Παρουσίαση του έργου του Α. ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ, η φόνισσα από μαθητές του Β3 του ΓΕΛ ΒΑΣΙΛΙΚΩΝ Υπεύθυνη φιλόλογος, Δήμητρα Μπεχλιβάνη- Σαββοπούλου

1. ΦΟΝΙΣΣΑ

2. Λίγα λόγια για τον
Α.Παπαδιαμάντη
Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης γεννήθηκε στη Σκιάθο στις 3 Μαρτίου του 1851 και ήταν γιος
του ιερέα Αδαμάντιου Εμμανουήλ και της Αγγελικής κόρης Αλεξ. Μωραϊτίδη. Τελείωσε το
δημοτικό και τις δύο πρώτες τάξεις του ελληνικού σχολείου στη Σκιάθο. Φοίτησε σε
σχολείο της Σκοπέλου, του Πειραιά και τελικά πήρε απολυτήριο Γυμνασίου από το
Βαρβάκειο το 1874. Το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου, γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή
του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ' όπου όμως ποτέ δεν αποφοίτησε, ενώ γράφει το
πρώτο λυρικό του ποίημα για τη μητέρα του. Έμαθε αγγλικά και γαλλικά μόνος του. Για
να ζήσει έκανε ιδιαίτερα μαθήματα και δημοσίευε κείμενα και μεταφράσεις στις
εφημερίδες. Τον Ιούλιο του 1872 ακολούθησε το μοναχό Νήφωνα στο Άγιο Όρος, όπου
έμεινε μερικούς μήνες, αλλά διαπίστωσε ότι δεν του ταίριαζε το μοναχικό σχήμα.
Ωστόσο δεν έλειπε ποτέ από τον κυριακάτικο εκκλησιασμό στον Άγιο Ελισσαίο στο
Μοναστηράκι, όπου έψελνε ως δεξιός ψάλτης. Το 1879 δημοσιεύει το μυθιστόρημα η
"Μετανάστις" στην εφημερίδα "Νεόλογος". Το 1882 άρχισε να δημοσιεύει το
μυθιστόρημά του "Οι έμποροι των Εθνών" στην εφημερίδα "Μη χάνεσαι". Το 1884
άρχισε να δημοσιεύει στην "Ακρόπολη" το μυθιστόρημά του "Γυφτοπούλα", όπου από το
1892 ως το 1897 εργάζεται ως τακτικός συνεργάτης. Από το 1902 ως το 1904 μένει στη
Σκιάθο απ' όπου δημοσιεύει τη "Φόνισσα". Το έργο του περιλαμβάνει περίπου 180
διηγήματα και νουβέλες που αναφέρονται στις φτωχές τάξεις της Αθήνας και της Σκιάθου
και ελάχιστα ποιήματα θρησκευτικού περιεχομένου. Στις 13 Μαρτίου 1908 γιορτάζεται
στον "Παρνασσό" η 25ετηρίδα του στα ελληνικά γράμματα, υπό την προστασία της
πριγκίπισσας Μαρίας Βοναπάρτη. Αμέσως μετά επιστρέφει στην πατρίδα του όπου και
μένει ως το τέλος της ζωής του. Πεθαίνει το ξημέρωμα της 3ης Ιανουαρίου του 1911 από
πνευμονία.

4. Περίληψη
Στο διήγημα του Παπαδιαμάντη. «η Φόνισσα», το κεντρικό πρόσωπο, η γριά Χαδούλα ή
Φραγκογιαννού σκοτώνει τέσσερα μικρά κορίτσια, θέλοντας έτσι να τα απαλλάξει απ’ τις
δυσκολίες και τα πάθη που θα τους έφερνε η ζωή όπως σε όλες τις γυναίκες της εποχής της.
Το πρώτο της έγκλημα, διαπράττει ένα βράδυ του Ιανουαρίου, μέσα στο φτωχικό της σπίτι,
όντας παραλογισμένη, καθώς συλλογίζεται τον «ανώφελο, μάταιο και βαρύ» βίο της, με
θύμα τη νεογέννητη εγγονή της, που ήταν άρρωστη, κι έτσι δεν ενοχοποιείται για το θάνατο
της μικρής. Λίγο καιρό αργότερα, για να ξεφύγει απ’ τις τύψεις που τη βαραίνουν πηγαίνει
σ’ ένα ερημοκκλήσι. Στην επιστροφή, περνά απ’ το περιβόλι του Γιάννη του Περιβολά που η
γυναίκα του ήταν άρρωστη, κλεισμένη μες στο σπίτι και βρίσκει μόνα τους τα δύο μικρά
κορίτσια τους να παίζουν δίπλα στη στέρνα. Εκεί, σπρώχνοντάς τα μέσα στο νερό, τα πνίγει
και όταν οι γονείς τους εμφανίζονται προσποιείται ότι προσπαθεί να τα σώσει ενώ είναι ήδη
νεκρά. Επομένως, γλιτώνει από τις κατηγορίες για το θάνατο των δύο κοριτσιών αλλά λίγο
καιρό αργότερα, όταν τυχαία πνίγεται ένα κορίτσι σε ένα πηγάδι και η ίδια συμπτωματικά
είναι κοντά κατηγορείται και ξεκινά η καταδίωξή της απ' τις Αρχές. Η φονική δράση της,
όμως, δε σταματά εκεί και πνίγει ακόμα το νεογέννητο ενός βοσκού, στη στάνη του οποίου
κρυβόταν απ’ τους χωροφύλακες, ενώ την τελευταία στιγμή σώζονται τα δύο κορίτσια ενός
άλλου βοσκού λόγω της έγκαιρης προσέλευσης των χωροφυλάκων. Τέλος, η
Φραγκογιαννού, καταδιωκόμενη από τους χωροφύλακες, αποφασίζει να πάει στο
ερημητήριο του Αγίου Σώστη, που βρισκόταν σε ένα μικρό τμήμα ξηράς μέσα στη θάλασσα
με γέφυρα ένα στενό πέρασμα στεριάς που κάθε τόσο το κάλυπτε η θάλασσα, με σκοπό να
εξομολογηθεί τα πάθη της στον πνευματικό γέροντα παπ’ Ακάκιο και μετανοώντας, με την
βοήθεια του, να ξενιτευτεί μέσω κάποιου διερχόμενου πλοίου. Ωστόσο, η βρεφοκτόνος, δεν
προφταίνει να περάσει το πέρασμα και πνίγεται απ' τα ορμητικά, πικρά και αλμυρά νερά της
παλίρροιας « στο μισό του δρόμου μεταξύ της θείας και της ανθρώπινης δικαιοσύνης ».

