2. Fjarnám og fjarkennsla
Fjarnám og fjarkennsla eru samtvinnuð
– Fjarnám snýr að fjarnemanda
– Fjarkennsla snýr að fjarkennara
Fjarnám og fjarkennsla snýr að skóla
Samtvinnað, en leggjum áherslu á þátt
kennarans í ferlinu í þessum fyrirlestri
2
3. Skóli og fjarkennsla
Markmið með fjarkennslu þurfa að vera skýr og
leiðirnar sömuleiðis
Verkefnið þarf að vera í sterkum tengslum við
skólann:
– Byggjast á hefðum og venjum
– Vera sýnilegt í skólanum
– Sem flestir starfsmenn þurfa að taka þátt, verkefnið
má ekki afmarkast við fámennan hóp kennara
3
4. Umgjörð fjarkennslu
Skólinn þarf að setja ramma fyrir fjarnám og
ramminn þarf að vera skýr
– Skipulag
• Hvað margar annir/ár? Kennslukerfi? Staðbundnar lotur?
– Kennarar
• Tæknibúnaður? Stuðningur við kennara? Símenntun?
Fjarnámsstjóri-kennslustjóri fjarnáms?
– Nemendur
• Hve margir ársnemendur? Hvaða nemendur?
4
5. Fjarnemendur
Sundurleitur hópur nemenda:
– Vanir námsmenn eða óöruggir eftir langt námshlé
– VÍ-H2007: Fæddir 1930–1996, meðalaldur 24 ára
– Búsettir á Íslandi og í öllum heimsálfum
Ekki allir með góðar minningar úr skóla
– Prófkvíði, hræðsla við skóla og kennara, slæm
reynsla af fyrra námi
Lífsreyndir, vinnu- og áhugasamir, skemmtilegir
5
6. Fjarnám
Fjarnám gerir kröfur til
nemandans varðandi:
– Ábyrgð á eigin námi
– Námstækni
– Sjálfsnám
– Sjálfsaga
– Sjálfstæði
– Skipulagningu náms og
tíma
6
7. Fjarnemendur og skóli
Fjarnemandi er hluti af skólastofnun og hann
þarf að finna fyrir því
– Skólabragurinn þarf að smitast út í fjarnámið
Stoðkerfi skólans þarf að vera tiltækt
fjarnemanda
– Tækniaðstoð
– Námsráðgjöf
– Bókasafn
7
8. Fjarkennari og fjarnemendur
Fjarkennarinn þarf að þekkja nemendahópinn
– Aldur, kyn, búsetu
Fjarkennarinn þarf að sýna einstaklingum
hópsins áhuga og vera tilbúinn til að taka tillit til
mismunandi þarfa þeirra, t.d. varðandi skilafrest
verkefna
Markmiðið er að hópur nemenda myndi
námssamfélag eða bekk í netheimum
8
9. Fjarkennsla
Munur á fjarkennslu og staðbundinni kennslu?
Þarf fjarkennari að vera gæddur annars konar
hæfni en kennari í staðbundinni kennslu?
Hvaða augum lítum við á kennarann?
Hvað gera kennarar í starfi sínu dags daglega?
– Skipuleggja nám og leiðir, miðla þekkingu, leiðbeina,
matreiða námsefni, hrósa, hvetja, aga
Kennsla er listgrein og kennari er listamaður!
