Obszerny artykuł oparty na tej prezentacji ukaże się niebawem [1 kwartał 2014?] w piśmie „Archiwista Polski”.
WTA - Wielojęzyczna Terminologia Archiwalna : reaktywacja projektu Międzynarodowej Rady Archiwalnej i zespołu InterPARES.
W roku 2010 Sekcja Edukacji Archiwalnej i Szkolenia (ICA-SAE) Międzynarodowej Rady Archiwalnej (MRA) podjęła wyzwanie stworzenia interaktywnej, internetowej bazy danych gromadzącej terminologię archiwalną w wielu językach. Projektem kierowała Luciana Duranti z University of British Columbia, zaś finansowania podjęła się Międzynarodowa Rada Archiwalna wraz z InterPARES. Baza ta stanowi doskonałe narzędzie dla archiwistów i badaczy. Część polska jest dostępna tutaj: http://www.ciscra.org/mat/termdb/termlist/l/Polish [dostęp: 2014-01-03]
ENGLISH
Multilingual Archival Terminology project of the International Council on Archives (ICA MAT).
In 2010, the Section for Archival Education and Training (ICA-SAE) of the ICA embraced the challenge of creating an interactive, online, multilingual archival terminology resource. The project was led by Luciana Duranti at the University of British Columbia, and was funded by ICA and InterPARES. (More: http://icarchives.webbler.co.uk/14282/ica-multilingual-archival-terminology/ica-multilingual-archival-terminology.html).
1. WTA - Wielojęzyczna
Terminologia Archiwalna
Projekt Międzynarodowej Rady Archiwalnej
i zespołu InterPARES
Leszek Pudłowski • VII IFAR • Szczecin 18 X 2013
2. 2
Zastrzeżenie
Poglądy wyrażone w niniejszej prezentacji są poglądami
autora i nie muszą odzwierciedlać poglądów
Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej.
The views expressed herein are those of the author and
should not necessarily be attributed to the IAEA.
5. 5
2010
W roku 2010 Sekcja Edukacji Archiwalnej i Szkolenia
postanowiła stworzyć w bazę danych gromadzącą
terminologię archiwalną w wielu językach świata.
8. 8
InterPARES 2 Terminology
Database (ITD)
Glosariusz (Glossary) – podaje definicje normatywne
Słownik (Dictionary) – dla jednego terminu może zawierać
wiele definicji
9. 9
Struktura hasła
Termin (szary)
Część mowy (różowy)
Definicja (zielony)
Dziedzina (żółty)
Źródło (fioletowy)
16. 16
Rok 2012 – 278 terminów
Roland Kiper, doktorant Uniwersytetu
Wrocławskiego
Część większego projektu typu Wiki
Doktorat o teoretycznych podstawach
tworzenia słowników terminologicznych
19. 19
Dziękuję
Leszek Pudłowski
Head of the Archives and Records Management Section
IAEA - International Atomic Energy Agency
Vienna, Austria - http://www.iaea.org/
leszek.pudlowski@gmail.com
Editor's Notes
Obszernyartykuł oparty na tej prezentacji ukaże się niebawem [1 kwartał 2014?] w piśmie „Archiwista Polski”, zob.: http://www.slideshare.net/Leszek_Pudlowski/1-lrp-wta-wielojzyczna-terminologia-archiwalna-ifar-archiwista-pl [dostęp 2014-01-03].
2Zastrzeżenie - jako pracownik ONZ jestem zobligowany do poczynienia takiego zastrzeżenia. Prezentację projektu zwanego Wielojęzyczną Terminologią Archiwalną należy zacząć od krótkiego przedstawienia dwu instytucji wymienionych w podtytule prezentacji.
3Pierwsza to Międzynarodowa Rada Archiwalna (MRA) i tej zebranemu w Szczecinie gronu miłośników IFAR-u bliżej przedstawiać nie trzeba. Powstała ona w 1948 roku i jest największą organizacją zrzeszającą archiwistów z całego świata.
4W omawianym tu kontekście interesuje nas głównie Sekcja Edukacji Archiwalnej i Szkolenia MRA
5która w 2010 roku postanowiła stworzyć w Internecie interaktywną bazę danych gromadzącą terminologię archiwalną w wielu językach świata.
6Podobną bazę gromadzili również badacze skupieni wokół projektu InterPARES.
7InterPARES to skrót pochodzący od nazwy International Research on Permanent Authentic Records in Electronic Systems, która w wolnym tłumaczeniu oznacza projekt poświęcony międzynarodowym badaniom autentycznych akt wieczystych w systemach elektronicznych. Projekt ten powstał w 1999 roku i od samego początku, aż do dzisiaj kierowany jest przez prof. Lucianę Duranti. Realizacją projektu zajmuje się duży międzynarodowy zespół, który ma na celu zdobywanie wiedzy niezbędnej do trwałego zachowania w autentycznej formie akt powstałych, lub przechowywanych w formie elektronicznej.
