1. 1
PSIKOLOGJIA
SHKOLLORE

2. 2
I SHKOLLA
Në kontektstin social problemi kryesor sot është akumulimi i
njohurive.Por cili është roli kryesor i shkollës sot.
1 Zhvillimi individual që mund ti përshtatet evolucionit
teknologjik
2 Të krijojë kushte të përshtatshme që individi të rritet me një
personalitet të fortë
3 Të zhvillojë tek individi kapacitete inteklektuale që ti
përshtaten kondicioneve ekonomike.
4 Të zhvillojë tek ai që të jetë pjesëmarrës aktiv
Kryesorja është që sot duhet të transformohen mardhëniet pedagogjike
që tu jepet atyre një format i ri.
Sot sistemi 8vjeçar i shkollimit elementar dhe ai 4vjeçar i shkollimi të
mesëm është bërë dominant
Sot gjithsesi po flitet për një sistem 9vjeçar. Kjo edhe për të vetmen
arsye se të rinjtë e sotëm janë shumë herë më të zhvilluar se të rinjtë e
para një kohe më parë.
Sot ka një herë në radhë të parë ndrysime fizike,por edhe sociale.
Gjithsesi ka një dallim mes atij fëmije deri në klasën e gjashtë dhe atij
të riu deri në klasën e nëntë
Dhe sot një pjesë e mirë e edukatorëve janë në një stad më të lartë.
Kemi në këtë rast tek fëmijët deri në klasën e gjashtë faza të
preadoleshencës apo adoleshencës së hershme.
2 Nga shkolla fillore tek shkolla e mesme.
Këtu sugjerohen tre linja principale
1 Të paraqesë një program në përputhje me sferën e gjerë të
diferencimit individual
2 Të promovojë vazhdimësinë e edukimit
3 Ta paraqesë më të lehtë përmbajtjen
Cilët janë kriteret për një kurikulum të shkollës së mesme
Një kurikulum i balancuar
Të provojë vazhdimësinë
Një plan kurikulumi fleksibël
Të provojë individualizimin

3. 3
A është në të vërtetë shkolla e mesme e ndryshme.Kjo për vetë faktin
se
1 Disa përpiqen të eleminojnë kushtet e lidhjes me shkollat e
tjera
2 Raportet për shkollën paraqesin dobësimin e nivelit të shkollës
8 vjeçare
3 Më shumë se gjysma e shkollave kanë një klasë
vetëpërfshirëse
4 Një numër shkollash kanë një organizim departamentizimi për
gradat shtatë dhe tetë
5 Vetëm pak shkolla ofrojnë zgjedhje eksplorimi
6 Disa madje bëjnë edhe kthime mbrapa
7 Vetëm pak instrukstionistë janë në pak shkolla
8 Thjesht shkollat kanë të njëjtën uniformë për periudhën pesë
ose gjashtë ditore dhe nuk kanë module të veçanta
9 krahasimi i programeve mes shkollave me njëra tjetrën është
pothuajse inegzistente.
10 Pak shkolla kanë studim të lirë dhe pak shkolla kanë seminare
11 Shumica kanë një vlerësim nga 5-10.
3 Të fokusuarit në natyrën e tyre
Kjo ka të bëjë me
1 Testin kritik në lidhje me stafin
2 Planizimit të komponentëve personalë të zhvillimit
3 Përfshirja edhe në familje e kësaj transhendente
Pjesë përbërëse është edhe
Të provuarit të vazhdimësisë të të mësuarit
Planizimi për një zonë të madhe kurikulare
Planizim për eksperimentim dhe evaluim
4 Një racionalizim edukimi për shkollën e mesme
A duhet shkolla e mesme.Po sepse kemi të bëjmë me nxënës që
kalojnë në tranzitim moshor.
Ja cilat janë disa karakteristika të preadoleshencës
1 Riorientimim i përgjithshëm i adultërisë

4. 4
2 Struktura e personalitetit të një fëmije është e prirur drejt një
maturie
3 Preadoleshenca karakterizohet nga një instahbilitet
4 Ata janë në mes të një sofistikimi dhe një fëmijërie
5 Tranzitimi në një shkollë të mesme
Kjo ka të bëjë me
- Ndryshimin e sistemimit të funksioneve
- Deri në klasën e gjashtë i vihet karakteristikë kryesore
disiplina.
- Por kjo nuk do të thotë për të mo sta vënë në qendër të
vëmendjes fëmijën
- Kryesorja është për ta përqëndruar të shumtën në një
Të përmendim disa elementë
Edukacionale
Organizimi i departamenteve
vertikale dhe organizimi i departamenteve horizontale
Dhe këtu synohet
Mësuesit për ti ditur njëri tjetrit të mirën
- Mësuesit po ashtu për ti marrë studentit të mirën
- Një vështrim konsullor me një skuadër mësuesish bazuar në
rregulla bazë
- Në këtë rast çdo skuadër mësuesish synon të jetë në grupe sa
më të vogla
- Tërë llojet e fleksibilitetit janë të mundshme
- Grupe më të shumta menxhuese
6 Shkollat e mesme.Trendet përgjatë adoptimit.
Shkolla e mesme është një shkollë tranzicioni in një mjedis të
ndryshëm organizacionale.Poshtë tregohen lista e avantazheve të një
shkolle të mesme
- Jep bashkimin në një status në një të vetëm më tepër se në një
shkollë elementare
- Paraqet një specializim të mëtejshëm
- Flet për një nivel të ri njohurish
- Fëmijët janë më të zhvilluar tani
- Ka mësues specialë dhe programe speciale.
- Provon oportunitetin për një ndryshim gradual.

5. 5
- Specializimet i bëjnë më të avancuara
- Lejon organizimet me faza vazhdimësie
- Hidhet një vështrim i shpejtë në fazat elementare.
- Ndihmon të rrëshqasë ngadalë përmes një rritje graduale.
- I vendos fëmijët në një të tërë nga ana sociologjike.
- Unifikimi fizik
- Eleminon mundësinë e disa nxënësve dhe fëmijëve për ti
vendosur në termat e kolegjit.
- Eleminon nevojën e programeve speciale.
- Redukton dublikimin e pajisjeve të shtrenjta.
- Porvon së bashku fleksibilitetin e së tashmes dhe së ardhmes.
7 Shkolla e mesme dhe novacione të tjera.
Arsimimi është i njohur për rezistencën e tij për të ndryshuar.
Megjithatë rol parësor këtu luajnë.
Maturimi i studentëve.
Organizimi
Planizimi i shkollës së mesme.
Dhe këtu përfshihen
Shqetësimi i secilit student.
Studentët të fillojnë të pranojnë
mundësinë e tyre për të lexuar.
3 Studentët të pranojnë mundësinë për të ndryshuar.
4 Të provojnë pjesëmarrjen në proçese vendimarrëse.
Përgatitja për formulimin e
situatave të të mësuarit.
Stabilizon kriteret e rritjes.
Mgjth në përgjithësi programi i shkollave të mesme po evolon.
E ardhmja e shkollës së mesme.
Këtu është më e rëndësishme të theksojmë.
Pse jo ku
E tashmja për shumë arsye është përgjigja më e mirë.
Dhe faktorët janë
Bazat e njëjta filozofike të edukimit
Reduktimi
Edukimi vokacional
Shërbimi i vështrimit

6. 6
Zhvillon personalitetin
Shtohen funksionet krahasuar me atë elementare.
Rrit edhe nivelin e shkollave të tjera të niveleve më të ulëta.
Rriten kërkimet studimore.
Kemi të bëjmë me kërkimin
sekular të viteve të mëpërparshme.
Tani janë më të pjekur.
Por edhe kemi një fillim të ri.
Gjithsesi është një shkallë më e lartë.
Nga vështrimi i nxënësit
Kemi rritje sistemi.
Rekomandimet janë të një shkalle
më të lartë.
Mësuesit e shkollave elementare
mund të mos tu kërkohet tu mësohen tërë subjektet.Ja çfarë duhet të
bëjë ai.
Ai duhet të jetë në gjendje të mësojë matematikën.
Duhet tu mësojë disa nocione të
Shkencës
Duhet të mësojë disa studime
sociale bazuar në kulturën e zonës.
Duhet të mësojë sentencat nga gjuha e artit.
Për rreth 30min duhet tu bëjë edukime fizike çdo ditë.
Në shumë raste u jepet edhe mundësia për të mësuar një gjuhë të huaj.
Disa njohuri në art edhe muzikë.
Prandaj shtrohet edhe nevoja për organizim
Gjithsesi duhet patur parasysh
progres dhe mobilitet.
Mësuesit bëjnë shkollën
Në shërbim dhe jo një produkt
Cilat janë karakteristikat e një shkolle të mesme.
Maturimi i fëmijës
Ndryshime fizike
Njohja e rritjes
Ja cilat janë 18 karakteristikat e një shkolle të mesme.
Progres i vazhdueshëm

7. 7
Përhapje multimateriale
Scedula fleksible
Eksperienca sociale
Eksperienca fizike dhe aktivitete intramurale.
Të mësuarit në skuadër
Planizuarit gradual
Eksplorimi i studimeve
Shërbim vështrimi
Studim i pavarur
Shtrirja dhe riparimi i njohurive bazë.
Eksperienca kreative
Faktor sigurimi
Evolim
Lidhjet komnitare
Shërbim studentor
Staf i vlefshëm
Po përmendim në këtë drejtimi disa faza të rritjes.
Adoleshenca e hershme
Kjo ka të bëjë me moshën 13-19vjeç. Thjesht njihej si më përpara si
shoqëri çiftesh ose shoqëri seksi.Fillon maturami që ka të bëjë me
shpenzim parash,etj. Adoleshentët e sotm kanë të bëjnë me mundësi
superficiale komunikimi.Por nuk po dalin jashtë të qenit
konformist.Por një tragjedi e sotme nqs mund ta quajmë është
pikërisht të mësuarit sa më pak.
Të mësuarit dhe maturimi në shkollën e mesme
Këtu kemi të bëjmë me
- Zhvillimin dhe organizimin e njohurive dhe koncepteve të
nevojshme për funksione të përditshme
- Të pranuarit të ndryshimeve në rritje fizike.
- Të mësuarit të roleve të reja sociale-seksuale.
- Zhvillimit të shoqërisë me çifte
- Të bërit një person i pavarur
- Të zhvilluarit të vlerave dhe koncepteve elementare morale
Trendi zhvëllimor në preadoleshencë dhe adoleshencën e hershme në
vetevolim
Të rëndësishme këtu janë

8. 8
- Qëllimi i studimit që ka të bëjë pikërisht me evolimin
- Metodën e studimit ku këtu përfshihen shkalla e personalitetit
të fëmijës.
- Analizza e të dhënave
Variacionet në rritje
Këtu përfshihen
- Përmasat e zhvillimi të rritjes
Mosha skeletale
Mosha mentore
Vemë re se vajzat janë më të
pjekura se djemtë
Ndikon këtu maturimi në brezat paraardhës
- E rëndësishme është preadoleshenca dhe adoleshenca
- Të rëndësishme janë problemet e variacioneve në pjekuri.
Së pari ka të bëjë me moshën kronologjike
Së dyti Tërë kjo është e rëndësishme për ato që i vëzhgojnë
Shkolla 8vjeçare.Pikpamja e psikologut
Nga pikpamja psikologjike kjo shkollë ka dy dikstione paradoksale
Së pari në përshkrim
Së dyti në përcaktimin elementare ose sekondare
Por tre janë faktet
Së pari mund të mos kemi përputhje krahasuar me atë klasike
Së dyti në kursin intelektual të rritjes mund të ndikojnë veprime
emocionale, por edhe synime sociale
Së treti të njohjes se cilat forca mund të shkaktojnë ndryshime apo
fragmentarizim.
Dhe të tëra këto kanë të bëjnë me kualitetet e personalitetit.
Dhe e tërë kjo është edhe paralelisht me disa shkallë të problemeve
pedagogjike
E para është një fokusim i shpejtë nga elementarja në sekondare
Së dyti mësuesit duhet të jenë kërkues.
Preadoleshenca në shkollën elementare
Termi preadoleshencë i referohet njëfarë tranzicioni të mirëpërcaktuar
E tërë kjo ka të bëjë me
Vendosje fleksible
Shërbim këshillues

9. 9
Presionet dhe adoleshenca
Këtu futen presionet sociale,por edhe me faktin e më të ricurve si edhe
kur shoqëria nuk është e mirë,apo në disa raste ndikojnë edhe
ngarkesat me detyrat e shtëpisë
Atëherë çfarë duhet të bëjmë
- Mësuesit dhe të mësuarit duhet të përmirësohen.
- Problemet e adoleshencës duhet të jenë në një vështrim
këshillimor
- Pressioni i kolegjit duhet të jetë i balancuar
- Lidershipi duhet të jetë i studiuar, kuptueshëm dhe praktik.
Ndryshimet sociale.Impakti në adoleshencë.
- Ndryshimet sociale dhe kohezioni familjar që përfshihen
1 Shtimi i grave të martuara në punë
2 Familje me numër të pakët anëtarësh.
3 Urbanizimi i familjes.
- Konseguencat e ndryshimit
- Dëshira për sofistikim
Shkaqet e konfliktit.
Vihet re rritje të konflikteve në adoleshencë.Dhe përmirësimet në këtë
drejtim janë të pakta.Shkak janë paratë dhe përdorimi i të mirave .Dhe
arsyeja është dënimi nga adoleshentët i sistemit të vlerave.
A po e përjashtojmë ne adoleshencën
Dhe këtu duhet të kemi parasysh dy pika
Së pari diçka nuk po shkon.
Së dyti adoleshenca e vërtetë është e dënuar
Preadoleshenca e keqkuptuar
Këtu përfshihen
Nevoja për kohë
Beteja për kohën
Beteja për veten
- Rritja në kapacitete konjitive
- Kodi moral dhe vlerat
- Pikpamja për veten
- Vështirësitë e moshës
- Cikli terminal.
Adoleshenca e hershme

