Dampuurliin tuhai oilgolt

1. Багш: Хууль зүйн магистр, хуульч
М.Амарнасаа

2. 3
2
1
4
5
6
Дампуурал, түүний ангилал
Нэхэмжлэгчдийн хурал
Хэрэг гүйцэтгэгч
Дахин хөрөнгөжүүлэх төлөвлөгөө
Татан буулгах
Төлбөрийн чадваргүй байдал

5. Дампуурлын эрх зүйн зохицуулалт,
үр дагавар
• Хуулийн этгээд дампуурснаас үүсэх үр дагавар:
– олон хүн ажилгүй болох,
– хариуцагч нар төлбөрөө бүрэн авч чадахгүйд хүрэх,
– зах зээл дэх өрсөлдөгчийн тоо цөөрөх,
– зах зээлийн нийлүүлэлт буурах
• Дампуурлын эрх зүйн зохицуулалтын ач холбогдол:
– дампуурсан аж ахуйн нэгжийн удирдлагыг сольж, дахин
хөрөнгөжүүлэн үйл ажиллагаагаа явуулах боломжийг
эрэлхийлэх
– Хууль бус гэрээ, хэлцлийг илрүүлж хуулийн дагуу арга
хэмжээ авах
– төлбөрийн чадваргүй атлаа хэлбэр төдийгөөр оршин
тогтнож харилцагчдыг төөрүүлж байдаг байгууллагыг
татан буулгаснаар эдийн засгийг цэвэршүүлэх

6. Сайн дурын дампуурал: Сайн
дураар дампуурах гэдэг нь
төлбөрийн чадваргүй болсон учир
дампуурсанд тооцохыг хүсч тухайн
хуулийн этгээд шүүх болон
харилцагч талдаа өөрөө
мэдэгдэхийг хэлнэ.
Сайн дурын бус дампуурал:
Сайн дурын бус дампуурал гэдэг
нь тухайн хуулийн этгээд
төлбөрийн чадваргүй буюу
төлбөрийн чадваргүй учир үүргээ
гүйцэтгэхээс татгалзсан гэж үзэж,
түүнийг дампуурсанд
тооцуулахаар харилцагч нар нь
шүүхэд нэхэмжлэл гаргана гэсэн
үг юм

7. Дампууруулах үйл ажиллагаа :
Хуульд заасны дагуу тодорхой журмын дагуу
явагдах шат дараатай, цогц ажиллагаа юм.
Энэ нь ИХШХШАжиллагаанаас бага зэрэг
ялгаатай /Жишээ нь: Хугацаагаар, шүүхээс
хийх ажиллагаа, тусгай оролцогчтой/

8. Дампуурлын хэргийн
нэхэмжлэгч
Хариуцагчаас үүргийн гүйцэтгэлийг
шаардах эрх бүхий этгээд
/иргэн, хуулийн этгээд/

9. Дампуурлын хэргийн
хариуцагч
.
• Нөхөрлөл
• Хоршоо
• Компани
• ТӨҮГазар
• ОНӨҮГазар
Тусгай
зориулалтын
компани,
Орон сууцны
санхүүжилтийн
компани
хамаарахгүй

11. Жишээ: “А” компанийн үндсэн ба
эргэлтийн хөрөнгө нь нийлээд 11 сая
төгрөг, түүний бусдаас авсан зээл
төлбөр нь 10 сая төгрөг байгаа нөхцөлд
100000 төгрөг буюу түүнээс дээшхи өр
төлбөрөө гэрээ буюу хуульд заасан
хугацаанд төлөөгүй бол төлбөрийн
чадваргүй байна гэж үзэх үндэслэлтэй
юм.

12. Төлбөрийн чадваргүйд тооцох
ажиллагаа
• Хариуцагч хүсэлт, харилцагч тал шүүхэд нэхэмжлэл
гаргавал шүүх 5 хоногийн дотор дампуурлын хэрэг
үүсгэснээс хойш 5 хоногийн нэхэмжлэлийг хариуцагчид
гардуулан өгдөг байна.
• Шүүх хэрэг үүсгэсний дараах 30 хоногт хариуцагч
төлбөрийн чадвартай эсэхийг тогтоох арга хэмжээ авна.
Хэрэв төлбөрийн чадвартай гэдэг нь тогтоогдвол шүүх
хэргийг хэрэгсэхгүй болгоно.
• Харин төлбөрийн чадваргүй болох нь тогтоогдвол
дампуурсанд тооцож тийнхүү тооцсоноос хойш 7
хоногийн дотор хариуцагчийг төлбөрийн чадваргүйд
тооцсон тухай хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр нийтэд
мэдээлнэ. Энэ мэдээлэлд нэхэмжлэгчдийн анхын хурал
хийх, он, сар, өдөр, нэхэмжлэл гаргах журам, хугацаа,
нэхэмжлэлийг хуульд заасан хугацаанд гаргаагүйгээс
үүсэх үр дагав зэргийг заадаг.