9
10. Fjarkennari og fjarkennsla
Góðir kennarar jafnt í staðbundinni kennslu sem
fjarkennslu
– Hafa skýr markmið og gott skipulag
– Hafa lag á að koma námsefni á framfæri þannig að
nemendur skilji
– Matreiða námsefni eftir getu og þroksa nemenda
– Smita nemendur af áhuga sínum
– Eiga samskipti við nemendur án árekstra
10
11. Dagleg störf fjarkennarar
Viðhalda, bæta og breyta rafrænu efni til að laga
að námskröfum og nemendahópum
Setja fram verkefni og fara yfir þau
Gefa vandaða endurgjöf
Koma af stað og viðhalda umræðum
Svara fyrirspurnum
Vekja áhuga, hvetja til dáða, hrósa, reka á eftir
11
12. Starfslýsing fjarkennara
Á að auðvelda kennurum vinnuna
Má þó ekki vera of nákvæm, því kennarar eru
ólíkir og þurfa að hafa frelsi til að kenna eftir
sinni hjartans list
Hver kennarahópur þarf að semja sína
starfslýsingu
12
13. Fjarkennari er fararstjóri
Fjarkennari veit hvert ferðinni er heitið, hann leggur fram
landakortið og vísar nemandanum veginn
Fjarkennarinn varðar leið nemandans að markinu
13
14. Kennsluáætlun er landakortið
Skipulag þarf að vera skýrt
Nákvæm kennsluáætlun þar sem fram koma:
– Markmið
– Efnisatriði
– Námsefni
– Námsmat
– Vikuáætlun
Kennsluáætlun er ófrávíkjanleg
14
15. Vikuáætlun er lýsing á leiðinni
Námsefni þarf að skipta niður í hæfilega
skammta og hverjum skammti þurfa að fylgja:
– Markmið með námim
– Námsleiðbeiningar
– Námsefni
– Verkefni
10 vikur á hverri önn í VÍ
15
16. Námsefni
Námsefni í samræmi við Aðalnámskrá
framhaldsskóla
Sömu námskröfur í fjarnámi og dagskóla
Námsefni getur verið:
– Rafrænt á neti
– Í bókum og tímaritum
– Á söfnum
– Í náttúrunni
– Í þjóðfélaginu
16
17. Rafrænt námsefni
Framsetning á rafrænu námsefnis fer eftir eðli
áfangans:
– Töflukennsla
– Talglærur
– Hljóðskrár
– Upptaka úr tölvu
Fjarkennari þarf að hafa aðgang að: Tölvum,
forritum, upptökuveri, tækniaðstoð
17
18. Verkefni
Verkefni í dagskóla og fjarnámi svipuð
– Einstaklingsverkefni
– Samvinnuverkefni
Möguleiki á að gera gagnvirk verkefni í
kennslukerfinu
Endurgjöf fjarkennara þarf að vera vönduð
Skilatími verkefna þarf að vera sveigjanlegur
18
19. Samskipti
Í samskiptum við nemendur þarf fjarkennari að
vera:
– Skýr, kurteis, varfærinn, hvetjandi, fyrirmynd
Fjarkennari ákveður hvernig samskiptin eru:
– Tölvupóstur, sími, staðbundnar lotur
Fjarkennari svarar bréfum innan ákveðins tíma
Fjarkennari setur reglur og ákvarðar mörk
varðandi samskipti nemenda á milli
19
20. Kröfur
Sömu námskröfur í fjar- og staðbundnu námi
– Sama námsefni
– Sams konar verkefni
– Sambærileg próf
– Sami matskvarði
– Staðbundnar lotur?
20
21. Gæði
Sömu kennarar í staðbundinni kennslu og
fjarkennslu
Deildir bera ábyrgð á innihaldi áfanga, prófum,
námsmati
Faglegt traust til kennara, þeir eru fagmenn
Fagmenn tryggja gæðin
21
22. Kennslukerfi á neti
Auðveldar kennurum að halda utan um
kennsluna
– Samskipti kennara við hóp nemenda
Auðveldar nemendum námið
– Allt efni sem tengist áfanganum á sama stað
– Nemendur geta haft samskipti sín á milli
Námssamfélag myndast í netskólastofu
22
23. Að lokum
Fjarkennsla er mikil vinna
Tæknileg vandamál koma upp
Fjarkennarinn þarf að vera knúinn áfram að
eldmóði og áhuga og hann þarf að hafa gaman
af vinnu sinni
Skólinn þarf að styðja sína fjarkennara
23
Editor's Notes
Byrjum á skólanum sjálfum, því það er auðvitað ákvörðun stjórnenda skólans að fara út í svo stórt mál sem fjarkennsla er.