5. Φιλολογικά Στοιχεία
●
●
●
●
●
●
●
Η Φόνισα είναι νουβέλα
Η γλώσσα είναι καθαρεύουσα και δημοτική με ιδιωματισμούς της Σκιάθου
στα διαλογικά μέρη
Δημοσιεύτηκε σε συνέχειες μέχρι τον Ιούνιο του 1903 στη Σκιάθο
Η αφηγηματικές τεχνικές είναι: διήγηση αφήγηση περιγραφή διάλογος
εσωτερικός μονόλογος
Ο αφηγητής είναι παντογνώστης με μηδενική εστίαση δηλαδή δε συμμετέχει
στην πλοκή και η αφήγηση είναι τριτοπρόσωπη
Ο χρόνος είναι αφηγημένος σε αναδρομές στο παρελθόν
Ύφος: λεπτομερείς περιγραφές τοπίων υπαίθρου αλλά και επαρχιακών
χωριών με χρήση αρκετών επιθέτων, πολλές οπτικοακουστικές εικόνες

7. Κοινωνικές συνθηκες της εποχης
Στο έργο Φόνισσα υπάρχει μια διαφοροποίηση της κοινωνικής ηθικής
από την χριστιανική ηθική.Με βάση την κοινωνική ηθική που επικρατεί
σε μια κλειστή κοινωνία σωστου ή λάθους στις ανθρώπινες ενέργειες
εξαρτάται από τις συνθήκες που βιώνει το κάθε μέλος της κοινωνίας.Η
κοινωνική ηθική όταν διαφοροποιείται από την ηθική της θρησκειας
ταυτίζεται πολλές φορές λαθεμένα με την αντίληψη που έχουν
υιοθετήσει οι περισσότεροι άνθρωποι. Χαρακτηριστικά στο έργο
Φόνισσα αν και η διδασκαλία του Χριστιανισμού κηρύττει την ισότητα
του άνδρα με τη γυναίκα δεν φαίνεται να βρίσκει εφαρμογή στην
κοινωνία της Σκιάθου, στην οποία ζει η γριά Χαδούλα.Η θέση της
γυναίκας βελτιώνεται σημαντικά όταν η οικονομική κατάσταση της
οικογένειας είναι καλύτερη.Αντίθετα όταν υπάρχει φτώχεια η γυναίκα
επωμίζεται αποκλειστικά την ανατροφή των παιδιών, αναλαμβάνει να
συγκεντρώσει τα απαραίτητα για την προίκα των κοριτσιών της, ενώ
ταυτόχρονα εκτός από τη φροντίδα του οίκου της αναγκάζεται να
ξενοδουλεύει για να ενισχύει τα πενιχρά οικονομικά του συζύγου της.

8. Χαρακτηρισμος προσωπων.
Κεντρικό πρόσωπο είναι η Φραγκογιαννού,η οποία είναι μια κλασσική γυναίκα
της εποχής ένα από τα χαρακτηριστικά θύματα της ανδροκρατούμενης
ελληνικής υπαίθρου.Ο γάμος της ήταν αποτέλεσμα της θελήσεως των
γονιών της, η προίκα της ήταν πολύ μικρή ενώ ο αδελφός της πήρε τη
μερίδα του λέοντος από την γονεϊκή περιουσία.Η θέση της όπως και
γενικότερα της γυναίκας ήταν υποβαθισμένη.Κι όλα αυτά την οδηγούν να
γίνει Φόνισσα τεσσάρων μικρών κοριτσιών εξαιτίας της αγανάκτησής της και
της πεποίθησής της ότι οι γυναίκες ζούν μόνο για να υπηρετούν τους
άλλους.
Ο γιος της Μώρος ειναι φυλακισμένος και από μικρός ήταν ατίθασος
δημιουργώντας προβλήματα στην οικογένεια.
●
●
Η μεγαλύτερη κόρη της είναι λεχώνα από το τρίτο παιδί, το οποίο γεννήθηκε
άρρωστο και λόγω της ανικανότητάς της για εργασία βασίζεται ολοκληρωτικά
στη μητέρα της.
Οι άλλες δυο κόρες της έμειναν ανύπαντρες

9. Τα μέλη της ομάδας μας
1. Κώτσιας Μίλτος
2. Λάμπα Σοφία
3. Μιχαηλίδου Ελένη
4. Νασιούδης Θωμάς
5. Τζιατζιά Μαριάννα

10. Τα μέλη της ομάδας μας
1. Κώτσιας Μίλτος
2. Λάμπα Σοφία
3. Μιχαηλίδου Ελένη
4. Νασιούδης Θωμάς
5. Τζιατζιά Μαριάννα