UNIVERSITETI I PRIZRENIT
Administrim Biznesi
Lënda
BAZAT E MENAXHIMIT
Izet Çelaj, MSc - MBA
Prizren, 11 Nëntor 2010

MENAXHIMI DJE DHE SOT
 SFONDI HISTORIK I MENAXHMENTIT
• Pse studimi i historisë së menaxhimit është i rëndësishëm.
• Mbi evidencën e hershme të praktikës menaxheriale.
 MENAXHMENTI SHKENCOR
• Kontributi i rëndësishëm i bërë nga Fredrick W. Taylor dhe
Frank dhe Lillian Gilbreth.
• Si e përdorin menaxherët e sotëm menaxhmentin
shkencor.

Përmbajtja
 Teoricientët e Teorisë së Përgjithshme Administrative
• 14 parimet e menaxhimit të Fayol-it.
• Kontributi I Max Weber-it në teorinë e përgjithshme
administrative të menaxhimit.
• Si e përdorin menaxherët e sotëm teorinë e përgjithshme
administrative.
 Qasja kuantitative ndaj Menaxhimit
• Kontributi i qasjes kuatitative në fushën e menaxhimit.
• Si e përdorin menaxherët e sotëm qasjen kuantitative në
menaxzhim.

Përmbajtja
 Kuptimi i drejtë i Sjelljes Organizative
• Kontributi I hershëm I përfaqësuesve të Sjelljes
organizative (organizational behavior).
• Kontributi I studimeve të Hawthorn-it në Lëminë e
Menaxhimit.
•Menaxherët e sotëm si e përdorin qasjen e sjelljes
(organizative).
 Qasja Sistemore
• Organizata që përdor qasjen sistemore.
• Sa është qasja sistemore e përshtatshme për të
kuptuarit e menaxhimit.

Përmbajtja
 Qasja Kontigjente
• Si ndryshon qasja kontigjente nga teoritë e mëhershme
të menaxhimit.
• SA e përshtatshme është qasja kontigjente për studimin e
menaxhimit.
 Çështjet dhe trendet aktuale
• Trendet aktuale dhe problemet me të cilat ballafaqohen
dhe ndeshen menaxherët sot.

Sfondi Historik i Menaxhimit
 Menaxhimi i lashtë
 Egjipti (piramidat) dhe Kina (Muri Kinez)
 Venedikasit (luftanija lundruese me linjë montazhi)
 Adam Smith
 Publikimi “Pasuria e Popujve” më 1776
 Mbështeti ndarjen e punës (specializimin e punës) për
të rritur produktivitetin e punëtorëve
 Revolucioni Industrial
 Substituimi i punës njerëzore me punën e makinave
 Krijimi i organizatave të mëdha që iu nevojitet menaxhimi

Zhvillimi i Teorive
të Menaxhimit

Teoritë e Menaxhimit
 Menaxhimi Shkencor
 Teoria e Përgjithshme Administrative
 Menaxhimi Kuantitativ
 Sjellja Organizative
 Qasja Sistemore
 Qasja Kontigjente

Menaxhimi Shkencor
 Fredrick Winslow Taylor
 “Babai” i menaxhimit shkencor.
 Publikimi:Parimet e Menaxhimit Shkencor
Management (1911)
 Teoria e menaxhimit shkencor
 Duke përdorur metoda shkencore për të përcaktuar
" mënyrën më të mirë" për të bërë një punë:
 Vënia e personit të duhur në punë dhe me
mjetet e duhura dhe pajisjet.
 Metodë e standardizuar për të bërë punë.
 Duke siguruar një nxitje ekonomike për
punëtorin.

Pesë Principet e Taylor-it
në Menaxhment
1. Zhvillimi i një shkencë për secilin element të punës
individuale, e cilado të zëvendësojë sundimin e rregullave
të vjetra.
2. Përzgjedhja e punëtorit në baza shkencore, mësimi,
trajnimi dhe zhvillimi i tij.
3. Fuqimishtë të bashkëpunojnë me punëtorët në mënyrë
që të sigurojë se që të gjithë punët të kryhen sipas
parimeve shkencore që janë zhvilluar.
4. Ndarja e punës dhe përgjegjësisë pothuajse në mënyrë të
barabartë në mes të menaxhmentit dhe punëtorëve.
5. Menaxhmenti merr përsipër të gjithë punën për të cilën
është më mirë i pajisur se sa punëtorët.