10. 10
Mosha 11-14vjeç
Shëndeti personal
A Nevoja,pushimi,dieta
Ata kanë nevojë për pushime dhe burime të palimituara të energjisë
Djemtë kanë energji më të madhe fizike
Sëmundjet janë në mënyrë periodike
Rritja e menjëhershme mund të jetë e dëmshme.
Djemtë konsumojnë më shumë fruta se vajzat
Duhet të kemi njohuri për vlerat e ushqimeve që fëmijët marrin
në këtë moshë
E rëndësishme është që fëmijët të kujdesen për diçka në këtë moshë si
psh për macen eTyre,etj.
B Zhvillimi organik dhe fizik
Diferenca të mëdha ndërmjet individëve
Vajzat janë më të gjata dhe më të rënda se djemtë në këtë
moshë
Fëmijët me rritje të shpejtë mund të kenë vështirësi në mbajtjen
e veshjes.
C Aktivitete rikreacionale dhe promuovimi i shëndetit
Lojëra popullore si futboll,volejboll, hendboll,etj.
Aktivitete të reja individuale
Mosha e këtj grupi preferon rikrijime sociale
Parandalimi i disa sëmundjeve
Rritja shkon me shpejtësi në këtë rast kur aktivitetet fizike nuk
janë të shpeshta
Fëmijët e kësaj moshe kanë qejf për lojërat në grupe
Disa kërkojnë stimulimin për përmirësime
Ka edhe vështirësi.Kështu vajzat kërcejnë më shpejt se djemtë dhe
këta nganjëherë kundërshtojnë për të kërcyer
Të krijuarit të sensit të sigurisë
A Tërheqie,Konfidenca,Status
Fëmjët kërkojnë në familje gjithnjë që të ndihen të lumtur
Për të fituar statusin e të riturit ata i imitojnë
Por nganjëherë ata dëshirojnë edhe statusin e fëmijës kur vetë
familja e dëshiron këtë
Dhe fëmijët ekpserimentojnë me role të ndryshme

11. 11
Është tendencë e fëmijës për tu referuar privilegjeve të moshës
së tyre
Dëshira e tyre për pjesëmarrje në grup dhe klube
Shoqërimi përmes miqësisë së ngushtë
Fëmijët preadoleshentë janë kapriçiozë
Meshkujt në këtë moshë shpesh e humbin statusin e tyre
Fëmijët që rriten ngadalë veçanërisht djemtë shqetësohen për
statusin që po humbin
B Të bërit një person social
Me shpejtësi mësojnë kënaqësitë e lidhjeve sociale
Djemtë veçanëritsh janë të ndjeshëm ndaj presionit për tu përshtatur
sjelljes
Fëmijët me aftësi intelektuale nganjëherë rrijnë të izoluar
Grupi që formon ka kodet e tij sociale apo josociale
Të mbajturit të sensit të të krijuarit
A Të fituarit të sensit të përshtatshmërisë dhe kontrollit
Të ndjenjurit inferior mund të zhvillojë me shpejtësi ose
ngadalë maturino individuale
Këta fëmijë kënaqen me vetë përmirësimin
Të përshtaturit me lidhjet familiare nganjëherë duket e çuditshme për
ta
Fëmijët në shumë raste në këtë moshë kërkojnë ndihmë për
pjesëmarrje
Adoleshentët risin pjesëmarrjen e tyre në nivele komunitare,por
shpesh në këtë aspekt ngelen në nivele elementare
Ata përpiqen të zgjedhin një aktivitet konstruktiv
Tendenca e tyre është të mbajturit sa më shumë para
Djemtë dhe vajzat janë veçanërisht të kujdesshëm për të krijuar
personalitetin e tyre në standartin e tyre
Tentojnë për veprime mekanike
13dhe 14 vjeçarët përpiqen për të mësuar diçka
Gjithsesi gjithnjë bazohen tek eksperienca sensore
Nganjëherë ata nuk duan tia dijnë për aktivitetet e më të rriturve
Janë më shumë në gjendje të planizojnë se të realizojnë
Vemendja është në grupin e deçisionit
Shqetësohen në aktivitetet e momentit

12. 12
Fillojnë të kuptojnë aspektin material
Janë në mes të nevojshmërisë dhe luksit
Kanë një interes të veçantë lidhur me aktivitetet e të fituarit
para
Adoleshentët e hershëm vazhdojnë të jenë të lidhur me familjen
Fëmija rritet,por në mënyrë të limituar
B Zhvillimi sensitiv dhe seksi i kundërt
Tendenza në moshën e tyre është të preferojnë seksin e njëjtë për
shoqëri
Djemtë dhe vajzat në këtë moshë përplasen njëri me tjetrin
Vajzat kërkojnë të humbin statusin e tyre në këtë moshë
Interesat për seksin e kundërt nganjëherë vihen re në kundërshtim
Në këtë aspekt djemtë kanë një periodë më të shkurtër se
femrat
Vajzat shfaqen më sociale
Meshkujt e kësaj moshe e tregojnë aftësinë e tyre në trup
Shumë fëmijë të kësaj moshe thjesht duan shoqëri me seksin e
kundërt.Disa më të matur e shikojnë me indiferentizëm seksin e
kundërt
Fëmijët më pak të pjekur përdorin një fjalor më banal ndaj seksit të
kundërt
Puberteti shoqërohet me impulse seksuale
Në këtë moshë rritet dëshira për informazione rreth seksit
Disa adoleshentë bëjnë eksperimente për përshtatshmëri seksuale
Masturbami mund të bëhet një burim i personalitetit të të ardhmes
Interesat e të zhvilluarit dhe vlerësimi
A Vlerësimi intelektual dhe estetik
Lojë imagjinatash
Fëmijë të kësaj moshe kënaqen me manipulimin
Fëmijët zgjedhin një art që thyejnë thellë eksperiencën e mëparshme
moshore
Interesi i tyre është në eksperimen timin me ngjyra dhe media
Nqs u jepet liri thjesht më vonë gëzohen vetëm për kënaqësinë
e vetes së tyre
Gjatë kësaj periudhe fillojnë dhe marrin përgjegjësi në
planizim dhe vlerësimin e punës

13. 13
Në këtë moshë studiojnë dhe vlerësojnë artin në vlera
krahasuese
Ai lexon sa një i rritur,por nuk do të thotë se lexon si një i rritur
Gjithnjë për ndonjë veprim synojnë tu mungojë konfidenca
dhe rezultatet ti bëjnë publike
Kërkon më shumë të mësojë se ti lidhi ato zinxhir
Në fund të moshës lexojnë dhe mendojnë për një kohë të gjatë pa
pushim
Ndjenjat bëhen me përgjegjësi emozionale,por jo aq sa në
adoleshencë
Kanë gjithnjë gjetjen e një alternative të tretë
Kanë më shumë kapacitet intelektual se eksperiencë
B Zhvillimi i vlerave sociale dhe respekti për kulturën.
Pasi kalojnë përmes fazave negative këta fëmijë kërkojnë
shoqëri nga të rriturit
Vihet re një rritje e mundësisë dhe bashkëpunimit
Shumë fëmijë të kësaj moshe shfaqin një besim dhe bindje për një
kod moral
Shumë adoleshentë shpesh zhvillojnë kodet e pranimit
Organizimet jodemokratike janë të zakonshme në këtë moshë
Fëmijët vazhdojnë të shfaqin interes për një informacion faktual për
kulturën
Është një interes intensiv rreth aspektit shkencor
Fillojnë të kuptojnë kontributin e së kaluarës në të tashmen
Disa hobi transmetohen që nga mosha e hershme
Hobit solitare praktikohen në moderim
Zhvillimet e karakteristikave të preadoleshencës dhe implikimet e tyre
Rritja e trupit dhe implikimet
Ka në variacion të gjerë dhe mund të sjellë implikime në moshë të
ndryshme.Ndërkohë periudhës së tranzicionit nga fëmijëria në
adoleshencë kemi më shumë ndryshim fizik se fiziologjik
Rritja ka të bëjë me rritje hormonesh
ndryshime në gjendrat seksuale
ndryshime në tiroide dhe tëmth
ndryshime në thonj

14. 14
Vajzat janë më të gjata dhe më të rënda se djemtë.Te djemtë zëri
ndryshon.
Proporci onet e fytyrës ndryshojnë gjithashtu.Nryshime ka edhe në
flokë.
Shëndeti vazhdon të jetë i lirshëm nga sëmundjet.E rëndësishme këtu
është menaxhimi i trupit.Theksojmë se është periudha e shkaqeve
emozionale dhe fizike.
Implikimet janë lidhur me realizimin e një trupi të vetëm dhe rritjes së
shpejtë trupore Të kuptuarit të ndryshuarit si një e vetme kanë
vështirësi të ngjashme.Për vajzat një problem janë menstruacionet dhe
duhet të
dijnë të përballohen me to.Djemtë duhet të dijnë lidhur me veprimet
nokturnale. Lidhur me zhvillimet ato duhet të konsultohen me doktorin
dhe dentistin. Duhet të mësojnë nga dështimet.Të zhvilluarit mirë ka të
bëjë me ushtrimet dhe pushimet.Zhvillimi është një balancë mes
aktivitetit mental dhe fizik. Duhet të bëjnë banjë rregullisht.
Për shkollën theksojmë se mund të jepen dallime në peshë,vëzhgim
dhe të mësuarit.
Kjo ka të bëjë me krahasimin në nivel shkollor.Gjatë edukimit fizik
mund të kemi dhe diferencime individuale.Të provuarit gjithashtu të
mundësisë për interaksion.Të provuarit të instruksioneve në lidhje me
rritje.Në shkollë duhet të ketë egzaminime për sytë,veshët dhe
dhëmbët.Një infermiere duhet të jetë për ndihmë të shpejtë.
Instruksione ka edhe për shëndetin. Edukimi fizike ka të bëjë edhe me
ushtrime.E rëndësishme është se duhet të ketë edhe një politikë të
formuluar shkollore në këtë drejtim
Pyetje për mësuesit janë
Apresin ata një rritje thjesht biologjike apo edhe fizike
Aështë e domosdoshme për ta një këshillues shkollor në këtë aspekt
A preferojnë ato këshillime në grupe për këto probleme
A mundet ato ti minimizojnë situata të tilla jo normale
Si mund të veprojnë ato në klasë për të qenë fleksibël
A janë në gjendje ata të përballojnë probleme të tilla si diabeti,etj
A dijnë ata të veprojnë në raste emergjence
A bëjnë pushime në sporte competitive
Gjatë detyrave a bëjnë ushtrime të lira

15. 15
Lidhur me karakteristikat emozionale dhe sociale është për tu
theksuar
Ata nuk janë në gjendje të kontrollojnë emozionet e tyre.
Fillojnë edhe një vetëkriticizëm të fortë mes tyre.
Paraqesin në shum raste edhe ndjenja të forta positive.
Frunstracioni rritet.Ndjenjat për prindërit e tyre ndryshojnë.
Grupi për ta është shumë i rëndësishëm dhe vlerësojnë shumë
vlerësimet e shoqërisë.
Secili vazhdon në pozicion të njëjtë seksual.
Kanë tendencat e të paturit frikë,sidomos në rrugë jo të ndritshme.
Frika më shumë për ta është shqetësim.
Në fund të kësaj moshe shqetësohen me frikën e vdekjes.
Për vlerat dhe idealet personale theksojmë se koshienca bëhet më e
dukshme në këtë fazë.
Kjo rritje ka të bëjë me një varietet aktivitetesh më të gjerë.
Egziston tek ta një sërë zinxhirë frikash për mësuesin.
Lidhur me pavarësinë theksojmë se fillojnë ta humbin varësinë nga
prindërit.
Të bëhen më të pavarur dhe më autoritar.
Prindërit shpesh i keqkuptojnë.
Dëshirojnë tëmarrin pjesë gjithmonë dhe më shumë në mbrëmje.
Dëshirojnë të kenë vetëidentitet.
Tek ata fillon përgjegjësia dhe ndjeshmëria
Kërkojnë tu jepet një shanc nga shtëpia.
Fillojnë të pranojnë pikpamjet e të tjerëve
Fillojnë të marrin përgjegjësi për shtëpinë si të lajnë
makinën,pjatat,etj.
Tek ata fillon gjithashtu edhe një shpirt krahasimi dhe loje.
Dëshirojnë të luajnë në skuadër.
Vajzat tani humbin interesin për kukullat.
Disa fillojnë dhe shkruajnë ditare.
Loja përsëri vlerësohet,por tani jo më thjesht për të fituar

16. 16
Lidhur me rregullat e zhvillimit për fëmijën që duhet patur parasysh
në këtë aspekt kemi të bëjmë për problemet emozionale dhe sociale
lidhur me implikimet me
Të kuptuarit për ta është një periodë estreme.
Të kuptuarit e miqësisë është pikërisht e panevojshme për djemtë e
këqinj.
Përdorin më shumë vetëgjykimin se vetëkriticizmin.
Ndjenjat e reja janë pjesë e proçesit të rritjes.
E kuptojnë se janë mes të rriturit dhe fëmijës.
Mësojnë të realizojnë se asgjë nuk është perfekte.
Mësojnë si funksionojnë gjërat me seksin e kundërt.
Mësojnë të kuptojnë se ka shkaqe shkencore.
Mësojnë të kuptojnë se çdo njeri shqetësohet dhe frika është naturale.
Fillojnë të kuptojnë se ku mund të këshillohen.
Kuptojnë se edhe shqetësimi është i nevojshëm.
E kuptojnë se vetë egzaminimi është i rëndësishëm.
Kuptojnë se jo çdo gjë është e vërtetë ose e gabuar.
Kuptojnë presionin e prindërve, shoqërisë,gangsterëve,etj.
Zhvillohet tek ata një respekt për veten.
Prindërit duhet tu lenë mudësinë atyre për pavarësi.
Konformi zmi duhet të bëhet më konfident.
Duhet ti ndihmojmë ata që të jenë më të sjellshëm.
Duhet të kuptojmë si shkojnë përgjegjësitë dhe privilegjet.
Duhet të kuptojmë se ai dëshiron të jetë më shumë vetëm se në grup.
Duhet tu tregojmë përgjegjësitë për vete në grup.
Ti mësojnë si jetohet me të tjerët.
Të pranojnë përgjegjësitë.
Pranimi i punës është pjesë e rritjes.
Ti inkurajojmë të marrin pjesë në disa lojëra.
Ti inkurajojmë të vlerësojnë njëri tjetrin në këto lojëra
.Ti inkurajojmë të marrin pjesë në aktivitetet në grup.
Të jenë pjesëmarrës vigorozë,por edhe spektatorë.
Ti mësojmë se në skuadër të gjithë duhet të kontribuojmë.
Ti mësojmë për kriticizëm në lojë.

