1. Giáo viên hưỡng dẫn: TS Nguyễn Tiên Phong
Nhóm thuyết trình:Nguyễn Anh Tú 20136792
Hoàng Quốc Huy 20135670
Đậu Thị Huyền 20135696
Bùi Thị Chi 20135136
Mai Thị Lan Anh 20135039
Nguyễn Văn Lập 20124453
2. Ở ngoài các khu
đô thị, hầu hết
con người vẫn
tiếp tục với các
hình thức tiền đô
thị như làm
ruộng, chăn nuôi,
săn bắn, hái lượm.
Cư dân ở các thành
phố này đã xây
dựng lên các nền
văn hoá đặc sắc của
thế giới trong thời
đại mà các vùng trên
thế giới bắt đầu giao
lưu với nhau.
800 – 200 TCN
3. 1000 năm TCN Họ khởi phát từ vùng phía đông nước Pháp
và phía Tây nước Đức
Đây thời kì huy hoàng, họ đã sống khắp châu Âu,
từ Ireland đến biển Đen, từ Bỉ sang Tây Ban Nha và Ý.
300 năm TCN
4. Có nền nông nghiệp cộng đồng phát triển
bầu ra được bộ máy lãnh đạo
thực hiện bình đẳng cho nữ giới
chế tạo được các công cụ tinh xảo từ kim loại
thiết kế ra lịch theo mặt trăng
những chiến binh dũng mãnh
7. Những nhà tu hành và
học giả ở đẳng cấp cao
nhất ( Brahmin)
Các chiến binh và vua
chúa (Kshatriya)
Những người Aryan
khác
Những người không
phải là dân Aryan
8. Các giáo sĩ dạy
rằng mỗi sinh
vật đều có linh
hồn
Khi chết, linh
hồn sẽ rời bỏ
thế xác để nhập
vào một cơ thể
khác
Khi sống
Thực hiện bổn phận
một cách thành tâm
thì khi chết đi, linh
hồn sẽ được nhập vào
cơ thể có đẳng cấp
cao hơn
Nếu tạo nghiệp
chướng thì sẽ bị
nhập vào cơ thể có
đẳng cấp thấp hơn
9. Yoga là một trong những cách hành đạo đó, dựa trên quan niệm con người
có thể đạt được thanh thản nội tâm thông qua tu luyện tinh thần, thể xác.
Nhưng nhiều tín ngưỡng và các hành đạo khác nhau đã phát triển và
thách thức cả quyền lực của các giáo sĩ Bà La môn
Tôn giáo Ấn Độ rất bao dung nên thu nhập tất cả các vị thần ở các địa
phương, tạo nên một tín ngưỡng có đến 330 triệu thần
Nhưng thách thức lớn nhất đến từ người có tên Siddihartha Gautama ( 563-
483 TCN) , được biết đến rộng rãi với danh Đức Phật hay người khai sáng.
10. Đức Phật là con của một
quốc vương ở vùng đất
Nepal.
Ngài nhấn mạnh việc sống giản dị,
giảm thiểu ham muốn và khổ đau,
tìm kiếm chân lý thông qua tu tập và
thiền định.
Ngài nhấn mạnh việc sống giản dị,
giảm thiểu ham muốn và khổ đau, tìm
kiếm chân lý thông qua tu tập và thiền
định
Những bài giảng của Đức Phật trở
nên phổ biến và đã lôi kéo được rất
nhiều tín đồ, họ thề sẽ chay tịnh, bất
bạo động và sống thanh bạch
11. Dưới triều đại của Ashoka,
Phật giáo đã trở thành một
tôn giáo mang tầm thế giới.
12.
13. • phương thức sống trong đô thị sơ khai vẫn còn tồn tại và nền
văn hóa đặc trưng trên nền tảng thờ cúng tổ tiên vẫn tiếp tục
phát triển.
