Örgütsel Davranış

1. TUTUM
Bireyin bir nesne, kişi ya da durumla ilişki kurma
anında, davranışa geçme öncesinde aldığı tavır, ortaya
koyduğu duruş; başka bir deyişle eyleme hazırlanma
veya hazır durma halidir.

2. Tutumun Özellikleri
Zamanla değişebilir.
Davranışı etkiler fakat her zaman davranışa
dönüşmeyebilir.
Bireylerin çevrelerine uyumlarını kolaylaştırır.
Tutumun oluşmasında deneyimler önemlidir.

3. TUTUM
OLUŞTURUCU
ÖĞELER
DUYGUSAL
ÖĞE
ZİHİNSEL
ÖĞE
DAVRANIŞSAL
ÖĞE

6. Tutum Ve Davranış İlişkisi
• Kişinin bir obje veya duruma ilişkin tutumu, o obje veya
durum karşısındaki davranışını etkiler.
• Tutumun davranış üzerindeki etkisi pazarlama, reklam,
halkla ilişkiler vb. faaliyetler ile uğraşanlar gibi kimseler
ve kesimler açısından önemlidir.
• Sözü edilen alanlarda çalışanların işlerinin
• temelinde bireylerin tutumlarında, dolayısıyla da
davranışlarında yönlendirme ya da değişiklik yapabilme
çabası yatar.

8. Tutumlarla
Davranış
Arasındaki
İlişkiyi
Kısıtlayan
Etkenler
ÇEVRESEL
ETKENLER
TUTUM
DIŞI
ETKENLER
ÖLÇÜM
HATASI

9. Tutumların Oluşumundaki
Faktörler
1.Genetik Faktörler
2.Fizyolojik Faktörler
3.Doğrudan Deneyim
4.Kişilik
5.Topluma Uyum
6.Grup Üyeliği
7.Sosyal Sınıf

10. Tutum Araştırmalarının Amaçları
• 1-Bireylerin ilerideki davranışlarını tahmin
etme.
• 2-İçinde bulundukları koşullarla ilgili
tutumlarını saptamak.
• 3-Tutumlarını değiştirmek veya yeni tutum
oluşturmak üzere bireylerin mevcut
tercihlerini öğrenmek.

11. Tutum Ölçekleri
• Adsal Ölçekler
• Sıralayıcı Ölçekler
• Aralıklı Ölçekler
• Oransal Ölçekler
Ölçekler Hazırlanırken Gerekli Yeterlilik Kuralları
Tek Boyutluluk
Doğrusallık Kuralı
Güvenilirlik
Geçerlilik

12. Tek Boyutlu Tutum Ölçme
Teknikleri
1.Sosyal Uzaklık Ölçeği
2.Eşit Görülen Aralıklar Ölçeği
3.Toplamalı Sıralama Ölçeği
4.Birikimli Ölçme Yöntemi

13. Tutum Değişimi Teorileri
1. Öğrenme Teorileri
2. İşlevsel Teoriler
a-Araçsal işlev
b-Benlik koruyucu işlev
c-Değer ifade edici işlev
d-Bilgi işlevi
3. Bilişsel Tutarlılık Teorileri
4. Algısal Yaklaşımlar İkna Edici İletişim
5. İkna Edici İletişim

14. İşletmelerde Tutumların Önemi
• Çalışanların işlerine karşı tutumları, işteki
performanslarını etkiler ve işletmenin ekonomik
kazançları için önem kazanır.
• İşletmelerin, tutum araştırmaları yapmaları oldukça önem
arz eder.
• İşletmeler, tutum araştırmaları sonucunda ortaya çıkan
hoşnutsuzluğa yol açan alanlarda değişiklik yapmaya
hazır olmalıdır. Yoksa hem çalışanlarda güvensizlik hem
de araştırmalar gereksiz maliyet yükler.

