Bài giảng Y4, DHYD TPHCM

1. VIEÂM HOÂ HAÁP TREÂN

2. MUÏC TIEÂU HOÏC TAÄP
Bieát ñöôïc giôùi haïn giöõa ÑHH treân & döôùi
Trình baøy ñöôïc TCLS cuûa vieâm muõi, xoang,
tai giöõa, hoïng
Phaân bieät ñöôïc vieâm thanh thieät caáp & vieâm
thanh quaûn caáp
Phaân ñoä ñöôïc khoù thôû thanh quaûn
Ñieàu trò ñöôïc caùc beänh vieâm hoâ haáp treân

3. VIEÂM MUÕI HAÀU
Taùc nhaân
Rhinovirus, Coronavirus, RSV, Influenza,
Parainfluenza…
S.pneumoniae, H.influenzae, M.catarrhalis,
Streptococcus nhoùm A, S.aureus
Trieäu chöùng: ± 6 laàn/naêm ôû treû 2-6 tuoåi
Haét hôi, chaûy muõi, taéc muõi, raùt hoïng, ho, soát nheï
Khi ≥ 390C, coù 3 vaán ñeà phaûi nghó ñeán:
Do chính beänh vieâm muõi
Trieäu chöùng cuûa nhieãm truøng khaùc: soát phaùt ban, sôûi
Nhieãm vi truøng ñi keøm

4. VIEÂM MUÕI HAÀU (tt)
Khaùm: phaùt hieän b.chöùng & loaïi tröø n.truøng ≠
Bieán chöùng: 5% coù bieán chöùng vieâm xoang
< 3 thaùng: taéc muõi, khoù thôû
Vieâm tai giöõa caáp: 10%, thöôøng 6th – 2 tuoåi
Vieâm xoang haøm: >3 tuoåi, nghó ñeán khi >10 ngaøy
Ñieàu trò:
Haï soát, röûa huùt muõi = NaCl 9%0
Choáng x.huyeát: taïi choå, toaøn thaân, vit C
Khaùng sinh: VTGC, VTGTD, bieán daïng maøng nhó: Amox,
C1, Macrolide neáu coù dò öùng.

5. VIEÂM TAI GIÖÕA
Ñònh nghóa:
VTGC:chaûy muû tai < 2w, maõn ≥ 2w
VTGTD: chaûy dòch trong sau ñieàu trò VTGC
VTGC o ñaùp öùng ñieàu trò: TCLS coøn sau 48 h
ñieàu trò
VTGC taùi phaùt: 3 ñôït/6 thaùng
Vieâm tai giöõa coù bieán chöùng: toån thöông o hoài
phuïc: dính maøng nhó vaøo xöông, thuûng nhó, moøn
xöông, cholesteatoma

6. VIEÂM TAI GIÖÕA (tt)
Taùc nhaân:
S.pneumoniae 30-50%, H.influenzae 30-40%,
M.catarrhalis, ≠: S.aureus, Alloiococcus otitidis,
Turicella otitidis, ± virus
6% gaây ra do virus ñôn thuaàn
< 3th: ngoaøi VK treân coøn coù Enterobacter,
P.aeruginosa, C.trachomatis, yeám khí
Laâm saøng:
6th–2t, nam > nöõ, 80% bò 1 laàn, 1/3 treû bò ≥ 3 laàn
70% töï khoûi, ± bieán chöùng: vieâm x.chuûm, NTH, VMN,
± di chöùng ñieác

7. VIEÂM TAI GIÖÕA (tt)
Laâm saøng (tt):
2 daáu hieäu kinh ñieån:
Soát: ½ - 2/3 treû. > 400C: n. truøng nôi khaùc, NTH
Ñau tai: ½ treû. Treû < 2 tuoåi: ¼ tröôøng hôïp
Khaùm maøng nhó:
Xung huyeát lan toûa ± maøu vaøng, phoàng leân, di
ñoäng keùm ± vôõ muû
Daáu toån thöông o hoài phuïc: xô, tuùi co ruùt, thuûng
nhó, cholesteatoma
Daáu hieäu kích thích maøng naõo, khaùm x chuûm:
söng, noùng, ñoû, ñau?

