dla instytucji tworzących KPBC, Bydgoszcz, I 2009 r., aut. Remigiusz Lis

1. Śląska Biblioteka Cyfrowa Społeczna Pracownia Digitalizacji Remigiusz Lis Biblioteka Śląska - Śląska Biblioteka Cyfrowa organizacja współpraca promocja regionu

3. Rozproszony zasób w odległych geograficznie miejscach Różne przygotowanie potencjalnie zainteresowanych Słaba znajomość technologii BC “ Resortowość” środowiska i silne regionalizmy Nikła zdolność do współpracy międzyinstytucjonalnej Brak państwowych i samorządowych programów (kontraktów) digitalizacyjnych Brak dedykowanych funduszy na digitalizację Wyzwania

4. Duża „realna” biblioteka regionalna Znaczna liczba silnych bibliotek miejskich i naukowych Sieci kontaktów lokalnych Pewne tradycje digitalizacji Rosnące zainteresowanie zasobami cyfrowymi Rozpowszechniona podstawowa umiejętność skanowania i dostępna technologia BC Ludzie Szanse

5. Rozwiązanie – klastrowa BC luźna forma organizacji współdziałania wielu instytucji i osób, wykorzystuje formalne i nieformalne powiązania pomiędzy jego uczestnikami, współdzielenie posiadanych zasobów (moc obliczeniowa, kompetencje), łatwy transfer technologii, wiedzy, umiejętności pomiędzy uczestnikami, kooperatywna konkurencja otwartość i ekonomiczna atrakcyjność -> rozwój klastra

6. Klaster Efektywność klastra: takie poszerzenie ekonomicznej podstawy współdziałania , w drodze udostępnienia każdemu uczestnikowi większych zasobów i środków, niż te, którymi dysponowałby działając samodzielnie, które w efekcie zwielokrotnia efekt współpracy (synergia), w porównaniu z działaniem samodzielnym.

7. Klaster Ekonomiczna przystępność Otwartość Autonomia Uczestników Podmiotowość Uczestników „ Luźna” współpraca Efektywna komunikacja Mechanizmy pozyskiwania zasobu Fraktale Zaangażowanie publiczności

12. Organizacja Podstawa działania : Porozumienie o współtworzeniu ŚBC by przystąpić wystarczy je pobrać ze strony ŚBC, jednostronnie podpisać i wysłać do Biblioteki Śląskiej Obszar działania (Uczestnicy) : terytorium historycznego Śląska (także czeskiego) oraz obecnego woj. Śląskiego (Zagłębie, Regiony Częstochowski, Bielsko-Bialski) Obszar działania (zasięg) : wymiana danych w systemie 31 polskich bibliotek cyfrowych, zasób indeksowany przez globalne wyszukiwarki internetowe Uczestnicy : wszystkie instytucje reprezentujące sferę kultury, edukacji i nauki, pragnące realizować cele Porozumienia Domeny : .sbc.org.pl ; .digitalsilesia.eu Wsparcie Uczestników : Forum ŚBC

13. „ Struktura” ŚBC Koordynator organizacyjny i instalacja - Bibliotek Śląska „ Twardy rdzeń” ŚBC - Uczestnicy-Założyciele (BŚ, BUŚ) Zebranie Uczestników - najwyższą władzą ŚBC -przedstawiciele Uczestników - głosowanie większości Zespół Koordynacyjny - 7 koordynatorów wybranych przez Zebranie (3 lata) Kolegium Naukowe - z instytucji naukowych, „doradza i opiniuje” w zakresie kolekcji naukowych (3 lata) Możliwe grupy robocze i projektowe powoływane przez Zebranie lub koordynatorów

14. Ekonomika ŚBC Publikowanie cyfrowego zasobu w Ś BC jest dla jej Uczestników nieodpłatne. (obniżenie kosztów uczestnictwa)‏ Zasób Ś BC jest tworzony w sposób rozproszony – każdy z Uczestników organizuje własne zaplecze digitalne (rozproszenie kosztów pozyskiwania zasobu - sprzętu, pracowników)‏ Każdy z Uczestników organizuje własne zaplecze digiatalne Każdy z Uczestników rozstrzyga kwesti e praw autorskich na własną odpowiedzialno ść , stwierdzaj ą c ich wyga ś ni ś cie lub zawieraj ą c stosowną umowę z ich wła ś cicielem (rozprosz e nie kosztów logistyki p.a.)‏ Organizacyjnym koordynatorem Porozumienia jest Biblioteka Śląska. Zasób i centralna infrastruktura ŚBC zlokalizowana jest na terenie Biblioteki Śląskiej, która utrzymuje także domeny ŚBC, zapewnia internetowe łacze oraz administruje jej systemem. (dlaczego?)

15. Katowice Bielsko-Biała Bytom Ruda Śląska Żory Częstochowa Jaworzno Dąbrowa Górnicza Tarnowskie Góry Sosnowiec Rybnik Cieszyn Wodzisław Śląski Jastrzębie Zdrój Piekary Śląskie Racibórz Opole Zabrze Chorzów Głubczyce Pszczyna Czeladź Instytucje Biblioteki publiczne : - wojewódzka - miejskie - powiatowe - gminne Biblioteki akademickie państwowe Biblioteki akademickie niepubliczne inne instytucje (wydawnictwa, stowarzyszenia regionalne, instytucje kultury, etc.

