Siêu âm cơ xương khớp, Medic https://hinhanhykhoa.com

1. SIÊU ÂM
BÀN TAY
BS LÊ TỰ PHÚC

2. I. MỤC TIÊU
 Nắm rõ giải phẫu cơ bản vùng bàn tay.
 Biết cách khám chức năng vận động của bàn tay.
 Xác định các cấu trúc giải phẫu vùng bàn tay trên siêu âm.
 Biết các bệnh lý hay gặp vùng bàn tay.
 Hình ảnh siêu âm các bệnh lý hay gặp vùng bàn tay.

3. II. GIẢI PHẪU HỌC
1. Xương và các khớp vùng bàn tay
Các khớp vùng bàn tay được tạo bởi các xương bàn tay và các xương ngón tay.
•Khớp bàn tay – đốt ngón tay thuộc dạng khớp elip cho phép di chuyển theo hai
phương, gấp - duỗi và dạng – khép, phối hợp cho động tác xoay.
•Khớp gian đốt ngón tay thuộc loại khớp trục, chỉ cho phép hoạt động theo một
phương gấp – duỗi.

4. II. GIẢI PHẪU HỌC
2. Các dây chằng gan tay và dây chằng bên
• Dây chằng gan tay (volar plate, volar
ligament) bám mặt gan tay của các khớp
bàn đốt ngón tay và khớp gian đốt ngón
tay, có tác dụng tăng cường cho bao
khớp, cố định khớp và hạn chế động tác
duỗi.
• Dây chằng bên: bám mặt bên của các
khớp, hướng chéo từ sau trên xuống
dưới trước. Có tác dụng cố định khớp
hoặc giới hạn động tác theo phương
dạng – khép của khớp.

5. II. GIẢI PHẪU HỌC
3. Gân gấp và các cấu trúc hỗ trợ gân gấp
Gân gấp
•Đối với ngón cái:
Gân gấp ngón cái ngắn bám nền đốt
gần
Gân gấp ngón cái dài bám nền đốt xa
•Đối với ngón 2,3,4,5:
Bốn gân gấp nông các ngón, mỗi bó
gân tách ra làm hai trẽ để bám vào hai
mặt bên nền đốt giữa của các ngón tay
2,3,4,5
Bốn gân gấp sâu ngón các ngón đi
giữa hai trẽ của gân gân gấp nông tới
bám tận vào nền đốt xa của các ngón
tay

6. II. GIẢI PHẪU HỌC
Bao hoạt dịch gân gấp
Là một bao thanh mạc tiết dịch nhờn để
bọc lấy các gân cơ gấp làm cho các gân
gấp này co rút dễ dàng. Có 5 bao:
•3 bao ngón tay II, III, IV
•2 bao ngón tay- cổ tay: bao trụ và bao
quay.
3. Gân gấp và các cấu trúc hỗ trợ gân gấp

7. II. GIẢI PHẪU HỌC
3. Gân gấp và các cấu trúc hỗ trợ gân gấp
Các dây chằng giữ gân gấp có tác dụng giữ các gân gấp cố định không bị
bật ra xa khớp khi gấp các ngón. Các bó dây chằng vòng được đặt tên từ A1
đến A5 và các bó dây chằng chéo được đặt tên từ C1 đến C4, từ gần đến xa.

8. II. GIẢI PHẪU HỌC
3. Gân gấp và các cấu trúc hỗ trợ gân gấp
Các dây chằng giữ gân gấp

9. II. GIẢI PHẪU HỌC
4. Gân duỗi các ngón
• Đối với ngón cái: cơ duỗi ngón cái dài bám vào nền đốt xa ngón cái, cơ
duỗi ngón cái ngắn bám vào nền đốt gần ngón cái.
• Đối với các ngón 2,3,4,5: cơ duỗi chung các ngón chia thành 4 gân bám
vào nền đốt giữa các ngón.
• Nhánh gân đến ngón trỏ và ngón út được trợ lực bởi gân duỗi ngón trỏ và
gân duỗi ngón út khi hai gân này hoà nhập vào hai nhánh gân duỗi chung
tương ứng tại chỏm đốt bàn.