15. TUTUMUN BOYUTLARI
1.Tutumun Konusu
2.Tutumun Yönü
3.Değişim Aralığı
4.Yoğunluk
5.İki Yönlü Çekim
6.Belirginlik
7.Merkezilik
8.Bilişsel Karmaşıklık
9.Tutumun Esnekliği

16. • Tutumun Konusu
• Her tutumun bir konusu vardır. Bu konu aynı zamanda tutumun
türünü de belirler. Tutumun konusunu iki başlık altında toplamak
mümkündür:
• Somut
• Eşya, birey, grup, sendikalar, iş grupları…
• Soyut
• Mutluluk, iyi, kötü, savaş, tanrı, liberalizm, ekonomik konular…
• Birey ancak kendi iç dünyasında ya da yakın çevresinde var olan
konularla ilgili inanç ve tutumlara sahip olabilir.
• Tutumun Yönü
• Bireyde tutumun konusuna karşı olumlu (+) ya da olumsuz (-)
bir tepki eğilimi vardır.
• Tutumun yönünün olumlu olduğu durumlarda bireyin tutumun
konusuna yaklaşma ya da yönelme eğilimi söz konusu olur,
olumsuz ise ondan uzaklaşma, kaçınma ya da tutum
konusunun kapsamındaki olayı, durumu ya da nesneyi tahriş
etme veya değiştirme eğilimi ortaya çıkar.
• Tutum (+) --- Tutum objesine yaklaşma
• Tutum (-) --- Tutum objesinden kaçma, ona zarar verme

17. • Değişim Aralığı
• Bütün tutumlar iki uç noktada (olumlu ve olumsuz) bir değişim
aralığına sahiptir.
• Bu aralık, belirli bir tutumda ana eksenin aritmetik
ortalamasından saptamaları ifade eder.
• Yoğunluk
• Tutumun duygusal öğesinin gücü veya duygusal
içeriğidir.Duygusal içerik ile değişim aralığı arasında (U ya da V)
doğrusal bir ilişki vardır. Tutum ne kadar uçta ise ve ne kadar duygusal
ise, o kadar yoğundur.
• Özetle tutumun yoğunluğu, kişinin psikolojik unsurlardan etkilenme
derecesini belirler.
• İki Yönlü Çekim
• Tutum bileşiminde aynı anda hem olumlu hem de olumsuz
unsurlar olabilir.
• İki karşıt eğilim ne kadar eşit ölçülerde ise iki yönlü çekim
de o kadar güçlüdür.

18. • Tutumun Esnekliği
• Çeşitli baskılar altında değişme kolaylığıdır karşıtı, tutumun katlığıdır.
• Eğer birey daha açık bir toplumsal ve kültürel ortamda yer almaktaysa, ona
bağlı olarak daha esnek ve dışa dönük birtakım kişilik özellikleriyle donanır. Bu
da onu, değişikliklere ve esnekliğe daha eğilimli hale getirir.
• Belirginlik
• Belirginlik bir tutumun diğer tutumlar arasında birey için ifade ettiği (salience)
öncelik durumudur.
• Tutumların bu özelliğini, bireyin bilincinde bir konu hakkında yoğunlaştığı alan
olarak tanımlayabiliriz. Özetle bazı tutum konuları bireyin zihnini devamlı
meşgul eder. Doğal olarak bu tutumun varlığı, çeşitli biçimlerde kendini dışa
vurarak ifade eder.
• Merkezilik
• Bütün tutumlarda bir merkezilik de (centrality) söz konusudur.
• Merkezi tutum, bir tutum demeti içinde en önemli olan tutumu ifade eder.
• Bir grup tutum içinde, bir tutum merkezde, diğerleri onun çevresinde
toplanmıştır. Tutumun değiştirilmesi, buna bağlı diğer tutumların da
değişmesini gerektirebilir. Bu söz konusu tutumun ne ölçüde merkezi tutum
demetine bağlı olduğunu gösterir.
• Bilişsel Karmaşıklık
• Bireyin tutum objesi hakkında sahip olduğu bilgi sayısı veya,tutumların bir
boyutu olarak kabul edilen zihinsel karmaşıklık (cognitive complexity) bireyin
tutum nesnesi hakkında sahip olduğu bilgi yoğunluğu olarak tanımlanır.
Tutum kapsamına bağlı olarak karmaşıklık derecesi de değişir.