Những đứa con trong gia đình – Nguyễn Thi | Một dòng sông thao thiết chảy Vantieuhoc.com van lop 12 - nhung dua con trong gia dinh - nguyen thi Vantieuhoc.com, van lop 12, nhung dua con trong gia dinh, nguyen thi

1. Những đứa con trong gia đình – Một dòng sông thao thiết chảy
Những đứa con trong gia đình – Một dòng sông thao thiết chảy - Bàn về
tác phẩm “Những đứa con trong gia đình”, SGK Ngữ văn 12, tập hai.
Có một nhà văn sinh ra và lớn lên tại miền Bắc, nhưng nhân dân miền
Nam lại thân thương gọi ông là nhà văn của đồng bào Nam Bộ, đó chính là
Nguyễn Thi. Xuất xứ cái tên gọi ấy, không phải chỉ vì hầu hết cuộc đời ông
gắn bó tha thiết với mảnh đất này, chiến đấu và ngã xuống cũng ngay
chính tại cửa ngõ Sài Gòn trong cuộc Tổng tấn công và nổi dậy Tết Mậu
Thân (1968), mà còn có một lí do quan trọng hơn, đó là đọc văn Nguyễn
Thi, người dân Nam Bộ thấy thấp thoáng bóng dáng của bản thân mình
trong đó. Bởi văn ông đã tái hiện thành công hình tượng con người miền
Nam với những nét cá tính riêng biệt, không trộn lẫn: bộc trực, thẳng thắn,
trọng nghĩa khinh tài, gan góc, giàu tình cảm quê hương, gia đình và căm
thù giặc sâu sắc. Những đứa con trong gia đình (1966) chính là một tác
phẩm như vậy. Đọc văn bản, ấn tượng đọng lại trong lòng người đọc
không chỉ là hình tượng Việt và Chiến - những người con can trường, dũng
cảm nơi “thành đồng Tổ quốc" trong cuộc trường chinh vĩ đại của dân tộc,
mà đó còn là hình tượng một dòng sông cứ thao thiết chảy, gieo vào lòng
người đọc nhũng ấn tượng khó phai mờ: "Trăm sông đổ vào một biển, con

2. sông của gia đình ta cũng chảy về biển, mà biển thì rộng lắm... rộng bằng
cả nước ta và ra ngoài cả nước ta...“.
Lời nói của nhân vật chú Năm trong tác phẩm không chỉ thể hiện sự chiêm
nghiệm của một con người từng trải, mà nó còn minh chứng cho sự thấu
hiểu sâu sắc cảnh sắc miền Nam của nhà văn Nguyễn Thi. Bởi thế, hình
tượng dòng sông trong tác phẩm, bản thân nó đã chứa đựng nhiều tầng
nghĩa sâu sắc, thú vị.
1. Ý nghĩa thực
Có nhiều người đã từng nhận định: Việt Nam là đất nước của những dòng
sông. Nhưng có lẽ, không vùng miền nào lại có nhiều kênh rạch, sông ngòi
chằng chịt như mảnh đất miền Nam. Bởi thế, việc lựa chọn không gian
sông nước chính là một trong số những nhân tố tạo nên màu sắc Nam Bộ
rất đặc trưng cho tác phẩm. Dòng sông ấy gắn liền với cuộc đời mưu sinh
chèo ghe, chèo thuyền mướn của nhân vật chú Năm. Nó còn thao thiết vỗ
về, bồi đắp phù sa màu mỡ cho những cánh đồng thẳng cánh cò bay. Nơi
ấy đã từng in dấu chân người má vất vả, tảo tần của Chiến và Việt; khắc
sâu nỗi đau gia đình bởi cái chết tức tưởi của người ba. Không những vậy,
nó còn êm đềm toả bóng kỉ niệm xuống tuổi thơ của cả hai chị em. Đó là
những đêm mưa, đi soi ếch, hai chị em cười vui từ lúc đi cho đến lúc về,
cho đến những ngày đi theo du kích đánh tàu Mĩ trên sông Định Thuỷ... Tất
cả dường như đã trở thành những kỉ niệm rất lắng, rất sâu, hình thành ở
hai chị em Chiến và Việt một tình yêu quê hương giản dị mà chân thành. Vì
vậy, cũng dễ hiểu vì sao, khi bị thương nặng, bị lạc đồng đội, nằm lại giữa
chiến trường, trong sự miên man đứt nối của những lần tỉnh dậy và ngất đi,
Việt lại nhớ về những dòng sông, những ruộng vườn, bờ bãi. Dòng sông 2
cánh đồng - sân vườn thoang thoảng mùi hoa cam bất chợt gieo vào lòng
người đọc những rung cảm sâu xa của tình yêu quê hương tha thiết và
cảm động...
