Istorija svetske drame veoma je bogata. Mnogobrojni su autori koji su je obelezili pa je tesko odabrati one reprezentativne. Ipak, vredi pokusati sa jednom takvom sistematizacijom koja uvek moze trpeti kritiku da je nesto vazno izostavila. Ono sto je osnovna linija ove prezentacije, to je da bira autore koji su na neki nacin dramski odnosno pozorisni inovatori, a opet naslanjajuci se na velike prethodnike. Od Eshila, Sofokla, Euripida i Aristofana, preko Sekspira i Molijera, do Judzina O Nila i Brehta.

3. Eshil (523 – 456. pre nove
ere)
 Otac antičke tragedije.
 Uvećao je broj uloga u pozorištu i omogućio
konflikt među njima jer su likovi ranije
komunicirali jedino sa horom.
 Od 99 drama koliko je napisao sačuvano je
samo 7: organska trilogija Orestija, Pribeglice,
Persijanci, Sedmorica protivTebe i Okovani
Prometej.
 Na nadmetanjima tragičara Eshil je pobedio
13 puta.

14. ORESTIJA

16. Sofokle (496 – 406. pre nove
ere)
 Pesnik atinskog procvata Periklovog doba.
 Tematiku je preuzimao iz mita i Homerovih epopeja.
 U njegovim delima čovekova samostalnost podređena je
božjim zakonima. Čovek ne može da utiče na svoju sudbinu,
ona je nedokučiva. Pobuna protiv sudbine besmislena je.
Čovek sve što mu bogovi dodele mora hrabro da podnosi.
 Ipak, izvor tragičnosti nalazi se i u ljudskom karakteru.
 Uveo je scenografiju, trećeg glumca, povećao hor od 12 na
15 članova, hor je samo pasivni posmatrač...
 Najpoznatije tragedije su: Car Edip, Antigona,Ajant,
Elektra, Filoktet...

17. Antigona

18. ANTIGONA

20. Car Edip

23. Euripid (480 – 406. pre nove
ere)
 U dramama se često osvrće na aktuelna politička zbivanja.
 Prihvatao je napredne misli sofista šireći tako novu
prosvetu, zbog čega su ga konzervativci napadali.
 Zvali su ga pozorišni filozof, a Aristotel ga je smatrao
najtragičnijim pesnikom.
 Građu uzima iz starih mitova, ali ih slobodno obrađuje,
bogovi više nisu svemoćni, pojavljuju se na početku
tragedije i na kraju kada na brzu ruku presecaju dramski
čvor – deus ex machina.
 Doneo je psihološki motivisane sukobe u kojima se strast
pojedinca sukobljava sa ustaljenim običajima.
 Najpoznatija dela su: Medeja, Hipolit, Hekaba, Ifigenija u
Aulidi, Helena...

24. MEDEJA

29. HIPOLIT

33. Aristofan (445 – 385. pre
nove ere)
 Najznačajniji predstavnik stare atičke komedije.
 Od oko 40 komada sačuvano je 11.
 Angažovan pisac, oštar u kritici društva, događaja i ličnosti.
 Izlaže podsmehu demagogiju, nesavesnost sudija, lakoumnost,
nepostojanost, potkazivanje, šovinizam, ratnu histeriju.
 Bio je konzervativac, a sofiste i Euripida krivio je za probleme u
državi.
 Osuđivao je trgovce bogataše koji su se zalagali za produžetak
rata jer im je on donosio bogatstvo. Podržavao je stare
aristokrate zemljoposednike koji su imali štetu od rata.
 Satiričnom komedijom Ptice postao je preteča piscima negativne
utopije.
 Najpoznatije komedije: Ptice, Žabe, Ose, Oblakinje, Lisistrata...

40. Menandar

41. Menandar (342 – 291. pre
nove ere)
 Najveći pisac nove atičke komedije, napisao više od
100 komedija od kojih je samo jedna sačuvana, a
ostale su poznate u fragmentima ili po obradama
rimskih komediografa Plauta i Terencija (palijate).
 Motivi su iz svakodnevnog života: ljubavne avanture,
neželjena trudnoća, napuštena ili oteta deca, sumnja
u očinstvo, zavođewe devojaka na svetkovinama,
podudarnosti...
 Likovi su tipski: hvalisavi vojnici, ljutiti očevi, lukavi
robovi, hetere meka srca...Oslikani su sa blagom
ironijom, bez oštrine.
 Uticao je na razvoj evropske komedije, posebno na
Šekspira, Molijera, Goldonija itd.