10. II. GIẢI PHẪU HỌC
5. Cơ nội tại bàn tay
• Ô mô cái: 4 cơ, từ nông đến sâu có cơ dạng ngón cái
ngắn, cơ gấp ngón cái ngắn, cơ đối chiếu ngón cái, cơ
khép ngón cái.
• Ô mô giữa: 4 cơ giun, nối gân gấp sâu và gân duỗi các
ngón. Động tác gấp đốt gần, duỗi đốt giữa và đốt xa
ngón tay.
• Ô mô út: cơ gan tay ngắn, cơ dạng ngón út, cơ gấp
ngắn ngón út, cơ đối chiếu ngón út.
• Ô gan tay sâu: gồm 4 cơ gian cốt gan tay và 4 cơ gian
cốt mu tay. Cơ gian cốt mu tay bám về phía xa trục bàn
tay nên có tác dụng dạng ngón tay, cơ gian cốt gan tay
bám về phía gần trục bàn tay nên có tác dụng khép ngón
tay. Ngoài ra các cơ gian cốt còn có tác dụng gấp khớp
bàn đất và duỗi khớp gian đốt.

11. III. KHÁM LÂM SÀNG
• Bàn tay là một trong những cấu trúc phức tạp đảm đương nhiều chức
năng khác nhau trong các hoạt động sinh hoạt hàng ngày, trong lao
động và thể thao, do đó các bệnh lý của bàn tay cũng gắn liền với các
hoạt động này.
• Ngoài ra, các khớp của bàn tay cũng là các khớp hay bị tổn thương
trong các bệnh lý về khớp.
• Vì vậy khám lâm sàng cần khai thác rõ tiền sử và phát hiện các triệu
chứng liên quan đến hai nhóm bệnh này.

12. III. KHÁM LÂM SÀNG
• Đối với nhóm bệnh phát sinh do các hoạt động, cần hỏi về nghề
nghiệp, thói quen làm việc, dụng cụ lao động, các môn thể thao hay
chơi… Cần khai thác vị trí đau, hoạt động nào gây đau tăng lên, quan
sát các biến dạng bất thường của ngón tay.
• Khám chức năng gấp các khớp bằng cách yêu cầu bệnh nhân thực
hiện các động tác riêng lẻ, như gấp ngón gần, gấp ngón giữa, gấp
ngón xa, so sánh lực co cơ với bên đối diện. Khám tương tự với các
gân duỗi.
• Khám các dây chằng bên và dây chằng trước bằng các nghiệm pháp
căng dạng, căng khép, hoặc căng duỗi khớp. Khớp gian đốt ngón tay
có thể khép hoặc dạng >20O là dấu hiệu đứt dây chằng bên.

13. III. KHÁM LÂM SÀNG
• Đối với nhóm bệnh liên quan tới khớp, cần khai thác tiền sử các
bệnh hệ thống như viêm khớp dạng thấp, viêm khớp vảy nến và thoái
hoá xương khớp. Cần ghi nhận những triệu chứng cứng khớp buổi
sáng, sưng đau đối xứng khớp bàn đốt và gian đốt gần ngón tay
(thường gặp trong viêm khớp dạng thấp).
• Giai đoạn nặng của viêm khớp dạng thấp, có các biến dạng khớp đặc
trưng như biến dạng cổ thiên nga (swan neck deformity), biến dạng lỗ
nút áo (boutonnière deformity), ngón tay lệch trong (ulnar deviation).
• Các thông tin đưa lại từ hình ảnh X-quang cũng rất hữu ích trong
chẩn đoán như: hẹp khe khớp, bào mòn bờ ngoài xương, dải vôi hoá,
xơ hoá dưới sụn hay gai xương, bất thường trục xương, vôi hoá mô
mềm.

