
ekitaldiko indar berarekin; eraikuntzarena izan da
salbuespen bakarra.
Estatuko datuekin alderatuta, lehen sektoreak eta
industriaren sektoreak askoz ere hazkunde biziagoa
izan dute; eraikuntzak, berriz, hazkunde txikiagoa du.
2
Estatu Batuak
Japonia
Alemania
Frantzia
Italia
Erresuma Batua
Kanada
Eurogunea
ELGE guztira
Nazioarteko hazkundea
Iturria: ELGE. Aurreikuspen ekonomikoak, 2020ko ekaina
Iturria: Eustat, Nafarroako Estatistika Institutua eta EIN
Iturria: EIN eta Nafarroako Estatistika Institutua
2018 2019
2,9
0,3
1,5
1,8
0,7
1,3
2,0
1,9
2,3
2,3
0,7
0,6
1,5
0,3
1,4
1,7
1,3
1,7
(%-tan)
(Urte arteko aldakuntza-tasa) BPGd-aren bilakaera (Estatua)
Sektorekako bilakaera (Nafarroa eta Estatua)2018 2019
(%-tan)
NAFARROA
- Lehen sektorea
- Industria
- Eraikuntza
- Zerbitzuak
Guztira
ESTATUA
- Lehen sektorea
- Industria
- Eraikuntza
- Zerbitzuak
Guztira
BPGd-aren bilakaera
BPGd-aren bilakaera
BPGd-aren bilakaera sektoreka
Lan-merkatua (Nafarroa eta Estatua)Enpleguaren bilakaera sektoreka (mila pertsonakotan)
IndustriaLehen sektorea ZerbitzuakEraikuntza Nafarroako langabezia-tasa jaitsi egin da 2018ko
% 10etik 2019ko % 8,2ra, eta landunen kopurua
288,9 mila pertsonakoa da.
0,7
1,6
3,2
3,4
2,6
5,9
-0,4
5,7
2,7
2,4
2019EKONOMIANAFARROAKO
7. sektoreak
Papera eta kartoia
3
Eraikuntza
Lizitazio publikoa
Turismoa
Ostatu-gauak
Bidaiariak
Salgaiak
Bidaiariak
Errepideko
garraioa
Salgaiak
Aireko
garraioa
Hezkuntza
Unibertsitateko ikasleak
Unibertsitateaz kanpoko
ikasleak
+% 4,5
+% 18,0
+% 5,2
+% 2,5Nekazaritzako
elikagaiak
Finantzak
Kredituak
Gordailuak
Energia
Energia-ekoizpena
Energia-kontsumoa
+% 12,4
+% 1,8
-% 24,3
Automobilak
+% 5,6
-3,4%
-0,2%
+% 17,7
+% 3,6
-% 3,1
+% 0,7
+% 0,8
2019-2018 urtetik urterako aldakuntza
2019EKONOMIANAFARROAKO
8. 4
COVID-19aren osasun-krisiak eragin handia izan du ekonomiaren bilakaeran.
Txinan hasitako osasun-krisia 2020aren hasieran iritsi zen Europara. Birusa
azkar hedatzen zela ikusita, biztanleria etxeetan konfinatzea eta ekonomia-
jarduera hein handi batean geldiaraztea erabaki zuten herrialdeetako
agintariek. Eta horrela gauzatu da, seguruenik, historiako atzeraldi globalik
laburrena —2 hilabete iraun du 2 hiruhilekoren artean—. Baina, gainbehera
hain izan da handia, pandemiaren aurreko egoerara itzultzeko 2 urte inguru
beharko ditugula.
Hau da, 2 hilabetetan 2 urte galdu ditugu.
Dena den, finantza-krisian ez bezala, oraingoan irmotasunez eta azkar jokatu
dute ekonomia-arloko agintariek, eta jokabide hori ezinbestekoa izan da
krisiaren sakontasunari aurre egiteko. Diru- eta zerga-neurrietan zifra benetan
ikusgarriak erabili dituzte, eta, seguruenik, horiei esker mugatu dira eragin
negatiboak, oraingoz behintzat. Edonola ere, ekonomiaren itzalaldia nahiko
azkar etorri bada ere, berriro martxan jartzea ez da hain erraza izango.
Lehenik, pandemiari lotutako ziurgabetasuna ez delako desagertu oraingoz;
gaitza berriro agertzeko arriskua hor egongo da txertoa garatu arte. Urruntze
soziala gauzatu da, eta oztopo izaten ari da zerbitzuen sektorean jarduera
ekonomikoaren erritmoa leheneratzeko.
Bigarrenik, hornidura-kate luzeak dituzten industrietan eragina izango dute
konfinamendua arintzearen inguruan herrialdeen artean dauden aldeek, eta
jarduera murriztu egingo da pandemia-aurreko munduarekin alderatuta.
Hirugarrenik, osasun-krisiari aurre egiteko hartutako neurriek, finantzaketa-
beharrak arintzen badituzte ere, zorpetzearen zama utziko dute. Hala, Europako
herrialdeen artean alde nabarmenak egongo dira, zorpetze-mailaren arabera.
Azkenik, aipagarria da 2018-2019 biurtekoan moteltzea ekarri zuten gerra
komertzialaren eta Brexitaren auziek areagotu egin dezaketela atzeraldia.
Horrenbestez, txostena ixtean eskura dugun informazio ekonomikoa kontuan
hartuta, abian den urterako ditugun aurreikuspenak negatiboak dira, –% 9,4
inguruko hazkunde-tasa aurreikusten baitugu Espainian, –% 8,9koa EAEn eta –
% 8,6koa Nafarroako Foru Erkidegoan. Eta, estres-testuingururik ezean,
2021ean % 7 inguruko tasak izango ditugu aztertutako 3 eremu geografikoetan.
2020RAKO AURREIKUSPENAK
75
50
25
0
-25
-50
-75
-100
Espainia Nafarroa
-9,4
6,9
-8,6
6,8
2020
2021
BPGd
0
8,0
-12,0
75
50
25
0
-25
-50
-75
-100
Espainia Nafarroa
-8,2
5,4
-7,1
5,4
2020
2021
Enplegua
0
8,0
-10,0
Elemento 8
200
150
100
50
0
Espainia Nafarroa
19,5
17,9
13,2
11,8
2020
2021
Langabezia-tasa
25,0
0
15
10
5
0
-5
Espainia Nafarroa
-0,2
1,0
-0,2
1,1
2020
2021
KPI
0
1,2
-0,4
2019EKONOMIANAFARROAKO