Menaxhimi Shkencor
 Frank dhe Lillian Gilbreth
 Fokusimi në rritjen e produktivitetit të punëtorit
përmes reduktimit të lëvizjeve apo kohës së humbur.
 Të zhvillon “matjen e kohës së punëtorit” dhe të
optimizon performancën.
 Si e përdorin Menaxherët e sotëm Menaxhimin Shkencor?
 Përdorimi i kohës dhe studimit të lëvizjeve për të rritur
produktivitetin.
 Punësimi i punëtorëve me kualifikimin më të mirë.
 Dizajnimi i sistemeve nxitëse bazuar në rezultatin.

Teoria e Përgjithshme
Administrative
 Henri Fayol
 Besimi se praktika e menaxhimit ishte dalluar nga funksionet
tjera organizative.
 Zhvillimi i 14 principeve të menaxhimit që aplikohen në të
gjitha situatat organizative
 Max Weber
 Zhvillimi i teorisë së autoritetit bazuar në një tip ideal të
organizimit (byrokraci)
 Theksimi i racionalitetit, parashikueshmërisë, papërcaktimit,
kompetencës teknike dhe autoritarizmit.

14 Principet e Fayol-it në Menaxhim
7. Shpërblimi.
1. Ndarja e punës.
8. Centralizimi.
2. Autoriteti.
9. Zinxhiri scalar.
3. Diciplina.
10. Rregulli.
4. Uniteti i komandës.
11. Kapitali.
5. Uniteti i drejtimit.
12. Stabiliteti i mandatit të
6. Varësia (subordinimi) i kuadrove.
interesit individual ndaj
interesit të organizatës. 13. Iniciativa.
14. Fryma luftarake.

Burokracia Ideale e Weber-it

Qasja Kuantitative në Menaxhim
 Qasja Kuantitative
 Poashtu quhet kërkimi operacional ose shkenca e
menaxhimit.
 Ka evoluar nga metodat matematikore dhe statistikore të
zhvilluara problemet ushtarako-logjistike të L II B dhe
kontrolli kualitativ i problemeve
 Përqëndrohet në përmirësimin e vendim marrjes
menaxheriale duke aplikuar:
 Statistikën, modelet optimale, modelet informative dhe
simulimet kompjuterrike.

Kuptimi i Sjelljes Organizative (SO)
 Sjellja Organizative (SO) /Organizational Behavior
(OB)/
 Studimi i veprimeve të njerëzve në punë, njerëzit
janë pasuria më e rëndësishme e një organizate.
 Përfaqësuesit e hershëm të SO:
 Robert Owen
 Hugo Munsterberg
 Mary Parker Follett
 Chester Barnard

Studimet e Hawthorn-it
 Një seri e eksperimenteve të produktivitetit të kryera në
Western Electric nga 1927 gjer më 1932.
 Gjetjet eksperimentale
 Produktiviteti papritur është rritur nën kushtet e imponuara
të papërshtatshme të punës.
 Efekti i planeve të nxitura ishte më pak se sa pritej.
 Konkludimi i kërkimit
 Normat sociale, standardet dhe qëndrimet e grupit
inluencojnë më fort prodhimin dhe punën individuale
se sa stimujt monetar.

Përfaqësuesit e hershëm të SO

Qasja Sistemore
 Sistemi i Definuar (i përcaktuar)
 Një grup i pjesëve të ndërlidhura dhe ndërvarura të aranzhuara
në atë mënyrë që të prodhojnë një tërësi të unifikuar.
 Llojet bazike të sistemeve
 Sistemet e mbyllura
 Nuk janë të ndikuar nga ambienti dhe nuk ndërveprojnë me
ambientin e tyre (të gjitha inputet dhe outputet janë të
brendshme).
 Sistemet e hapura
 Bashkëveprojnë në mënyrë dinamike me mjediset e tyre duke
marr inputet dhe duke I transformuar ato në outpute
(rezultate) që janë shpërndarë në mjediset e tyre.

Organizata si një Sistem i Hapur

Implikimet e Qasjes Sistemore
 Koordinimi i pjesëve të organizatës është thelbësor
për funksionimin e duhur të gjithë organizatës.
 Vendimet dhe veprimet e ndërmarra në një fushë të
organizatës do të ketë një efekt në zona apo fusha
të tjera të organizatës.
 Organizatat nuk janë të vetmjaftueshme dhe si
rrjedhojë duhet ti përshtaten me ndryshimet në
mjedisin e tyre të jashtëm.

Qasja Kontigjente
 Definimi i Qasjes kontigjente
 Shpesh e quajtur edhe qasja ndaj situatës
(situational approach).
 Nuk ka një grup universal të principeve
menaxheriale (rregullave) me të cilat menaxhohet
organizata.
 Organizatat janë individualishtë të ndryshme,
përballen me situata të ndryshme dhe kërkojnë
mënyra të ndryshme të menaxhimit.

