Bullying

1. FILIPINO 10
Aralin 6

2. FILIPINO 10
Aralin
6

3. FILIPINO 10 Aralin
Ang pagtatalumpati ay isang sining ng pagpapahatid ng isang
mensahe o kaisipan hinggil sa isang mabisa o napapanahong paksa sa
mga tagapakinig sa pamamagitan ng wasto, mabisa, at madamdaming
pagbigkas.
Ang isang talumpati ay may iba’t ibang layuning tulad ng sumusunod:

4. FILIPINO 10 Aralin
Ang isang talumpati ay may iba’t ibang layuning tulad ng sumusunod:
1. Makapagbigay ng Kabatiran o Kaalaman – Layunin
nitong mabigyan ng mga bagong kaalaman o kabatirang makapag-
daragdag sa mga dating kaalaman ng mga tagapakinig.
2. Makapagturo at Makapagpaliwanag - Ang isang talumpati
ay maaaring makapagturo o makapagpaliwanag ng bagong paraan o
paniniwalang kaugnay ng isang ideya o kaisipan. Makatutulong ito sa
mga tagapakinig upang makita ang paksa sa ibang anggulo at maiangat
ang nalalaman ukol sa paksang tinatalakay.

5. FILIPINO 10 Aralin
Ang isang talumpati ay may iba’t ibang layuning tulad ng sumusunod:
3. Makapanghikayat - Ang isang mabisang talumpati ay maaaring
makapanghikayat sa mga tagapakinig Maaari nitong mabago ang pananaw ng
isang tagapakinig at maakit itong sumang-ayon o tanggapin ang
pinagtatalunang bagay o kalagayan. Madalas itong nagagamit ng mga politiko
sa pangangampanya o ng isang taong nanghihikayat sa publiko na subukan ang
isang produkto o serbisyo
4. Makapagpaganap o Makapagpatupad - Ang isang talumpati ay
maaaring makapaglahad ng isang adhikain, proyekto, batas, o ordinansang
kailangang mapalaganapo maipatupad sa nakararami. Ito ay magtutulak sa
tagapakinig upang isagawa o isakatuparan ang kaisipang nabanggit sa
talumpati.

6. FILIPINO 10 Aralin
Ang isang talumpati ay may iba’t ibang layuning tulad ng sumusunod:
5. Manlibang
- Ang talumpati, upang maging mabisa ay kailangang magkaroon ng
pang-akit at makapanlibang sa mga tagapakinig. Ang anupamang
layunin ng talumpati ay magtatagumpay lang kung lubos itong
pinakinggan at kinagiliwan ng mga tagapakinig kaya’t nararapat na
ang talumpati’y maging kawili-wili sa mga tagapakinig

7. FILIPINO 10 Aralin
Naririto naman ang mga bagay na dapat tandaan sa
pagsulat ng isang talumpati bago ang araw ng
pagbigkas o pagbasa ng isang mananalumpati sa
kanyang piyesa ay nararapat lang na paghandaan
niya muna ito. Naririto ang mga bagay na dapat
tandaan:

8. FILIPINO 10 Aralin
Naririto ang mga bagay na dapat tandaan:
1. Pagtukoy sa Uri ng Tagapakinig
- Mahalagang batid ng mananalumpati ang uri ng kanyang tagapakinig upang
maibagay o maiakma niya para sa mga ito ang estilo, paksa at paraan ng
pagsasaad ng kanyang talumpati.

9. FILIPINO 10 Aralin
Naririto ang mga bagay na dapat tandaan:
2 Pagkakaroon ng Malawak na Kaalaman sa
Paksa
- Mahalagang magkaroon ng malawak na kaalaman sa paksang kanyang
ilalahad ang mananalumpati. Makukumbinsi at matututo lang ang
tagapakinig sa paksang tinatalakay kung ang nagtatalumpati ay may lubos
na kaalaman sa kanyang sinasabi. Makatutulong din upang masagot niva
nang walang gatol at makapagpaliwanag nang mahusay sa mga tanong na
ibibigay ng mga tagapakinig kung malawak ang kabatiran niya ukol sa paksa.

10. FILIPINO 10 Aralin
Naririto ang mga bagay na dapat tandaan:
3. Pagbuo ng Isang Mabisang Balangkas
- Bago pa maupo at simulan ang pagsulat ng aktuwal na talumpati ay
makatutulong nang malaki ang pagbuo muna ng balangkas. Narito ang
mga hakbang na maaaring sundin sa pagbabalangkas ng bubuoin mong
talumpati:

11. FILIPINO 10 Aralin
Narito ang mga hakbang na maaaring sundin sa pagbabalangkas ng bubuoin
mong talumpati:
Pambungad ng Talumpati
a.Panimula- Mahalaga ang panimula sapagkat ito ang magiging
batayan ng tagapakinig kung ibibigay ba niya ang kanyang
buong atensiyon sa nagtatalumpati o hindi. Kailangang
makapag-isip ang nagtatalumpati ng mahusay na panimulang
makapupukaw o makatatawag-pansin sa tagapakinig. Sa
bahaging ito naihahayag na ng mananalumpati ang paksang
kanyang tatalakayin.