• Sau đời nhà Thương từ năm 1030 đến 221 trước công
nguyên, Trung Quốc trải qua một giai đoạn có ít nhất là 25
quốc gia phong kiến tranh giành quyền lực
• Xây dựng những con đập và kênh dẫn nước để biến vùng
đồng bằng lưu vực Hoàng Hà thành khu vực trồng trọt
(các phát minh khác: dung súc vật kéo cày, sử dụng đai
ngựa kéo, nỏ và dung tiền trong buôn bán).
14. - Đồng xuất hiện ở Trung Quốc khoảng năm 1.500 trước công
nguyên
- Sắt từ khoảng năm 500 trước Công nguyên.
- Người Hoa chuộng ngọc bích từ vùng Trung Á
- Dân Địa Trung Hải lại thích ngọc màu xanh da trời
• => Các tuyến buôn bán sơ khai giữa Địa Trung Hải với trung
quốc được thiết lập trong thời gian này
- Từ thế kỉ 4 trước công nguyên, dây đai ngựa kéo được sử dụng .
- Có thể người Trung Á đã mang nó sang Hungary giữa thế kỉ 6 .
Nỏ được chế tạo để người Trung Quốc
bảo vệ mình
• => Nỏ biến mất khỏi châu âu khoảng
từ năm 400 đến năm 900 . sau đó tái
xuất hiện và được Cortez sử dụng .
15. Bất chấp
nền chính
trị vô cùng
bất ổn,
Trung
Quốc vẫn
trải qua
một giai
đoạn phát
triển tri
thức.
Các nhà triết học thuộc hàng trăm trường phái ngao
du, tham mưu cho cấp trên, thiết lập học viện
Hệ thống phong kiến thái ấp bị thay thế bởi hệ
thống quan lại bên cạnh việc xuất hiện cảnh sát và
giấy thong hành + xuất hiện đồng xu khoảng năm
500 trước công nguyên
Bị dân du mục thảo nguyên tấn công => người
Trung Quốc học cách đánh trận bằng xe ngựa,
cách dung yên cương và bàn đạp.
Đến khoảng 350 năm trước công nguyên, người
Trung Quốc biết dung kị binh
16. Năm 221 TCN
206 TCN - 220
202 TCN- 8 CN
480-221 TCN
Năm 101 TCN
Tần Thủy Hoàng là hoàng đế đầu tiên của nhà
Tần thống nhất toàn bộ đế chế Trung Hoa .
• Mỗi tháng ông nghiên cứu hàng đống báo
cáo viết trên bó thẻ gỗ và tre.
• chiếm đất rồi lập chính quyền.
• Ông chuyển hóa các đơn vị đo lường, trọng
lượng , kích thước xe bò, chiến xa ngựa
kéo và mở rộng Vạn lý trường thành.
=> 15 năm sau , quyền lực chuyển sang nhà
Hán
• Nhà Hán 1 phần dựa vào lượng lương
thực dư thừa sản xuất được nhờ hệ
thống con kênh .
• Thuế được tính bằng 1 tỷ lệ phần trăm
sản lượng thu hoạch hàng năm ( bằng
hiện vật và được đưa về triều đình )
• Đàn ông : trách nhiệm lao động công
ích mỗi năm 1 tháng , thực hiện nghĩa
vụ quân sự trong 2 năm
Nền tảng khác của nhà Hán là những lời dạy
về luân lý của Khổng Tử ( Khổng Phu Tử ,
Khổng Tiên Sinh , 551-479 TCN)
Khổng Tử dạy đệ tử cách sống đúng đắn cụ thể :
• Thứ bậc trong xã hội là 1 hiện tượng tự nhiên
• Người quân tử phải nuôi dưỡng quan hệ tốt
đẹp với các bận thánh thần
=> Dưới sự thống trị của nhà Hán , việc học tập
sách Khổng Tử trở thành dấu hiệu của 1 người
đàn ông có học thức và là tiêu chuẩn để ra làm
quan sau khi đỗ đạt trong các kì thi
Khi lần đầu tiên có điều tra nhân khẩu
toàn quốc:
• thành Trường An ( nay là Tây An ) thủ
đô Trung Quốc có khoảng 246.000
người vào năm 2 công nguyên
• Trong đế chế toàn quốc , có khoảng 60
triệu người , ước chừng 10 đến 30%
dân số sống ở thành phố , tương ứng ở
Châu Âu là khoảng 10%
• Nhiều người dân Trung Quốc bắt đầu
theo lời dạy của Lão Tử .