17. 17
Ti mësojmë për të zhvilluar kualitetet e lidershipit.
Ti mësojmë se ka shumë aktivitete për tu kënaqur përmes jetës.
Kryesore është inkurajimi i pjesëmarrjes në familje.
Lidhur me shkollën duhet të theksojmë se pët vlerat,moralin dhe se
çfarë është rëndësishme.
Ti ndihmojnë fëmijët për të gjetur aktivitetet.
Të provojnë eksperinca dramatike për tu dhënë tension.
Ti inkurajojnë të rinjtë për të qenë kritikë në punën e tyre.
Ti mësojmë ti pranojnë të tjerët si ata janë.
Ti mësojmë për sjelljet në grup.
Kriticizmi mund të jetë konstruktiv.
Ndëshkimi është i nevojshëm,por duhet të jetë i qetë.
Zhvillimi dhe kuptimi i seksit të kundërt.
Të diskutojnë për shqetësimin dhe frikën në klasë.
Të shpjegojnë si të rriturit duhet të ndihmojnë në grup.
Të gjejnë rrugët për të zgjidhur tensionet.
Të tregojnë si të pranojnë mosmarrëveshjet.
Ti lemë fëmijët në zhvilim për të vendosur vetë rregulla në klasë.
Të ndikojmë për respektet për rregullat,ligjet.
Të diskutojmë për probleme si martesa divorci,seksi,luftërat.
Të zhvillojnë sensin e përgjegjësisë,respektit dhe politesës.
Të kuptojnë se ajo çfarë është normale në këtë moshë është të qenit i
pavarur.
Të analizojnë sjelljen në grup.
Të provojnë në rolin e të luajturit të aktiviteteve.
Të provojnë planizimin në grup.
Të provojnë punën tek studentët të pavarur.
Të paraqesin një kënd për pavarësinë.
Të provojnë mundësinë për të diskutuar për ndjenjat.
Të provojnë situata në të punuarit në grup.
Të Japin mundësi një studenti për të zgjidhur nga shumë aktivitete në
një.
Të provojnë për një aktivitet miks vajza dhe djem.
Pjesëmarrja në aktivitete në skuadër për të mësuar kurrikulare dhe jo
kurrikulare.

18. 18
Disa pyetje në këtë drejtim për mësuesit janë
A i kuptojnë ata nevojat dhe ndjenjat e këtij grupi.
A mund të provojnë ata si mund të zhvillohen role ku mund të
zbulohet violenca.
A mund të provojnë dhe lejojnë ata për situazione shumë të mira të të
mësuarit.
A mund të japin ata prova të situatës së vetëshprehjes
Si mund të demonstrojnë vlera të vetanalizës
Si mund të japin shance të rolit në grup
Si mund ti lenë të rinjtë të planizonjë aktivitetet e tyre
Si mund të bashkëpunojë individualizmi me dështimin
Si mund ta lemë fëmijën të veprojë
Si mund të diskutojnë për probleme sociale personale
Si mund të bëjmë një lojë frike në sjelljen e një të riu
Si mund të studiojmë mundësinë e kënaqësisë
Vërtet dëgjoj për çështje jo verbale
A planizohe për çdo individ
Si mund të japim një shembull pozitiv të një qytetari të mirë
Si mund të japim eksperienca të shembullit të njërit nga tjetrit
Si mund të kërkojmë një fëmijë të fortë
A jam unë i qetë
Si mund të kem një planizim individual për studentët
Si mund të kem një planizim për nevojat individuale të studentëve
Si mund tu jap shanc për pavarësi dhe vetëqeverisje
Si mund të shfaqen beneficet e të vepruarit në grup
A respektoj unë secilin student
A i respektoj unë fëmijët të realizojnë përgjegjësitë e tyre
A i le ata për studim të pavarur
A planizoj diçka për të realizoj për inter arsione sociale
A i ndihmoj për të bashkëpunuar
A i ndihmoj për të realizuar më shumë se për të paguar dhe lutur
A i përfshij në squadra në grupe
A i udhëzoj për një lojë të qetë
A i udhëzoj për të vazhduar të punojnë në atë çfarë u intereson.
A diskutoj në rrugën e të shpenzuarit
Karakteristikat e rritjes mentale

19. 19
Krahas përmasave trupore kemi dhe zhvillime intelektuale.
Ata mësojnë tani të bëjnë krahasime ndryshime dhe njohje.
Janë të aftë për të gjykuar me drejtësi.
Mund të përqëndrojnë veprimet.
Kanë mundësi për një arsye hipotetike.
Zhvillimi i koncepteve të volumeve.
Disa janë thjesht në të kënaqurit në të mësuar.
Truri është i kompletuar.
Kartat,diagramat,hartat janë kuptimi i këtij komunikimi.
Tentojnë drejt të zgjidhurit të problemit.
Të lexuarit i ndihmon.Interesat janë të lidhura me rritjen fizike.
Është një varietet i gjerë i interesave intelektuale.
Të lexuarit dhe koleksionit i përkasin fëmijërisë së lartë.
Është periudha e ditëve ëndërrimtare.
Vajzat bëhen më preokupuese
Të rëndësishme janë mundësitë kreative dhe preokupuese.
Këtu theksojmë kreativitetin individual.
Karakteristike janë të shkruarit,të pikturuarit,ditaret dhe poezitë.
Për implikimet kemi të bëjmë me
Të marrë pjesë në aktivitete në rritje zinxhir intelektual.
Kjo pesëmarrje duhet të ketë të bëjë me mundësitë e tij mentale
.Ti mësojmë të marrin vendime.
Të përfshihen në aktivitete dhe ti zgjidhin ato.
Ti zgjidhin vetë problemet.
Të kuptojnë të tjerët me diferenca individuale.
Të realizojnë në një eksperiencë të limituar.
Jashtë dmth komunikim.
Pjesëmarrja në shumë aktivitete për të rritur vëmendjen.
Të zgjedhurit vetë të librave..
Të njohë se jo çdokush kërkon të njëjtën eksperiencë
.Dita e ëndrrave në shumë aktivitete të përfshira.
Më të mirën për të shprehur veten.
Të njohë këto forma të shprehjes.

20. 20
Lidhur me shkollën
Të provojë oportunitetet dhe kritikën.
Të vihet në situata hipotetike dhe okazionale.
Të provojë eksperienca në shkencë dhe studime sociale.
Të provohet në tërë zhvillimet intelektuale
.Të provojë aktivitetet formale dhe informale.
Të provojë eksperiencat me anë të një programi të instrukturuar.
Të japë oportunitetet për një sërë varietetesh eksperiencash kurikulare.
Të japë prova se si studentët të bëjnë një kartë,hartë, diagramma.
Ti japë edhe detyra shtëpie.
Ti mbajë me një numër adekuatë librasi.
Ti japi ushtrime për të zgjidhur probleme të karakterit emocional.
Të provojnë të lexuarit të instruksioneve individuale.
Të japë mundësi për të lexuarit individual.
Të japë mundësi për të mësuarit tërheqës dhe domethënës.
Të tregojnë eksperienca në veshje,ushqyerit,etj.
Të japin eksperienca në të shkruarit dhe pikturuar apo produkte
dramatike.
Të provojnë eksperienca për një sërë varietetesh për tërë
transhendencën.
Për pyetjet për mësuesit
A duhet të provoj një sërë varietetesh të të mësuarit.
A duhet të provojnë për të zhvilluar fuqi të reja arsyesh.
A duhet të ketë një planizim për studentët
A duhet të provojë për të zgjidhur situatat në rrugë institucionale
A duhet të ushtrojë një sërë aktitvitetesh të të mësuarit në grup
A duhet tu japë tërë të rinjve për tu rritur në arsye
A duhet të ketë një program shkencor të instrukturuar
A duhet të kuptoj unë se eksperiencat janë të limituara
A duhet të krahasoj oportunitetet
A duhet të provoj instruksionet në të përdorurit të hartës,kartës,etj.
A duhet të paraqes aktivitete për mundësi përfshirje.
A duhet të lejoj për zgjedhje.
A duhet të duken minore problemet emocionale.
A duhet ti ndihmoj ata për tu dukur simpatik

21. 21
A duhet të zhvilloj individualisht të lexuarit
A duhet të inkurajoj hobet dhe klubet
A duhet të pranoj funksionet e ditës së ëndrrave si transhendencë
A duhet të lejoj zhvillim sfilate mode
A duhet të pranoj në interesa individuale dhe mundësish
A duhet të inkurajoj ditaret dhe poezitë.
Intelekti i adoleshentit.
Këtu është e rëndësishme për tu theksuar fazat e zhvillimit intelektual
të adoleshentit
Shkolla e mesme.
Filozofia
Këtu duhet një
1 një shkollë e mesme e mirë për një kalim gradual nga një klasë
gjithëpërfshirëse në një kaim gradual të nivelit të lartë të
departamentizimit të shkollës
2 Ky provision duhet vënë re te vetë programet e përfshira
3 Shkolla e mesme duhet të jetë shumë unike dhe fleksible
4 Shkolla e mesme duhet të ketë një mjedis ku tek i i fëmija duhet të
promovohet suksesi.
2 Programi
Ky program është në bazë të rrathëve bashkëqëndrorë ku kanë një
rreze ose më saktë tërë njohuritë,por ata rriten me ritjen e largësisë
3 Organizimi dhe stafi
Në organizim dhe staf duhen përfshirë tërë njohuritë e përgjithshme.
- Vëzhgimi i përgjithshëm.
1 Kordinimi i ngushtë
2 Mardhënie të ngrohta
3 Fleksibiliteti për inovacion
4 Koncept i ri evaluimi dhe projektimi
5 Programim individual
Vështrim për edukimin në shkollën e mesme
1Programet e studimit
- Subjekti kryesor është i riu,por jo i egzaminuar në detaj.
- Sipas rrathëve bashkëqëndrorë rritet edhe kompleksiteti i fjalëve
-Fazat kurrikulare ndryshojnë
-Qëllimi është për të zhvilluar tek adolescenti synimet e tij

22. 22
2 Organizimi kurrikular ku thelbin e përmendëm më lart
3 Instruksionet
4 Nivelet dhe vlerësimet e studimit
5 Detyrat e shtëpisë
6 Puna individuale me nxënësit
7Eksplorimi
8 Nxënës
- Vëzhgimi
- Rregullat dhe standartet përt të kontaktuar me nxënësit
Këtu është për tu vlerësuar bashkëpunimi i stimuluar
Aktivitetet studentore
Pjesëmarrja e nxënësve në
qeverisje.
Grupet e shërbimit
Atletica
Evaluimi
Vlerësimi
Më poshtë po hedhim një vështrim të përgjithshëm me pika
1 Subjekti individual është nxënësi
2 Duhet patur parasysh evaluimet kulturore
3 Vetë të rinjtë janë në ndryshim
4 Ti jepet mundësia çdo njërit për të mësuar
5 Kontribuimi individual
6 Ky nxënës dhe në njohuri duhet të provojë tranzicionin
7 Më tepër pavarësi nga kontrolli i të rriturve
8Shkallët e të studiuarit janë përmes një programmi të planizuar
9Detyrat e shtëpisë janë për të vlerësuar përgjegjësitë e nxënësit në
shtëpi
10 Sa më shumë të projektuara vlerësimet individuale
11Zhvillime të instruktuara për programe individuale
12Programe speciale
13Vlerësime selektive dhe me diversitet
14Programe specifike zhvillimi
15Karakteristika filosofie dhe operimi
16 Secili student duhet të ketë respekt për mësuesin
17Për të stabilizuar politikat

23. 23
18Akumulimi adekuat është esenziale
19Si nxënës dhe mësues duhet të kenë një kod veshje dhe etike
20Aktivitetet studentore duhet të jenë të planizuar me kujdes
21Aktivitetet duhet të mbështeten edhe nga një suport financiar
22Duhet të ndihmohen ata që janë me një standart jouniform
23Këshilli studentor duhet të përkrahë këto aktivitete
24Klubet dhe shërbimet e tjera duhet të jenë në termat e shërbimit
25Tërë aktivtetet sportive interesante për nxënësit duhet të përfshihen
në program
26Të tërë duhet të dijmë qëllimin e shkollës që është i definuar
27Programi duhet të përfshijë tërë nxënësit
Shkolla në mes
Tërë subjektet në një nivel më të ulët shkollor janë një subjekt tranzitiv
për më lart dhe të gjithë nivelet kanë një synim.Ti bëjnë nxënësit të
aftë për jetën.Synimi është për instruksion individual
Të gjitha të përfshirë në shkollën e mesme
1Planizimi për shkollën e mesme
2Programi bazë i studimeve të përgjithshme
3Program për eksplorim studentor
4Studim i pavarur
5Ndihma e mësuesit
6Shedulat
7Evaluimi
Gjithsesi thelbi është se ka ardhur koha që shkolla ti përshtatet
kërkesave të ekonomisë së tregut
Duhet në këtë drejtim të krijohet edhe një qendër e të mësuarit
Pse jo edhe të krijohet një qytet shkollë me tërë asortimentet tip qytet
nxënësish
Disa këshilla për shkollën e mesme
1Vendos këshillimin në ato veprime ku është e nevojshme
2Krijo një mjedis sa më të përshtatshëm
3Mos ler një problem pa e zgjidhur
4Ji realist
5Zona speciale
6Krijo në bazë të përmasave
7Lëri studentëve një hapësirë

24. 24
8Konsideroje privatësinë
9Inkurajo pavarësinë
10Mos u mbyll në mbyllje
11Quaje qendrën e të mësuarit një legjitimitet
12 Lër një hapësirë për tritare
13Projekto edhe kamp
14Planizo edhe një asamble
15Krijo një teatër variabël
16Jepu vizitorëve një vështrim
17Bëji gjërat sa më ekonomike dhe të vlefshme
18Mos harro gjithmonë furnizimin
19Planizo edhe në bazë të aspektit seksual
20Kushte tingujsh
21Apliko teknologjinë instruksionale
22Krijo bashkëpunim me stafin
Pas shkollës së mesme vjen pikërisht graduimi
Ja cilat janë karakteristikat e një shkolle të mirë
- Reflekton dhe realizon të drejtat e çdo fëmije në komunitetin
përreth
- I shikon dhe kupton fëmijët në një kontekst më të gjerë
- Është i orientuar me fëmijën në qendër
- Është endjeshme ndaj problemeve të përkatësisë gjinore
- Siguron arritje cilësore të të nxënit të nxënësve
- Siguron arsimim bazuar në realitetin e jetës së fëmijëve
- Është fleksibël dhe i përgjigjet diversitetit
- Vepron për të siguruar pëfshirje, respekt dhe barazi
- Kujdeset për shëndetin mendor dhe fizik të fëmijëve
- Ngre kapacitetin dhe moralin e fëmijëve
- Kujdeset për angazhimin e familjes
- Kërkon mbështetjen e komunitetit
Si mund të bëhet kjo në bashkëpunim me nxënësit dhe prindërit
- Vlerësimi fillon me shënimin e tij në tabelë
- Paraqitja me fotografi e veprimtarive të nxënësve
- Krijimi i fletores së shënimeve
- Krijimi i një bibloteke të vogël në klasë