Variablat më të njohura Kontigjente
• Madhësia e organizatës
• Detyrat rutinore dhe teknologjia
• Paqartësia mjedisore
• Diferencat individuale

Çështjet dhe Trendet Aktuale …
 Globalizimi
 Etika
 Diversiteti i Fuqisë punëtore
 Ndërmarrësia (Entrepreneurship)
 E-business-i
 Menaxhimi përmes dijes
(Knowledge Management)
 Organizata që mëson
(Learning Organizations)
 Menaxhimi përmes kualitetit
(Quality Management)

Çështjet dhe Trendet Aktuale...
 Globalizimi
 Menaxhimi në organizata internacionale
 Sfidat politike dhe kulturore të operimit në tregun
global
 Etika
 Vënia e theksit në etikën e kurrikulave të
arsimimit/edukimit në kolegje
 Krijimi dhe rritja e përdorimit të kodeve të etikës
nga bizneset

Proçesi për Adresimin e Dilemës Etike
Hapi 1: Çka është dilema etike?
Hapi 2: Kush janë palët e afektuara?
Hapi 3: Cilët faktorë personal, organizativ, dhe të
jashtëm janë të rëndësishëm për vendimin tim?
Hapi 4: Cilat janë alternativat e mundshme?
Hapi 5: Marrja e vendimit dhe veprimi në bazë të tij.

Çështjet dhe Trendet Aktuale...
 Diversiteti i Fuqisë punëtore
 Rritja e heterogjenitetit në fuqinë punëtore
 Më shumë forma gjinore.minoritare, etnike dhe forma
tjera të diversitetit të të punësuarve
 Plakja e Fuqisë punëtore
 Punonjësit e vjetër të cilët punojnë më gjatë dhe nuk
dalin në pension
 Kostoja në rritje e përfitimeve publike dhe private për
punëtorët më të vjetër
 Kërkesë në rritje për produkte dhe shërbime të lidhura
me plakjen

Çështjet dhe Trendet Aktuale...
 Përcaktimi i Ndërmarrësisë (Entrepreneurship)
 Procesi ku një individ ose grup individësh
përdorin përpjekje të organizuara për të krijuar
vlera dhe rritje në përmbushjen e dëshirave dhe
nevojave përmes inovacionit dhe unicitetit
(uniqueness).
 Procesi i Ndërmarrësisë
 Vrapimi pas mundësisë (oportunitetit)
 Inovacioni në produkte, shërbime ose metoda
biznesi (shembulli i Apple-s,Nokia-s,etj.)
 Dëshira për rritje të vazhdueshme të
organizatës

Çështjet dhe Trendet Aktuale...
 E-Biznesi (Electronic Business)
 Puna e performuar nga një organizatë duke përdorur
lidhjet elektronike në zonat kryesore.
 E-commerce: Komponenti i shitjes dhe marketingut të një
“e-business-i”.
 Kategoritë e E-Biznesit
 E-business-i që përmirëson organizatën
 Organizata që implementon “E-business”-in.
 Organizata që kanë kaluar tërësishtë në “e-business”.

Kategoritë e Involvimit të
E-Business-it

Çështjet dhe Trendet Aktuale...
 Menaxhimi i Diturisë (Knowledge Management).
 Kultivimi i një kulture të të mësuarit ku anëtarët e
organizatës në mënyrë sistematike mblidhen dhe
ndajnë njohuritë mes veti në mënyrë që të arrihet
performancë më e mirë.
 Organizata që Mëson
 Një organizatë që ka zhvilluar kapacitetin për të
mësuar,përshtatur dhe ndryshuar vazhdimishtë.

Organizata që mëson kundrejt
Organizatës Tradicionale

Çështjet dhe Trendet Aktuale...
 Menaxhimi Kualitativ
 Një filozofi menaxhimi e drejtuar nga
përmirësimi i vazhdueshëm i cilësisë së
proceseve të punës dhe duke iu përgjigjur
nevojave dhe pritjeve të klientit.
 Frymëzimi nga Menaxhimi Total Kualitativ (TQM)
ide kjo e Deming dhe Juran
 Kualiteti nuk është i lidhur direkt me koston.

Çka është Menaxhimi “Kualitativ”?
Fokusi intesiv në klientien.
Shqetësimi mbi përmirësimin e
vazhdueshëm
Fokusimi në proces
Përmirësimi i kualitetit të çdo gjëje
(gjithçkafit)
Matje të sakta
Fuqizimi i të punësuarve

Pyetje ?