( theo những thong tin không chắc chắn
thì Lão Tử ra đời trước Khổng tử khoảng
50 năm )
• Lão Tử khuyên cần bỏ tham vọng bá
chủ thế giới , tập trung khai sáng bản
thân , tìm ra con đường riêng .
=> tư tưởng của lão tử đã trở thành lão đại
• Trao đổi hàng hóa trên con đường từ Trung
Quốc và đến vùng Địa Trung Hải gia tăng
đột ngột khi Hán Vũ Đế cử sứ giả sang tìm
một giống ngựa
• Sứ giả tên là Trương Tây này đã thực hiện
cae thảy 18 chuyến đi , dù chuyến đầu phải
mất 13 năm cả đi lẫn về vì ông bị bắt trên
chuyến đi
• Tuyến đường ông khai phá được biết đến
với tên gọi con đường tơ lụa
Trong suốt thời nhá Hán , lối tư duy hoài nghi
và duy lý đã phát triển ở Trung Quốc ( giống
nỏ đã phát triển ở Hy Lạp)
• Đời sống tri thức năng động tiếp tục mở
mang, giấy viết được sáng tạo ra
• Quan lại của chính quyền duy trì hệ thống sổ
sach ghi nhận biến động đất đại và hộ gia
đình để theo dõi số tiền và công ích phái thu
• Mãi vài thế kỉ sau, người Irab và châu Âu
mới theo kịp kỹ thuật dệt của người Trung
Quốc
• Bên cạnh đó, người ta đã biết dung than làm
nhiên liệu để luyện sách
17. Virus
và
bệnh
trên
gia
súc
hàng hóa vận chuyển theo con đường tơ lụa còn mang
theo những hành khách vô hình đó
một vài loại bệnh ngày nay vẫn con xuất hiện trên trẻ
nhỏ - bệnh đậu mùa, quai bị, ho gà, sởi .
những bệnh này không truyền từ súc vật sang người
cho tới khi chúng tiếp xúc với 1 cộng đồng từ
300.000 người trở lên , đảm bảo tính lien tục của
nguồn ký sinh sau khi lớp đầu tiên đã chết
con đường tơ lụa phát tán những căn bệnh đó sang
dân cư những thành phố ở cả 2 đầu của nó.
từ năm 165 đến 180 , những đợt dịch nghiêm trọng
đã xảy ra ở đế chế La Mã lẫn Trung Hoa , cướp đi
mạng sống của ¼ dân số , đó là 1 nguyên nhân dẫn
đến sự sụp đổ của nhà Hán vào năm 220
18. Nhà Hán còn phải đấu tranh với những mưu đồ nội bộ giai cấp
thống trị , nạn tham nhũng và tính kém hiệu quả
• các cuộc khởi nghĩa của nhuwngc ông dân bần cùng , nạn cướp
bóc tràn lan và tham vọng của những lãnh chúa nông thôn
• tuy nhiên, sự bất ổn ngấm ngầm của người Trung Hoa không
thể vượt qua là những vụ tập kích triền miên của dân du mục
thảo nguyên
• sau nhà hán sụp đổ, Trung Quốc trải qua 1 giai đoạn tan vỡ về
mặt chính trị cho đến tận cuối thế kỉ 6
Thương mại thông qua con đường tơ lụa đã củng cố mạng lưới
giữa các thành phố ở lục địa Á Âu – Phi và các nền văn minh đất
đai
nó liên kết trung quốc , ấn độ, hy lạp và la mã
liên kết giữa Trung Quốc và Địa Trung Hải trong thiên niên kỷ đầu
tiên tỏ ra không kém phần quan trọng so với việc Columbus tìm ra
châu Mỹ cho thế giới hiện đại
19.