25. 25
Mgjth arsimi shqiptar ka pikat e forta dhe të dobta,mundësitë dhe atë
që duhet të bëjë
Parësore për një shkollë duhet të jetë
1 efektiviteti
2 mësimdhënia shkollore në praktikë
3 të konceptuarit të shkollës
4 të organizuarit të shkollës
Parësore në këtë drejtim janë edhe detyrat e shtëpisë
Dis mendojnë se ajo nuk është e leverdishme se bëhet nga prindërit
dhe do shumë kohë,por të tjerët mendojnë se vlen pasi nxit
kreativitetin.
Gjithsesi në klasë mund të aplikohet edhe një test inteligjernce me 4
pika
Inteligjencë gjuhësore
Inteligjencë-logjiko-matematike
Inteligjencë hapësinore
Inteligjencë trupore-kintetike
Inteligjencë muzikore
Inteligjencë me persona të tjerë
Inteligjencë e vetvetes

26. 26
II SHKOLLA,FAMILJA, EDUKIMI
Bazat e edukimit të karakterit
Karakteri është një ndër elementët e kulturës që përfaqëson tërësinë e
veçorive më kryesore psikike,që shfaqen në veprimtarinë dhe në
sjelljen e njeriut në shoqëri dhe që e shquajnë personalitetin e tij
Ai i nënshtrohet një ndikimi social dhe tërë këto i nënshtrohen
mendimeve dhe ndjenjave dhe vetë sjellja jonë ndikohet nga
prania e njerëzve aktualë
prania e imagjimuar e njerëzve
prania e nënkuptuar e njerëzve
Ne ndikohemi nga të tjerët tërtjorazi si përmes librave,gazetave,etj.
Por ne ndihemi edhe të obliguar për të njohur dhe zbatuar
rite,zakone,vendime,ligje të cilat veprojnë në nivele të ndryshme
nivel individi
nivel familje
nivel grupi
nivel komuniteti ku jeton
nivel bashkësie administrative
nivel bashkësie sociale dhe fetare
nivel rajonal
nivel shtetëror,kombëtar dhe global
Ne jemi të gjithë të ndryshëm
Ne jemi të gjithë të barabartë
Ne jemi të brishtë.Por brishtësia jonë nuk duhet të na bëjë indiferentë
Pasi dhe në atë kohë kur nuk ishim të zhvilluar gjuanim kafshë më të
mëdhenj se ne.
Njeriu si qenie biologjike dhe shoqërore dallohet për disa veçanti si
aftësia për të realizuar raporte të vetëdijshme me mjedisin
aftësia për të zgjedhur nëpërmjet alternativave të ndryshëm
akumulimi dhe transmetimi i sjelljes
prirja për jetë sociale
lidhje familiare të forta dhe të qëndrueshme
aftësia për të tejkaluar aspekte të pastra biologjike përmes
veprimtarive të lira artistike

27. 27
Por për të qartësuar më mirë kuptimin e karakterit duhet ti përgjigjemi
më mirë pyetjeve dhe të sqarojmë disa çështje
1 Cilët janë cilësitë themelore të një karakteri të mirë
A është altruizmi rruga më e dobishme për shoqërinë njerëzore
Kur mendoni për jetëgjatësi çfarë ju thotë ndjenja juaj për përjetësi
Për të përcaktuar karakterin e një
personi do i rreferoheshit pamjes së jashtme,arsimit,karierës apo postit
që mban
- Çfarë duhet bërë që ndërgjegja njerëzore të përsoset
- Cili do të ishte standarti i vlerës së karakterit tonë
- Cili person do të cilësohej njeri i mirë
2 Cili është roli i harmonisë mendje-trup në formimin e karakterit
- Cila është rruga për të larguar egoizimin
3 Cili është roli i dashurisë në karakter
- Cila është rruga e përsosjes së individit,përmes
njohurive,fuqisë,parave apo dashurisë për të tjerët
4 Cili është mjedisi i mirë për zhvillimin e një karakteri të mirë
- Çfarë duhet të kërkojnë njerëzit nga njëri tjetri për të siguruar
lidhje nga të tjerët
- Si mund të zgjidhen raportet njerëzore me mjedisin,jetën dhe
ideologjinë.
5 Çfarë është liria dhe si lidhet ajo me përgjegjësinë
- Si mund të reaizohet një liri që të përhap mirësi për individin
dhe shoqërinë
- Cili duhet të jetë raporti mes lirisë së individit dhe lirive që nuk
marrin në konsideratë kombin,shoqërinë dhe familjen
- Si mund të arrihet një liri më e plotë për individin,kombin dhe
gjithë botën
- Cili duhet të jetë raporti mes lirive të individit dhe pjesëtarëve
të familjes
- A ka liri pa kushte
- Si duhet kuptuar liria dhe rregulli në raportin prind-fëmijë dhe
burrë-grua
U shpresua se shkenca,teknologjia,edukimi dhe economia do sillnin
lumturi dhe kënaqësi.Në fakt nuk qe ashtu.

28. 28
Konflikti mes brezave po shtohet.Kemi përçarje sociale mbi bazë
raciale dhe gjinore.Fëmijët me probleme janë si në familjet e edukuara
dhe në familjet e varfra nga ana kulturore
Përqindja e krimeve te adoleshentët po rritet
Gjithashtu tek ata po rritet edhe përqindja
- përdoruesve të drogës
- theksimi i ndarjeve mbi baza etnike
- pakësohet respekti mbi autoritetet
- priren të gënjejnë dhe kopjojnë
Vihet re se të rinjtë kanë prirje të qëndrojnë sa më larg rregullave
Çrregullimet e mëdha tregojnë se në këtë mijëvjeçar të ri njerëzimi
është mes shpresës së madhe dhe dëshpërimit të madh
Dhe tërë këto vihen në rrafsh ekonomik , teknologjik,social dhe politik
ku edhe është e lidhur bota.
Në përhapjen e shfaqieve të këqiave shoqërore kanë ndikim edhe
media dhe industria zbavitëse.Nën ndikimin e tyre traditat po
konsiderohen arkaike
A duhet vënë në këto vlera tradizionale nga familja,shkolla dhe
shoqëria.
Këto duhen marrë në konsideratë,por në varësi të ndryshimeve të
zakoneve veri-jug dhe linde-perëndim.
Në epokën që po kalojmë progresi personal është më i rëndësishëm.A
është e rëndësishme kjo.
Ndër cilësitë e karakterit që admirohej nga gjithë bota vlerësojmë
ndershmërinë,
kurajon,respektimin e gjuhëve,racave,etj.
Ndërkohë qëllimet kryesore janë
- dëshira për të arritur maturi
- dëshira për tu përfshrë në mardhënie familiare dhe shoqërore
- dëshira për të kontribuar në shoqëri
Kërkesat për edukim moral dhe etik
Edukimi moral dhe etik për shoqërinë tonë është shumë e
çmueshme.Shpresa më e madhe e një kombi është edukimi i rinisë
- Shkatërrimi i familjes.Pasojat sociale
Rinia po priret gjithnjë e më shumë drejt drogës dhe seksit të lirë.
Kriminelët kanë një gjë që i bashkon me prejardhjen e tyre.

29. 29
Nuk kanë jetuar në mënyrë të qëndrueshme në familje.Dhe aspekti
negativ sot është rënia e forcës së familjes.
Nqs i rendisism faktorët që ndikonin më parë tek individi dhe ato që
ndikojnë sot kemi këtë tablo
1 Familja Bashkëmoshatarët
2 Shkolla Tv
3 Feja Familja
4 Bashkëmoshatarët Shkolla
5 Tv Feja
Sot po aplikohet të mësuarit pa drejtues
Ky edukim ka këto karakteristika
Vetëzbulimi
Në këtë rast studentët janë të
vetmit që bëjnë zgjedhjen e tyre
Udhëzuesi reduktohet në lehtësues
Gjithsesi edukimi pa drejtues ka këto karakteristika
- Vendos ndjenjat dhe proçesin mbi dijet dhe kënaqësit
- Promovon standarte të vetëvendosura
- I konsideron mësuesit lehtësues të
zgjidhjeve personale të studentëve
- Kundërshton autoritetin e mësimit
moral tradicional
- E zbeh rolin e prindërve në edukim
Kur u vu metoda e edukimit pa drejtues në 1960 shumë mësues ishin
entuziastë për disa arsye
vlerësonin metodën interktive që presupozonte
kjo metodë mbështetej shumë nga psikologët
futjan e kësaj metode përkonte
me ndryshime të thella në SHBA dhe shoqërohej me humbjen e
shumë vlerave tradizionale
futja e kësaj metode kultivonte virtytin e tolerancës.
Por edukimi pa drejtues ka edhe kufizime që janë.
Këta individë nuk njohin standartet e së drejtës dhe së gabuarës.
Edukimi pa drejtues inkurajon mediokritetin dhe mungesën e
angazhimit

30. 30
Edukimi pa drejtues nuk mund të realizojë kultivimin e një karakteri të
mirë se nuk merr parasysh vlerat.
Trajnimi vetëvlerësues
Është një version i edukimit pa drejtues. Vetëvlerësimi një rrugë që
përmirëson aspketet morale dhe sociale te njerëzit. Mgjth rezultoi se
kjo metodë nuk ishte tërësisht e përshtatshme për fëmijët në shkollë.
Afirmimi moral i arsyeshëm
Kjo ka të bëjë me arsyetimin moral të fëmijës.Rëndësia qëndron se
përmes kësaj metode njihet hierarkia e vlerave dhe motivacioneve
morale
Por kjo metodë ka edhe kufizime pas shumë nga shembujt nuk ngjasin
në jetën studentore.Dhe ushtrimet e këtij lloji të japin përshtypjen se
moraliteti është i komplikuar.Në shumë raste njerëzit e dijnë se çfarë
është e drejtë,por u mungon kurajoja për ta bërë.
Ngritja e edukimit të karakterit
Qëndrimi neglizhues i shkollave publike ndaj edukimit moral është
shoqëruar me kritika të forta ndaj këtyre shkollave dhe largim të
vazhdueshëm të fëmijëve prej tyre.
Por përse edukimi moral dhe etik është neglizhuar kohët e fundit
Ideja e dominancës kulturore
Natyra pluraliste në rritje e shoqërisë
Konfuzionin që kishte se
nëpërmjet edukimit të moralit dhe etik përcillej indirekt edhe besimi
fetar
Vlerat universale
Këtu futen ndershmëria,nderimi,respekti,kurajoja
Cilët janë kriteret që e përcaktojnë një vlerë universale
Vera duhet ti sjellë përfitme
objektive individit dhe shoqërisë për një kohë të gjatë kohe
Vlera duhet të ketë vlefshmëri universale
Një vlerë universale i tejkalon kulturat
Një vlerë universale është e detyrueshme për ndërgjegjen
Kënaqësitë e brendshme ose shpirtërore janë sigurimi i
njohurive,mirësia,dashuria e vërtetë dhe virtyti.
Kënaqësitë e jashtme ose fizike janë pasuria,shëndeti,rehatia edhe
suksesi.Ato duhet të jenë në armoni njëri me tjetrin

31. 31
Edukimi i karakterit i realizuar përmes edukimit moral dhe etik si edhe
edukimi konvencional i realizuar përmes formimit
akaademik,artistik,teknik dhe fizik janë të lidhur ngushtë me njëri-
tjetrin.
Familja si shkollë e dashurisë
Familja është djepi i karakterit dhe model universal.
Në familje përfshihen katër sfera të dashurisë
dashuria e fëmijës
dashuria e vëllait dhe motrës
dashuria bashkëshortore
dashuria e prindërve
Sfera e dashurisë së fëmijës përfshin
rritja morale në sferën e dashurisë së fëmijës si toni i zërit,e qeshura.
Nga përgjigja në përgjegjësi
Zhvillim moral i vonuar dhe kjo ndodh tek fëmijët e braktisur
Sfera e dashurisë së fëmijës në jetën e mëvonshme
Sfera e dashurisë së fëmijës në
shoqëri. Këtu janë marrdhëniet shoqërore gjatë tërë jetës
Sfera e dashurisë vëlla e motër përfshin
Rritja e dashurisë përqëndruar tek të tjerët
Është një përgatitje për jetën
Një urë drejt miqësisë
Sfera e dashurisë bashkëshortore
Këtu përshihen
Rritja e dashurisë së pakushtëzuar
Sfidat e dashurisë martesore që përfshinin
Faza e parë e martesës magjepsja
Faza e dytë konflikti
ku dalin në pah të metat
faza e tretë riangazhimi edhe bashkëpunimi
faza e katërt krijueshmëria edhe shërbimi
Sfera e dashurisë prindërore përfshin
një jetë të përqëndruar tek të tjerët
sfidat gjatë rritjes së fëmijës
dashuria e gjyshërve
zemra prindërore në shoqëri

32. 32
Mgjth martesa është në pikpyetje.Shumë njerëz janë të zhgënjyer.Dhe
martesa në grindje dhe më pas divorci lenë pasojat tek fëmijët.
Duhet të theksojmë që për këto arsye të rinjtë duhet të përgatiten për
martesë
Cilësitë personale për martesë janë
dinjiteti
zhvillimi personal si psh respekti për veten
abstenimi seksual pas martesës dhe mundësisht jo në moshë të
hershme pasi sjell pasoja.
Aftësitë për një martesë të qëndrueshme janë
Përkushtimi
Besnikëria
Qëndrimet e duhura për mardhënie afatgjata
Të pranosh gabimet
Të japësh vazhdimisht
Të fokusohesh në një qëllim më të lartë
Të identifikuarit të sjelljeve shkatërruese në martesë
Ja një anketim që mund të aplikohet në këtë rast.
A je i lumtur
A ke ideale në jetë
A ka jeta një kuptim
A ke frikë nga vdekja
A beson në dashurinë e vërtetë
Çfarë e bën një martesë të sukseshme
1 Gjendja e mirë ekonomike
2 Paraqitja e jashtme
3 Eksperienca të shumta seksuale
4 Besnikëria
5 periudha e njohjes paramartesore
6 Vlerat morale
7 Mendimet dhe idealet e njëjta
8 Besimi tek zoti
- A ka lidhje mes familjes dhe shoqërisë
- Të ndihmuarit të tjerët është një marrëzi
Sfidat me të cila përballet rinia
Etika e dashurisë seksuale.