43. Plaut

44. Plaut (250 – 184. pre nove
ere)
 Najveći pisac komedija (palijata) u rimskoj književnosti.
 Palijata je naziv dobila po odeći koju su na sceni nosili
glumci. Nastala je po uzoru na grčke originale i smeštena u
grčko okruženje.
 Ima pet činova između koji su se umetali muzički delovi,
hora nije bilo. Postojali su prolog i epilog.
 Sačuvano je 20 njegovih komedija i sve su adaptacije dela
nove atičke komedije, pre svega Menandra.Tipski likovi su
lukavi rob, hvalisavi vojnik, parazit, kuvar itd.
 Mnogo je čitan i korišćen za obradu u vreme renesanse, a
koristili su ga i Šekspir i Molijer.
 Najpoznatija dela: Hvalisavi vojnik, Lažljivac, Avet,
Menehmi, Bakhide, Magarci...

52. Hvalisavi vojnik

53. Terencije

54. Terencije (195 – 159. pre
nove ere)
 Uz Plauta najpoznatiji rimski komediograf.
 Bio je rob rimskog senatora koji mu je pružio obrazovanje i
kasnije darovao slobodu oduševljen njegovim talentom.
 Od 6 njegovih komedija, 4 se zasnivaju na Menandrovim.
Tada se prevod drame sa grčkog jezika smatrao originalnim
delom, dok se krađom smatralo korišćenje dela koje je već
obrađeno na latinskom.
 Iako su tipski likovi slični Plautovim, stil i jezik se razlikuju,
govorTerencijevih junaka pripada obrazovanim krugovima,
u dijalozima nema lakrdije i grubosti, ali je komički efekat
manji nego kod Plauta.
 Dela: Svekrva, Braća, Evnuh, Formion, Samomučitelj,
Devojka s Androsa.

55. Svekrva

56. Vilijam
Šekspir

57. Vilijam Šekspir (1564 –
1616)
 Smatra se najvećim piscem engleskog jezika i možda najvećim
dramskim piscem svih vremena.
 Napisao je 38 pozorišnih komada. Prvo je pisao uglavnom
komedije pod uticajem rimskih i italijanskih uzora, zatim je
napisao tragediju Romeo i Julija i Julija Cezara, a potom samo
tragedije. Na kraju, pisao je tragikomedije.
 Još za života bio je ugledan pisac, ali je veliku slavu stekao tek u
vreme romantizma.Viktorijanci su ga slavili kao idola.
 Genijalnost se oslikava u tome da njegova dela predstavljaju
univerzalne teme koje su aktuelne i u sadašnjem svetu.
 Najpoznatije drame su: Romeo i Julija, Julije Cezar,Tit Andronik,
Hamlet, Otelo, Kralj Lir, Magbet,Antonije i Kleopatra, Koriolan,
Uzaludan ljubavni trud, San letnje noći, Komedija nesporazuma,
Mletački trgovac, Ukroćena goropad, Bogojavljenska noć, Bura,
Henri šesti, Ričard treći, Kralj Džon...

67. KRALJ LIR

71. MAGBET

83. Bura

84. Molijer

85. Žan Batist Poklen Molijer
(1622 – 1673)
 Smatraju ga najvećim svetskim komediografom.
 Osim što je pisao komedije, bio je i glumac, reditelj i
direktor pozorišta u epohi klasicizma.
 Na njega je uticao Plaut i njegovi tipski junaci, kao i
italijanska komedija, ali kod Molijera ima i tragikomičnih
elemenata.
 Ismevao je klasne predrasude, licemerje sveštenstva,
pokvarenost aristokratije i glad za sticanjem buržoazije,
malograđanštinu, pokondirenost...Mnogo je satire u
njegovim dramama, kritičar je ondašnjeg društva.
 Najpoznatija dela: Građanin plemić, Škola za muževe,
Kritika škole za žene,Tartif, Don Žuan, Mizantrop,
Amfitrion, Žorž Danden,Tvrdica, Učene žene, Uobraženi
bolesnik...