20. Người hy lạp không nhanh chóng hình thành các đô thị đông dân và
phân tầng xã hội một cách cực đoan
Vùng địa hình đồi đá ở miền Nam bán đảo Hy lạp với các loại cây
lương thực như lúa mạch, Olive và nho cùng dê cừu không thể đủ
để nuôi sống số dân thành thị đông đúc
Miền Bắc Hy Lạp có đủ mưa để nuôi ngựa và gia súc. Nhưng đợt núi
lửa bùng phát ở Thera (Santorini) khoảng năm 1650 trước Công nguyên
đã có tác động đến khí hậu trong nhiều năm
Mãi đến năm 800 trước Công nguyên, người Hy Lạp mới hình thành
dạng đô thị gọi là thành bang
Người Hy Lạp đặt lòng trung thành đối với thành bang lên hàng đầu và
các phán quan thay vì các thầy tế
21. Vào khoảng 700 năm trước Công nguyên, lối sử dụng bảng chữ cái đã từ
Phoenicia lan sang Hy Lạp
Những người khẩn hoang Hy Lạp dựng nên hàng trăm đô thị ở vùng bờ
biển Hy lạp, Ý, Thổ Nhĩ Kì, Biển Đen
• Trở thành hình mẫu của chủ nghĩa anh hùng cá nhân, được người
Hy Lạp ngưỡng mộ
Người Hy Lạp tự gọi mình là Hellene và những người khác là barbaroi-
những người không nói tiếng Hy lạp
Người Hy Lạp nhanh chóng chấp nhận hệ thống tiền kim loại( phát minh
của người dân thành phố Lydia, thuộc miền Tây Thổ Nhĩ Kì ngày nay)
• Buôn bán phát triển vượt bậc
22. Giữa thế kỉ thứ 7 trước Công
Nguyên, người Hy Lạp sử dụng một
kiểu đội hình chiến đấu đặc biệt trên
đất liền,các chiến sĩ vai kề vai thành
từng hàng, mỗi người sử dụng khiên
để bảo vệ người bên cạnh
Vào năm 480 trước Công Nguyên,
liên quân của khoảng 20 thành phố
Hy Lạp đã bất ngờ đánh bại quân
đội của đế chế Persia. Một năm sau
đó, người Hy Lạp lại đánh bại đối
phương một lần nữa trên đất liền
Mở đầu một thời kì vàng son kéo dài 150 năm với những sáng tạo
văn hóa Hy Lạp do Athens( thành phố lớn nhất) dẫn dắt
23. Athens có khoảng 300000 dân, trong đó 30000-40000 nam giới được coi là công
dân
Họ phát triển một phong cách thượng lưu đặc biệt bao gồm các cuộc bàn luận
chính trị tại các quảng trường công cộng, các cuộc thi đấu thể thao trong đó nam
giới khỏa thân tranh tài, và các bữa tiệc kem tranh luận triết học
• Tất cả dựa trên việc phát triển quyền lực cá nhân và lập luận dựa vào tư
duy cá nhân mà không bị áp đặt bởi tư tưởng của hoàng đế hay các tu sĩ
Các công dân thực hành dân chủ trực tiếp, quyền lập pháp được trao cho toàn bộ
công dân trong khi quyền hành pháp được trao cho một Hội đồng 500 thành viên
có nhiệm kì 2 năm
24. Mỗi năm có mười viên tướng được bầu ra, nhưng họ được tại chức vĩnh viễn
Phụ nữ Athens dường như sống dưới chế độ phụ hệ hoàn toàn
Nô lệ chiếm khoảng một phần ba dân số Attica ( miền nam Hy Lạp ). Hầu
hết nô lệ là người nước ngoài, chỉ một số là dân bản xứ do nợ nần quá nhiều
25. Tại sao Athens lại thành công đến vậy?
thành phố này đã giàu có một cách
bất thường, nó kiếm được nguồn
lợi khổng lồ từ những mỏ bạc
trong phạm vi lãnh thổ của mình.
