Ook vogels moeten zich zien aan te passen aan klimaatverandering. Bijvoorbeeld vrouwtjes van de Bonte Vliegenvanger. Zij brengen de laatste jaren soms twee broedsels achter elkaar groot, met twee verschillende mannetjes.

1. Onverwachte
aanpassingen in
broedgedrag als reactie
op klimaatverandering
Christiaan Both
Rijksuniversiteit Groningen

2. Soorten ervaren temperaturen die ze afgelopen
100 jaar niet hebben meegemaakt.
Bron: KNMI

7. Bonte vliegenvangers vervroegen
aankomst- en broeddatum

8. Wat hebben we zo al geleerd de
afgelopen 25 jaar?
• Vliegenvangers passen zich aan, maar niet altijd
voldoende
• Welke kenmerken overerven tussen generaties
• Aanpassing vermoedelijk door micro-evolutie
• Waar “onze” vliegenvangers overwinteren
• Dat ze extreem snel trekken in het voorjaar

9. Jaarcyclus NLse bonte
vliegenvangers
Ouwehand & Both, J Anim Ecol 2017
Gemiddelden voor broedseizoen
• Aankomst vrouwen: 26 april
• Eerste ei: 5 mei
• Uitkomst eieren: 24 mei
• Uitvliegen jongen: 10 juni
Tijd voor rui en voorbereiding trek:
50 dagen

10. Alles wijst er op dat
vliegenvangers in
het broedseizoen
verschrikkelijke
haast hebben.
Maar…..

14. Tweede broedsels bij bonte vliegenvangers
• Vrouwen die succesvol eerste nest lieten uitvliegen
• Bijna altijd met andere en ongepaarde man
• Bijna altijd in andere nestkast (max afstand 640 m)
• Alleen bij heel vroege broeders
Both, Ubels & Ravussin, J Avian Biol 2019

15. Vervroeging legdatum en tweede broedsels
1980-1990

16. Vervroeging legdatum en tweede broedsels
1980-19901991-2002

17. Vervroeging legdatum en tweede broedsels
1980-19901991-20022007-2018

18. Vrouwen met twee broedsels produceren
meer jongen

19. Twee broedsels zijn geen innovatie….

20. Hoe past een 2e broedsel
in de jaarcyclus?
Ouwehand & Both, J Anim Ecol 2017

21. Vliegenvangervrouwen beginnen pas te ruien
vlak voordat de jongen uitvliegen

22. Vergelijking met andere soorten
• Zelden 2e broedels
• Rui na broeden
• Vertrek ca 1 Augustus
• 2e broedels normaal (?)
• Rui in winter in Afrika
• Vertrek ca mid augustus?
• 2e broedels normaal (?)
• Rui overlap 2e broedsel
• Vertrek ca 1 September
• 2e broedels toenemend
• Rui overlap 2e broedsel
• Vertrek ca 6 September

23. Wat gaat de toekomst brengen?
• Klimaatverandering: problemen en soms nieuwe
oplossingen
• Vroeg aankomen heeft toenemend voordeel
• Zit vroeg aankomen in de genen?
• Zo ja, dan versterkte evolutie door 2e broedsels?
• Onzeker of het ooit belangrijk wordt, want rui zit
in de weg.

24. Maar waarom willen
die vliegenvangers zo
graag zo snel weer naar
Afrika?
Blijvende verbazing!

26. Abonnement Limosa: 19 €
Plus-lidmaatschap SOVON: 37 €
Lidmaatschap NOU*: 49 €
Jeugdlidmaatschap NOU*: 25 €
*inclusief Ardea (2 nummers/jaar)
& jaarlijks congres