Marmarinn
Fjarkennsla, gerir hún kröfur til annars konar hæfni kennara en staðbundin kennsla? Ef svarið er já, að hvaða leyti þá? Vissulega þarf fjarkennarinn að hafa tæknikunnáttu sem kennari í staðbundnu námi þarf ekki að hafa, en þarf hann að kunna eitthvað annað umfram kennarann sem hittir bekkinn sinn daglega í kennslustofu? Áður en við svörum þessu, þurfum við að hugsa aðeins um það hvaða augum við lítum kennara.
Hvað gerir kennari í starfi sínu dagsdaglega? Jú hann miðlar þekkingu sinni til nemenda, um það getum við öll verið sammála, en það er ekki nóg. Nemandinn getur fengið þekkingu sína með því að lesa bækur, tímarit eða netið svo dæmi séu tekin.
Við vitum að kennarinn þarf að gera meira, hann þarf að leiðbeina nemandanum við nám sitt, leggja námsefnið þannig upp að það henti nemandanum á því stigi sem hann er í hverju tilfelli, hrósa nemandanum þegar vel gengur, hvetja hann áfram þegar námið verður erfitt, leggja fyrir hann verkefni og svona getum við lengi haldið áfram að telja upp það sem felst í daglegu starfi kennarans.
´
Í mínum huga er kennsla listgrein og kennarinn þar með listamaður. Burtséð frá þekkingu kennarans á faginu sem hann kennir, þá þarf hann að kunna að miðla sínu fagi til nemenda, setja það þannig fram að það henti nemendum á því stigi sem þeir eru í hverjum hópi.
En hver er þá munurinn á því að vera fjarkennari og kennari í staðbundnu námi? Enginn? Jú einhver hlýtur hann að vera! Skoðum það nánar.
Er einhver munur á því að matreiða námsefni fyrir þessa tvo nemendahópa? Svari nú hver fyrir sig, en það ber að forðast alhæfingar hér og þið vitið að það er engin ein kennsluaðferð sem dugar fyrir alla nemendur. Það er kennarinn í hverju tilfelli sem metur hvaða aðferð hentar best og þetta gildir í staðbundnu námi jafnt sem í fjarnámi.
Mín reynsla er sú að það eru kennarar sem eru góðir í staðbundinni kennslu sem eru líka góðir fjarkennarar, þetta eru kennarar sem hafa lag á því að koma námsefninu á framfæri þannig að nemendurnir skilji, kennarar sem kunna að matreiða námsefnið eftir getu og þroska nemenda, kennarar sem kunna að smita nemendur af áhuga sínum, kennarar sem kunna að eiga samskipti við hóp nemenda án árekstra. Það eru sömu eiginleikarnir sem gera kennara góðan, jafnt í staðbundinni kennslu sem í fjarkennslu.
En hvað þá með þekkingu fjarkennarans á tölvumálum, skiptir hún ekki máli, jú vissulega gerir hún það, en aðalatriðið er þó hæfni kennarans til að eiga samskipti við nemendur
Er þetta ekki næstum það sama og kennari gerir í staðbundinni kennslu, hver kennari þarf að finna sína leið
Kennarinn vísar veginn og varðar leið nemandans að markinu sem er að ná áfanganum og bendir á gögn sem nemandinn getur nýtt sér til að ná markinu. Kennarinn þarf ekki að semja allt námsefnið, hann getur vísað nemandanum á bækur, tímaritsgreinar og efni á netinu.
Kennsluáætlun er ófrávíkjanleg og þarf að liggja fyrir í byrjun áfanganámsleiðbeiningar sem varða veg nemandans á leið hans til prófs