Talk of Arend van Dijk about 40 years Sovon. Landelijke Dag 2013.

1. 40 jaar
Sovon vogelonderzoek

2. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Beginjaren 1970
• Nauwelijks een landelijk referentiebeeld
• Landelijke coördinatie door Contactorgaan
Vogelstudie KNNV (soortonderzoek)
• 1973 Handleiding Broedvogels inventariseren
• Weinig middelen (top.kaarten, kopiëren)
• Zou Atlas lukken?; alles nieuw, moeilijk
Eerste 2 jaren geen betaalde coördinator!
• Vogelaars en Sovon toen weinig ‘aanzien’
• In 1979 ‘de Atlas’; een geweldig tijdsbeeld

3. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Belangrijke jaren: Atlassen en monitoring
1973-77 Broedvogelatlas
1978-83 Winter- en trekvogelatlas
1978
Punt-transecttelling (400 routes)
1984-85 Broedvogelmonitoring (2000 plots, 8000 kolonies)
1993
Watervogels (200 telgebieden, 2 miljoen ha)
1995
Nestkaarten (10 000-40 000) en CES (40)
1998-00 Broedvogelatlas
2002
Jaar van
2007
MUS (500 gebieden)
2009
Slaapplaatsen (300)
2011
MAS (1000den)
2012-15 Winter- en broedvogelatlas
Eenvoudig, eenmalig
Ingewikkelder, meerjarig
Meetnet gericht op alle soorten

4. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Organisatie Sovon 40 jaar
• Vereniging ca. 4.000 leden
• Van 1000 naar ruim 8.000 vrijwillige vogeltellers
• Van 1 naar 65 werknemers: coördinatie, databeheer,
onderzoek, redactie, administratie, communicatie etc.
• Kantoor Arnhem, Beek-Ubbergen, Nijmegen
• Sovon voert opdrachten uit, t/m 1992 veelal subsidie

5. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Tellers: het kapitaal van Sovon
•
•
•
•
Meest vrijwilligers, gemotiveerd, deskundig
Samenwerking VWG’s, provinciale, landelijke instellingen
Steeds meer tellers, maar gemiddeld ouder
Verschillen in aantal tellers per regio
8000
Indicatie leeftijd Sovon-tellers
6000
> 60 jaar
4000
40-60 jaar
2000
< 40 jaar
0
1973-77 1978-82 1983-97 1998-00 2001-12

6. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Resultaten publiceren!
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Atlassen in 1979, 1987 en 2002
Sovon-mededelingen 1975-87
Sovon-nieuws vanaf 1988
Vogel-jaarrapporten vanaf 1992
Rapporten inventarisatie en onderzoek
Website
Vogelbalans vanaf 2007
Rode Lijst, N2000, Europese atlas
Artikelen over regio’s, soorten etc.

7. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Scorekaart na 40 jaren
• Broedvogels (174 soorten) evenveel toe- als afname
afname
toename
stabiel, o
nzeker
• Water- en wintervogels (127 soorten) meer soorten toename
afname
stabiel, o
nzeker
toename

8. Sovon Vogelonderzoek Nederland
40
30
20
Neerslag Sahel
10
1980
0
• Zwartkop
- uitbreiding habitat
- jaarlijkse overlevingskans adulten toegenomen
200
150
100
50
0
1990
Index (1990=100
250
2010
• Oeverzwaluw en
neerslag Sahel
Aantal paren X 1000
Enorme veranderingen, maar waardoor
precies?
Oeverzwaluw

9. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Niets blijft zoals het is
Verliezers:
1973-77
• Zomertortel
35.000-50.000
• Watersnip
5.500-10.000
• Tapuit
1.900-2.500
• Kuifleeuwerik
3.000-5.000
Winnaars:
• Slechtvalk
0-1
• Middelste B Specht
1
• Blauwborst
900
• Grauwe Gans
100-150
2010-12
4.000-5.000
900-1100
250-300
2-4
90-100
380-460
15.000-20.000
40.000-45.000

10. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Nog lang niet uitgeteld
• Telwerk volhouden, maar meten waar nodig
• Beter inzicht door integratie verspreiding en
monitoring (levende atlas)
• Zoeken naar verklaringen, oorzaken bijv.
broedbiologie, voedsel en m.b.v. nieuwe
mogelijkheden geolocators
• Samenwerking en onderzoek Europa, Afrika
• Zonder meetgegevens geen goede
bescherming, beheer en beleid
Op naar de 50 jaar Sovon!

11. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Lustrumquiz - 1
1. Wat is het oudste monitoringproject van Sovon?
A. BSP - Bijzondere Soorten Project
B. PTT - Punt-transecttellingen
C. BMP - Broedvogel Monitoring Project
2. Hoeveel Atlasprojecten heeft Sovon t/m nu
georganiseerd?
A. 2
B. 3
C. 4
D. 5

12. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Lustrumquiz - 2
3. Hoeveel waarnemers heeft Sovon thans ongeveer?
A. 2000
B. 4000
C. 6000
D. 8000
4. Waar zien we de grootste afname (zowel in % als
aantal soorten), bij broedvogels of water/wintervogels?
A. Broedvogels
B. Water/wintervogels
C. Bij beide evenveel

13. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Lustrumquiz - 3
5. Sinds wanneer verschijnt het tijdschrift Sovonnieuws?
A. 1978
B. 1988
C. 1998
D. 2000
6. Welke soort neemt de laatste jaren, tegen de
verwachting in, sterk toe in het agrarisch landschap?
A. Patrijs
B. Grutto
C. Roodborsttapuit

14. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Lustrumquiz - 4
7. Waar staat de afkorting MUS voor?
A. Meetnet Urbane Stadsvogels
B. Meet Uilskuikens & Stadsvogels
C. Meetnet Urbane Soorten
8. De Slechtvalk broedt sinds 1990 regelmatig in ons
land. Hoeveel paren waren er naar schatting in 2011?
A. 50
B. 100
C. 200

15. Sovon Vogelonderzoek Nederland
Lustrumquiz - 5
9. Van welke soort is de
verspreidingskaart uit de
broedvogelatlas 1998-2000?
A. Veldleeuwerik
B. Grote Bonte Specht
C. Zwartkop
10. Schat zo nauwkeurig mogelijk hoeveel
hectare er in de periode 2008 t/m 2012 op
broedvogels is onderzocht binnen het BMP?