33. 33
Seksualiteti i paraqet një sfidë unike karakterit të kulturës.Dhe kjo
sepse është forca që lidhet me impulsin e dashurisë,
krijimin e jetës,trashëgiminë e geneve dhe të linjës së gjakut.Ndërkohë
revolucioni seksual që shpërtheu në vitet 50 u premtoi njerëzve më
shumë dasiuri,lumturi dhe liri. Por me thyerjen e monogomisë erdhën
si rezultat jo vetëm sëmundje seksualisht të transmetueshme SST dhe
shtatzani të padëshirueshme,por edhe pasoja të brendshme të lëndimit
të ndjenjave,thyerje zemrash,zhgënjime dhe divorce.Kjo sepse ky
revolucion i vinte rëndësi seksit dhe jo dashurisë së zemrës.Sipas
etikës së sotme një marrdhënie përderisa ka
intimitet,përkujdesje,ndjeshmëri emozionale dhe pak përgjegjësi,për
këtë arsye mardhëniet seksuale janë të justifikueshme.Kinsei ishte i
pari që nxiti këtë revolucion
pasi duke mbajtur një qëndrim asnjanës ndaj moralit bëri që
njerëzit të mendonin për seksin jashtë normave etike.
Por ai keqinterpretoi sjelljet e amerikanëve.
Ndërkohë etika e shëndoshë seksuale është një përgjigje seksuale në
kohën e duhur,ndaj personit të duhur dhe në kushtet e duhura.
Ndërkohë mardhëniet seksuale në martesë për bashkëshortët kanë këto
funksione
Forcojnë afrimitetin mes burrit dhe gruas
Janë një mënyrë e veçantë për të shprehur dashuri
Përforcojnë eksluzivitetin e lidhjes
Lidhja seksuale ripohon rolin
qëndror të bashkshortit në jetën e çiftit
Shkakton ndjenjë emocionale që sjell lumturi
Kurse partnerët në një lidhje seksuale jashtë martese pas eksperiencës
së parë ndiejnë se një farë kufiri është kapërcyer
Kur martohet njeriu ka përgjegjësi që janë
Pëgjegjësi ndaj ndërgjegje
Përgjegjësi ndaj bashkshortit
Përgjegjësi ndaj fëmijëve
Pasojat e mardhënieve jashtë martese janë
sëmundjet seksualisht të transmetueshme
Pengon rritjen personale
Sjell keqardhje,faj,edhe turp

34. 34
Stres me prindërit dhe miqtë
Probleme me partnerët
Për arsyet e mësipërme duhet të veprojmë kundër poligamisë.Madje
atë nuk mund ta zgjidhë edhe edukimi për kontraceptivët.
Prandaj edhe duhet pastërtia seksuale
Parandalimi i përdorimit të drogës
Përdorimi i drogës është një rrugë e gabuar për të gjetur kuptimin e
jetës.
Mekanizmi fizik i veprimit të drogës është të ndërhyjë në substancat
kimike të trurit
Dhe faktori është
- shmangia nga pjekuria individuale
- karakteri i dobët
- Mjedis jo i shëndoshë në familje
- Disa aspirata të rinisë
Si mund të shmanget droga .
E tërë kjo nëpërmjet kontributit në shoqëri dhe marrjes pjesë në
aktivitete
SIDA
SIDA është forma më e rëndë e infeksionit HIV që duke e dëmtuar
sistemin imunitar të organizimit e ekspozon atë ndaj infeksioneve të
rënda me natyrë
bakteriale,virale,parazitare,mykotike dhe ndaj formave të kancerit
Pra ajo është një grup shenjash të fituara në mungesi të sistemit të
mbrojtjes
Virusi nuk mund të jetojë jashtë trupit të njeriut dhe ai duhet të hyjë në
mënyrë të drejtpërdrejtë
Si mund të infektohesh nga HIV,virusi që shkakton SIDA
1 Mardhënie seksuale të pambrojtura
2 Transfuzioni i gjakut
3 Përmes nënës së infektuar tek foshnja që lind
Si nuk transmetohet SIDA
- Përme ajrit dhe ushqimit
- Nga përqafimet dhe puthjet
Shenjat e kësaj sëmundje janë

35. 35
Humbje graduale në peshë,periudhë e zgjatur gripale.Në faza më të
avancuara kemi debulesë,kollë e thatë me gjak
Nga seriopozitivitet kalon për një periudhë të gjatë
Jo tërë personat me HIV kanë SIDA.
SIDA mund të mos shfaqë shenja për një kohë të gjatë
Këtu mund të theksojmë se njerëzit me SIDA nuk duhet ti mbajmë
larg,aq më shumë ti braktisim dhe diskriminojmë.
Kjo edhe për faktin se kjo sëmundje nuk përhapet duke patur kontakt
fizik,përveç atij seksual dhe në këtë rast nqs nuk ke prezervativ.SIDA
nuk përhapet me puthje veç nqs ka plagë dhe gjaku është i infektuar.
Mqs ka pasoja shëndetësore,psikologjike dhe sociale kur bëhen
analiza,por edhe më pas pranë personit në fjalë qëndron një psikolog
social.
Shkaqet dhe zgjidhja e konfliktit
Konflikti është pjesë e jetës.Vlerat e zgjidhjes së konfliktit qëndron në
faktin se i hap dyert faljes.
Shkaqet e konfliktit janë të shumta.Kështu ajo mes adoleshentëve dhe
prindërve të tyre është dëshira për më shumë pavarësi. Nqs një konflikt
nuk zgjidhet ai mund të përsëritet.Konflikti në familje ndodh kur
ndonjë anëtar kërkon synime personale mbi interesat e familjes ose
edhe në kurriz të tyre.
Mgjth mbi të gjitha duhet të mbizotërojë altruismi ose sakrifikimi për
të tjerët.Nuk duhet të mbizotërojë egoismi ose dashuria e rremë.
Cilat janë hapt për zgjidhjen e një konflikti
Reflektimi dhe riorientimi
Këtu duhen patur parasysh
Identifiko kontributin e dikujt tjetër në këtë problem
Vlerëso qëndrimin e sjelljen
Merr në konsideratë rrugët si mund ta kishe trajtuar ndryshe këtë
problem
Vendos të marrësh përgjegjësi
Planifiko përmirësimet
Rol luan edhe ndërmjetësi që duhet të jetë një figurë neutrale
Këmbimi dhe dëmshpërblimi
Këtu përfshihen
1 Anullo gjithçka që tjetrit i ka bërë keq

36. 36
2 Dëmshpërble për të vënë në jetë padrejtësinë
3 Ji i hapur për të marrë dëmshpërblimin
Pajtimi dhe përtëritja
Këtu duhen patur parasysh këto pika
Hiq dorë nga hakmarrja
Fal dhe ji i hapur ndaj faljes
Mbështet reformën e të tjerëve
4 Nxit vullnetin e mirë
Gjithsesi konflikti nuk duhet të kihet frikë apo të shmanget,por ai
duhet parë më tepër si një mundësi për lidhje më të thella.
Konflikti mund të ndodhë në mardhënie familiare
në marrdhëniet në shoqëri
në marrdhëniet në shkollë
në kontakt me organet e rendit
Konflikti mun të jetë në raport me gjiininë,por edhe breznor
Një konflikt mund të zgjidhet
vetë
me ndihmën e familjes ose të afërme
me ndihmën e shoqërisë
me ndihmën e shkollës
nëpërmjet organeve shtetërore
OJQ
Rrugë të tjera
Dhuna
Veprimi më i skajshëm i konfliktit është dhuna.
Vihet re rritja e dhunës edhe nëpër shkolla
Pasojat e dhunës janë
Ndëshkimi
Prishja e mardhënieve edhe në familje
Rritja e pasigurisë dhe frikës
Përforcimi i idesë se zgjidhja e konfliktit është dhuna
Prishja e disiplinës në shkollë
Mungesat
Largimi nga shtëpia
Përhapja e dhunës edhe te mësuesit
Humbje finanziare

37. 37
Rezik për menaxhimin e shkollës
Krijimi i mardhënieve jo të mira nxënës-nxënës,mësues-nxënës
Transferimi i dhunës nga shkolla në komunitet dhe familje
Humbja e orëve normale të mësimit
Moshat prishen
Faktorët që e bëjnë një nxënës të dhunshëm është
faktori ekonomik si papunësia faktorë që lidhen me familjen
faktorë që lidhen me shkollën
faktorë-politiko-shoqërorë
faktorë individualë
humbja e vlerave
shthurja seksuale
anëtarësimi në sekte
Ja disa masa kundër dhunës
Bashkëpunim dhe ndërveprim
Trajtimi i dukurive nëpërmjet programeve
Bashkëpunim shkollë-komunitet
Një pyetësor për mësuesit dhe drejtorët
A ka dhunë në shkollën tuaj
Në çfarë formash dhuna
manifestohet tek ju
Kush e kryen dhunën në shkollë
Aktet e dhunës janë bërë në
A fëmijë B Nxënës C Vajza
- Dhunat e ushtruar mbi vajzat dhe fëmijët është
A Kërcënim
B Forcë fizike
C Grabitje
D Orvajtje për përdhunim
- Pasojat e dhunës në proçesin mësimor dhe emocionin e
nxënësve
A e lartë
B mesme
C ulët
D aspak

38. 38
- Niveli i nxënësve që përsërit klasën apo përjashtohet nga
shkolla për shkak të zënkave dhe ngacmimeve është
A lartë B mesëm C ulët D aspak
- A ka ngacmim dhe zënka ndaj mësuesve dhe drejtorëve
- Nqs po cilat janë shkaqet
A që lidhen me provimet
B që lidhen me rregullat e disiplinës
C të lidhur për arsye private
- Cila ka qenë masa e marrë për parandalimin e dhunës
A dënimet e përshtatshme
B përjashtimi nga shkolla
C këshillimet
D konsultat
- Nqs shkaqet e dhunës kanë qenë jashtë shkollës cilat kanë qenë
ato
A familiare
B ambjenti përreth
C efekti i medias
D ekonomike
- Cilat ishin pasojat mbi nxënësit të dhunës
A plagosje fizike
B vdekje
C përdhunime
- Cilët denoncojnë dhunën në institucionet moderne
A shkolla
B prindërit
C policia
- Objektet që përdorin nxënësit e dhunshëm
A objekte të mprehta
B tallje
C forcë fizike
- Cilat janë masat që duhen marrë
A në nivel shkolle
B nivel prindëror
C nivel komuniteti
D nivel shtetëror

39. 39
Disa prej pyetjve
Cili fenomen tërheq më shumë vëmendjen
A ju mërzit ndonjë në shkollë
Si reagoni ndaj pakënaqësisë
A keni ushtruar dhunë
A janë aktet e dhunshme të barabarta në të dy sekset
Cilët janë arsyet e paqarta
Si rezistoni
Cilët janë instrumentat
Cilët janë rezultatet e veprimeve të dhunshme
Çfarë masë sugjeroni për zgjidhjen e dhunës
Vëzhgimet që kryhen
Mardhëniet në shkollë
A flasin në mënyrë konfidenciale nxënësit me miqtë e tyre
A luajnë
A futen dhe dalin paqësisht nxënësit
A ka zënka goditje fyerje
Mardhëniet djem vajza janë të shëndetshme
A luajnë vajzat dhe djemtë pa frikë
A i ngacmojnë apo qëllojnë djemtë vajzat
A ndjejnë apo reagojnë
A drejtohen ndaj vajzës tërë aktet e dhunës që kryhen
A priret ambjenti i shkollës për dhunë
Ja disa prej sjelljeve dhe kategorive jo të hijshme
1kriminalevjedhje,sulm ndaj mësuesve
2sjellje imoralesjellje reviste pornografie
3paraqitja e jashtme thonj të gjatë
4vonesat
5mungesë respekti agresivë ndaj mësuesit
6shkatërrime
7vjedhje
8mungesa të pajustifikuara mësim,mbledhje
Ndërkohë nxënësit e shkollave fillore mund të marrin pjesë në këto
akte kriminale bixhozvjedhje,grindje me mësuesit,grindje me
kujdestarët,rrëmbime,grindje, gansterizëm,ngacmime seksuale
,kërcënime, hyrje pa leje,baste.

40. 40
Lidhur me pjesëmarrjen e nxënësve në shkolla të mesme kemi
Bixhoz,vjedhje,zënka me mësues ,zënka me kujdestarët, rrëmbim
grindje,abuzim me drogë, armëmbajtje, ngacmime seksuale,
kërcënime,hyrje pa leje,shitje droge,baste
Ndërkohë dhunën e kemi
1 si pasojë e presionit të ushtruar nga komuniteti
2 si pasojë e përvojës shkollore
3si pasojë e faktorëve rrethanorë
Gjithsesi mund të themi se ka dallime gjinore,por edhe rancore.
Faktorët që ndikojnë në zënkat janë
1 niveli i mardhënieve në grup
2 niveli i manifestimit të mardhënieve të aktivitetit
3 atmosfera në grup
4 stili i lidershipit
5 gjendja e mardhënieve
Viktima në grindje dhe krim mund të jetë kushdo veçanërisht.
1 të ardhurit e rinj në klasë
2 fëmijë me të dhëna të veçanta
3 fëmijë i sjellshëm
4 fëmijë me mardhënie të mira me mësuesin
5 fëmijë i çiltër
6 fëmijë me prejardhje jo të mirë shoqërore dhe ekonomike
7 fëmijë me ngjyrë
8 fëmijë me të metë
9 fëmijë të varfër
10fëmijë nga jetimorja
Fëmijët me probleme të tilla duhen vënë
1 në bangë të parë
2transferohet në shkollë tjetët
3përjashtohet fare
4çohet në shkollë riedukimi
5çohet në polici
Ja disa prej sjelljeve të tij
1 tallet,përqesh
2 kritikon në mënyrë armiqësore
3 përdor ton komandues

41. 41
Kontigjentë krimi janë
1 të rinj të papunë
2 fëmijë nga familje të varfra
3 fëmijë nga jetimorja
4 të rinj pa kualifikim
5 fëmijë hantikapatë
Divorci
Ndërkohë si term diovorci nuk është veçse zgjidhja ligjore e një
martese.
Pra divorci egziston kur një familje monogame ndahet ligjërisht.
Si faktor që ndikojnë në divorc janë
Në radhë të parë siç e kemi përmendur më lart në fazën e dytë të
martesës njerëzit zbërthehen në njohje dhe gjatë kësaj faze shfaqin
anët negative të tyre që mund të kundërshtojnë njëra tjetrën dhe shpesh
nuk i kapërcejnë dot dhe pas magjepsjes vjen grindja dhe pas grindjes
vjen dhuna dhe në fund divorci.
Faktorë tjerë janë gjendja ekonomike,mardhëniet jashtëmartesore,etj.
Divorci do të quhej si zgjidhje vetëm në at oraste kur nuk ka zgjidhje
tjetër dhe përfundon në dhunë dhe për të mirë të fëmijëve zgjidhja më
e mirë është ndarja ligjore.
Aspekti më negativ i divorcit është tek fëmijët.Kështu këta fëmijë nuk
kanë në përgjithësi ecuri positive në mësime,janë të ndrojtur të
paragjykuar veçanërisht në realitetin shqiptar dhe më të ekspozuar
drejt krimit.
Pak psikologji moshore
Rëndësi këtu ka për fëmijën
- zhvillimi i personalitetit
- zhvillimi i të menduarit
- zhvillimi emocional
- zhvillimi i konceptit për veten
Zhvillimi i personalitetit ka këto stade
stadi oral 0-1.5vjeç
stadi anal 1.5-3vjeç
stadi falik 3-6vjeç
stadi i latencës 6-14vjeç