13. Нэхэмжлэл гаргах хугацаа
Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр ийнхүү
мэдээлснээс хойш 21 хоногийн дотор
хариуцагчаас авлагатай нэхэмжлэгч нар
шүүхэд хандсан нэхэмжлэлээ өгөх ёстой.
Энэ бол хуулиар тогтоосон хугацаа юм.

14. Шүүхийн эрх
Шүүх хэрэг үүсгэхдээ:
• Хариуцагчийн эд хөрөнгө буюу мөнгийг
битүүмжлэх
• Хариуцагчийн ямар нэг тодорхой
ажиллагаа явуулахыг хориглох
• Хариуцагчийн дансны зарлагын гүйлгээг
зогсоох
• Түр хэрэг гүйцэтгэгчийг томилох зэрэг
шийдвэр гаргах эрхтэй.

15. Нэхэмжлэгчдийн хурал
• Ердийн компанийн хувьд түүний гишүүдийн
хурал нь эрх барих дээд байгууллага байдаг
бол дампуурч буй хариуцагч компанийн хувьд
түүнээс авлагатай нэхэмжлэгчдийн хурал нь
шүүхийн удирдлаган дор компанийн гол гол
асуудлыг шийдвэрлэх эрхтэй байна.
• Нэхэмжлэгчдийн тоо 7-оос дээш байвал
хурлаас нэхэмжлэгчдийн зөвлөлийг 3-аас дээш
хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулах бөгөөд
түүний эрх, үүргийг нь хурлын хороонд эрхийг
нь хэрэгжүүлдэг, ердийн компанийн хувьд бол
ТУЗ-тай ижил статустай сонгуулийн
байгууллага гэж үзэж болно.

16. • Шүүх нь хариуцагчийн төлбөрийн
чадваргүйд тооцон нийтэд мэдээлснээс
хойш 30 хоногийн дотор
нэхэмжлэгчдийн анхны хурлыг зохион
байгуулна.
• Нэхэмжлэгчдийн хуралд нэхэмжлэгч бүр
бүх нэхэмжлэлийн шаардлагын дүнд
өөрийн нэхэмжлэлийн шаардлагын
эзлэх хувьтай тэнцүү саналын эрхтэй
оролцох ба шийдвэрийг саналын
эрхийн 66, 7 хувиар баталсан бол хүчин
төгөлдөр болно.

17. Нэхэмжлэгчдийн анхны хурлаар:
• Нэхэмжлэгчдийн зөвлөл байгуулах эсэх,түүний эрх, үүрэг
• Хэрэг үүсгэх үед түр хэрэг гүйцэтгэгчийг томилсон бол
түүнийг үргэлжлүүлэн ажиллуулах эсэх, эсхүл хэрэг
гүйцэтгэгчийг томилуулахаар шүүхэд санал тавих, түүний
цалин хөлс, үйл ажиллагааны зардлын хэмжээ, төлөх
хугацаа журмыг тогтоох
• Шүүх хариуцагчийн эд хөрөнгийг захиран зарцуулах
эрхийг хэрэг гүйцэтгэгчид шилжүүлсэн тохиолдолд хэрэг
гүйцэтгэгчээс уг эрхийг хэрэгжүүлэх нөхцөл хэмжээ
хязгаарыг тогтоох
• Хариуцагчийн үйл ажиллагаатай холбогдох асуудлаар
шүүхэд хандах зэрэг /ДТХууль 8.3/
Нэхэмжлэгчдийн хурлыг хуульд зааснаар буюу
нэхэмжлэлийн нийт шаардлагын 10-аас дээш хувийг
шаардаж буй нэхэмжлэгчийн шаардсанаар зарлан
хуралдуулдаг байна.

