In 2011 is door het Community Learning Center (CLC) Arnhem, een samenwerkingsverband tussen drie schoolbesturen PO (Fluvius, De Basis en Delta) en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (Pabo Arnhem en Centre of Expertise leren met ict (CoE)), iXperium Arnhem opgericht. Dit is een leerwerkomgeving voor ontwikkel- en onderzoeksactiviteiten in het kader van leren met ict. Recht doen aan verschillen is het leidende principe in het iXperium. De ambitie is om door de onderlinge regionale samenwerking en kennisontwikkeling een belangrijke stap te maken in het realiseren van onderwijs dat recht doet aan verschillen tussen leerlingen, effectief is en uitdaagt tot optimale talentontwikkeling. Het uitgangspunt daarbij is dat ict hierin een cruciale rol speelt en de klas- en schoolorganisatie mee zal moeten ontwikkelen. In het iXperium zijn sinds het begin van schooljaar 2011/2012 diverse (professionaliserings-) activiteiten uitgezet vooral voor leraren en directies van de bij CLC Arnhem aangesloten scholen, voor lerarenopleiders en studenten van de pabo van de HAN en onderzoekers van CoE. Het CoE en de CLC-partners willen door middel van een tussentijdse evaluatie weten wat de opbrengsten zijn van het iXperium en handvatten krijgen voor gerichte sturing op kwaliteitsverbetering van de iXperium-activiteiten. De evaluatie naar de opbrengsten van het iXperium is uitgevoerd door onderzoekers van het CoE. Dataverzameling heeft plaatsgevonden in de periode van april 2014 tot en met juli 2014, de analyse en rapportage in het najaar van 2014. Het evaluatieonderzoek heeft zich gericht op twee facetten van het iXperium. Het eerste facet zijn de opbrengsten van de projectgroepen in de iXperium-ontwikkelkring. In deze projectgroepen ontwerpen leraren, lerarenopleiders, onderzoekers, studenten en mentoren media educatie met elkaar ict-rijke leerarrangementen voor onderwijs dat recht doet aan verschillen. Het beantwoorden van de praktijkvraag van de basisschool is daarbij het uitgangspunt. Er is een meta-analyse gedaan over de ontwikkelde en onderzochte ict-rijke leerarrangementen en er zijn individuele en groepsgesprekken gevoerd om de leerprocessen en verbetermogelijkheden in de projectgroepen van de iXperium-ontwikkelkring te kunnen beschrijven. Het andere facet zijn de opbrengsten van het iXperium als fysieke plek voor professionalisering. Er worden in het iXperium middagarrangementen en iXpiratiemiddagen georganiseerd. Tijdens de middagarrangementen komt een leraar met zijn of haar klas naar het iXperium om onder begeleiding van studenten en lerarenopleiders van de pabo activiteiten te doen met verschillende devices en verschillende educatieve ict-toepassingen. Op de iXpiratiemiddagen worden workshops verzorgd over leren met ict. Er is door middel van interviews en het uitzetten van een vragenlijst onderzoek gedaan naar de kwaliteit en het rendement van de middagarrangementen en de iXpiratiemiddagen. .

1. -ALS LEERWERKPLAATS
© 2014 Marijke van Vijfeijken
Centre of Expertise Leren met ict
Kenniscentrum Kwaliteit van Leren HAN
Evaluatie activiteiten
iXperium Arnhem
2012/2013 &
2013/2014

2. Opbouw
• Toelichting onderzoek
• Toelichting werkwijze iXperium-ontwikkelkring
• Opbrengsten iXperium-ontwikkelkring (ict-
leerarrangementen, persoonlijke opbrengsten en
opbrengsten op organisatieniveau)
• Successen en leerpunten iXperium-ontwikkelkring
• Kwaliteit en rendement iXpiratiemiddagen en
middagarrangementen
• Aanbevelingen

3. Onderzoeksvraag
• Wat zijn de opbrengsten van de (professionaliserings)
activiteiten van het iXperium, toegespitst op de
opbrengsten van de iXperium-ontwikkelkring, de
middagarrangementen en de iXpiratiemiddagen?
• Wat zijn de leerpunten en verbeterkansen?