Nó cũng là một đế chế thu nhỏ,
nhận cống nạp từ các thành bang
khác thuộc liên minh mà nó lập ra
để chống lại hải quân Tuy nhiên,
Athens và các đồng minh đã thua
liên minh do Sparta cầm đầu trong
trận chiến này, và các thành bang
không còn được sống trong hòa
bình.
Rồi Athens giành lại được tự do,
dập tan quân Sparta và tiếp tục
thời kì vàng son thêm nửa thế kỉ
nữa
26.
27. thế kỷ 7 và
6 trước CN
Năm 600
trước CN
Năm 507
trước CN
Etruria ở mạn tây nước Ý giữa sông
Arno và sông Tiber thống trị vùng bán
đảo này cho đến khi bị người La Mã
đánh bại.
7 thị trấn nằm ở miền trung nước Ý trên bờ biển phía Tây
đã sáp nhập để trở thành La Mã.
các thành viên nghị viện đã lật đổ bạo chúa và
thành lập cộng hòa La Mã, nó tiếp tục tồn tại
cho đến năm 31 trước cn, dưới nền cộng hòa,
công dân nam có quyền bỏ phiếu nhưng phiếu
của người giàu có giá trị hơn, cai trị theo kiểu
cha truyền con nối, thành viên nam cao tuổi
nhất có uy quyền đối với mội thành viên trong
gia đình.
28. Dưới
thời cộng
hòa
La Mã nắm quyền kiểm soát và bắt đầu đi chiếm
thuộc địa
Julius Caesar, vị tướng tài giỏi nhất La Mã đã
chinh phục người Celt ở xứ Gaul, nay thuộc Pháp
từ năm 59 đến năm 51 trước CN. mỗi năm 1
nghị sĩ mới sẽ trở thành người cai quản 1
tỉnh, nhưng về sau thì không thể thực hiện
được cách bố trí này.
29. Vào năm 47, người La
Mã đã kiểm soát miền
nam nước Anh, nhưng
chưa tới được Ireland,
Scotland và Wales.
30. Vô số người dân ở vùng bị
chinh phục đã bị bán sang
làm nô lệ cho người La Mã,
riêng Julius Caesar bắt
khoảng 500.000người trong
9 năm đánh nhau ở Gaul.
31. Năm 31 TCN
3 thế kỷ đầu TCN
Năm 933 TCN
Năm 722-586 TCN
Năm 6 CN
Nền cộng hòa bị sụp đổ và Octavian (cháu
của Julius) lên ngôi, ông đã thiết lập 1 hệ
thống hành chính đủ sức quản lý toàn bộ đế
chế với mức độ trung thực và nhất quán
đáng kể.
Giai đoạn những năm 27 TCN, 180 được
gọi là Pax Romana (nền hòa bình La Mã
theo tiếng Latin) là giai đoạn không có các
cuộc chiến lớn ở tây âu.
thành La Mã có khoảng 1 triệu dân,
lương thực cho người dân thì được
chuyển từ Sicily và Bắc Phi đến qua
đường biển. văn hóa La Mã pha trộn
nhiều ảnh hưởng của vùng Địa Trung
Hải.
Muối là 1 yếu tố quan trọng
trong thành công của người
La Mã. Người ta đôi khi trả
lương cho binh sĩ bằng
muối. cá là thực phẩm quan
trọng nhất trong nghệ thuật
ẩm thực của người La Mã.