18. Хэрэг гүйцэтгэгч
Хариуцагчийг татан буулгах, эсхүл
дахин хөрөнгөжүүлэх ажлыг эрхлэн
гүйцэтгэгч, дахин хөрөнгөжүүлэх
ажиллагаанд хяналт тавих,
хариуцагчийн эд хөрөнгийг хамгаалах
эрхтэйгээр нэхэмжлэгчдийн хурлаас
санал болгосноор шүүхийн томилсон
этгээдийг "хэрэг гүйцэтгэгч" гэнэ. /ДТХ
3.1.4/

19. Хэрэг гүйцэтгэгч
Шүүх энэ хуулийн 8.2-т заасны дагуу нэхэмжлэгчдийн анхны
хурлаас санал болгосон этгээдийг 5 хоногийн дотор хэрэг
гүйцэтгэгчээр томилох эсэхийг шийдвэрлэнэ.
Хэрэг гүйцэтгэгч нь хариуцагчийн үйл ажиллагаанд хувийн
санхүү, эдийн засгийн сонирхолгүй, хууль, санхүү, эдийн засгийн
дээд боловсролтой хувь хүн, эсхүл хууль зүй, эдийн засаг,
санхүүгийн чиглэлээр мэргэжлийн зөвлөлгөө, үйлчилгээ үзүүлэх
эрх, үүрэг бүхий хуулийн этгээд байна.
Дор дурдсан этгээд, түүний гэр бүлийн гишүүнийг хэрэг
гүйцэтгэгчээр томилохыг хориглоно:
 хариуцагч, нэхэмжлэгчийн удирдлага, түүний гишүүн;
 хувьцаат компаниас бусад хариуцагч хуулийн
этгээдийн гишүүн;
 нэхэмжлэгч хувь хүн.

20. Хэрэг гүйцэтгэгчийн эрх, үүрэг
 шүүхийн шийдвэрийн дагуу хариуцагчийн эд хөрөнгийг
битүүмжлэх
хариуцагчийн эд хөрөнгө, холбогдох баримт бичгийг
хамгаалалтанд авч, тооллого явуулах
шаардлагатай тохиолдолд хариуцагчийн үйл
ажиллагаанд баримтын шалгалт хийх ажлыг зохион
байгуулах
нэхэмжлэгчдийн хурлыг зарлан хуралдуулах
шүүхээр шийдвэрлүүлэх асуудлаар шүүхэд хандах
дампуурлын хэрэг үүсгэхээс өмнө байгуулсан гэрээ,
хэлцлийг хянаж Дампуурлын тухай хуулийн 19, 20,
Иргэний хуульд заасан хүчин төгөлдөр бус
гэрээ, хэлцлийг хүчингүйд тооцуулах, өөрчлүүлэх,
цуцлуулах эсэх асуудлыг нэхэмжлэгчдийн хуралд
оруулах

21. Хэрэг гүйцэтгэгчийн эрх, үүрэг
тусгай данс нээж хариуцагчийн мөнгөн хөрөнгийг
төвлөрүүлэх
хариуцагчийн нэрийн өмнөөс нэхэмжлэгчдийн хурлаас
олгосон эрхийн хүрээнд бусадтай гэрээ, хэлцэл
байгуулах
шаардлагатай мэдээ баримтыг хариуцагчаас гаргуулан
авах;
хариуцагчийн талаар гаргасан өөрийн дүгнэлтийг
холбогдох этгээдүүдэд танилцуулах;
хариуцагчийн эд хөрөнгийг үнэлэх;
нэхэмжлэгчдийн тогтоосон цалин хөлсний хэмжээнд
багтаан өөрт туслагчийг хөлсөөр ажиллуулах;
Иргэний хууль болон энэ хуулийн 18 дугаар зүйлд
заасан журмын дагуу хариуцагчийн эд хөрөнгийг
худалдах;
хуульд заасан бусад эрх, үүрэг.

22. Хэрэг гүйцэтгэгчийн дүгнэлт
Хэрэг гүйцэтгэгч нь шүүхээр батлагдсанаасаа хойш 2О хоногийн
дотор хариуцагчийн үйл ажиллагаанд дүгнэлт хийж, энэ тухайгаа шүүх,
хариуцагч, нэхэмжлэгчид танилцуулна. Дүгнэлтэд дараахь зүйлийг
тусгана:
 хариуцагчийн санхүү, эдийн засгийн тооцоо, түүний дүгнэлт;
хариуцагчийн төлбөрийн чадваргүй болсон шалтгаан, онцлог;
удирдлагын үйл ажиллагааны талаархи дүгнэлт;
нэхэмжлэгчдийн хэсэг болон нэхэмжлэл тус бүрийн дүн;
хариуцагчийг дахин хөрөнгөжүүлэх, эсхүл дампуурсанд тооцож
татан буулгах талаархи санал;
шаардлагатай гэж үзсэн бусад мэдээ, баримт.
Дүгнэлт гаргах явцад хэрэг гүйцэтгэгчийн хүсэлтээр шүүх шинжээч
томилж болно.
Дахин хөрөнгөжүүлэх төлөвлөгөө гаргах эрх бүхий этгээдүүдэд
дүгнэлттэй танилцах боломжийг хэрэг гүйцэтгэгч хангана.

