1. Οι οικονομικές
ανισότητες στην
Ελλάδα σήμερα
Γιατί μιλάμε για αυτές • Πού τις συναντάμε
Πώς προέκυψαν • Πώς αντιμετωπίζονται
Ειρήνη-Ακριβή Νταή & Δημήτρης Λιάκος

2. «Φυσικά και είμαστε όλοι ίσοι απέναντι στον νόμο.
Απαγορεύεται το ίδιο, τόσο στους πλούσιους όσο και στους
φτωχούς, να κοιμούνται κάτω από τις γέφυρες, να ζητιανεύουν
και να κλέβουν ψωμί»
ANATOLE FRANCE

3. Γιατί συζητούμε έντονα για τις ανισότητες;
Η εκδήλωση της πανδημικής κρίσης συνοδεύτηκε από την ενεργειακή κρίση και λειτούργησε ως επιταχυντής της
όξυνσης των ανισοτήτων παγκοσμίως.
[πρώτη φορά τα τελευταία 25 χρόνια αυξάνεται η φτώχεια παγκοσμίως, Oxfam 2023]
Χώρες μεσαίου ή χαμηλού εισοδήματος που βασίζονταν σε σαθρά μοντέλα ανάπτυξης, όπως η χώρα μας,
χτυπήθηκαν βάναυσα.
[οι ανισότητες εκτοξεύτηκαν με το υψηλότερο 20% του πληθυσμού να συγκεντρώνει το 40% του συνολικού
διαθέσιμου εισοδήματος έναντι 7% που συγκεντρώνει το χαμηλότερο 20%]
Η όξυνση των ανισοτήτων εκφράζεται στους διαφορετικούς τρόπους ανταπόκρισης στις συνθήκες που
διαμορφώνει η πολλαπλή κρίση. Πρόκειται για φαινόμενο διάχυτο στην καθημερινή ζωή που εντείνει τον κίνδυνο
φτώχειας, την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα.
Όσο οι ανισότητες εκτοξεύονται και μερίδα του πληθυσμού δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε βασικές ανάγκες, η
κοινωνική συνοχή και η οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας απειλούνται.
Είναι επιτακτική ανάγκη να εφαρμόσουμε ένα σχέδιο καταπολέμησης αυτών.

4. Εξέλιξη των οικονομικών ανισοτήτων τα
τελευταία χρόνια
➔ Η σταθερή τάση άμβλυνσης των δεικτών της
ανισότητας, της φτώχειας και του κοινωνικού
αποκλεισμού την περίοδο 2016-2019 φαίνεται να
διακόπτεται/ανατρέπεται τα τελευταία έτη.
➔ Τα έτη 2020-2022 καταγράφεται κλιμάκωση των
οικονομικών ανισοτήτων και της φτώχειας, «οι
πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί
φτωχότεροι».
➔ Η πλειοψηφία των νοικοκυριών δυσκολεύεται να
ανταποκριθεί σε πάγιες και αναγκαίες δαπάνες
(όπως στέγασης και διατροφής) τη στιγμή που η
ακρίβεια στην ενέργεια και τα τρόφιμα εκτοξεύεται
(ο πληθωρισμός τροφίμων αγγίζει ως και το 25% σε
κάποιες περιπτώσεις τον Ιανουάριο 2023).
➔ Οι συνθήκες γίνονται ακόμα πιο πιεστικές για τα
ευάλωτα νοικοκυριά που δυσκολεύονται να
βγάλουν τον μήνα και απειλούνται συνεχώς με
φτωχοποίηση.
Για τη μέτρηση της οικονομικής ανισότητας
χρησιμοποούνται δύο δείκτες:
συντελεστής GINI: επιλέγουμε τυχαία δύο άτομα του
πληθυσμού και υπολογίζουμε πόσο διαφέρει το εισόδημά
τους
S80/S20: O λόγος του διαθέσιμου εισοδήματος που
κατέχει το πλουσιότερο 20% του πληθυσμού προς το
διαθέσιμο εισόδημα που κατέχει το φτωχότερο 20% του
πληθυσμού.
Δείτε τι εννοούμε

5. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ
συντελεστής GINI: επιλέγουμε τυχαία δύο άτομα του πληθυσμού και υπολογίζουμε ότι το εισόδημά τους
διαφέρει κατά 32,4%
S80/S20: το μερίδιο του εισοδήματος του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού είναι 5,8 φορές μεγαλύτερο από το
μερίδιο του εισοδήματος του φτωχότερου 20% του πληθυσμού.
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 2023

6. Εκφάνσεις των ανισοτήτων στην καθημερινότητα
➔ Το χαμηλότερο 20% του πληθυσμού συγκεντρώνει μόλις το 7% του συνολικού διαθέσιμου εισοδήματος έναντι
40% που συγκεντρώνει το υψηλότερου 20% του πληθυσμού
➔ Το ποσοστό των φτωχών νοικοκυριών που αδυνατεί να καλύψει έκτακτες αλλά αναγκαίες δαπάνες ύψους,
περίπου, 410 ευρώ* ανέρχεται σε 81,7% έναντι 37,6% για τα μη φτωχά νοικοκυριά ενώ για πάγιες και αναγκαίες
δαπάνες ανέρχεται σε 50,6% έναντι 18,3% αντίστοιχα.
➔ Το 79,8% των φτωχών νοικοκυριών δηλώνει αδυναμία πληρωμής μίας εβδομάδας διακοπών με το αντίστοιχο
ποσοστό των μη φτωχών νοικοκυριών να ανέρχεται σε 41%.
➔ Το 58,5% των φτωχών νοικοκυριών έναντι 32,7% των μη φτωχών νοικοκυριών που έχουν λάβει καταναλωτικό
δάνειο για αγορά αγαθών και υπηρεσιών δηλώνει ότι δυσκολεύεται πάρα πολύ στην αποπληρωμή αυτού ή των
δόσεων.
* Το ποσό των 410 ευρώ αποτελεί το μηνιαίο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα του ετήσιου κατωφλίου του κινδύνου φτώχειας και είναι ανεξάρτητο από το
μέγεθος και τη σύνθεση του νοικοκυριού

7. Κύριοι παράγοντες αύξησης των οικονομικών
ανισοτήτων
Όξυνση των
οικονομικών
ανισοτήτων
2020-2022
Άδικο σύστημα
φορολόγησης,
υψηλοί έμμεσοι
φόροι
Περιορισμένες
επενδυτικές ευκαιρίες
λόγω έλλειψης πόρων
και αδυναμίας
πρόσβασης σε δανεισμό
Υποβάθμιση του ρόλου του
κοινωνικού κράτους και των
βασικών δομών του, όπως η
εκπαίδευση, με αποτέλεσμα
την αναπαραγωγή των
ανισοτήτων
Ελαστικοποίηση των
εργασιακών σχέσεων,
υψηλή ανεργία, φαινόμενο
«φτωχοί εργαζόμενοι»,
«Μεγάλη Παραίτηση»
Αύξηση του κόστους
παραγωγής αγαθών και
υπηρεσιών, υψηλότερες
τιμές ενέργειας,
στέγασης, μεταφοράς και
τροφίμων
Μη στήριξη των
πραγματικών
εισοδημάτων, απώλεια
αγοραστικής δύναμης

8. Τρόποι αντιμετώπισης των οικονομικών ανισοτήτων
σήμερα
Άμβλυνση
των
οικονομικών
ανισοτήτων
Ενίσχυση του
κοινωνικού
κράτους,
ενίσχυση
εκπαίδευσης,
υγείας κ.ά.
Αύξηση του
κατώτατου
μισθού,
ενίσχυση των
εργασιακών
σχέσεων και της
απασχόλησης
Ενίσχυση των
ρυθμιστικών
κανονισμών
κατά των
κερδοσκοπικών
πρακτικών
Δίκαιη
φορολόγηση,
μείωση των
έμμεσων
φόρων.
Συγκράτηση της
πληθωριστικής
πίεσης
Μείωση του
ιδιωτικού
χρέους, ρύθμιση
των οφειλών
Στήριξη της
εγχώριας
παραγωγής,
αλλαγή του
παραγωγικού
μοντέλου