14. IV. HÌNH ẢNH SIÊU ÂM BÌNH THƯỜNG
1. Mặt gan tay

15. IV. HÌNH ẢNH SIÊU ÂM BÌNH THƯỜNG
1. Mặt gan tay

16. IV. HÌNH ẢNH SIÊU ÂM BÌNH THƯỜNG
1. Mặt gan tay

17. IV. HÌNH ẢNH SIÊU ÂM BÌNH THƯỜNG
1. Mặt gan tay

18. IV. HÌNH ẢNH SIÊU ÂM BÌNH THƯỜNG
1. Mặt gan tay

19. IV. HÌNH ẢNH SIÊU ÂM BÌNH THƯỜNG
1. Mặt gan tay
Dây chằng vòng A2

20. IV. HÌNH ẢNH SIÊU ÂM BÌNH THƯỜNG
2. Mặt mu

21. IV. HÌNH ẢNH SIÊU ÂM BÌNH THƯỜNG
2. Mặt mu

22. IV. HÌNH ẢNH SIÊU ÂM BÌNH THƯỜNG
2. Mặt mu

23. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
a. Viêm bao hoạt dịch gân gấp
•Viêm bao hoạt dịch gân gấp có thể liên quan đến các bệnh hệ thống
như viêm khớp dạng thấp, các bệnh lý viêm khớp, tác động cơ học và
nhiễm trùng tiến triển. Lâm sàng, ngón tay tương ứng phù nề và tăng
đau khi cử động.
•Viêm bao gân gấp đặc trưng bởi tăng lượng dịch trong bao gân tạo hình
ảnh tụ lớp dịch hồi âm kém hoặc hồi âm trống bao quanh gân tương
ứng. Cần phân biệt dịch trong bao gân với cơ giun hồi âm kém nằm
cạnh gân gấp. Vị trí dễ tìm thấy dịch nhất là tại chỏm xương bàn do gân
gấp nằm nông nhất và tại các đoạn giữa các dây chằng vòng giữ gân.

24. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
a. Viêm bao hoạt dịch gân gấp
• Trong VBHDGG bán cấp hoặc mạn tính, bao gân thường dày lên,
thường do vi chấn thương mạn tính, như trong bệnh ngón tay cò súng
hoặc trong giai đoạn sớm của các rối loạn về khớp.
• Trong viêm khớp vảy nến, ngón tay sưng phù lan toả (còn gọi là
ngón tay xúc xích) có thể do VBHDGG hoặc viêm đồng thời cả ba
khớp ngón tay. Siêu âm giúp phân biệt hai hình thái bệnh lý khác
nhau này. Điều này quan trọng về mặt điều trị vì chỉ cần tiêm một
liều corticoid duy nhất trong viêm bao gân do vảy nến thì chữa hết
bệnh, trong khi liệu pháp này chỉ áp dụng như biện pháp cuối cùng
trong viêm các khớp ngón tay do vảy nến.
• Viêm phì đại bao hoạt dịch gân gấp hay được mô tả trong các bệnh
viêm khớp hệ thống như VKDT và viêm khớp vảy nến, nhưng cũng
có thể là hậu quả cuối cùng của viêm gân mạn tính do cơ học và
nhiễm trùng bao gân.

25. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
a. Viêm bao hoạt dịch gân gấp
• Khi phì đại nhẹ, có thể thấy lớp dịch giữa hai lá thành và tạng của
màng hoạt dịch.
• Khi phì đại nặng, toàn bộ khoảng trống trong bao gân được lấp kín
bởi các tế bào màng hoạt dịch và hoàn toàn không có dịch ở giữa các
lá.
• Nhiễm trùng bao hoạt dịch gân gấp thường gặp do dị vật sau vết
thương bàn tay. Siêu âm thấy dịch hồi âm dày cho phép hướng đến
chẩn đoán sớm với hoàn cảnh lâm sàng có vết thương ngoài da tương
ứng.
• Việc tìm thấy dị vật trong bao hoạt dịch hồi âm dày có ý nghĩa quan
trọng vì đây là chỉ định ngoại khoa bắt buột. Do sự thông thương về
mặt giải phẫu, nhiễm trùng bao gân ngón út và ngón cái thường lan
lên bao gân gấp chung vùng bàn cổ tay.

26. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
a. Viêm bao hoạt dịch gân gấp

27. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
a. Viêm bao hoạt dịch gân gấp

28. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
b. Đứt gân gấp
• Đứt các gân gấp rất đa dạng và phức tạp với tổn thương liên quan đến
gân gấp nông hoặc gân gấp sâu hoặc cả hai trong cùng một ngón hoặc
nhiều ngón. Đứt có thể do vết thương xuyên thấu hoặc do chấn thương
trực tiếp vào các ngón.
• Vết thương xuyên thấu phía dưới vòng gân A2 ở mặt lòng bàn tay
thường gây đứt gân gấp sâu vì nó nằm nông hơn gân gấp nông. Bong
tróc gân gấp sâu khỏi vị trí bám tại nền đốt ngón xa có thể xảy ra sau
chấn thương trực tiếp với hai lực đối kháng là lực mạnh gây dạng thụ
động quá mức ngón tay với lực gấp ngón tay chủ động, hay gặp trong
các môn thể thao có tiếp xúc trực tiếp. X-quang thường qui có thể xác
định mảnh xương bong tróc.

29. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
b. Đứt gân gấp
• Siêu âm động có nhiều ưu thế trong chẩn đoán phân định giữa đứt bán
phần và đứt hoàn toàn vì có thể khảo sát khi ngón tay gấp thụ động, gấp
chủ động và khi gấp chủ động có lực đối kháng.
• Đứt bán phần cho hình ảnh vùng sưng phù hình thoi hồi âm kém trong
gân, tương ứng với tình trạng đứt các sợi nhỏ bên trong gân.
• Trong đứt gân hoàn toàn, siêu âm thấy mất hình ảnh của sợi gân tại vị trí
tổn thương, đầu gân đứt không đều, hồi âm kém lan toả và mất hình ảnh
dải sợi hồi âm dày.
• Vì không sờ thấy được đầu đứt gần khi khám lâm sàng nên việc xác định
đầu gân đứt gần có ý nghĩa trong kế hoạch phẫu thuật nối gân. Trong giai
đoạn cấp, dịch trong bao hoạt dịch quanh gân luôn được tìm thấy trên
siêu âm, giúp xác định dễ dàng các đầu gân bị đứt. Trong đứt gân cũ, quá
trình dính và sợi hoá quanh tổn thương tạo vùng hồi âm kém quanh các
đầu gân đứt .

30. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
b. Đứt gân gấp
• Sau phẫu thuật nối gân, siêu âm là một phương pháp hiệu quả lượng
giá sự thành công của phẫu thuật. Khi lâm sàng nghi ngờ đứt gân tái
phát biểu hiện bởi sự mất chức năng của gân, siêu âm có thể xác định
vị trí mất liên tục của mép nối.
• Siêu âm còn giúp xác định tình trạng dính sau phẫu thuật khi khảo sát
động với co và duỗi ngón liên tục và quan sát sự chuyển động tương
quan của gân và mô mềm quanh gân. Khi thấy những cấu trúc này
chuyển động đồng thời có thể xác định chẩn đoán.

31. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
b. Đứt gân gấp

32. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
c. Ngón tay cò súng (trigger finger)
• Ngón tay cò súng là tình trạng viêm xơ hoá màng hoạt dịch quanh
gân ngang mức dây chằng vòng A1 làm dày dây chằng vòng A1.
• Lâm sàng rất điển hình với ngón tay không thể tự duỗi ra khi đã co
vào tối đa, tạo ra tư thế ngón đặc trưng như đang đặt lên cò súng.
• Nguyên nhân do vi chấn thương tái phát từ các động tác co duỗi ngón
tay vì yêu cầu nghề nghiệp hay vì chơi thể thao.
• Siêu âm cho hình ảnh dày dây chằng vòng A1 hồi âm kém ngang
mức chỏm xương bàn. Gân gấp độ hồi âm thay đổi, có thể kèm theo
viêm phì đại gân. Có thể có lớp dịch hồi âm trống bao quanh gân.

33. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
c. Ngón tay cò súng (trigger finger)
Dây chằng vòng
A1 bình thường

34. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
c. Ngón tay cò súng (trigger finger)
Different lesions found in trigger
fingers. a, Sagittal sonographic view of
a trigger finger showing thickening of
the A1 pulley (white arrows) associated
with stenosis (asterisk), tenosynovitis
(black arrowhead), and tendinosis
(white arrowhead) of the flexor
superficialis tendon; m: indicates
metacarpal head; and p, proximal
phalanx. b, Sagittal power Doppler view
of another trigger finger. The A1 pulley
is thickened with a cystic lesion
(arrowhead), and the thickening is
clearly hypervascular (arrow).

35. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
d. Ngón tay người leo núi
• Hay xảy ra ở những người chơi môn leo núi. Là tổn thương của dây chằng vòng
A2, A3 do lực bung quá mạnh ra phía trước của các gân gấp, đặc biệt trong các
tư thế phải treo, kéo người lên trên bằng các đầu ngón tay.
• Lâm sàng thấy sưng phù ngón giữa và ngón áp út.
• Siêu âm chẩn đoán dựa vào sự gia tăng khoảng các của các gân gấp và mặt
trước xương ngón tay khi gấp ngón, thấy rõ hơn khi gấp có đối kháng

36. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
d. Ngón tay người leo núi

37. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
e. Đứt dây chằng gan tay
• Đây là một cấu trúc sụn sợi nằm ở mặt gan tay của các khớp ngón tay,
gắn chặt vào bao khớp và giới hạn động tác duỗi khớp. Thường bị tổn
thương do duỗi ngón tay quá mức.
• Có hai dạng tổn thương là bong mảnh xương mà nó đính vào tại vị trí
bám vào nền xương đốt ngón phía dưới khớp, dạng thứ hai là đứt ngang
mô dây chằng.
• Trong trường hợp bong mảnh xương, có thể chẩn đoán dựa vào X-quang
thường quy khi thấy mảnh xương trên phim nghiêng.
• Với siêu âm, chẩn đoán dựa vào hình ảnh sưng phù dây chằng với khe
nứt chính giữa hồi âm kém.
• Điều trị bảo tồn nếu khớp còn cố định chưa di lệch, phẫu thuật khi khớp
mất vững.

38. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
e. Đứt dây chằng gan tay

39. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
f. Co rút cân gan tay (Dupuytren Disease)
• Là bệnh lý đặc trưng bởi sự hình thành các nốt dày và co rút đa dạng của
cân gan tay (mạc nông)các ngón tay co rút vào bàn tay và không thể duỗi
tối đa các ngón tay.
• Khám lâm sàng, bệnh nhân không thể úp sát lòng bàn tay lên một mặt
phẳng được. Thường gặp ở ngón 4, rồi đến ngón 5, ngón 3, không xuất
hiện ở ngón 1 và 2.
• Nguyên nhân do sự dày lên của cân gan tay (mạc nông bàn tay), sự co rút
ngón tay diễn ra từ từ. Bệnh liên quan đến chủng tộc vùng Scandinaver,
gặp ở nam nhiều hơn nữ, thường sau 40 tuổi. Ngoài ra xơ gan, tiểu
đường, hoạt động leo núi, tiền sử gia đình cũng là những yếu tố nguy cơ
của bệnh lý này.

40. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
1. Bệnh lý mặt gan tay
f. Co rút cân gan tay (Dupuytren Disease)

41. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
2. Bệnh lý mặt mu tay
a.Đứt gân duỗi
• Các gân duỗi bàn tay nằm ở bề mặt, không có mô dưới da bao phủ
nên rất dễ bị chấn thương, các vết thương có thể gây đứt một hoặc
nhiều gân duỗi với mức độ tổn thương giải phẫu bệnh lý không giống
nhau (có thể đứt gọn sạch do vật sắc hoặc bầm dập và nham nhở do
tai nạn lao động hoặc tai nạn giao thông …).
• Khác với đứt gân gấp, việc xử trí khâu gân duỗi kỳ đầu tương đối
đơn giản, dễ dàng và thường mang lại kết quả tốt sau mổ.
• Siêu âm cho thấy đứt một phần hay hoàn toàn sợi gân, có thể có máu
tụ nằm len lỏi giữa các sợi gân. Trong những trường hợp tổn thương
mạn tính không có máu tụ, có thể thấy hình ảnh mô hạt hoặc cấu trúc
tăng âm bao quanh vùng gân duỗi bị tổn thương.

42. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
2. Bệnh lý mặt mu tay
a.Đứt gân duỗi
Extensor tendon tear in
patient with drop finger after a blow.
a,b Longitudinal 12–5 MHz US images
over the dorsal aspect of the distal
interphalangeal joint obtained during
passive a extension and b flexion movements
of the distal phalanx. US demonstrates
a thickened and hypoechoic
extensor tendon (arrowheads). Observe
the retracted tendon end (arrow), which
remains immobile over the middle
phalanx (MP) during movements of
the distal phalanx (DP). c Contralateral
healthy side. A normal extensor tendon
(arrowheads) is seen inserting on the
base of the distal phalanx.

43. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
2. Bệnh lý mặt mu tay
b. Boxer’s Knuckle
• Boxer’s Knuckle (không nên nhầm lẫn với Boxer fracture) là hiện tượng
chấn thương dải dọc gân duỗi bàn tay. Thường gặp ở những võ sĩ quyền
anh, xảy ra khi bàn tay va chạm mạnh hay dùng tay đánh vào tường, vật
cứng.
• Võ sĩ chuyên nghiệp thường chấn thương ngón giữa và ngón trỏ. Người
nghiệp dư có xu hướng chấn thương ngón nhẫn và ngón út. Chấn thương
ngón giữa là phổ biến nhất.
• Cơ chế do sự gấp hoặc duỗi quá mức gây rách gân duỗi ảnh hưởng trực
tiếp đến khớp bàn ngón tay. Ngoài ra, còn có một số trường hợp nguyên
nhân không phải do chấn thương, có thể kể đến: viêm khớp dạng thấp,
xảy ra một cách tự phát khi hoạt động.
• Siêu âm được chỉ định trong trường hợp phù nề do chấn thương làm che
lấp đi các dấu hiệu lâm sàng thường gặp. Có thể thấy hình ảnh trật dải
gân duỗi khỏi vị trí bình thường qua bên trụ hoặc bên quay.

44. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
2. Bệnh lý mặt mu tay
b. Boxer’s Knuckle
Transverse view of dorsal aspect of MCPj. (A) Luxation of extensor tendon
(star) respect the metacarpal bone (MC), looking heterogeneus and with
asociated paratenonitis (arrow). (B) Same image with doppler signal. (C) Same
patient, same joint, but contrary hand ashowing normal location of extensor
tendon and normal sagital bands (arrows).

45. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
3. Dị vật
• Dị vật thường thấy ở mô dưới da. Dị vật có thể là mảnh dăm gỗ,
mảnh xương động vật, kim loại, thuỷ tinh, cát, hoặc thuỷ ngân (sau
khi tổn thương tay do vỡ nhiệt kế)
• Hình ảnh siêu âm đặc trưng cho dị vật là dải hoặc nốt hồi âm dày
trong mô mềm bàn tay, bóng lưng sau có thể có hoặc không. Mô
mềm xung quanh thường phù nề, hồi âm dày lan toả và tăng tín hiệu
mạy máu trên siêu âm Doppler. Độ hồi âm và tín hiệu mạch máu
giảm dần ra xa đến vùng mô không bị ảnh hưởng.
• Khi bị nhiễm trùng tạo mủ quanh dị vật, thường có hình ảnh lớp mủ
hồi âm kém hoặc hồi âm dày bao quanh dị vật hoặc ưu thế ở một đầu
dị vật, lớp mủ này không có tín hiệu Doppler. Khi đè ép đầu dò sẽ
thấy dịch chuyển động chậm chạp.
• Cần mô tả và vẽ ngoài da vị trí chính xác của dị vật khi dị vật không
di động trong ổ viêm.

46. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
3. Dị vật
Linear echogenic focus ( 3 mm ) is
noted abutting flexor tendon near the
base of the middle phalanx. It is on the
radial aspect. It is within tendon sheath.
Synovial sheath thickening with mild
fluid is noted in tendon sheath. No tear
is noted. No PID or DIP joint effusion is
noted.

47. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
4. Các bệnh lý của xương và khớp
a. Viêm bao hoạt dịch khớp và thể vùi
• Siêu âm với độ phân giải cao rất nhạy trong việc phát hiện tràn dịch khớp
bàn tay. Trong những trường hợp nghi ngờ, gấp nhẹ khớp bàn tay có thể
giúp phát hiện một lượng dịch nhỏ. Không giúp phân biệt được dịch
thấm hay dịch viêm. Chọc hút dịch khớp dưới hướng dẫn siêu âm giúp
chọc chính xác và giảm đau hơn nhiều so với chọc mù.
• Trong viêm xương khớp hay phá hủy xương sụn, siêu âm có thể phát
hiện được vỡ xương sụn trong các hốc của khớp ngón tay. Chẩn đoán
mảnh calci hóa trong khớp dựa vào sự xuất hiện hình ảnh xương điển
hình và vị trí của nó trong khoang khớp. Cần phân biệt vỡ xương sụn
ngón tay với xương vừng.
• Chẩn đoán phân biệt dựa vào vị trí mảnh xương nằm bên trong hay ngoài
bao hoạt dịch. Bất thường về hình dáng của bề mặt xương khớp hoặc
chồi xương cũng có thể được phát hiện.

48. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
4. Các bệnh lý của xương và khớp
a. Viêm bao hoạt dịch khớp và thể vùi
Khảo sát động khớp gian đốt ngón gần có tụ dịch.
Hình a,c: tụ dịch túi hoạt dịch mặt mu khớp. Hình b,d: dịch dồn ra trước khi gấp nhẹ khớp

49. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
4. Các bệnh lý của xương và khớp
a. Viêm bao hoạt dịch khớp và thể vùi
Intra-articular loose body in a patient with finger osteoarthritis. a Midsagittal 12–5 MHz US image obtained
over the palmar aspect of the proximal interphalangeal joint demonstrates synovial effusion (arrowhead) leading
to mild distention of the palmar recess of the joint. B Parasagittal 12–5 MHz US image over the same joint with c
diagram correlation discloses an intra-articular hyperechoic fragment (curved arrow) located inside the recess
(void arrowhead) and surrounded by fl uid. Note the abnormal profile (straight arrow) of the head of the proximal
phalanx (PP) related to an osteophyte. MP, middle phalanx; ft, flexor tendons. d Corresponding lateral radiograph
confi rms the loose body (curved arrow) and the osteophyte (straight arrow)

50. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
4. Các bệnh lý của xương và khớp
b. Viêm khớp dạng thấp
• Siêu âm giúp phát hiện VKDT ở giai đoạn rất sớm, khi mà sự ăn mòn
khớp chưa được nhìn thấy rõ trên X-quang. Ngoài ra, siêu âm còn giúp
thăm dò tổ chức cạnh khớp và bất thường gân cơ.
• Tình trạng tăng sản màng hoạt dịch khớp có thể nhìn thấy trên siêu âm
bằng một đường viền giảm âm bao quanh một phần hoặc toàn bộ khớp
đốt ngón tay hoặc gian đốt. Nhiều trường hợp khó phân biệt với giảm âm
do tràn dịch. Nhìn chung, siêu âm với độ phân giải cao thậm chí cho độ
nhạy cao hơn (53%) so với MRI (41%) trong việc phát hiện viêm màng
hoạt dịch ở bệnh nhân VKDT giai đoạn sớm.
• Hình ảnh Doppler có thể giúp đánh giá sự tiến triển của bệnh. Viêm
màng hoạt dịch tiến triển cho tín hiệu tăng lưu lượng máu dòng máu đến
biểu hiện như một tình trạng viêm cấp tính.
• Gần đây, siêu âm đóng vai trò dẫn đường để tiến hành sinh thiết màng
hoạt dịch hoặc tiêm corticosteroid nội khớp gian đốt ngón tay

51. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
4. Các bệnh lý của xương và khớp
b. Viêm khớp dạng thấp

52. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
4. Các bệnh lý của xương và khớp
c. Gãy xương kín đáo và trật khớp
• Gãy xương kín đáo là tình trạng gãy xương nhưng không phát hiện được
trên X-quang trong vài tuần đầu, sau đó phát hiện khi có can xương.
• Gãy xương bàn tay và đốt ngón tay rõ có thể dễ dàng phát hiện trên X-
quang, siêu âm ít có vai trò chẩn đoán . Tuy nhiên, siêu âm đôi khi tình
cờ phát hiện một số trường hợp gãy xương kín đáo bị bỏ qua khi khám
lâm sàng và xem phim X-quang.
• Với kỹ thuật quét cẩn thận, độ phân giải cao, siêu âm có thể xác định
được gãy xương vùng bàn tay cấp tính dựa vào sự biến dạng hoặc mất
liên tục đường tăng âm bề mặt xương.
• Ngoài ra, siêu âm trong gãy xương có thể giúp chẩn đoán những tổn
thương mô mềm kèm theo ở vùng bàn tay.

53. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
4. Các bệnh lý của xương và khớp
d. Đứt dây chằng trong khớp bàn ngón cái
• Là bệnh lý của những người làm các công việc phải nắm các vật to
giữa ngón cái và các ngón lặp đi lặp lại nhiều lần. Hoạt động này
diễn ra thường xuyên gây vi chấn thương thứ phát dây chằng bên
trong khớp bàn đốt ngón cái.

55. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
5. Các bệnh lý tạo khối vùng bàn – ngón tay
a. Nang bao hoạt dịch
• Sinh bệnh học tạo nang hoạt dịch chưa rõ ràng, có nhiều giả thuyết
phát triển từ thành phần phôi phai của bao hoạt dịch còn sót lại, dị
sản của tế bào trung mô, thoái hóa mô liên kết sau chấn thương cũ. Ở
vùng ngón tay, một số giả thuyết đưa ra nguyên nhân do vỡ dây
chằng vòng quanh gân gấp.
• Nang có thể xuất phát từ bao khớp hoặc bao gân.
• Nang hoạt dịch vùng bàn tay ít gặp hơn vùng cổ tay nhưng hay gây
đau và khó chịu đặc biệt là nang ở mặt lòng bàn tay.
• Siêu âm có thể thấy nốt hình tròn/bầu dục hồi âm trống, ranh giới
rõ, bờ thùy múi, nằm sát cạnh bao khớp hoặc bao gân, tăng âm
sau. Tổn thương có thể đơn độc hoặc nhiều nốt.

56. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
5. Các bệnh lý tạo khối vùng bàn – ngón tay
a. Nang bao hoạt dịch

57. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
5. Các bệnh lý tạo khối vùng bàn – ngón tay
b. U đại bào bao gân
• Thường hay gặp ở người 30 đến 50 tuổi, là một tổn thương ngoài
khớp, không đau.
• Siêu âm cho hình ảnh khối đặc hồi âm kém vời bờ ngoài rõ nét, định
vị vùng mặt trước gan tay và phát triển sang hai bên và xung quanh.
Thường nằm kế cận gân gấp bình thường. Vị trí gần với bao gân cho
phép nghĩ đến chẩn đoán.
• Sau mổ, siêu âm có tác dụng đánh giá tái phát.
• Phân biệt với nang hoạt dịch bởi có hồi âm trung tâm và không có
tăng âm sau.

58. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
5. Các bệnh lý tạo khối vùng bàn – ngón tay
b. U đại bào bao gân

59. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
5. Các bệnh lý tạo khối vùng bàn – ngón tay
c. U cuộn mạch
• Cuộn mạch (neuromyoarterial glomus) là 1 cấu trúc nằm dưới da, có
ở nhiều vị trí trên cơ thể tuy nhiên thường gặp nhất là ở đầu các ngón
tay và ngón chân.
• Cấu trúc này là một phức hợp trong đó chủ yếu là các thông nối trực
tiếp từ động mạch sang tĩnh mạch (còn gọi là các kênh Sucquet-
Hayer) mà không qua hệ thống lưới mao mạch. Ngoài ra là các loại tế
bào và các đầu mút thần kinh đi cùng các mạch máu. Cuộn mạch có
vai trò quan trọng trong điều hòa nhiệt độ cơ thể
• Triệu chứng lâm sàng: đau khi bị kích thích cơ học hoặc kích thích
nhiệt.
• Siêu âm có thể thấy một khối giảm âm dưới móng, khó khăn trong 1
số trường hợp như khối u quá nhỏ hoặc nhiễu do móng tay bệnh nhân

60. V. CÁC BỆNH LÝ VÙNG BÀN TAY
5. Các bệnh lý tạo khối vùng bàn – ngón tay
c. U cuộn mạch