2 quốc gia Judea và Do Thái là vệ
tinh trong hệ thống của đế chế La
Mã. Judea bị phân chia thành Israel
và Judah Israel rơi vào tay người Assyria
Judah thất thủ trước sự tấn
công của người Babylon.
1 sự kiện định mệnh đã xảy ra, người Do
Thái (gần như trùng với đất Israel hiện
đại) bị đặt dưới cai trị trực tiếp của người
La Mã. Nạn sưu cao thuế nặng đã nung
nấu sự phản kháng của người Do Thái, và
họ cũng hi vọng Messiah “người được
thần linh lựa chọn” sẽ đến và đuổi người
La Mã đi
32. Trong bối cảnh đó, Jesus, 1
người thợ mộc trẻ ở Galilee
miền bắc Israel đã bắt đầu các
buổi giảng đạo của mình và
phản đối các nhà lãnh đạo tôn
giáo Do Thái
Ngài đã bị các nhà lãnh đạo Do
Thái coi là kẻ khiêu khích chính
trị và 1 nhà cách mạng cực đoan
tiềm tàng, họ đã thỏa hiệp với
nhà chức trách La Mã bắt Jesus
và trao cho thái thú La Mã
Pontius Pilate. Jesus bị kết tội
và bị đóng đinh trên thập giá.
33. Vào thế kỷ
3
năm 306
đến 337
Năm 410
đế chế La Mã hứng chịu lạm phát nghiêm trọng, giá thực
phẩm tăng, nguồn cung cấp vàng bạc cạn kiệt, và nhiều
vấn đề nan giải cũng từ đó mà nảy sinh. Người dân
thành thị chuyển dần về nông thôn.
Constantine đã tái thống nhất đế chế và cải sang kito
giáo.
La Mã bị người Hun từ các thảo nguyên Trung Á tràn
sang cướp phá. Đế chế La Mã tiếp tục tồn tại ở
Constantinople, trong khi Ý và phần còn lại của châu Âu
rơi vào tay các thế lực địa phương.
34. Dân số Cuộc điều tra dân số đầu tiên trên thế giới: diễn
ra vào đời Hán và đế chế La Mã
Khi nông nghiệp ra đời: dân số ứơc chừng
khoảng 6 triệu người.
Năm 100 TCN: 100 triệu người
Năm đầu tiên của Công nguyên: 250 triệu người
35. Dân số tăng
lên nhờ thành
tựu của nông
nghiệp:
Tích cực
• Lương thực dư
thừa có thể nuôi
sống trẻ em đến
khi trưởng thành.
• Cải tiến kỹ thuật
cũng dẫn đến gia
tăng dân số
• Vào năm 100 có
75 tp có từ 30000-
450000 dân, tổng
dân số của các
thành phố lớn có
thể khoảng 5 triệu
người.
Tiêu cực
• Môi trường xuống
cấp, rừng bị chặt
phá, đất đai xói
mòn, đất bị nhiễm
mặn,
• Nạn phá rừng để
có chỗ nuôi dê,
cừu, lấy chất đốt để
nấu sưởi, than để
luyện kim.
36. Vùng đồng bằng Summer đã cằn cỗi hết mức.
Xã hội phức hợp xuất hiện ở lưu vực sông Ấn chỉ tồn tại được
chừng 500 năm.
Ở Trung Quốc, cây cối trơ trụi gây lũ lụt ở sông Hoàng Hà
Cây tuyết tùng ở Lebannon, trụ cột thương mại của vùng
Phoenicia, chỉ còn thưa thớt.
Bờ biển Địa Trung Hải không còn các loại thực vật tự nhiên như
sồi beech, sồi oak, thông, tuyết tùng, chỉ có olive còn sống.
