1. Onderwijs maken
Gabriëlle Rademakers
Afdeling Public health en
Eerstelijnsgeneeskunde
September 2012

2. • Doelen terugkomdagprogramma
• Onderwijs maken
• Beginsituatie
• Formuleren doelen
• Stappenplan voor maken onderwijs
• Korte pauze
• Onderwijs maken
• werkvormen

3. Doelen
Na afloop ben je in staat om een onderwijsactiviteit te
ontwikkelen waarbij je:
• De beginsituatie van de deelnemers inschat
• Onderwijsdoelen formuleert
• Onderwijs opzet volgens een stappenplan
• Activerende en motiverende werkvormen bedenkt die
passen bij de onderwijsdoelen

4. Startvraag
Hoe bereid je een onderwijsactiviteit voor?

5. Waar moet je aan denken bij het voorbereiden van een
onderwijsactiviteit?
•Rekening houden/ vaststellen beginsituatie
•Formuleren doelen (SMART)
•Bepalen hoe je:
- Het leerproces voorbereidt
- Het leerproces laat plaatsvinden
- Het leerproces afsluit

6. Beginsituatie en doel
Leerproces: een veranderingsproces
waarbij het gaat om bewuste
veranderingen.

7. Beginsituatie
- Kennis
- Vaardigheid
- Houding
Onderwijsprogramma
(bv over de standaard)
Evaluatie
Doel
- Kennis
- Vaardigheid
- Houding

8. Beginsituatie - Oefening
Hoe kun je de beginsituatie inschatten?
Bevraag elkaar in 2-tallen op de
beginsituatie van de doelgroep ten
aanzien van jouw onderwerp (standaard).
(tav kennis, vaardigheden en
houdingsaspecten)

9. Bespreek je gedachten hierbij
8 1 6
3 5 7
4 9 2

10. Hoe bepaal je jouw onderwijsdoel(en)?
Wat wil je met de
onderwijsactiviteit bereiken?
Welk ‘product’ streef je na?
Welk niveau van beheersing?
Doelen

11. Opdracht: formuleer doel voor onderwijsactiviteit
Opdracht
1. Formuleer het doel dat je stelt voor jouw
onderwijsactiviteit (individueel)
2. Bespreek het geformuleerde doel in twee- of drietallen.
Richtvragen:
• Wat wil je dat de deelnemers leren?
• Waarom moeten ze dat leren?
• Hoe ziet het ideale leerresultaat eruit?
• Als je je doel bereikt hebt, wat kunnen de deelnemers dan?
• Waaraan merk je dat je je doel bereikt hebt?

12. Stappenplan voorbeeld
DOCENTHANDLEIDING BIJ ONDERWIJSPROGRAMMA
Bijeenkomst
Naam: standaard OME Buisjes
Blok: I
Locatie / opstelling:
Aantal deelnemers: 12
Doel(en) bijeenkomst:
Op te leveren product(en):
Op te roepen gedrag:
-aios kunnen vragen van patiënten over buisjes
beantwoorden
-aios kunnen klachten bij buisjes behandelen
Doelgroep:
Kenmerken doelgroep: beginnende aios
Te verwachten lastige situaties: tijd bewaken
Voorbereidingsopdracht voor bijeenkomst
tijd onderwerp opbrengst werkvorm benodigdheden aandachtspunten
30’ OME Ieder kent de
standaard
Standaard lezen
Bijeenkomst
tijd onderwerp opbrengst werkvorm benodigdheden aandachtspunten
5’ Introductie programma Ieder weet wat we
gaan doen
uitleg ppt
10’ Vragen van patiënten Aios hebben
antwoorden op vragen
van patiënten
quiz Rode en groene kaartjes
12x
10’ Loopoor bij buisjes Aios kennen
behandeling van
loopoor bij buisjes
Casus met vragen
uitleg
Casus
Ppt
- tijd bewaken
- interactief
5’ Take-home message Ieder heeft zijn
leerpunt(en) helder
Rondje: ieder zegt 1
zin
Kort houden,
ieder moet aan de beurt komen

13. Stappenplan
Toelichting stappenplan
Stap 1: Bepaal beginsituatie en doelen
Stap 2: Bepaal de onderwerpen van de onderwijsactiviteit
(indeling in inleiding – kern – afsluiting)
Stap 3: Maak een tijdsindeling
Stap 4: Kies bij elk onderwerp passende werkvormen

14. Stap 2: Voorbereiden van onderwijs - indeling
•Inleiding
•Kern
•Afsluiting

15. Stap 2: Voorbereiden van onderwijs - indeling
Inleiding
• Motiveren
• Doelen duidelijk maken
• Activeren voorkennis

16. Stap 2: Voorbereiden van onderwijs - indeling
Kern
1. Informatie aanbieden  laten integreren 
toepassen
2. Ervaring opdoen  bespreken / kritisch
beschouwen  Informatie aanbieden (theorie)
 laten toepassen (via oefenen)
 welk leerproces wil ik laten plaatsvinden
(hele of halve cirkel)?

17. Stap 2: Voorbereiden van onderwijs - indeling
Wat is het resultaat?
Voldoet dit aan de norm (zie doel)?
Samenvatten
Evalueren aanpak
Vooruitkijken volgende
keer
• ‘Toetsen’
• Terugkoppeling
Afsluiting

18. Stap 2: Voorbereiden van onderwijs - indeling
Opdracht
Maak een grove indeling van de
onderwerpen van de onderwijsactiviteit
(indeling naar: inleiding – kern – afsluiting)

19. Stap 3: Maak een tijdsplanning
Opdracht:
Maak een globaal tijdschema
Tips bij maken tijdsplanning :
- Duidelijkheid (sub)doelen (SMART)
- Analyseer doel en onderwerp: stel zo precies mogelijk voor
hoe uitvoer in praktijk gaat
- Houd ruimte in tijdsplanning voor onvoorziene zaken
- Houd extra activiteiten achter de hand bij voorlopen op
planning

20. Stap 4: Werkvormen
Waarom verschillende werkvormen?
• Aandacht
• Inhoud zelf ervaren
• Sturing
• Communicatiepatronen doorbreken/sturen
• Verschillende voorkeuren
• Gedragsverandering

21. Stap 4: Werkvormen
Welke werkvormen?
•Doel:
• Welk resultaat wil je bereiken?
• Welk gedrag wil je oproepen bij de groep?
•Interactiepatroon in eerste 10 minuten
•Eerst werkvormen bedenken voor
belangrijkste onderdelen

22. Opdracht: Werkvormen
Werkvormen
• Wat zou ik met deze werkvormen kunnen
bereiken tav mijn standaard?
• Hoe zou ik deze kunnen inzetten? Wat moet ik
evt aanpassen aan de werkvorm?

23. Samenvattend:
Voorbereiding van een onderwijsactiviteit
• Bepaal beginsituatie
• Doelen
• Werkvormen bij:
Inleiding : Vooruitkijken en motiveren
Kern : Informatie integreren en toepassen
Afsluiting : Terugkijken of doelen bereikt zijn
Bepalen volgende stap(pen)
• Passend bij doelgroep
• Bron: (vrij naar) VU Onderwijscentrum

24. Afsluiting
Wat heb je nog nodig om het af te maken?