97. Lope de Vega (1562 – 1635)
 Jedan od najvažnijih pisaca Zlatnog veka španske književnosti.
 Gete mu se divio, a Servantes ga je cenio, ali i kritikovao zbog inovacija u
pozorištu.
 Obnovio je španski barokni teatar i doveo ga do savršenstva.
 Napisao je oko 1800 komedija.
 Teme za komedije crpeo je iz Biblije, raznih mitologija, legendi, istorije,
književnih dela.
 Na njega su uticale narodna poezija i drama, antička i italijanska drama,
naročito komedija del arte.
 Burno je živeo, imao mnogo dece, sa zakonitim ženama i ljubavnicama,
pred kraj života okupio ih je sve pod jednim krovom. U 50.godini se
zaredio i postao sveštenik.
 Osim komedija, pisao je istorijske drame, tragedije, religiozne
alegorijske komade.
 Nama je najpoznatije njegovo delo Fuente ovehuna.

102. Pedro Kalderon de la Barka
(1600 – 1681)
 Veliki dramski pisac španskog Zlatnog veka.
 Njegova filozofsko-simbolična drama “Život je san” smatra
se jednim od najlepših svetskih ostvarenja.
 Osim filozofskih, pisao je i tzv. drame časti, tragedije,
istorijske, religiozne drame, ali najobimniji deo
Kalderonovog stvaralaštva čine komedije.
 Pisao je dvorske, kao i komedije plašta, vlastelinske i
burleskne komedije. One povremeno sadrže društvenu
kritiku, ali su pre svega namenjene razbibrizi.
 Za njega pozorište čini više umetnosti – poezija, muzika i
likovne umetnosti.
 Najpoznatija dela: Život je san, Lekar svoje časti, Čudesni
mađioničar, Eho i Narcis, Prometejeva statua...

108. Johan Volfgang Gete (1749 –
1832)
Nemački pisac, političar, pesnik, naučnik i filozof, smatraju ga najvećim
piscem u izuzetno bogatoj nemačkoj književnosti.
Pripadao je neoklasicizmu i romantizmu.
Ipak, nije voleo romantičare, kao ni prosvetitelje, najviše je cenio
klasičnu poeziju i umetnost.
Faust (Gete mu je posvetio dramski spev) je naučnik, nezadovoljan
svojim životom, za dosezanje nečeg iznad toga dušu prodaje đavolu. I
danas se za nekoga ko gubi moralni integritet da bi ostvario svoje
ambicije kaže da je faustovska osoba.
Gete je uticao je na mnoge evropske pisce, na poeziju, dramu i muziku.
Najpoznatija dela: Jadi mladogaVertera, Godine učenjaVilhelma
Majstera, Izbor prema sličnosti (tragedija), Gec fon Berlihingen,
PutovanjeVilhelma Majstera...

115. Fridrih Šiler (1759 – 1805)
 Bio je nemački pesnik, dramatičar, filozof i istoričar.
 Predstavnik je romantizma.
 Kritičari tvrde da je odlično predstavljao muške
junake, a ženske pomalo zanemarivao.
 Njegovi poletni pozorišni komadi predstavljaju
ličnosti velikog formata:ViljemaTela, kralja Filipa
Drugog (Don Karlos), Karla (Razbojnici).
 Ugledao se u svojim dramama na klasične grčke
tragedije.
 Najpoznatije drame su: Razbojnici, Don Karlos,
Marija Stjuart iViljemTel.

116. Marija Stjuart

117. MARIJA
STJUART

119. Viktor Igo (1802 – 1885)
 Pesnik, romansijer i dramski pisac, bio je jedan od
rodonačelnika francuskog romantizma.
 U svom delu izrazio je humanističke ideje i ideale svoga
doba.
 Prekretnicu u njegovom dramskom radu predstavlja drama
Ernani koja je postigla ogromnu popularnost iako su je
novine i deo štampe osudili.To je bila i neka vrsta obračuna
sa klasicizmom.
 Drama “Kralj se zabavlja” bila je zabranjena, a već sledeća,
“Lukrecija Bordžija”, postigla je ogroman uspeh.
 Slede “MarijaTjudor”, “Angelo” i “Ruj Blaz”.
 Prema kompletnom opusu, koji je veoma obiman,Viktor
Igo je velikan francuske kulture.