8. VIEÂM TAI GIÖÕA (tt)
Moái lieân quan giöõa vi khuaån & laâm saøng:
≥ 3805C + ñau tai döõ doäi: 50% do S.
pneumoniae
Vieâm keát maïc muû: 75% do H.influenzae
Thuûng nhó sôùm: Streptococcus nhoùm A
Vieâm tai giöõa caáp do M.catarrhalis # H.
influenzae,
S. pneumoniae # Streptococcus nhoùm A

9. VIEÂM TAI GIÖÕA (tt)
Chaån ñoaùn phaân bieät:
Ñau tai: vieâm tuyeán mang tai, ñau raêng, vieâm
taáy haïch vuøng coå, vieâm oáng tai ngoaøi, chaán
thöông, dò vaät trong tai ngoaøi
Maøng nhó xung huyeát: soát cao, vieâm muõi
hoïng, ñang côn khoùc, chaán thöông maøng nhó
sau veä sinh tai

10. VIEÂM TAI GIÖÕA (tt)
Bieán chöùng:
Vieâm tai giöõa thanh dòch, taùi phaùt
Ñieàu trò:
Chæ ñònh choïc doø:
Ñau tai döõ doäi, noân oùi lieân tuïc
Vieâm meâ ñaïo möng muû, vieâm xöông chuûm
Thaát baïi vôùi khaùng sinh: TCLS toàn taïi, naëng leân >
48h

11. VIEÂM TAI GIÖÕA (tt)
Khaùng sinh:
Amoxicillin+clavulinic acid, cefpodoxim,
cefuroxim, ceftriaxone
< 2 tuoåi: 10 ngaøy, ≥ 2 tuoåi: 5 ngaøy
Ñaùnh giaù ñaùp öùng ñieàu trò sau 48-72 giôø
Khaùc: giaûm ñau, haï soát, nhoû tai baèng
quinolone khi chaûy muû tai ≥ 2 tuaàn

12. VIEÂM TAI GIÖÕA (tt)
Dieãn tieán:
50% hoài phuïc: 20-30% taùi phaùt trong voøng 1
thaùng sau
40% VTGTD: taùi phaùt VTG, 10% keùo daøi > 3
thaùng
10% thaát baïi
Phoøng ngöøa: chuûng ngöøa pheá caàu, HB vaø
cuùm giaûm taàn suaát taùi phaùt vieâm tai giöõa

13. VIEÂM XOANG
Giaûi phaãu-Sinh lyù:
TB saøng hình thaønh sau thaùng 3rd thai kyø ± vieâm
xoang saøng naëng/thaùng tuoåi ñaàu tieân sau sanh
Xoang haøm coù sau thaùng 4th thai kyø, roõ/xquang
> 2-3 tuoåi
Xoang traùn coù vaøo ngaøy 5th–6th sau sinh, vieâm
xoang naøy thöôøng > 10 tuoài
Xoang böôùm naèm tröôùc hoá yeân vaø sau xoang
saøng sau, nghó vieâm khi coù bieán chöùng ôû maét

14. VIEÂM XOANG (tt)
Giaûi phaãu-Sinh lyù (tt)
3 yeáu toá aûnh höôûng chöùc naêng xoang:
Loå thoâng xoang
Chöùc naêng teá baøo loâng
Taêng saûn xuaát / thay ñoåi ñoä nhaøy chaát tieát
Xoang saøng sau & böôùm thoâng ra loå treân
Xoang traùn, saøng tröôùc & haøm thoâng ra loå giöõa
Leä ñaïo thoâng ra loå döôùi

15. VIEÂM XOANG (tt)
Taùc nhaân: S. pneumoniae: 25-45%, H.
influenzae: 13-30%, M.catarrhalis: 10-15%
Vieâm xoang caáp tính: 10 ngaøy – 1 thaùng
S. pneumoniae: +++
H. influenzae: ++
M. catarrhalis: ++
Vieâm xoang baùn caáp: 1 – 3 thaùng
S. pneumoniae: ++
H. influenzae: ++
M. catarrhalis: ++

16. VIEÂM XOANG (tt)
Vieâm xoang maõn:
S. pneumoniae: +
H. influenzae: +
M. catarrhalis: +
S. aureus: +
Yeám khí:+
Vi truøng ≠:Streptococcus nhoùm A, TK
gram (-)
10% do virus, 20% voâ truøng

17. VIEÂM XOANG (tt)
Laâm saøng:
Caáp: ôû treû em o ñaëc hieäu
Chaûy muõi, ho ban ngaøy keùo daøi > 10 ngaøy
Caûm naëng + soát > 390C, chaûy muõi muû
Ñau maët + söng quanh hoác maét vaøo saùng sôùm,
giaûm trong ngaøy, xuaát hieän laïi vaøo saùng hoâm sau.
Ít gaëp: nhöùc ñaàu, maát muøi
Baùn caáp:
T/C hoâ haáp keùo daøi 1-3 thaùng: chaûy muõi, ho ±
ngaøy/ñeâm
Nhöùc ñaàu ↑↓, soát nheï, ngaét quaûng