Các tỉnh thuộc đế chế La Mã ở Bắc Phi đã trở thành sa mạc
Chỉ có Ai Cập đạt mức caan bằng bền vững trong 7000 năm nhờ bùi đắp
phù sa sông từ thượng nguồn
MÔI
TRƯỜNG
37. Con người phải trả giá bởi gia tăng mật độ dân số:
Năm 200 đại
đa số loài
người vẫn còn
sống trong các
ngôi làng,
nhưng họ phải
cống nạp cho
kẻ thống trị
nếu muốn sống
trong đô thị.
Sự phân hóa
tầng lớp xã
hội: chủ đất và
đa số bần cùng
hóa bán sức
lao động với
giá rẻ mạt.
Chiến tranh
thường xuyên
xảy ra
Con đường tơ
lụa hình thành
dẫn đến cn
người trong đô
thị phải đương
đầu với các
loại virut, dịch
bệnh
38. Trong suốt 1000 năm, từ năm 800 TCN đến năm 200, trung tâm Á Âu
Phi chứng kiến sự ra đời của nhiều tôn giáo.
Ki-tô giáo và đạo
Islam là những hình
thức phát triển của
dòng tiên tri trong
đời sống dân
Hebrew.
39. .
Cả hai hình thức đều
tái hiện đời sống hiện
thực, tôn cinh thế giớ
tự nhiên mà con
người đươc đặt trong
đó.
Zoroaster, Mani ở
Persia
Khổng Tử và Lão
Tử ở Trung Quốc
Các nhà tiên tri thời Vệ Đà
và Dức Phật ở Ấn Độ Chúa Jesus
Sự ra đời của các nhà hiền triết vĩ
đại trong thời kì này:
Trong thời kì săn bắt hái lượm, con người
tôn thờ thế giới thần linh vô hình, sau đó
họ tôn thờ các vị thần và nữ thần có hành
vi tương tự loài người nhưng bất tử.
40. Không phản ánh
thế giới thực mà
hướng tới thế
giới tốt đẹp hơn.
Cùng lúc đó, các nhà
tiên tri và hiền triết
tìm thuốc giải cho
những phiền muộn,
khổ đau mà con người
gặp phải trong cuộc
sống đô thị, hay
những người phải
cống nạp cho chủ đất
trong đô thị
Các nhà tiên tri và
hiền triết mới nhấn
mạnh những điều
con người phải
thực hiện để được
cứu rỗi, giải thoát.
Giai đoạn
từ năm
800 TCN-
năm 200
41. Vì những lý do nào mà các tôn giáo lại xuất hiện gần
như cùng một lúc?
• Vẫn chưa có câu trả lời thống nhất cho câu hỏi này. Có thể
những tôn giáo đó với trọng tâm là thế giới bên kia, đã
phản ánh mức độ khó khăn của cuộc sống ở trong các
thành phố đông dân.
• Có thể điều này xảy ra một phần là do những người có ý
tưởng khác nhau đã tang cường tiếp xúc.
• Do sự xuất hiện của bảng chữ cái, phương tiện để sắp đặt
và truyền bá
• Nhờ di chuyển và buôn bán theo mạng lưới các tuyến
đường dài, con người có cơ hội chưa sẻ kiến thức và học
tập lẫn nhau.
42. Phải chăng đế chế La Mã đã “sụp đổ”?
• Những năm 70 cảu thế kỷ 20, các nhà sử học Châu Âu
tránh dung các từ “suy tàn”, “sụp đổ”, “khủng hoảng” mà
thay vào đó là “biến đổi”, “thay đổi” hay “chuyển hóa”
• Vào những năm 80, học giả A. Demandt trong tác phẩm
Trường họp La Mã và tác phẩm của Alden Rollins đều
cho thấy người ta có thể gắn “sụp đổ” với bất kì nguyên
nhân nào
• Thay đổi không nhất thiết là suy tàn, và trong bất kỳ
trường hợp nào, từ “sụp đổ” cũng ám chỉ một tốc độ nào
đó, trong khi quá trình chuyển hóa phức tạp diễn ra từ từ.