2. Ý nghĩa biểu tượng
Có một dòng sông cứ thao thiết chảy mãi từ thế hệ này sang thế hệ khác.
"Mà con sông nào ở nước ta cũng lắm phù sa, lắm nước bạc. Ruộng đồng
mát mẻ cũng sinh ra từ đó, lòng tốt con người cũng sinh ra từ đó...". Có lẽ
vì thế, dòng sông trong truyện ngắn Những đứa con trong gia đình của nhà
văn Nguyễn Thi đã trở thành biểu tượng cho dòng sông truyền thống, gắn
kết những con người trong gia đình ấy lại với nhau. Ở đó, ta cảm nhận
được những lớp phù sa màu mỡ đang đêm ngày mải miết bồi đắp để hình
thành nên nhân cách cho những con người Việt Nam chân chính như Việt
và Chiến - đại diện cho cả một thế hệ trẻ đang "dàn hàng ngang gánh đất
nước trên vai" trong cuộc "xuống đường vĩ đại" của dân tộc chống lại sự
xâm lược của đế quốc Mĩ và bè lũ tay sai. Con sông truyền thống ấy đang
được hợp thành từ những dòng chảy đầy sức ám ảnh.

3. a. Dòng chảy của truyền thống gia đình
Toàn bộ tác phẩm kể về câu chuyện của một gia đình nông dân Nam Bộ
bình thường, bé nhỏ cũng như hàng vạn, hàng triệu gia đình đang sinh
sống trên dải đất hình chữ s này. Nhưng ở đó, ta cảm nhận được một nội
lực ngầm với sức mạnh và sự bền chặt đến kì lạ của truyền thống yêu
nước, gan góc, dũng cảm và lòng căm thù giặc sâu sắc. Trong cái giọng
hò "đục và tức như tiếng gà gáy" của hình tượng chú Năm, Việt và Chiến
đều linh cảm được một điều gì thật thiêng liêng và hệ trọng, mà chú đang
như muốn thầm nhắn gửi tới cả hai chị em để chuẩn bị cho một cuộc
hànljtrinh dài phía trước đầy khó khăn, gian khổ, mất mát, hi sinh nhưng
cũng hết sức cao cả và vinh quang. Bởi vậy, giọng hò ấy tuy không hay,
nhưng cả hai người con trong gia đình ấy mỗi khi nghe nó cất lên đều cảm
thấy thiêng liêng và vô cùng cảm động. Và ngay cả cuốn sổ gia đình mà
chú Năm đang lưu giữ cũng vậy. Đọc những câu chuyện được ghi chép lại
trong đó, ban đầu chúng ta có cảm giác như nó vô cùng tản mạn, rời rạc,
khó chắp nối. Đó là cái chết của thím Năm, cái chết của ông nội, cái chết
của ba má Việt và cả đến những đòn roi mà bà nội Việt phải gánh chịu...
Ấy vậy nhưng khi lắng lòng mình lại, người đọc chợt nhận ra rằng, đằng
sau những câu chuyện ấy là cả một mạch ngầm đang đêm ngày vỗ về,
nhắc nhở "những đứa con trong gia đình" phải luôn khắc ghi, kế thừa và
phát huy truyền thống yêu nước vẻ vang của gia đình và quê hương. Được
bồi đắp bởi "lớp phù sa màu mỡ" ấy, nên dễ hiểu vì sao cả Việt và Chiến
đều nhanh chóng trưởng thành, đủ sức mạnh để đương đầu và gánh vác
những trách nhiệm nặng nề mà thế hệ cha ông đang làm dang dở, đang kì
vọng ở lớp lớp cháu con...