123. Henrik
Ibzen

124. Henrik Ibzen (1828 – 1906)
 Norveški dramski pisac i velikan.
 Počeo je kao nacionalni romantičar. Jedna od prvih drama
je Per Gint, najsloženije delo norveške književnosti.
 Kritičko-realističku fazu najavljuje dramom Stubovi društva
u kojoj kritikuje izopačenosti građanskog društva, potom
Lutkina kuća ili Nora (položaj žene), Aveti (krivica i
praštanje) i Narodni neprijatelj (gušenje istine).
 Drame su u početku bile zabranjivane jer su oštro osuđivale
licemerje građanskog morala i društva, volju većine i brak.
 Poslednje Ibzenove drame su psihološke: Divlja patka, Heda
Gabler, Gospođa s mora, Kad se mi mrtvi probudimo.

125. NORA
(Lutkina
kuća)

135. August Strindberg (1849 –
1912)
 Švedski pisac, dramatičar i slikar.
 Inovator u oblasti drame, jezika i vizualne kompozicije.
 Rodonačelnik je naturalističke drame, ali i preteča
ekspresionizma.
 Naturalistički komadi često su psihološki, bave se “borbom
umova”.
 Otvorio je put ka modernijoj pozorišnoj umetnosti koja
glumcima dopušta prirodniji govorni jezik.
 Napisao je oko 60 drama, a najpoznatije su: Gospodar Olof,
Otac, Gospođica Julija, Poverioci, Parija, Put u Damask...
 Drama Otac bila je predložak za prvi nemi film inspirisan
njegovim stvaralaštvom.

136. OTAC

144. Alfred Žari

145. Alfred Žari (1873 – 1907)
 Francuski simbolistički pisac i dramatičar.
 Njegovo najpoznatije delo, Kralj Ibi, izazvalo
je buru u javnosti.
 Iako simbolista, smatra se pretečom
dadaizma, nadrealizma i futurizma 20. veka,
kao i apsurdne dramske književnosti.

150. Nikolaj
Gogolj

151. Nikolaj Vasiljevič Gogolj
(1809 – 1852)
 Ruski realistički pisac ukrajinskog porekla, pisao
pripovetke, romane i komedije.
 Imao je uticaj ne samo na ruske, već i evropske pisce.
 Izvanredan satiričar. Kapitalno delo mu je roman
Mrtve duše čiji je drugi deo spalio u nastupu
mentalne rastrojenosti.
 Njegov tipičan stil, po kome je prepoznatljiv, jeste
“smeh kroz suze” u kome do izražaja dolazi
tragikomičnost života.
 Najpoznatija drama mu je Revizor, a od pripovedaka
i romana ističu seVečeri na majuru kod Dikanjke,
zbirka Mirgorod,Taras Buljba, Peterburške priče,
roman Mrtve duše i drama Ženidba.

158. Anton Pavlovič Čehov (1860 –
1904)
 Pripovedač i najznačajniji ruski dramski pisac čije je delo značajno
uticalo na mnoge velike evropske i svetske dramske pisce.
 U njegovim dramama važno je ono što se dešava “ispod
površine”, iza spoljašnjeg toka i zbivanja, što skriva kontinuiran
unutrašnji lirski tok.
 U stvarnom svetu ne postoje apsolutno dobri i loši ljudi. Zato se u
ljudima samim često sukobljavaju kontradiktorni impulsi.
Unutranji sukob važniji je od onog spoljašnjeg.
 Čehovljevi likovi su izuzetno precizno oslikani. Ali, za njihovo
razumevanje neophodno je čitanje između redova, znakovi koje
šalju naizgled obični razgovori, gestovi, pauze.
 Upotreba simbola i zvukova takođe je karakteristikaČehovljevih
komada.
 Najpoznatije drame su:Višnjik, UjkaVanja, Galeb,Tri sestre.

175. Oskar Vajld (1854 – 1900)
 Irski književnik, najpoznatiji po romanu
“Portret Dorijana Greja”.
 Zanimljiv kao dramski pisac, dela mu se posle
šezdesetih godina prošlog veka ponovo
izvode na svetskim pozorišnim scenama.
 Najpoznatije drame:Vera ili nihilisti, Saloma,
Važno je zvati se Ernest, Florentinska
tragedija.