42. 42
stadi gjenital 14 e lart
Zhvillimi i të menduarit ka këto stade
stadi sensoro-motor 0-2vjeç
stadi paraoperacional 2-6vjeç
stadi i të menduarit konkret 6-12vjeç
stadi i të menduarit abstrakt 12vjeç e lart
Por ka raste që kemi një arsyetim
të kufizuar
ka mungesi të ndjeshme të arsyetimit logjik
nuk aftësi grumbullimi dhe
përpunimi informazioni
nuk demonstron një sistem të
mësuari dhe të menduari
Zhvillimi emocional dhe koncepti për veten
Ka këto faza
- fëmijëria 0-1vjeç dominon familja
- 2-3 vjeç familja.zhvillohet sensi i vetëkontrollit
- 4-5vjeç familja dhe fëmija mëson të drejtojë veten
- 6-14vjeç fqinj,shkollë.Bëhet më kompetent.Maturohet më
shumë
- adoleshenca preferon grupin
- i rrituri i ri jeton në çift dhe me seks
- i rrituri familje e re
- mosha e vjetër
6-14vjeç fëija të jetë punëtor përballë të qenit inferior
Dhe këtu rëndësi ka
1 Koncepti për veten nga ndërveprimi me të tjerët
2 koncepti për veten nga vetëvlerësimi personal
Koncepti për veten kalon në katër stade
- të zhvilluari të empathisë për të tjerët
- Të mësuarit të roleve dhe rregullave
- mënyra si reagohen ose priten sjelljet e tij
- Pranimi i përgjegjësisë për sjelljet personale
Këtu ka rëndësi puna e një mësuesi të një lënde të caktuar dhe si
mësues kujdestar
Elementët arsimorë janë proçesi mësimor

43. 43
vlerësimi dhe vetëvlerësimi i fëmijës
mjedisi në shkollë në planin fizik
komunikimi ku klima që krijohet të jetë pozitve
Mbështetja e nevojave dhe interesave të fëmijës
Profesionalizmi i mësuesit
Hapësira të mësuesit kujdestar për komunikim
Hapat janë
Identifikimi
Kontakti me prindërit
Përgatitja e një pune konkret
Planifikimi i zhvillimit të kurrikulës
Zhvillimi konkret
stimulimi
Dhuna e mësuesve ndaj nxënësve
Mesuesi me femijen eshte si pune e derrases se zeze ku me ane te
shkumesit,shkruhen fjale te mira,por edhe te keqia.Gjithashtu nje
mesues mund te edukoje nje shkencetar,por edhe nje kriminel.
Nxenesi eshte i brishte si nje vazo qelqi ku nje veprim i gabuar mund
ta thyeje ate.
Gjithashtu cdo mesues ka halle.Por eshte mesues ai qe mgjth ka halle
nuk i nxjerr dertin e ketyre halleve ndaj nxenesve.Ose e thene me
shqip nuk ushtron dhune ndaj tyre.
A ndodh gjithmone keshtu….Jo….
Keshtu nje mesues ndaj nje nxenesi ushtron kete dhune
Dhune psikologjike kur e ofendon
Dhune fizike kur ushtron dore nxenesit ose me sakte e rreh ate
Dhune fizike dhe psikologjike kur edhe e ofendon edhe e rreh.
Nxenesi nuk duhet ofenduar.Ofendimi mund te vije per shkak te
Gjinise
Races
Kombesi
Ose edhe karakteristikave te prinderit si psh pija,etj.
Dhuna ose presioni mund te jene
Per arsye mitmarrje dhe kjo eshte me e shpeshte ne Shqiperi
Per arsye maniacale qe ndodh ralle ne vendin tone
Dhe rrjedhoje e ndonje faktori tjeter qe vihet re me shpesh te ne

44. 44
Sipas anketimeve te bere nga organizata Save the children me pak se
1% e nxenesve shprehen per dhune te mesuesve ndaj tyre.Ndoshta kjo
mund te jete me e larte lidhur me dhunen psikologjike dhe kjo shifer i
perket asaj fizike
Si konkluzion nje mesues pavaresisht nga hallet dhe shqetesimet qe ka
nuk duhet te ushtroje dhune ndaj nxenesve.

45. 45
III PUNONJËSI I SHËRBIMIT PSIKOLGJIK SHKOLLOR
Institucioni i Punonjësit të Shërbimeve Psikologjike nëpër shkolla
ishte një institucion i ri që u fut në shkollat shqiptare para dy vjetësh.
Specialisti i Shërbimeve Psikologjike në shkolla është një person kyç
në mbarëvajtjen e veprimtarisë mësimore edukative të instituscionit
arsimor.Veprimtaria e tij zhvillohet në lidhje dhe bashkëpunim të
ngushtë me stafin pedagogjik dhe drejtues të shkollës si edhe me
komunitetin ku ndodhet shkolla.
Qëllimi kryesor i punës së specialistit të shërbimit psikologjik në
shkollë fokusohet në promovimin dhe zhvillimin mendor dhe fizik të
nxënësve si edhe në ndihmesën dhe mbështetjen që jep për rritjen e
cilësisë së proçesit të mësimnxënies dhe mësimdhënies.
Specialisti i shërbimit psikologjik bashkëpunon me personelin
administrativ dhe pedagogjik për konceptimin dhe realizimin e
shërbimeve që lidhen me vlerësimin e rezultateve të nxënësve me
orientimin e karierës dhe me zhvillimin social dhe personal të
nxënësve nëpërmjet
Sigurimit të shërbimeve të
drejtpërdrejta për fëmijët dhe nxënësit në nevojë
Vlerësimit dhe interpretimit të
rezultateve të nxënësve, të stafit pedagogjik të shkollës dhe të
prindërve
Shërbimeve këshëllimore dhe
trajnuese për stafin e shkollës dhe të prindërve.
Konceptimit dhe realizimit të
Shërbimit psikologjik në përputhje me politikat e zhvillimit të arsimit
dhe të institucionit arsimor.
Por cilat janë detyrat e specialistit të shërbimit
psikologjik.
Këshillimi
Këshillimi realizohet përmes mbledhjeve me anëtarët e stafit
pedagogjik të shkollës dhe komunitetit të prindërve për të
diskutuar,identifikuar dhe parandaluar probleme të ndryshme si edhe
për të programuar ndërhyrje dhe shërbime të nevojshme
Proçesi këshillues përfshin

46. 46
Këshillimin e stafit pedagogjik dhe atij drejtues të shkollës në lidhje
me detyrat e nxënësve.
Këshillon stafin për konceptimin për
Konceptimin dhe realizimin e planit të ndërhyrjeve në ndihmë të
nxënësve.
Këshillon dhe ndihmon prindërit të njohin dhe të kuptojnë nevojat e
fëmijëve dhe realizon veprimtari kualifikuese me ta.
Ndihmon stafin pedagogjik dhe
prindërit për hartimin e planeve të bashkëpunimit të shkollës me
familjen.
Ndihmon nxënësit që kanë vështirësi
e probleme përshtatje me ndryshimin e klasës,ciklit apo shkollës.
Bashkëpunon me shërbime të
ndryshme të specializuara të komunitetit si shërbimi shëndetësor,
shërbimi social,OJF të ndryshme,etj.
Punën e tij këshillimore ai e aplikon në dy forma
Këshillimi psikologjik individual.
Specialisti i shërbimeve psikologjike zhvillon seanca psikologjike me
nxënës të veçantë për probleme të caktuara .
Gjatë ofrimit të këtij shërbimi specialisti duhet
Të ruajë konfidencialitetin
Informon drejtuesin e shkollës për
atë çka duhet të dijë
Informon prindërit dhe merr
aprovimin e tyre për atë që bëjnë
Lidhet me strukturat të specializuara
jashtë shkollës për të siguruar një trajtim më të mirë të nxënësve me
probleme.
2. Këshillimi psikologjik në grup
Në veprimtaritë këshilluese në grup ai së bashku me dy ose më shumë
nxënës,organizon seanca në mjediset e qendrës së shërbimit
psikologjik
për të zgjidhur problemet e caktuara.
Gjatë ofrimit të këtij shërbimi specialisti duhet të ndjekë të njëjtat
proçedura që kandjekur me këshillimin psikologjik individual
Veç këshillimeve dhe trajnimeve psikologjike psikologu

47. 47
organizon edhe
Veprimtari psikoedukative
Vlerësimi psikoedukativ përmban të dhëna për sjelljet e nxënësve gjatë
zhvillimit të proçesit mësimor-edukativ.
Qëllimi kryesor është identifikimi i faktorëve që ndikojnë në
përparimin e nxënësve dhe realizimin e proçesit mësimor-edukativ.Ky
informacion përdoret për t'ju dhënë përgjigje problemeve të shkollës.
Gjatë ofrimit të këtij shërbimi specialisti duhet
Të marrë në konsideratë tërësinë e
Informacioneve që lidhen me problemin.
Të vëzhgojë nxënësit gjatë proçesit
Mësimor edukativ
Të realizojë vlerësimin e sjelljeve
funksionale të nxënësve
Të sigurojë instrumenta të vlerësimit individual
Të interpretojë rezultatet e vlerësimit
dhe të përcaktojë mardhëniet që egzistojnë midis rezulateve dhe
arritjeve të objektivave mësiomre-edukative
Të bëjë rekomandime të nevojshme.
Edukimi special
Specialisti i shërbimit psikologjik gjithashtu është anëtar i grupit
mësimor të ngarkuar nga drejtoria e shkollës për edukimin special.
Ai ofron shërbime të tilla si
Ndihmon në përgatitjen e planit të
Veprimtarive për fëmijët me nevoja të veçanta
Bën vlerësimin e ecurisë së fëmijëve
me nevoja të veçanta
Administron vlerësimet e bëra
Bën rekomandimet e duhura
Përgatit me shkrim raporte për vlerësimin
Ndihmon në përgatitjen e programeve mësimore edukative individuale
Siguron ndërhyrjen e shërbimeve të
Specializuara sipas problemeve që kanë fëmijët.

48. 48
Ndërkohë punonjësi i shërbimeve psikologjike si informacion mund të
përdorë edhe një anketim të tipit të tillë
- SHKOLLA - KLASA
- EMRI - MOSHA
- VENDLINDJA VENDBANIMI
a Fshat a Fshat
b Qytet b Qytet
- JETON -PRINDERIT
a me te dy prinderit a Jetojne bashke
b me nje prind b Jane tedivorcuar
c me asnje c Kane vdekur
- PRINDERIT
a Jetojne bashke se duhen
b Jetojne per hater te femijeve
- A grinden prinderit njeri me tjetrin
a Asnjehere
b Rralle
c Shpesh
- A ushtrohet ne familje dhune mbi ty
a Fizike
b Psikologjike
c Fizike dhe psikologjike
d Asnjera
- A je i sinqerte me prinderit
a Po
b Jo
- A do i ndjekesh prinderit shembull ne te ardhmen
a Po
b Jo
- Ne nje problem familjar ta kerkon njeri opinionina
a Vetem mbi problemet per vellezerit e vegjel
b Vetem per problemet e mia
c Per gjithcka
- Permend disa tema mbi te cilat diskutohet ne shtepine tende
- Ne c gjendje ekonomike ndodheni
a Vestire

49. 49
b Te mire
c Shume te mire
- A jane ne pune prinderit
a Po
b Jo
c Njeri
- A i festoni se bashku festat
a Ndonjehere
b Perdere
c Jo
- A interesohen prinderit per leket qe ju mbani
a Po
b Jo
- A je i lidhur me familjen
a Pak i lidhur
b Shume i lidhur
- Kush ndikon me shume ne personalitetin tend
a Prinderit
b Shoqeria
- A keni besim ne vetvete
a Po
b Jo
- Ju jeni tip
a Sanguin
b Melankolik
c Romantik
- Ke preferenca per lendet
Nga ky anketim personalisht kam arritu të arrij 60% të informacionit
ku ështe arritur të nxirret se rreth 40-50% e nxënësve janë me
shqetësime të tilla

50. 50
Ndërkohë material tjetër bazë janë edhe gjeneralitetet e shënuar në
fund të regjistrit me këto pika
50
Emri S Mosh
a
Vendli
nd
Gjall
e
Puna gjall
e
Puna Vendba
n
A.Kur
ti
M 19 Elbasan Gjall
e
Ofic
er
gjall
e
mesue
se
Elbasa
n
Nga këto të dhëna sigurohet dhe një 20% tjetër e këtij informacioni që
nevojitet dhe kam arritur se tani edhe një 10% tjetër shtohet në atë që
e kam quajtur kontigjent psikosocial
Dhe etapa e tretë është intervista ku futen ata që nuk kanë as prindër
emigrantë as të papunë,as vdekur as të divorcuar,por gjithsesi janë të
dobët në mësime dhe këtu futen ata nxënës që nuk shkojnë mirë me
mësime,me shokët,mësuesit,etj.
Dhe si konkluzion është arritur se 70-80% e nxënësve janë kontigjent
psiko-social
Kështu mund të merret informacion lidhur me faktorët social
psikologjikë të tij dhe familjes së tij që mund të ndikojne në gjendjen
psikologjike të fëmijës dhe ecurinë në mësime të tij.
Por veç detyrës normale që kryhen një psikolog që duhet të merret me
sjelljen dhe të menduarit të nxënësit, si droga, depresioni,etj punonjësi
i shërbimeve psikologjike në shkolla merret edhe me detyrat që i
takojnë një punonjësi të shërbimit social që ka të bëjë me braktisjen e
shkollës apo me rolin e një sociologu në rastin e integrimit të individit
në shoqëri
Gjithsesi si konkluzion një punonjës i tillë i duhet shkollës shqiptare