23. Дахин
хөрөнгөжүүлэх
төлөвлөгөө
Хариуцагчийн үйл ажиллагааг
цаашид үргэлжлүүлэх санхүү,
удирдлагын болон бусад боломж,
тэдгээрийн тооцоо, өөрчлөн
байгуулагдсан аж ахуйн нэгжийн
хэтийн төлөвийн талаар эрх бүхий
этгээдийн боловсруулж шүүхэд
оруулж буй баримт бичиг юм.

24. Дахин хөрөнгөжүүлэх талаар
хүсэлт гаргах
 Хариуцагч өөрөө
 Нийт нэхэмжлэлийн шардлагын 1/3-ээс дээш хувийг
нэхэмжилж буй нэхэмжлэгч
 Хэрэг гүйцэтгэгч
Төлбөрийн чадваргүйд тооцсоноос хойш
60 хоногийн дотор шүүхэд хүсэлтээ гаргах
эрхтэй.
Дахин хөрөнгөжүүлэх хүсэлтэд хариуцагчийн үйл
ажиллагааг цаашид үргэлжлүүлэх санхүү, удирдлагын болон
бусад боломж, тэдгээрийн тооцоо, өөрчлөн байгуулагдсан аж
ахуйн нэгжийн хэтийн төлөвийн талаар тусгана.

25. Дахин хөрөнгөжүүлэх
төлөвлөгөөг шүүхэд гаргах
Хариуцагч өөрөө
Нийт нэхэмжлэлийн шардлагын 1/3-ээс
дээш хувийг нэхэмжилж буй нэхэмжлэгч
Хэрэг гүйцэтгэгч
Хэрэг гүйцэтгэгчийн дүгнэлттэй
танилцсанаас хойш 30 хоногийн дотор
шүүхэд гаргана.

26. Дахин хөрөнгөжүүлэх төлөвлөгөөний агуулга
 хариуцагчийг үүсгэн байгуулах баримт бичигт өөрчлөлт
оруулах эсэх, хэрэв оруулбал түүнд оруулах өөрчлөлт;
 хариуцагчийн удирдлагад өөрчлөлт оруулах эсэх, түүнд
ажиллах хүмүүсийн нэр, хаяг;
 нэхэмжлэлийн шаардлагын оронд үнэт цаас гаргах эсэх;
 хариуцагчийн гаргасан үнэт цаасны төлбөрийн хугацааг
сунгах, түүний хүүгийн хувь хэмжээнд өөрчлөлт оруулах
эсэх,оруулбал ямар хэмжээнд;
 шинээр хийх гэрээ, хэлцлийн тухай;
 хариуцагчийн эд хөрөнгөөс худалдах бол түүний хэмжээ;
 хариуцагчаас бусдад шилжүүлэх эд хөрөнгө;
 хариуцагчид үлдэх эд хөрөнгө;

27. Дахин хөрөнгөжүүлэх төлөвлөгөөний агуулга
 Дампуурлын тухай хуулийн З5.4-т заасан нэхэмжлэгчдийн
хэсэг;
 Дампуурлын тухай хуулийн З5.4-т заасан дараалал тус
бүрээр нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангах арга, хэлбэр,
хэмжээ, хугацаа;
 хариуцагчийг дампуурсанд тооцож татан буулгах, эсхүл
дахин хөрөнгөжүүлснээр нэхэмжлэгчдэд хуваарилагдах
төлбөрийн хэмжээний зөрүүг харьцуулсан тооцоо;
 ажиллагчидтай байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах
буюу түүнд өөрчлөлт оруулах бол тэдгээрт хууль
тогтоомжийн зохих актын дагуу тэтгэмж олгох, шинээр
мэргэжил эзэмшүүлэх, мэргэшүүлэх арга хэмжээ;
 төлөвлөгөөг биелүүлж дүгнэх хугацаа;
 хэрэг гүйцэтгэгч болон холбогдох бусад этгээдэд олгох
урамшуулал, ажлын хөлсний хэмжээ, түүнийг олгох журам;
 хариуцагчийг төлбөрийн чадвартай болгох талаар энэ
хуулийн дагуу явуулах бусад үйл ажиллагаа.