b. Dòng chảy của những đau thương
Câu chuyện của gia đình Việt và Chiến tạo được sự cộng hưởng sâu xa và
xúc động trong lòng người đọc bởi những đau thương, mất mát mà gia
đình ấy phải gánh chịu. Cái vết thương của chú Năm, cái chết của ông nội,
hình ảnh người ba bị Tây chặt đầu, người má chết bởi đạn đại bác quân
thù khắc sâu vào tâm trí độc giả một nỗi đau nhức nhối. Song tận cùng nỗi
đau bao giờ cũng tạo cho con người ta bản lĩnh và sức mạnh để đứng lên,
bởi "không có gì cao cả hơn là một nỗi đau buồn lớn". Đau thương, mất
mát là cội nguồn của lòng căm thù. Bởi thế, ở Việt và Chiến, ta thấy họ
luôn luôn có một ý nghĩ thường trực: Phải xung phong đi bộ đội, giết giặc
để trả thù cho ba má, cho quê hương và gia đình. Cái hành động cả hai chị
em đều xung phong ghi tên tòng quân lên đường ra trận, chính là minh
chứng rất rõ ràng cho sức mạnh được tạo nên từ dòng chảy của những
đau thương, mất mát mà gia đình ấy phải gánh chịu trong cuộc kháng
chiến chống Mĩ cứu nước của dân tộc Việt Nam!
c. Dòng chảy của sự gắn kết và tình yêu thương

4. Không phải ngẫu nhiên mà trong những lần tỉnh dậy, trong sự miên man
đứt nối của dòng hồi tưởng khi Việt đang bị thương, anh lại thao thiết nhớ
tới những hình bóng của gia đình thân thương: chú Năm, ba má, chị
Chiến... Tất cả dường như đang được bồi đắp bởi một dòng chảy vô hình,
xa xôi mà rất đỗi thiêng liêng trong tâm tưởng của Việt. Dòng huyết quản
đang tuôn chảy trong cơ thể của chàng giải phóng quân mười tám tuổi ấy
không chỉ có truyền thống gia đình và những đau thương mất mát, mà
quan trọng hơn còn là tình yêu thương của Việt dành cho gia đình và quê
hương. Tất cả dường như đã hội tụ lại trở thành một “bầu khí quyển" cung
cấp sức sống cho Việt, giúp anh quên đi tất cả nỗi đau thể xác của vết
thương đang hành hạ, quên đi sự hiện diện của kẻ thù, quên đi sự cô độc
của bản thân trong khu rừng đầy vắng lặng. Việt phải sống. Việt không thể
chết, bởi một lẽ đơn giản, anh không sợ cái chết, nhưng anh sợ cái cảm
giác không còn được chiến đấu, không còn được gặp anh Tánh và không
còn được sống với chị Chiến, nên chắc chắn Việt phải tự đấu tranh để tồn
tại. Vì thế, trong cái thân hình không còn chỗ nào lành lặn, Việt vẫn đủ sức
để chống chọi suốt ba ngày, vẫn sẵn sàng chiến đấu khi tưởng quân giặc
tới vì “một ngón tay của cậu vẫn còn nhúc nhích, một viên đạn đã lên
nòng'. Sức mạnh diệu kì ấy được tạo nên từ đâu? Đơn giản, khi không còn
đủ sức mạnh về thể xác, thì tinh thần chính là một liều thuốc thần kì giúp
con người đứng dậy. Việt lúc ấy đang sống, đang sẵn sàng chiến đấu bởi
sức mạnh từ truyền thống gia đình, từ lòng căm thù giặc, từ tình yêu quê
hương... Tất cả dường như đã hợp thành một dòng sông tâm linh với sức
mạnh kì lạ giúp con người ta đứng dậy, chiến đấu và chiến thắng!
Cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc đã đi qua, nhưng dòng sông
thao thiết trong Những đứa con trong gia đình vẫn mãi lưu giữ dấu ấn trong
tâm tri người đọc nhiều thế hệ.
________________________________