12. FILIPINO 10 Aralin
Narito ang mga hakbang na maaaring sundin sa pagbabalangkas ng bubuoin
mong talumpati:
Katawan ng Talumpati
b. Paglalahad - Dito matatagpuan ang esensiya o ang nilalaman ng
talumpati. Kailangang maging masinop ang mananalumpati sa
paglalahad ng mga puntong kanyang bibigyang-pansin, Makatutulong
kung sa balangkas pa lang ay isa-isang isusulat ng mananalumpati ang
mga paksang sunod-sunod niyang ilalahad upang masuri niya kung
naisama ba niyang lahat ang mahahalagang puntong kailangang
mabigyang-diin.

13. FILIPINO 10 Aralin
Narito ang mga hakbang na maaaring sundin sa pagbabalangkas ng bubuoin
mong talumpati:
Pagwawakas ng Talumpati
c. Impresyon - Kung napaghandaan ng mananalumpati ang isang
mabisang simula ay kailangan ding paghandaan niya ang isang pagwawakas
na hindi lang lalagom sa kabuoan ng mga paksang kanyang binibigyang-diin
kundi mag-iiwan ng isang malalim na impresyong kikintal sa puso at isipan
ng mga tagapakinig. Maaaring ang pagwawakas ay sa pamamagitan ng
isang hamon, tanong kuwento, o kasabihang mapag-iisipan ng tagapakinig
at maluugnay niya sa kabuoan ng pinakinggang talumpati.

14. FILIPINO 10 Aralin
4. Pagsulat ng Talumpati
- Mula sa nabuong balangkas at mga nasaliksik na datos ay
maaari nang maupo at isulat ng mananalumpati ang kabudan ng
kanyang talumpati. Makatutulong kung batid niya sa una pa
lang kung gaano kahaba ang laang oras para sa kanya.
Makatutulong kung susulat muna siya ng borador at saka ito
rebisahin nang ilang beses pagkatapos. Iwasang maging
maligoy ang talumpati. Maaari itong maging maikli subalit
maliwanag, malamán, at kawili-wili sa mga tagapakinig.

15. FILIPINO 10 Aralin
4. Pagsulat ng Talumpati
- Mula sa nabuong balangkas at mga nasaliksik na datos ay
maaari nang maupo at isulat ng mananalumpati ang kabudan ng
kanyang talumpati. Makatutulong kung batid niya sa una pa
lang kung gaano kahaba ang laang oras para sa kanya.
Makatutulong kung susulat muna siya ng borador at saka ito
rebisahin nang ilang beses pagkatapos. Iwasang maging
maligoy ang talumpati. Maaari itong maging maikli subalit
maliwanag, malamán, at kawili-wili sa mga tagapakinig.

16. FILIPINO 10 Aralin

17. FILIPINO 10 Aralin
Ang paksa at panaguri ay nakapaglalahad sa mensaheng taglay ng
isang pangungusap. Gayumpaman, madalas ay nangangailangan pa ang
pangungusap ng mga karagdagang kataga, salita, o pariralang
magpapalawak dito upang higit na mapalawig at maipaliwanag nang
husto ang kaisipan o mensaheng taglay ng pangungusap.
Maaaring mapalawak ang pangungusap sa pamamagitan ng
pagdaragdag ng paningit o ingklitik, paglalagay ng panuring (pang-
uri at pang-abay), at paggamit ng mga pamuno sa pangngalan. Isa-
isahin natin ang bawat paraang nakalahad:

18. FILIPINO 10 Aralin
1.Mga Paningit o Ingklitik Bilang Pampalawak- Ang mga
paningit o ingklitik ay isinasama o idinaragdag sa paksa o panaguri ng
pangungusap upang mailahad nang higit na malinaw ang kaisipan o mensaheng
taglay nito. May labing-anim na kilalang paningit o pang-abay na ingklitik tulad
ng mababasa sa ibaba:
man kasi sana nang
kaya yata tuloy din/rin
ba pa muna pala
na naman daw/raw lamang/lan
g

19. FILIPINO 10 Aralin
2. Mga Panuring Bilang Pampalawak - May dalawang kategorya ang mga salitang
panuring: ang pang-uri na panuring sa pangngalan o panghalip, at ang pang-abay na panuring sa
pandiwa, pang-uri, o kapwa pang-abay.
Halimbawa:
Batayang pangungusap:
Ang Berlin Wall ay simbolo ng paniniil.
Pagpapalawak sa pamamagitan ng karaniwang pang-uri:
Ang Berlin Wall ay makasaysayang simbolo ng paniniil.
Batayang pangungusap :
Ang mga mamamayan ay nagbunyi sa pagbagsak ng Berlin Wall.
Pagpapalawak sa pamamagitan ng karaniwang pang-abay:
Ang mga mamamayan ay masigabong nagbunyi sa pagbagsak ng Berlin Wall.
Pagpapalawak sa pamamagitan ng karaniwang pang-abay at Pang-uri:
Ang mga mamamayan ay masigabong nagbunyi sa pagbagsak ng makasaysayang Berlin Wall.