28. Дахин хөрөнгөжүүлэх төлөвлөгөөг
хэлэлцэх
Төлөвлөгөөг хэлэлцэх хурлын товыг шүүх урьдчилан
товлоно. Төлөвлөгөөг хэлэлцэх хурлыг энэ хуулийн хэрэг
гүйцэтгэгчийн дүгнэлт гарснаас хойш 30 хоног өнгөрснөөс
хойш 20 хоногийн дотор зохион байгуулна.
Төлөвлөгөөг хэлэлцэх хурлын бэлтгэлийг хэрэг
гүйцэтгэгч хангаж мэдээллийг хэвлэл, мэдээллийн
хэрэгслээр нийтэд мэдээлнэ.
Төлөвлөгөөг батлах санал хураалтад зөвхөн нэхэмжлэлийг
нь шүүх хүлээн авсан нэхэмжлэгчид оролцох эрхтэй бөгөөд
санал хураалтыг дараахь хэсэг тус бүрээр явуулна:
 нэхэмжилсэн үнийн дүнгийн 1О буюу түүнээс дээш
хувийг эзлэх барьцаат нэхэмжлэгчид
 бусад барьцаат нэхэмжлэгчид;
 хариуцагчтай хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллагчид;
 бусад.
Хуралд оролцон тухайн хэсэгт хамаарах санал гаргасан
нийт нэхэмжлэгчдийн саналын эрхийн олонхийн дэмжлэг
авснаар тэр хэсгээс төлөвлөгөөг зөвшөөрсөнд тооцно.

29. Дахин хөрөнгөжүүлэх төлөвлөгөөг
батлах
Нэхэмжлэгчдийн хурлаар төлөвлөгөөг хэлэлцсэнээс хойш 2О
хоногийн дотор түүнийг батлах эсэхийг шүүх шийдвэрлэнэ.
Шүүх төлөвлөгөөг нэхэмжлэгчдийн 2-оос доошгүй хэсэг дэмжсэн
бол эсхүл нэхэмжлэлийн шаардлагыг хариуцагч татан буугдсанаас
илүү хангаж чадахаар байвал төлөвлөгөөг батална:
Нэхэмжлэгчдийн хурлаас хэд хэдэн төлөвлөгөөг зөвшөөрч дэмжсэн бол
шүүх хариуцагчийн санал болгосон төлөвлөгөөг батална.
Шүүх хариуцагчийн санал болгосон төлөвлөгөөг энэ хуулийн дээрх
үндэслэлд тохирохгүй гэж үзвэл хамгийн тохиромжгүй нөхцөлд
хамаарч байгаа нэхэмжлэгчдийн хэсгийн зөвшөөрсөн төлөвлөгөөг
батална.
Төлөвлөгөөний дагуу тухайн нэхэмжлэгчид түүний нэхэмжлэлийн
шаардлагыг бүрэн хангахгүй хэмжээний хөрөнгө хуваарилагдахыг
тохиромжгүй нөхцөлд хамаарагдах гэнэ.

33. Татан буулгах ажиллагааг
дуусгавар болгох
Шүүхэд мөнгөн хөрөнгө хуваарилах төлөвлөгөө гаргаж өгснөөс хойш
хэрэв төлөвлөгөөнд гомдол гаргаагүй бол 2О хоногийн дотор, гомдол
гаргасан бол 4О хоногийн дотор хэрэг гүйцэтгэгч мөнгөн хөрөнгийг
хуваарилсан тухай тайлангаа шүүхэд танилцуулна.
Шүүх хэрэг гүйцэтгэгчийн тайлантай танилцаж дараахь нөхцөлд татан
буулгах ажиллагааг дуусгавар болгоно:
нэхэмжлэгчдийн нэхэмжлэлийг бүрэн, эсхүл хариуцагчийн
өмчлөлд байгаа эд хөрөнгийн хэмжээнд нь хангасан бөгөөд
цаашид хуваарилагдах эд хөрөнгө үлдээгүй
эд хөрөнгийг бүрэн худалдаагүй боловч худалдсан хэсгээс нь
нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүрэн хангасан
Татан буулгах ажиллагаа дуусгавар болмогц хэрэг гүйцэтгэгч энэ тухай
бүртгэх байгууллагад мэдэгдэж, улсын бүртгэлээс хасуулна.

34. Татан буулгах ажиллагааг
дуусгавар болгосны үр дагавар
Татан буулгах ажиллагаа дуусгавар
болсноор хариуцагч нэхэмжлэлийн
хангагдаагүй шаардлагын үүргээс
чөлөөлөгдөж, түүний нэхэмжлэгчдийн өмнө
хүлээсэн үүрэг дуусгавар болно
санаатайгаар дампуурсан хариуцагчид
хамаарахгүй