51. 51
IV NXËNËSIT & PUNONJËSI I SHËRBIMIT PSIKOLOGJIK
Në radhë të parë punonjësi i shërbimit psikologjik në shkolla do të
merret me fëmijët e klasës së parë.Këtu duhet patur parasysh se ka
fëmijë të cilët kanë shkuar në kopësht ose jo.Këtu është për tu theksuar
se fëmijët e kopshtit kanë më shumë njohuri,kurse ata që nuk kanë
shkuar në kopësht dhe zakonisht janë rritur nga gjyshërit e tyre janë
më të përkëdhelur,u ngelet hatri shpejt,janë të ndrojtur.Gjithsesi
fëmijët në këtë moshë kanë atë çiltërsinë e tyre.
Dhe mosha tjetër me të cilën merren ata është adoleshenca.
Sipas shumë psikologëve adoleshenca fillon nga 12vjeç deri
18vjeç.Por mund të kemi edhe adoleshencë të hershme që fillon që
10vjeç apo edhe një adoleshencë të vonë që fillon në 14vjeç dhe mund
të përfundojë në 22 vjeç.
Por cilët janë problemet që ndikojnë tek adoleshentët
Këtu kemi
- Zhvillimet fizike në adoleshencë
Vajzat në fillim janë më të rritura dhe të zhvilluara se djemtë.Kjo
mund t'u japë atyre epërsi fizike.Këto ndryshime janë në fillim të
pubertetit.Ajo nuk është një ndodhi e vetme.Dhe përfshin çdo pjesë të
trupit. Shtatlartësia përfundimtare arrin 16vjeç.Djemtë gjithsesi janë
më të ndryshueshëm se vajzat.Kohëzgjatja ndryshon më shumë tek
djemtë.
Pjekuria e hershme dhe e vonë.
Ndryshimet fizike në adoleshencë kanë ndikime të rëndësishme mbi
identitetin e individit.
Psikologët në këtë rast interesohen për ndryshimet
emocionale,shoqërore dhe formimin intelektual që ata kanë gjetur mes
atyre që piqen herët dhe vonë
Së pari duket se ka përparësi në formimin intelektual për pjekurinë e
hershme
Së dyti pjekuria e hershme duket se ka disa epërsi të veçanta për
djemtë.Djemtë e pjekur herët gëzojnë status shoqëror të lartë.
Për vajzat pjekuria e hershme fizike duhet të jetë më pak e

52. 52
rëndësishme në përcaktimin e statusit shoqëror.Por pjekuria para mund
të jetë edhe një disavantazh
- Pjekuria seksuale
Aspekti më i rëndësishëm i zhvillimit në këto vite është pjekuria
seksuale
Ndikimi emocional i përvojave seksuale në këtë moshë është mund të
ketë pasoja në
shkolla.Adoleshentët duhet të bëjnë përmirësime emozionale dhe
psikologjike gjatë pjekjes seksuale.
Në çdo klasë gjenden nxënës që ndryshojnë shumë nga madhësia e
trupit,pjekuria dhe sofistikimi seksual.
- Kuptimi për veten dhe për të tjerët
Koncepti për veten i referohet përbërjes së ideve, ndjenjave dhe
qëndrimeve që njerëzit kanë për vetveten
Fëmijët e vegjël kanë ndjenjën e karakteristikave të personalitetit të
tyre të qëndrueshëm
Egzistojnë dy koncepte për veten
Së pari ai i formimit intelektual që bazohet në cilësinë e përmbushjes
së detyrave së detyrave mësimore nga nxënësi në lëndë të ndryshme
Së dyti jo formues intelektual që bazohet në mardhëniet me
moshatarët dhe njerëz
të tjerë të rëndësishëm në gjendjet emocionale dhe cilësitë fizike
Koncepti për veten evolon përmes një vetvlerësimi të përhershëm në
situata të ndryshme
Para mësuesit ndërkaq shtrohen dy pyetje të ndërlidhura rreth
konceptit për veten
E para si ndikon koncepti për veten në sjelljet e nxënësit në shkollë
E dyta si ndikon jeta në shkollë në konceptin e nxënësit për veten
Nxënësit me vetërespekt të lartë janë më të sukseshëm në shkollë
Koncepti për veten krijon sjelljen
Ndërkohë të dhënat e para që merr psikologu janë pikërisht me
anketimet e mësipërme ku njihet me gjendjen sociale të familjes dhe
indirekt pra faktorët që ndikojnë në sjelljen e adoleshentit.
Tema e anketimeve mund të jetë e ndryshme si
- Sa janë në dijeni të rinjtë lidhur me informacionin për ligjin

53. 53
- Nga i kanë marrë këto burime si psh
shkolla,familja,trajnimi,media,etj.
- Punësimi i tyre
- Sa janë në dijeni për të drejtat e tyre
- Konflikti dhe dhuna
- Droga
Dhe shumë tematica të tjera
QEVERIA E NXËNËSVE.
Punonjësi i shërbimit psikologjik ndërkohë mund të kontaktojë edhe
me qeverinë e nxënësve apo me këshillin e senatit.
Por si krijohet qeveria e nxënësve.Cili është qëllimi i krijimit të saj.
Qeveria e nxënësve është një strukturë e pavarur. Nëpërmjet krijimit të
saj çohet përpara inciativa dhe vetveprimi i nxënësve,nxitet mendimi i
lirë dhe krijues,forcohet personaliteti,aftësohen nxënësit për të marrë
përsipër përgjegjësitë dhe krijohet një mentalitet e psikologji e re për
pozicionin dhe rolin e nxënësit në shkollë,për ti bërë ata partnerë dhe
pjesëmarrës aktivë në proçeset e ndryshimeve demokratike në shkollë
dhe komunitet,qytetarë të denjë të një shoqërie të emancipuar.
Gjithashtu nxënësit
- ndërgjegjësohen për rolin aktiv në jetën shkollore
dhe forcohet bashkëpunimi me strukturat vendimarrëse si Drejtoria
dhe Këshilli Pedagogjik dhe bëhet ndikimi mbi to për të zgjidhur
problemet e tyre
- rritet shkalla e përgjegjësisë dhe vetveprimit për zgjidhjen e
problemeve të mprehta shoqërore duke synuar në rritjen e edukatës
qytetare
- nxitet mendimi krijues dhe guximit qytetar për të shprehur
lirshëm mendimin e tyre
- rinia shkollore edukohet me ndjenja dhe tradita kombëtare.
- demokratizohet jeta në shkollë nëpërmjet zgjedhjeve të
strukturave demokratike që nënvizojnë konceptet bazë të një shteti
demokratik
- evidentohen,nxiten dhe stimulohen talentet e reja
- forcohen lidhjet dhe bashkëpunimi mes nxënësve duke nxitur
ndjenjat e miqësisë,tolerancës dhe respektit reciprok në shkollë dhe
komunitet

54. 54
- aftësim praktik në njohjen,analizën,vlerësimin dhe zgjidhjen e
situatave problematike dhe organizimin e veprimtarive
- gjallërohet edhe jeta kulturore dhe artistike pasi me propozimin
e qeverisë së nxënësve dhe miratimin nga drejtoria organizohen
aktivitete
- përftimi i një kulture juridike me njohjen e ligjeve dhe
funksionimin e një shteti ligjor
- krijohet një ambjent i kulturuar nëpërmjet shkollës dhe
komunitetit
- aftësohen nxënësit në hartimin, menaxhimin dhe organizimin e
projekteve të ndryshme si edhe raportimin për të.Shkallën e realzimit
të tyre,stimulimin e fantazisë, inciativës dhe konkurencës që idetë më
të mira të dalin nga vetë nxënësit
Kështu me anë të këtij institucioni mund të organizohet një anketim i
mëposhtëm me këto organizma me këto pyetje në mënyrë që të merret
mendimi i tyre se çfarë është positive dhe çfarë duhet ndryshuar në një
proçes mësimor.
Zgjedhja e qeverisë së nxënësve është një votim i lirë dhe i
fshehtë.Gjithsesi zgjedhja e saj kalon nëpër disa etapa
Mësuesit kordinatorë dhe nxënësit e trajnuar
duhet të prezantojnë dhe shpjegojnë projektin tek masa e mësuesit dhe
e nxënësit në shkollë.
Mësuesit kordinatorë dhe nxënësit e trajnuar duke
të organizojnë sensibilizimin si psh nëpërmjet posterave dhe
fletëpalosjeve
përzgjedhja e komisionit të zgjedhjev në çdo klasë,
mësuesi kujdestar së bashku me dy nxënës
Në komisionin qëndror të zgjedhjeve në përbërje duhet të jenë
- një nga titullarët e sesionit të kaluar të qeverisë së nxënësve
- përfaqësues nga shkolla për çdo paralel në shkollë
- mësuesi kordinator i projektit
- përfaqësues nga drejtoria e shkollës
organizohen mbledhje në çdo klasë dhe
përzgjidhen së paku dy kandidatë që do të konkurojnë për pozicionin e
senatorit që do përfaqësojë klasën në senatin e shkollës
fushata elektorale e cila bëhet në klasa

55. 55
njohja e rezultateve nga Komisioni Qëndror i Zgjedhjeve
mbledhja e parë e senatit,zgjedhja e organeve
drejtuese si presidenti,kryetari,sekretari,financieri dhe kryetarët e
komisioneve
Senatorët që zgjidhen bëjnë
- betimin si "Do të punoj për të ngritur lart vlerat dhe traditat e
shkollës…"
- këndohet himni kombëtar
- vazhdohet veprimtaria e përgatitur
Faza e dytë është
- zgjedhja e qeverive lokale të nxënësve
- zgjedhja e qeverive rajonale të nxënësve
Faza e tretë
- është konferenca kombëtare e qeverisë së nxënësve
Por si funksionon regullorja e qeverisë së nxënësve
Këtu kemi komisionin e rregullores dhe kryetarin e komisionit
Rregullorja e qeverisë së nxënësve është si më poshtë
- Anëtarë të qeverisë së nxënësve janë tërësia e nxënësve të
shkollës
- Ata zgjedhin strukturat e tyre
- Të ndarë në klasa këta anëtarë zgjedhin përfaqësues të klasës së
tyre
- Tërësia e senatorëve të zgjedhin formojnë senatin e nxënësve
- Senati zgjedh nga tërësia e tij organet e tij.
- Senati zgjedh dhe sekretarin që ruan funksionin
- Senatorët ndahen në grupe që quhen komisione
- Secili komision zgjedh nga tërësia e vet kryetarin e komisionit
- Këto organe drejtojnë punën në senat.
Por cila është skema e dhënies së mendimit
- Anëtarë të qeverisë së nxënësve
- Senator i klasës përkatëse
- Kryetar i komisionit përkatës
- Komisioni përkatës
- Senati i nxënësve
- Presidenti
Po në praktikë si veprohet

56. 56
Anëtar i Qeverisë së nxënësve ia
transmeton Senatorit të klasës idenë që ka
Senatori i klasës përkatëse në
varësi të idesë Problemin ia përcjell
çështjen Kryetarit të Komisionit Përkatës
Kryetari i komisionit e parashtron
dhe e hedh në diskutim si çështje në mbledhjen më të afërt të
komisionit përkatës
Idetë dhe mendimet e rrahura në
këtë komision nëpërmjet Kryetarit të Komisionit paraqiten në senatin
e Nxënësve,në mbledhjen më të afërt të këtij të fundit që jep vendimin
përfundimtar
5 Komisioni Rregullores kontrollon legjitimitetin e vendimit
dhe ia paraqet për dekretim presidentit
6 Vendimi hyn në fuqi pas dekretimit të presidentit
Mund të theksojmë se
1 Idetë,mendimet,problemet mund të fillojnë dhe nga
senatorë, President,etj
Vendimet jo shumë të rëndësishme
mund të merren dhe nga vetë komisionet apo strukturat e tjera
Cilat janë kompetencat dhe strukturat e qeverisë së nxënësve
Në një status përcaktohen shkurtimisht ato
Detyrat përcaktohen funksionet e detyrueshme
Të drejtat përcaktohen privilegjet dhe funksionet e
mundshme
Me termin senat nxënësish është struktura ligjvënëse dhe vendimarrëse
e qeverisë së nxënësve
Detyrat e senatit janë
- Të shqyrtojë çështje dhe të marrë vendim
- Të shqyrtojë vendime të kthyera nga presidenti
- Të shqyrtojë mbledhje të rregullta të paktën një herë në dy javë
- Të mblidhet në mbledhje të jashtëzakonshme sa herë ta
kërkojë kryetari i senatit.
Ndërkohë anëtar i qeverisë së nxënësve quhet dhe është çdo nxënës i
shkollës pa asnjë përjashtim ku funksionon ky lloj organizimi
Detyrat e tij janë

57. 57
- Të njohë zbatojë e respektojë këtë rregullore
- Të kontribuojë në ecjen përpara të punës së qeverisë dhe senatit
të nxënësve
- Të jetë kërkues dhe aktiv ndaj punës së senatit
- Të respektojë anëtarët e senatit të nxënësve
Cilat janë të drejtat e tij
- Të jetë përfituesi kryesor dhe me përparësi i aktivitetit të
senatit të nxënësve
- Të shprehë lirisht çdo lloj vlerësimi
mbi senatin
- Të paraqesë çdo ankesë pranë senatit
- Të jetë i informuar mbi punën e tij
- Të kandidojë për tu zgjedhur anëtar i senatit
- Të marrë pjesë në çdo veprim proçedural
Gjithashtu anëtari senatit të nxënësve quhet dhe ështëçdo nxënës që
është zgjedhur prej qeverisë
Detyrat e anëtarit të senatit të nxënësve janë
- Të njohë shumë mirë rregulloren e qeverisë së nxënësve
- Të jetë i përgjegjshëm për pozitën që ka
- Të marrë pjesë rregullisht në të gjitha mbledhjet
- Të informohet për çdo të re
- Të kryejë çdo detyrë që i ngarkohet
Ndërkohë të drejtat janë
- Të japë mendime ide apo të bëjë ankesa
- Të kërkojë sqarime nga senati i nxënësve
- Të mos marrë pjesë në strukturat ku ai bën pjesë
- Të kandidojë sipas rregullave dhe kritereve
- Të marrë pjesë në çdo lloj veprimi proçedural
Anëtari i senatit është dhe anëtari i qeverisë së nxënësve dhe si
rrjedhojë ka të njëjtat kompetenca
Po kompetencat e senatorit cilat janë
Në radhë të parë me senator quajmë përfaqësuesin në senatin e
nxënësve i një klase të vetme i zgjedhur me zgjedhje të fshehta.
Cilat janë detyrat e senatorit
- Te mbrojë në çdo rrethanë mendimin dhe idenë e klasës që e ka
zgjedhur