8Baza danych tego zespołu nazywa się InterPARES 2 Terminology Database czyli w skrócie ITD. Składają się na nią właściwie dwie bazy:1. Glosariusz (Glossary) który podaje definicje normatywne;2. Słownik (Dictionary), który dla jednego terminu może zawierać wiele definicji.
9W bazie danych zastosowano następująca strukturę:Termin (szary)Część mowy (różowy)Definicja (zielony)Dziedzina (żółty)Źródło (fioletowy).Mieliśmy, zatem dwa projekty (MRA i InterPARES), które w całość połączyła jedna osoba.
10Tym wspólnym projektem kieruje prof. Luciana Duranti z Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej w Vancouverw Kanadzie. Ta znakomita włoska uczona połączyła w swym warsztacie tradycyjne, sięgające czasów średniowiecza, narzędzia dyplomatyki z najnowszymi zdobyczami technik komputerowych. Na zdjęciu, prof. Luciana Duranti z autorem podczas rozmów o terminologicznych zawiłościach archiwistyki. Brisbane, sierpień 2012 r.
11Stworzona przez nią baza nosi nazwę ICA MultilingualArchivalTerminology (ICA MAT) [MRA Wielojęzyczna Terminologia Archiwalna (MRA WTA)] i znajduje się pod adresem ukazanym na ekranie: http://icarchives.webbler.co.uk/14282/ica-multilingual-archival-terminology/ica-multilingual-archival-terminology.html.
12Jak dotąd obejmuje ona 16 języków: angielski, chiński, fiński, francuski, grecki, hiszpański, holenderski, japoński, kataloński, niemiecki, pendżabski, polski, portugalski, rosyjski, szwedzki i włoski. [W styczniu 2014 jest to już 20 języków, gdyż przybył język białoruski, chorwacki, koreański i rumuński.]
13Wygląda to tak:
14Wkrótce dodane zostaną jeszcze języki: angielski afrykanerski, arabski, bułgarski, chorwacki, hebrajski i ukraiński.
15Część polska znajduje się pod adresem podanym na ekranie: http://www.ciscra.org/mat/termdb/termlist/l/Polish.
16Istniejącą obecnie partię polską bazy danych MRA opracował wraz ze studentami w roku 2012 p. Roland Kiper z Uniwersytetu Wrocławskiego, jako część szerszego projektu typu Wiki. Pan Kiper przygotowuje doktorat o teoretycznych podstawach tworzenia słowników terminologicznych. Pierwszy etap polegający na tłumaczeniu podstawowych terminów angielskich obejmował około 350 haseł. Aktualnie w polskiej bazie znajduje się 278 terminów (nie zawsze mających odpowiedniki w części angielskiej).
17Struktura hasła podobna do tej z projektu InterPARES. Pominięto pole dziedzina, gdyż wszystkie hasła dotyczą archiwistyki. Za to strukturę wzbogacono o dodatkowe pola: region (gdy termin jest specyficzny dla jakiegoś regionu, czy kraju)Related (nadużywane)Added By: archi725 (dodaneprzez)LastMod By: archi725 on 25 Feb 2012 (ostatnie zmienione (sprawdzone) + data).
18ReaktywacjaW sierpniu 2013 roku, prof. Duranti zaproponowała autorowi nadzorowanie (monitoring) części polskiej projektu. Autor założył w związku z tym stosownąstronę: https://sites.google.com/site/leszekpudlowski/?pli=1.WTA nie stawia sobie zadań normatywnych, lecz rejestracyjne i dlatego gromadzi cytaty z miarodajnych źródeł ukazujące jak terminy archiwalne funkcjonują codziennej praktyce. Z punktu widzenia leksykografii terminologicznej można wydzielić słowniki normatywne i rejestracyjne. Pierwsze, takie jak „Polski słownik archiwalny”, gromadzą słownictwo z danej dziedziny wiedzy wraz z ustaleniem poprawności tego słownictwa na podstawie norm terminologicznych, natomiast drugie rejestrują dla celów informacyjnych słownictwo funkcjonujące w określonym zakresie. W projekcie prof. Duranti powstaje baza danych drugiego typu, która gromadzi cytaty z wiarygodnych źródeł i ukazuje jak terminy archiwalne funkcjonują w codziennej praktyce w swym oryginalnym kontekście.Projekt miał zostać reaktywowany pod koniec września, lecz niestety prace kanadyjskich informatyków opóźniają się. I na koniec wiadomość z ostatniej chwili (przesłana dzisiaj o 7 rano): Prof. Luciana Duranti napisała, że jej zespół rejestruje przykłady użycia terminów i nie stara się tworzyć autorytatywnych (normujących) definicji. Wierzy jednak, że nieuchronnie, wraz z dodawaniem kolejnych definicji, jej projekt stanie się zapewne Oxford Dictionary of Archival Science. Przestrzega jednak, że mogą być pewne opóźnienia, ponieważ teraz ich informatyk pracuje nad zmianami, które pozwolą na wprowadzanie danych z zewnątrz. W czasie rozmów i korespondencji namawiałem Lucianę, które umożliwiłyby grupowy import/export danych.Pozostaję, zatem optymistą i wierzę, że prace ruszą niebawem pełną parą.