4. Figuur 1 –Onderzoek naar opbrengsten iXperium

5. De methodiek: iXPERIUM ontwikkelkring
Samen ict-leerarrangementen ontwerpen om
recht te doen aan verschillen in de klas.
samen leren
samen werken
samen ontwikkelen
samen uitproberen
samen onderzoeken

6. Wie doen mee?
Studenten / opleiders
Onderzoekers CoE
leren met ict
Externe experts
Leraren / scholen

7. HOE WERKT HET IXPERIUM ?
Recht doen
aan
verschillen
met ict
Werk-
hypothese
Werk-
hypothese
Onderzoeks
vraag
Onderzoeks
vraag
Ontwerp
leerarran-
gement
Ontwerp
leerarran-
gement
Uitvoeren
en
Onderzoek
Uitvoeren
en
Onderzoek
Ervaringen
Resultaten
Ervaringen
Resultaten
Praktijkvraag
Ontwerpeisen
- vraag
- context
Bestaande
toepassingen (op
maat maken)
Nieuwe toepassingen
Ontwikkelkring
: leraren,
opleiders,
studenten,
onderzoekers,
experts.
Studenten
Door het gebruik van [ict-
toepassing] verwacht ik voor
[concept ] [vakgebied] bij [welke
leerlingen] te bereiken dat
[verwachte opbrengsten] omdat
[onderlinge samenhang]

8. Passend onderwijs (omgaan
met verschillen)
Effectieve leertijd vergroten
Nieuw onderwijsconcept: bijv.
onderzoekend leren
Ambities en praktijkvragen?

9. Koppeling praktijkvraag aan designteam

10. Figuur 3 – Kader voor meta-analyse onderzoeksrapportages voor iXperium-ontwikkelkring
Wat levert het op?

11. Ict-rijke leerarrangementen met
vakoverstijgende ict-toepassingen

12. Ict-rijke leerarrangementen met vakspecifieke
ict-toepassingen

13. Figuur 2.2 – Links: groepen waarvoor ict-rijke leerarrangementen zijn ontwikkeld (in aantal).
Rechts: welke vakgebieden waarvoor ict-rijke leerarrangementen zijn ontwikkeld (in aantal)
7
3
4
1
1
Vakgebied
Taal
Rekenen
OJW
Studievaardigheden
Soc. Vaardigheden
2
2
6
7
Groep
Groep 1 en 2
Groep 3 en 4
Groep 5 en 6
Groep 7 en 8
Figuur 2.3 – Doelgroepen van de ict-rijke leerarrangementen (in aantal)
6
1
3
2
1
1
2
Doelgroep
(hoog)begaafd
Ontwikkelingsvoorsprong
Dyslectisch/leeszwak
Rekenzwak
Beperkte woordenschat
ADHD
Hele klas
Technisch lezen,
woordenschat,
beginnende geletterd en
gecijferdheid, open en
gesloten lettergrepen,
werkwoordspelling,
basisvaardigheden
rekenen, tafeltjes
automatiseren,
kaartlezen,
natuuronderwijs,
samenwerken,
geschiedenis, thematisch
werken

14. Motivatie
betrokkenheid
Onderzoekend leren
leerresultaten
Bevindingen/ervaringen

15. Persoonlijke ervaringen/opbrengsten van
leraren
• Ervaring opgedaan met ontwerpen van ict-rijke
leerarrangementen en het evalueren/beoordelen ervan
“Het onderzoek stelt ons in staat om er op een andere
manier naar te kijken. Ik stop nu niet meer meteen als iets
even niet werkt en mijn houding is veel kritischer
geworden”

16. Persoonlijke ervaringen/opbrengsten van
lerarenopleiders
• Meer inzicht in praktijkvragen van de scholen
• Netwerkuitbreiding
“Ik zet nu zelf vaker ict in, al gaat het met kleine stapjes.”

17. Persoonlijke ervaringen/opbrengsten van
studenten
• Ervaring ontwerponderzoek
• In dialoog gaan met verschillende disciplines
“In het begin vond ik het raar dat dingen anders gingen in de
projectgroepen van het iXperium. Uiteindelijk vind ik het
fijn, ik heb nu meer geleerd dan wanneer ik niet in de
iXperiumontwikkelkring had gezeten”.

18. Leergemeenschap?

19. Inrichtingskenmerken Leerproces Opbrengsten
Gedeeld domein Uitwisselen van verhalen Concrete producten
Gedeelde werkwijze Ervaringen expliciet
maken
Persoonlijke opbrengsten
Gedeelde identiteit Sociale interactie Collectieve opbrengsten
Collectieve reflectie Opbrengsten organisatie
Collectief naar oplossing
Pijlers voor leergemeenschappen (Mittendorf, 2006)

20. Pijler 1: Inrichtingskenmerken
Gemeenschappelijke opdracht is
beantwoorden praktijkvraag van de school
Zoektocht naar zinvolle samenwerking
(groei)/inbreng studenten te leidend
Structuur in de projectgroep wordt erg
gewaardeerd (projectmatig werken)
Veel waardering voor de verschillende
expertises in de groep