18. VIEÂM XOANG (tt)
Laâm saøng (tt)
Maõn:
T/c hoâ haáp keùo daøi > 3 thaùng: xung huyeát muõi,
chaûy muõi, ho ban ngaøy
Ít gaëp: ñau hoïng buoåi saùng, hôi thôû hoâi
Caàn tìm n.nhaân: xô nang, SGMD, dò öùng
Yeáu toá thuùc ñaåy:
Vieâm muõi dò öùng, hen, NKHH taùi phaùt
Giaûi phaãu: dò daïng muõi, chaán thöông muõi, u,
polyps, dò vaät, cheû voøm haàu, TBS tím, chaán
thöông do aùp suaát (bôi, laën)

19. VIEÂM XOANG (tt)
Laâm saøng (tt): khaùm
Chaûy nhaày muû trong muõi / thaønh hoïng sau
Nieâm maïc muõi hoïng ñoû
± Aán ñau treân vuøng xoang
± Phuø quanh hoác maét, suïp mi, lieät v.ñoäng maét
± Hôi thôû hoâi (loaïi tröø vieâm hoïng, veä sinh raêng
mieäng keùm, dò vaät trong muõi) gôïi yù vieâm xoang
do vi truøng

20. VIEÂM XOANG (tt)
Caän laâm saøng:
X quang xoang: 7% treû < 1 tuoåi coù baát
thöôøng nhöng o coù d.hieäu & tr.chöùng hoâ haáp
Xaùc ñònh vieâm xoang khi: möùc khí dòch, môø ñoàng
nhaát khoang xoang, daøy maøng nieâm > 5mm/ngöôøi
lôùn, > 4mm/treû em
CT &MRI: vieâm xoang maõn ± bieán chöùng

28. VIEÂM XOANG (tt)
Ñieàu trò:
Uoáng ñöôïc: Amox 90mg/kg/ngaøy, Azithromycin,
Clindamycin
Khoâng uoáng ñöôïc: Cefotaxim, Ampicillin-
Sulbactam
Thôøi gian: heát tr.chöùng 7 ngaøy, TB:10-14 ngaøy
Bieán chöùng:
Vieâm moâ teá baøo hoác maét
Bieán chöùng trong soï

29. VIEÂM HOÏNG
Beänh caên:
Vi khuaån: Streptococcus A:15-30%, C:1-5%, laäu
caàu, baïch haàu, kî khí < 1%
Virus: Rhino 20%, Corona, Adeno 5%, Herpes
4%, AÙ cuùm, cuùm 2%, ≠ 1%
Mycoplasma, Chlamydia < 1%
Khoâng roõ nguyeân nhaân 40%
Laâm saøng:
Streptococcus nhoùm A: ≥ 3 tuoåi, khôûi phaùt
nhanh, ñau hoïng, soát, nhöùc ñaàu, noân, ñau buïng

30. VIEÂM HOÏNG (tt)
Laâm saøng (tt)
Streptococcus A:
Hoïng ñoû
Söng amidan vôùi chaát tieát maøu ñoû & vaøng
Xuaát huyeát ñieåm treân khaåu caùi meàm & thaønh
hoïng sau
Löôõi gaø söng ñoû
Löôõi daâu
Haïch coå tröôùc lôùn, ñau
Phaùt ban toaøn thaân, bong vaûy 1-2 tuaàn sau
theo thöù töï töø ñaàu xuoáng chaân

33. COX

34. COX

35. HER

36. HER

37. VIEÂM HOÏNG (tt)
Vieâm hoïng do sieâu vi: dieãn tieán chaäm, khôûi
phaùt vôùi chaûy muõi, ho, tieâu chaûy
Adenovirus: vieâm hoïng + vieâm keát maïc + soát
Enterovirus: boùng nöôùc xaùm 1-2mm coù vieàn ñoû
bao quanh, lôùn daàn, vôõ ra thaønh veát loeùt nhoû,
thöôøng keøm soát, nhöùc ñaàu, ñau buïng, chaùn aên,
noân möûa ± h/c tay chaân mieäng
Coxsackie A,B: soát, nhöùc ñaàu, noát 3-6mm traéng
vaøng ôû thaønh sau hoïng, o boùng nöôùc, o loeùt
Herpes simplex: nhuõ nhi, soát cao + vieâm nöôùu/
nieâm maïc mieäng