58. 58
- Të planifikojë,organizojë dhe zhvillojë mbledhje në klasën e tij
të paktën një herë në dy javë ku të informojë klasën për punën e senatit
si edhe të diskutojë me të për çështje që e shqetësojnë klasën
- Të njohë problemet e klasës
Po të drejtat e senatorit cilat janë
- Të marrë iniciativa për klasën e tij
- Të kërkojë sqarime nga klasa për problemet që i preokupojnë
me qëllim që të ndihmojë në zgjidhjen e tyre
Gjithashtu është për tu theksuar se në rast shkarkimi nga senatori
zgjedhjet bëhen dhe një herë në atë klasë jo më vonë se dy javë nga
data e shkarkimit të senatorit
Cilat janë kompetencat e kryetarit të komisionit
Në radhë të parë kryetar komisioni quhet dhe është anëtari i atij
komisioni që kryeson atë dhe punën e tij
Cilat janë detyrat e kryetarit të komisionit
- Të planifikojë,organizojë,zhvillojë dhe drejtojë mbledhjen e
komisionit që ai drejton
- Të kontaktojë vazhdimisht anëtarët e komisionit që ai drejton
- Të mbajë rregjistrin dhe dosjen e komisionit
- Të raportojë në çdo mbledhje të senatit për aktivitetin e
komisionit që ai drejton
- Ti paraqesë senatit një raport me shkrim për punën e
komisionit
- Të përfaqësojë komisionin në çdo mbledhje që ai drejton
Po të drejtat e kryetarit të komisionit cilat janë
- Drejton seancat e mbledhjeve të rregullta
- Propozon rendin e ditës me miratimin e mbi 50% të anëtarëve
të komisionit përkatës
Për sqarim në rast mungese të kryetarit të komisionit njëri nga anëtarët
e komisionit të zgjedhur nga vetë kryetari drejton mbledhjen
Ndërkohë sekretar quhet dhe është senatori i zgjedhur nga senati dhe
është përgjegjës për gjithë dokumentacionin e qeverisë së nxënësve
Detyrat e sekretarit janë
- Të mbajë proçesverbalin e mbledhjeve të senatit
- Të hartojë dhe përgatisë çdo lloj dokumentacioni që ka të bëjë
në përgjithësi me punën e senatit

59. 59
- Të kujdeset për përmbajtjen dhe mirëmbajtjen e
dokumentacionit
- Të përgjigjet me informacion ose vënie në dispozicion për çdo
kërkesë të bërë nga presidenti,kryetari i senatit dhe kryetarët e
komisioneve
- Gjithsesi është përgjegjës për përmbajtjen dhe mirëmbajtjen e
stendës së qeverisë së nxënësve ku të afishohet
Çdo lloj informazioni dhe materiali që ka të bëjë me punën e senatit
Çdo lloj informacioni dhe materiali të përgatitur nga komisionet
Sekretarit i lihet në ngarkim dhe
Është përgjegjës për stendën, vulën dhe dollapin e dokumentave
Cilat janë kompetencat e kryetarit të senatit
- Të planifikojë,zhvillojë dhe drejtojë mbedhjet e senatit
- Të mbajë rregjistrin për mbledhjet e zhvilluara me senatin
- Të kontaktojë vazhdimisht me senatorët,financierin dhe
presidentin për të qenë bashkarisht në dijeni të situatës
- Të alternojë punën me presidentin kur nuk është i pranishëm
kryetari i senatit
- Të mbajë lidhje me presidentin dhe financierin rreth gjendjes
finanziare të qeverisë së nxënënsve
Të drejtat e kryetarit të senatit janë
- Të drejtojë mbledhjet e senatit të nxënësve
- Të thërrasë mbledhjet e jashtëzakonshme kur ai e gjykon të
arsyeshme
- Të pëfaqësojë qeverinë e nxënësve në bordin e shkollës
- Të propozojë masa ndëshkimore deri në shkarkim të senatorëve
pasi të ketë
marrë informacion nga komisioni i rregullores
Ndërkohë president është senatori i zgjedhur nga senati i nxënësve në
postin më të lartë të këtij organizmi
Detyrat e presidentit janë
- Të marrë pjesë në çdo mbledhje të organizuar nga senati
- Të rishikojë vendime dhe ligje të marra nga senati
- Të justifikojë këtë veprim të tijin me fakte dhe arsye

60. 60
- Të mbajë lidhje me financierin dhe kryetarin e senatit
Të drejtat e presidentit janë
- Të vërë veton në lidhje me ligjet dhe vendimet e marra
- Të thërrasë mbledhje të posaçme të senatit në bazë të
udhëzimeve të kësaj rregulloreje
- Të firmosi çdo dokument që ka lidhje me financën
- Të japë miratimin e tij në lidhje me projektet që vinë për tu
miratuar nga senati i nxënësve pas informacionit përkatës të marrë nga
komisioni i aktiviteteve
Gjithashtu organ tjetër institucional është edhe financieri
Financieri quhet dhe është ai senator që propozohet nga dy ose tre
senatorë dhe zgjidhet me miratimin e mbi 50% të votave të anëtarëve
të senatit dhe është përgjegjës direkt për financën e qeverisë së
nxënësve
Detyrat e tij janë
- Të shqyrtojë nga mundësia financiare tërë miniprojektet e
paraqitura nga kjo qeveri
- Të paraqesë një raport mujor me shkrim para senatit të
gjendjes financiare
- Të menaxhojë tërë të ardhurat që hyjnë dhe dalin
- Të ruajë dokumentacionin e financës në bazë të rregullave të
kësaj rregulloreje
- Çdo dokument financiar paraqitet për miratim dhe firmat e
presidentit dhe kryetarit të senatit
Të drejtat e financierit janë
- Të japë aprovimin apo të refuzojë
- Tu kërkojë komisioneve respektimin e afateve.
Ja si bëhet një pasqyrë e gjendjes finaciare
Të ardhurat HYRJET
- kuotat e pakthyeshme xxxlekë
të kandidatëve për senator
- kuotat për rregjistrim xxxlekë
vjetor për çdo nxënës
- ndihmat financiare xxxlekë
- sponsorizimet xxxlekë
totali i të ardhurave xxxlekë

61. 61
Shpenzimet DALJET
- Shpenzimet administrative xxxlekë
të aktivitetit të senatit
- Shpenzime për aktivitete xxxlekë
të organizuara nga qeveria e nxënësve
- Shpenzime për raste të xxxlekë
veçanta
Gjendja financiare në fund të muajit llogaritet si totali i të ardhurave
minus totalin e shpenzimeve që është shuma e ngelur gjendje
Kjo pasqyrë financiare është pikërisht një dokument që vërteton dhe
justifikon aktivitetet e kryera
Kemi edhe komisione të brendshme të senatit që janë struktura të
brendshme të senatit të nxënësve
Kemi komisione të përhershme që përbëhen nga 5anëtarë dhe janë me
kohë të pakufizuar kohore
Ato i kemi në
- Komisione të rregullores
- Komisione të çështjes sociale
- Komision të mardhënieve publike dhe aktiviteteve
Gjithsesi komisionet e përkohshme formohen për nevoja të
momentit.Ato janë
- Komisioni Qëndror i Zgjedhjeve
- Komisioni mbi trajnimin e
senatorëve ,etj
Cilat janë komptencat përbashkëta të komisioneve
Detyrat janë
- Të organizojë dhe zhvillojë mbledhje të rregullta
- Të bashkëpunojë me struktura të ngjashme me to
- Të marrë dhe përçojë mendime dhe sugjerime
- Të përcaktojë qartë në rregulloren e brendshme mënyrën e
funksionimit
Të drejtat janë
- Të ketë një rregullore të tij
- Të prononcohet si një i tërë për problemet që dalin për fushën e
tij

62. 62
A Komisioni i rregullores është ajo strukturë e brendshme e senatit të
nxënësve që ka si funksion kontrollimin e veprimtarisë së qeverisë së
nxënësve
Detyrat e tij janë
- Të kontrollojë veprimtarinë në lidhje me punën e senatorëve
nëse është ajo në përputhje me
Dispozitat normative
Rregulloren e brendshme të shkollës
Rregulloren e qeverisë së nxënësve
- Në rast konstatimi të shkeljeve të këtyre rregulloreve i
propozon senatit marrjen e masave ndëshkimore
- Të kontrollojë me kërkesën e çdo nxënësi nëse veprimtaria e
çdo
nxënësi, mësuesi,drejtorisë janë në përputhje me
Dispozitat normative
Rregulloren e brendshme të shkollës
Rregulloren e qeverisë së nxënësve
- Të japë sqarime dhe interpretime lidhur me rregulloret e
përmendura më sipër sa herë që i kërkohet nga nëxënës, senatorë apo
struktura të brendshme të
Senatit të nxënësve
- Të mirëpresë mendime,ide,sugjerime lidhur me këto tre
sugjerime
- Në bazë të rregullores ti paraqesë senatit të nxënësve
propozimet për shkarkim të senatorëve
Të drejtat e Komisionit të Rregullores janë
- Ti paraqesë ankesë me shkrim senatit kur ta shohë të
arsyeshme
B Komisioni i Çështjeve Sociale
Ky komision është ajo strukturë e brendshme e senatit që merr në
shqyrtim çështje të ndryshme sociale brenda dhe jashtë shkollës.Me të
duhet të bashkëpunojë veçanërisht punonjësi i shërbimeve psikologjike
Detyrat e këtij komisioni janë
- Të marrë në shqyrtim probleme brenda shkollës si
Konflikte nxënës-nxënës
Konflikte nxënës-mësues

63. 63
Konflikte nxënës-drejtori shkolle
Përdorimi i drogës,duhanit,alkolit në
shkollë dhe më gjerë
Frekuentimi i shkollës nga nxënësit
Disiplina në shkollë
Gjendja materiale e shkollës
Në bashkëpunim me drejtorinë dhe stafin pedagogjik të ndihmojë në
zbutjen e këtyre problemeve
- Të përpiqet të organizojë në bashkëpunim me specialist të
fushave përkatëse aktivitete të karakterit social si seminare
trajnuese,etj.
- Të anketojë nxënësit për probleme të ndryshme sociale dhe
rezultatet tia paraqesë senatit,drejtorisë dhe stafit pedagogjik
- Të kujdeset për postën anonime
Të drejtat e këtij komisioni janë
- Të ruajë anonimitet të plotë dhe të mos prononcohet lidhur me
emra konkretë nxënësish që japin informacion për problemet e tyre
C Komisioni i Mardhënieve Publike dhe Aktiviteteve
Ky komision është ajo strukturë e brendshme e Senatit të nxënësve që
merret me publikimin,organizimin e aktiviteteve të organizuar nga
qeveria e nxënësve
Detyrat e tij janë
- Të publikojë në stendë aktivitetet
- Të kujdeset për mirëmbajtjen e tërë ambjenteve
- Të sigurojë bashkëpunime
- Të planifikojë së bashku me financierin listën e aktiviteteve në
rang shkolle
Dita e qeverisë së nxënësve dhe ceremonia e shpërndarjes së dëftesave
të lirimit dhe pjekurisë është detyrë e qeverisë së nxënësve
- Të planifikojë dhe kordinojë punët
- Të kujdeset dhe organizojë aktivitete edhe më të vogla
- Të marrë në shqyrtim mendime dhe ide e projekte të paraqitur
nga çdo anëtar i qeverisë së nxënësve
Të drejtat e këtij komisioni janë
- Të propozojë dhe kërkojë nga senati me argumenta anullimin e
aktiviteteve

64. 64
- Ka të drejtë eksluzive në organizimin dhe drejtimin e
aktiviteteve
Problem tjetër për tu trajtuar janë mbledhjet
Puna përmbledhëse,shqyrtuese dhe ballafaquese e çdo institucioni të
qeverisë së nxënësve zhvillohet në mbledhje të cilat mund të jenë
Të zakonshme që zhvillohen
rregullisht dhe në mënyrë periodike
Të jashtëzakonshme që zhvillohen në
mënyrë emergente dhe për probleme gjithashtu emergente
Skema e koherencës së mbledhjeve është
- Mbledhjet e komisioneve të brendshme
një herë në dy javë
- Mbledhja e senatit të nxënësve
një herë në dy javë
Planifikimi i mbledhjeve bëhet në varësi të tipit të mbledhjes e
zakonshme apo e jashtëzakonshme dhe varet nga drejtuesi që harton
lajmërimin dhe ky ia dorëzon sekretarit
Rendi i punës gjithashtu varet nga tipi i mbledhjes e zakonshme dhe e
jashtëzakonshme dhe hartohet po nga drejtuesi i mbledhjes
Kriteret për zhvillimin e mbledhjes që varet nga
Vendi që zhvillohen në ambjentet në
përdorim të senatit apo edhe në ambjente të caktuara në varësi të
kushteve të shkollës
Koha kur pritet deri 10minuta nqs
dhe shtyhet për tre ditë,por ajo edhe mund të ndërpritet dhe mbledhja
maksimumi mund të zgjasë një orë
Pjesëmarrja duhet të jenë mbi ½
Disiplina duhet të mbahet qetësi
dëgjohet dhe respektohet drejtuesi i mbledhjes
Drejtimi i mbledhjes
A Drejtuesi i mbledhjes që caktohet me rregullore
Të drejtat dhe detyrat e drejtuesit të mbledhjes
- Kontrollon hyrjen e personave në sallë
Lejon anëtarët pjesëmarrës n
Persona të tretë me leje
Pengon personat e tjerë

65. 65
- Deklaron mbledhjen e hapur
- Lexon rendin e ditës
- Jep fjalën me detyrim dhe me dëshirë
- Merr vendime me përjashtim të zgjedhjeve
- Ndërpret fjalën kur
Diskutimi nuk ka lidhje me Mbledhjen
Diskutimi zgjat tej mase dhe nuk është konçiz
Diskutimi shkel disiplinën e Mbledhjes
- Tërheq vërejtjen deri në paralajmërim për nxjerrje nga salla kur
shkelet disiplina e mbledhjes
- Nxjerr nga salla personin kur nuk zbaton paralajmërimin
- Deklaron të mbyllur mbledhjen kur
Mbaron shqyrtimi i çështjeve
Nuk plotësohen kriteret për zhvillimin e mbledhjes
DOKUMENTACIONI
Dokumentacion është tërësia e dokumenteve të shkruar gjatë
punës së senatit dhe ruhet në dosjen e qeverisë së nxënësve
- Çdo dokument që ka të bëjë me punën e senatit duhet
Të përmbajë firmat e çdo personi
Të kalojë së fundi tek segretari
Llojet e dokumentacioneve i kemi
- Proçesverbali që ka emrat e pjesëmarrësve,rendin e miratuar të
punës,
zhvillimin e punës konkretisht
- Rruga që ndjek proçesverbali është
e harton dhe firmos anëtari,
e kontrollon dhe firmos kryetari komisionit
informohen dhe firmosin kryetari i senatit dhe presidenti
sekretari informohet,e vulos dhe protokollon
Çdo proçesverbal hartohet në dy kopje
Veç dokumentacionit kemi edhe Rregjistrat Ku shënohen
emrat e anëtarëve të strukturës
data e zhvillimit
rendi i punës
mungesat
zhvillimi real i punës