21. Pijler 2: Leerprocessen
Uitwisseling en evaluaties adhv (tussentijdse)
producten van de student
Veel waardering voor de verschillende
expertises in de groep, expertise leraar bs en
mentoren media educatie onvoldoende tot
recht
Nauwelijks communicatie met achterban
Weinig tijd voor ontwerpfase

22. Pijler 3 Organisatie-opbrengsten
School Pabo CoE
Concrete producten Relatie werkveld &
opleiding is versterkt
Overkoepelende inzichten
inzet ict bij rechtdoen aan
verschillen
Ontwerpeisen Inzicht in specifieke ict-
apps
Meer inzicht in werking
leergemeenschappen in
relatie met innovatie ict
Inzicht in specifieke ict-
apps
Inzicht in vraagstukken
werkveld
Tools voor ontwerpen en
onderzoeken van
leerarrangementen
Inzicht in stappen voor
innovatie met ict
Handvatten voor eigen
inzet ict in de lessen
Inzicht in vraagstukken
werkveld
Drempelverlaging inzet ict
in de les
Aandacht voor dig.
vaardigheden

23. Opbrengsten
School Pabo CoE
Ict-rijke
leerarrangementen
Relatie werkveld &
opleiding is versterkt
Overkoepelende
inzichten
Ontwerpeisen Inzicht in specifieke ict-
apps
Meer inzicht in werking
plg’s in relatie met
innovatie ict
Inzicht in specifieke ict-
apps en wijze van
beoordelen
Inzicht in vraagstukken
werkveld
Ontwikkeling van tools
om praktijkonderzoek
op school te verbeteren
Inzicht in stappen voor
innovatie met ict
Handvatten voor eigen
inzet ict in de lessen
Inzicht in vraagstukken
werkveld
Drempelverlaging inzet
ict in de les
Verbetering
onderzoeks-
vaardigheden
Kennis begeleiden van
studenten
Aandacht dig.
vaardigheden

24. Successen iXperium-ontwikkelkring
• Het leidt tot concrete producten (ict-rijke
leerarrangementen)
• De verschillende expertises in een projectgroep
• Projectmatig werken
• Goede aansluiting bij de vraag van de school
• Onderzoeksexpertise

25. Leerpunten iXperium-ontwikkelkring
• Meer aandacht voor ontwerpen (design thinking)
• Het team van de basisschool een actievere rol bij het
ontwerpen
• Minder afhankelijk worden van de vorderingen van
studenten
• Aanscherpen van de rol van mediacoaches
• Afstemming Pabo verbeteren
• Meer afspraken over wijze van rapporteren over de
arrangementen voor kennisdeling en kennisontwikkeling
(systematische meta-analyse)

26. Kwaliteit en rendement Middagarrangementen
en iXpiratiedagen
Inspireren
Experimenteren
Toepassen in de klas
Schoolorganisatie

27. Model van Kirkpatrick (1994)
Wat zeggen de leraren over de middagarrangementen?

28. Kwaliteit iXpiratiemiddagen
• Veel belangstelling
• De wens is om praktische vragen beantwoord te krijgen
• Leraren zijn positief over organisatie en leerrendement
tijdens workshops
• Beoordeling: 7,4

29. Aanbevelingen iXperium-ontwikkelking
• Meer aandacht voor ontwerpen in de projectgroepen: het
worden designteams
• De leraar, als (toekomstig) gebruiker van het ict-rijke
leerarrangement in de projectgroep
• Structurele plek van de mentoren media educatie in de
designteams
• Verbeteren leerprocessen (samen ontwikkelen, beproeven
en evalueren)/minder nadruk op de producten van
studenten en meer op uitwisseling van ieder lid

30. • Systematische terugkoppeling naar eigen achterban (pabo,
team basisschool)
• Rapporteren verbeteren ten behoeve van kennisdeling en
de systematische meta-analyse over de ontwikkelde en
beproefde ict-rijke leerarrangementen

31. Aanbevelingen middagarrangementen en
iXpiratiemiddagen
• Huidige programma’s behouden, hier is vraag naar!
• Wel aanscherpen door meer aan te sluiten bij leerbehoefte
van de leraren (voortraject aanpassen)
• Zorg voor folluw up bij de middagarrangementen
• Ontwikkel middagarrangementen voor de gevorderde
leraar
• Zorg voor structurele evaluatie

32. Meer weten over dit evaluatieonderzoek?
Marijke.vanvijfeijken@han.nl
Marijke5eijken