38. VIEÂM HOÏNG (tt)
Epstein Barr: vieâm hoïng + Amidan to xuaát tieát, coù
maøng giaû, vieâm haïch coå, gan laùch to, phaùt ban vaø
meät moûi toaøn thaân
Chaån ñoaùn:
Ngöng keát haït latex: tìm lieân caàu nhoùm A
ELISA: khaùng nguyeân viruùt
Ñieàu trò:
Ngöøa thaáp khôùp caáp, vieâm vi caàu thaän caáp
Giaûm bieán chöùng tuï muû: aùpxe quanh amidan, thaønh
sau hoïng, vieâm tai giöõa nhieãm truøng
Caûi thieän trieäu chöùng laâm saøng, ngaên chaän laây lan

39. VIEÂM HOÏNG (tt)
Vieâm hoïng lieân caàu nhoùm A:
Benzathin penicillin TB lieàu duy nhaát: < 27kg:
600.000 ñv, > 27kg: 1.200.000 ñv
Erythromycin: 30-50 mg/kg/ngaøy x10 ngaøy chia
3-4 laàn/ngaøy (5% khaùng)
± Amoxicillin+Clavulinic, C1, Clindamycin
Caét Amidan:
Taùi phaùt ≥7 laàn/naêm hoaëc ≥5 laàn/naêm x 2
naêm lieân tieáp
Aùp xe quanh amidan

40. VIEÂM THANH QUAÛN CAÁP
Beänh caên:
Parainfluenza 1,2,3 – RSV 84%
Ít gaëp: influenza A,B, Adenovirus, Mycoplasma
Hieám gaëp: Rhino, Entero, Herpes simplex, Sôûi
Laâm saøng:
6th –3 tuoåi
Baét ñaàu baèng vieâm hoâ haáp treân: soát nheï, haét
hôi, chaûy muõi, ñau hoïng, ho
3-4 ngaøy sau: khaøn gioïng, ho ong oûng nhö suûa,
thôû rít thì hít vaøo, buù ñöôïc, tænh taùo, hoàng haøo

41. VIEÂM THANH QUAÛN CAÁP
Caän laâm saøng:
CTM: bình thöôøng hoaëc taêng lympho
X quang coå thaúng: daáu hieäu thaùp chuoâng nhaø
thôø 40%
Ñieàu trò:
Nhaäp vieän: thôû rít tieán trieån/naëng luùc nghó, suy
hoâ haáp, soát cao, veû nhieãm ñoäc
Epinephrine 2,25% (0,01ml/kg),1%0 (0,1ml/kg)
khí dung ± laäp laïi sau 30 phuùt
Dexamethasone: 0,6mg/kg uoáng/TB

42. LARYNGITIS

53. VIEÂM THANH THIEÄT CAÁP
Beänh caên:
Haemophilus influenzae tyùp B/treû em
Streptococcus pneumoniae/ngöôøi lôùn SGMD
Hieám: H. parainfluenzae, S. nhoùm A, S.aureus
Laâm saøng:
75% 2-5 tuoåi (3,5 - 4 tuoåi), 25% < 2 tuoåi
Soát, ñau hoïng, ngheït tieáng, 90% dieãn tieán
nhanh trong voøng 6 – 24 giôø
70% chaûy nöôùc boït, khoâng aên uoáng, ngoài tö theá
ngöûi hoa

54. VIEÂM THANH THIEÄT CAÁP
Traùnh ñeø löôõi → taéc ñöôøng thôû.
Treû töï môû mieäng: vuøng haàu ñoû, nhieàu chaát tieát,
± thanh thieät söng ñoû nhoâ leân treân ñaùy löôõi.
Caän laâm saøng:
CTM: BC taêng cao > 10.000/mm3: 85%
X quang coå nghieâng: daáu hieäu ngoùn tay caùi
Caáy maùu 75-90%(+)/beà maët thanh thieät 50%(+)
Ngöng keát haït Latex/nöôùc tieåu tìm KN HiB

55. VIEÂM THANH THIEÄT CAÁP
Ñieàu trò:
Thoâng ñöôøng thôû ± ñaët NKQ/ môû khí quaûn
Khaùng sinh: C3 TM 7 ngaøy, chuyeån sang uoáng
Bieán chöùng:
Töû vong 1%
25% vieâm phoåi
Ít gaëp: vieâm maøng naõo, vieâm maøng ngoaøi tim
Phoøng ngöøa:
Chuûng HiB