Lezing van Herman van Oosten voor de Landelijke Dag 2022

1. Het intieme leven van nachtegalen in Meijendel
Herman van Oosten

2. • weinig vogels zo bekend wat naam (en faam) betreft
• lange geschiedenis in poëzie, literatuur en kunst, veel over geschreven
• vroegste NL vermelding 13e eeuw (Jacob van Maerlant: Naturen Bloeme)
“Philomena in onser tale
Luut wel die nachtegale,
Ende hevet van sanghe den prijs
Boven allen voglen in alre wijs.
Vro woert si in die dagheraet,
Ende lovet die sonne eer si opgaet.
…
Als die daghe ten lanxten comen,
Word hem die sanc benomen,”

3. In Ethiopië

4. • bodemvogel
• één legsel per jaar mei-juni
• Zuid-Europa twee nesten
• voedsel: geleedpotigen s.l.
onderzoek Meijendel:
• broedbiologie
• overleving etc door kleurringen

5. Nachtegaal in Meijendel talrijk en stabiel
Gegevens VWG Meijendel
R² = 0.01
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
#
territoria

6. Zingende mannen makkelijk te vinden

7. Wanneer stop je met posten bij een zingende man?
• niet iedere man is gepaard (~20%)
• soms zingen mannen door terwijl vrouw broedt
• stille man betekent niet altijd dat i een vrouw heeft
In 2021-2022 toch 19 nesten gevolgd, lang niet gek.

8. Vooral geïnteresseerd in het nestleven, netelige zaak

12. • nesten meestal op grond, soms 30-60 cm erboven
• van gras en bladeren, soms bijna geheel van blad (rechts)
• vaak een beetje schuin

13. • legselgrootte 5 eieren, vervolglegsel een ei minder
• eerste ei gemiddeld op 8 mei (28 april – 17 mei)
• vervolglegsels eind mei (2 nesten)
• mogelijkheid voor 2e nest?

14. jongendieet rond dag 7-10: eind mei, begin juni

16. Voedsel nestjongen eind mei, begin juni: rupsen en kevers
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
28-05-21 28-05-21 31-05-22 31-05-22 4-06-22 11-06-21
281 219 130 192 255 166
N1 N4 Huisje 6-21 Huisje N2
spinnen
hooiwagens
pissebedden
miljoenpoten
libellen
sprinkhanen
wantsen
kevers
vliesvleugeligen
vlinders
tweevleugeligen
netvleugeligen
onb larf
onbekend

17. Welke kevers?
rozenkevers
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
28-05-21 28-05-21 31-05-22 31-05-22 4-06-22 11-06-21
14 29 57 125 165 85
N1 N4 Huisje 6-21 Huisje N2
onbekend
bladsprietkevers
kniptorren
snuitkevers
weekschildkevers

18. Kleurringen: overleving, plaatstrouwheid
• volwassen vogels (VRS Meijendel)
• nestjongen (2021 24 geringd, 2022 36 geringd)
=> aflezen en terugvangen VRS

19. Nestjongen VRS gevangen indicatie van moment wegtrek:
2021
• juv 26 mei -> gevangen 23 juli
• 10 juni -> 11 augustus
• 28 mei -> 23 juli
2022
• juv 30 mei -> gevangen 12 en 15 juli
• 30 mei -> 1 augustus
• 4 juni -> 15 juli
• 4 juni -> 15 juli

20. 30 mei 2022 voeren
Vertrokken naar zuidelijke Sahel en
een jaar later op maximaal 180
meter van ringplek weer een nest,
na 10.000 km vliegen.
6 juni 2021 gevangen VRS
(foto: van/via Vincent van der Spek)

21. Dank! Dunea voor de interesse en financiering, en VRS Meijendel voor het
kleurringen van volwassen nachtegalen.