177. VAŽNO JE ZVATI SE ERNEST

182. SALOMA

185. SALOMA

187. Luiđi Pirandelo (1867 –
1936)
 Italijanski romanopisac, pesnik i dramatičar.
 Dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1934.
zbog “njegove hrabre i briljantne obnove drame i
scene.”
 Njegove tragične farse smatraju se pretečama
teatra apsurda.
 Otvorio je puteve nove dramaturgije
eksperimentišući i pomerajući granice pozorišne
iluzije.
 Najpoznatije drame su:Tako je (ako vam se tako
čini), Igra uloga, Šest lica traže pisca, Čovek sa
cvetom u ustima,Večeras improvizujemo...

188. ŠEST LICATRAŽI PISCA

194. Džordž Bernard Šo

195. Džordž Bernard Šo (1856 –
1950)
 Irski dramski pisac, romansijer, novinar, književni i pozorišni kritičar i svestrani
intelektualac.
 Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1925. godine.
 U dramama, kao i u životnim stavovima, umeo je da bude kritičar društva,
posebno devijacija i izopačenosti kapitalizma onda kada lični interes prevazilazi
ljudskost.
 Osobenost su mu živi dijalozi u koje, pišući jedno vreme ozbiljnu farsu kao vrstu
intelektualne komedije, uvodi nerealistične elemente.
 Najpopularniji dramski komad je Pigmalion za koji je tvrdio da je didaktična
drama o fonetici, ali je to pre svega satira engleskog klasnog sistema.
 U drami Kuća slomljenih srca prikazuje duhovno bankrotstvo svoje generacije
posle Prvog svetskog rata, kao i sunovrat moderrne civilizacije zasnovane na
pogrešnim vrednostima.
 Pre Nobelove nagrade napisao je još jedno remek-delo – dramu Sveta Jovanka.
 U dramama se bavio moralom, intelektualnim konfliktima, oživljavao je farsu i
komediju manira i eksperimentisao sa teatrom neverice.

200. MY FAIR LADY

204. JOVANKAORLEANKA

209. Judžin O’Nil (1888 – 1953)
 Američki dramski pisac, dobitnik Nobelove nagrade za
književnost 1936. godine.
 Gotovo sva njegova dela imaju tragične elemente i
pesimistički ton.
 Junaci drama su ljudi sa margine koji, boreći se za svoje
ideale i mesto pod suncem, završavaju razočarani i očajni.
 O’Nil je u dramu uveo replike koje odražavaju žargon
običnog sveta.
 Nastavljač je dramske tradicije Čehova, Ibzena i
Strindberga.
 Najpoznatije drame su: Iza horizonta, Ana Kristi, Sva božja
deca imaju krila, Čežnja pod brestovima, Dugo putovanje u
noć, Pesničke žice ...

229. Bertold Breht

230. Bertold Breht (1898 – 1956)
 Najznačajniji nemački dramski pisac prošlog veka.
 Osnivač je epskog teatra.
 Predstava ne treba da navede gledaoca na emotivnu identifikaciju sa
junacima na sceni, već da u njemu izazove preispitivanje i kritiku onoga
što vidi na sceni.
 Želeo je da publika iskoristi svoju kritičku moć i promeni društvo na
bolje.
 Opisivao je svoje predstave kao kolektivne političke sastanke na kojima
je publika aktivan učesnik.
 Glumci se direktno obraćaju publici, koriste se songovi – pesme i
neobični svetlosni efekti, kao i istorifikacija.
 Stvorio je politički teatar u kome publika učestvuje.
 Savremeni teatar prihvatio je njegove inovacije, a Brehtovu teoriju
distanciranja koristili su filmski reditelji Fasbinder, Lars fonTrir i Godar.
 Najpoznatije drame su: Bubnjevi u noći, Bal, Opera za tri groša, Užas i
jadTrećeg rajha, Majka hrabrost i njena deca, Galilejev život...

232. MAJKA HRABROST

239. OPERAZATRI GROŠA

242. Prezentacija: Milan
Stanković