20. FILIPINO 10 Aralin
3. Pamuno sa Pangngalan bilang Pampalawak
Ang pamuno ay pangngalan o pariralang pangngalang
tumutukoy o nagsasabi ng ibang katawagan para sa isa
pang pangngalan.
Halimbawa:
Batayang pangungusap :
Si Ronald Reagan, ang pangulo ng Amerika ay para sa
paggiba ng Berlin Wall.

21. FILIPINO 10 Aralin
1. Social Networking
- Ito ang anyo ng social media kung saan maaaring makipag-ugnayan sa mga taong miyembro din ng nasabing social
network. Dito’y makapagbubukas ng account at maaaring makipag-ugnayan sa iba gamit ang mga paraang tulad ng
pagpo-post ng status, larawan, artikulo, video clip, pagpapadala ng pm o private message, dokumento, at iba pa. Ang
pinakapopular na halimbawa nito ay Facebook.

22. FILIPINO 10 Aralin
2. Media Sharing
- Sa mga site na ito puwedeng mag-upload at mag- share ng iba’t ibang anyo ng media tulad ng video. Ang
makakikita sa mga naka-upload na media ay maaaring magsulat ng komento. Makikita ang popularidad ng
naka-upload na media sa dami ng views sa mga ito. Katunayan, napakaraming personalidad sa showbiz ang
nadiskubre at sumikat sa pamamagitan ng naka-post nilang video sa mga media sharing website. Ang mga
pinakapopular na media sharing site ay YouTube at Flickr.

23. FILIPINO 10 Aralin
3. Microblogging
- Ito ay kombinasyon ng blogging at instant messaging kung saan makapag-popost ng maiikling mensahe, larawan,
video, audio, at hyperlinks para ma-share online at mabasa ng iba pang miyembro. Nauso ito dahil maraming tao na
ngayon ang nagkakagustong mag-post nang mas madalas subalit mas maiikling mensahe gamit ang smartphone. Ang
mga popular na halimbawa ng microblogging ay Twitter, Instagram, at Tumblr.

24. FILIPINO 10 Aralin
4. Blog
- Ang blog ay maihahalintulad sa isang pansariling journal o talaarawang ibinabahagi sa
buong mundo. Nagsasaad ito ng sariling pananaw at personal na karanasan ng may-akda.
Walang makapagdidikta sa kung ano ang nilalaman ng blog maliban sa manunulat.
Gayunpama’y pinaaalalahanan ang isang blogger na maging mas responsible at laging
isaisip ang paalalang “think before you click sapagkat ang anumang isulat dito’y maaaring
makita ng buong mundo at maaaring makaapekto sa positibo o negatibong paraan.

25. FILIPINO 10 Aralin
5. Blog Comments at Online Forums
- Sa mga online forum ay maaaring makibahagi ang mga miyembro sa pag-post
ng komento o mensahe. Sa blog comments ay ganoon din maliban sa ang mga
komento ay karaniwang nakasentro sa paksang tinatalakay ng blog.

26. FILIPINO 10 Aralin
6. Social News
- Sa pamamagitan ng mga site na ito maaaring makapag-post ng mga balita,
artikulo, o link sa mga artikulong hindi naka-copy at paste. Ang mga bumibisita
sa site ay maaaring bumoto sa mga artikulong narito. Kung mas maraming
botong natatanggap ang isang artikulo, ibig sabihi’y marami ang nagkakainteres
sa artikulo o balita kaya naman nailalagay ito sa pangunahin o higit na
prominenteng lugar sa site. Ang mga pinakapopular na social news site ay Digg,
Propeller, Reddit, at Newsvine.

27. FILIPINO 10 Aralin
7. Bookmarking Sites
- Sa pamamagitan ng mga site na ito ay maaari mong i-save at isaayos ang mga link sa
iba’t ibang website sa internet. Magiging mas mabilis ang iyong pananaliksik at
pagbabahgi nito sa iba dahil nagsama-sama na sa iisang site ang magkakaugnay na
paksang hinahanap mo, Ang ilan sa mga popular na bookmarking site ay Pinterest at
Google+