16. Uczestnicy i regiony Uczelnie wyższe państwowe (8) Biblioteki publiczne (19) Instytucje oświatowe (1) Uczelnie wyższe prywatne (7) Stowarzyszenia regionalne (1) Górny Śląsk Zagłębie Dąbrowskie Region Częstochowski R. Bielsko-Bialski, Śląsk Cieszyński Śląsk Opolski

17. Całego regionu Współtwórcy zasobu BC Biblioteki publiczne, Związki wyznaniowe akademickie Wydawnictwa Instytucje filmowe Stowarzyszenia Muzea Instytucje muzyczne Archiwa Osoby prywatne Szkoły Samorządy Redakcje gazet

18. Całego regionu Rodzaje Zasoby własne Dokumenty filmowe Twórczość (od przedszkola do uniwersytetu) Dokumenty muzyczne Publikacje bibliofilskie Twórczość Pamiątki rodzinne niepełnosprawnych Szkolne konkursy Bibliografie Dok. osobiste Wydawnictwa promocyjne i projektowe

19. ŚBC - geograficznie

20. Struktura organizacyjno-operacyjna Poziom instytucjonalny (Porozumienie) Poziom operacyjny redaktorzy

21. Forum ŚBC - komunikacja między Uczestnikami

22. Forum ŚBC - komunikacja między Uczestnikami

23. ŚBC- redagowanie i korzystanie z zasobu Śląska Dodawanie publikacji, zarządzanie Przeglądanie, wyszukiwanie, czytanie Aplikacja redaktora i administratora Aplikacja czytelnika – WWW Biblioteka Cyfrowa Czytelnicy Redaktorzy Uczestników

24. Sposoby pozyskiwania zasobu Fraktale Uczestnik 1: zbiory własne Uczestnik n: tylko zbiory własne Uczestnik 2: zbiory własne Os. prywatna: zbiory własne Instytucja zbiory własne Os. prywatna: zbiory własne Os. prywatna: zbiory własne Umowy licencyjne, „własnościowe” Kontakty instytucjonalne i prywatne

25. Kolekcje ogólne i instytucjonalne

26. Biblioteka akademicka (całość dzieła) Biblioteka publiczna (brakująca karta) Współpraca Przywracanie integralności publikacji

27. Studium przypadku Wydawnictwo UŚ i wyczerpany nakład

28. Studium przypadku Wydawnictwa własne wydawnictwa pokonkursowe, opracowania regionalne, jubileuszowe

29. Studium przypadku Stowarzyszenie „Rodzina Policyjna 1939”

30. Studium przypadku Kroniki szkolne Związek Górnośląski

31. Studium przypadku Fraktale

32. Muzeum Górnośląskie + Biblioteka Śląska + wolny strzelec Studium przypadku

33. Studium przypadku równoległe Druk + bity Monografie, doktoraty wydane, publikacje amatorskie

34. Współpraca z czytelnikami forum Biblioteka 2.0

35. Studium przypadku zasoby wniesione przez czytelników (papierowo i cyfrowo)

36. Wkład użytkowników Pr zykłady Pasjonat satyry Świadek czasów Ziomkostwo Ślązaków Wolontariusz SPD Regionalista - amator Badacz historii literatury regionu

37. Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBC jako „sieciowy” projekt pozyskiwania treści i udzielania wsparcia MKiDN – „Mecenat” 2007 Potrzeby 2007: Ciągłych szkoleń Uczestników Organizacji stanowisk dla wolontariuszy Obniżenia kosztów tworzenia zasobu ŚBC Dodatkowego wyposażenia do masowej obróbki cyfrowego zasobu

38. Funkcje: - samodzielna praca wolontariuszy (skanowanie, obróbka graficzna), - pomoc merytoryczna instytucjom współtworzącym ŚBC i pragnącym nawiązać współpracę (szkolenia redaktorów, instruktaż, konsultacje, pomoc techniczna, przetwarzanie), - edukacja medialna, e-włączenie, - edukacja branżowa w zakresie technologii ochrony zbiorów (studenci) bibliotekoznawstwa), - prace własne. Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBC jako „sieciowy” projekt pozyskiwania treści i udzielania wsparcia MKiDN – „Mecenat” 2007

39. Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBC Jak to wygląda? Po robocie … ;-)

41. Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBC jako „sieciowy” projekt pozyskiwania treści Realizacja różnych działań edukacyjnych, społecznych i profesjonalnych – przynosi w efekcie zasób cyfrowy 4 stanowiska skanujące, serwer kompresji DjVu 12 „stałych” wolontariuszy-seniorów 929 publikacji wolontariuszy / 9853 w ŚBC (~10% zasobu ŚBC, ~19% zasobu ŚBC za okres SPD), 25 przeszkolonych osób, ciągłe wsparcie redaktorów ŚBC, Wielotorowość i „sieciowość” funkcji – można balansować rodzajami prac SPD - stałe wykorzystanie.

42. Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBC

43. Federacja Bibliotek Cyfrowych (31 BC w Polsce) Rozproszone współtworzenie, koordynacja digitalizacji, scalanie w wirtualne kolekcje zasobów w systemie polskich bibliotek cyfrowych - peer to peer ~ 181 tys. publikacji OAI-PMH OAI-PMH Wielkopolska BC Kujawsko-Pomorska BC Bałtycka BC Małopolska BC BC Uniwersytetu Wrocławskiego Śląska BC FBC

44. Koordynacja, scalanie w wirtualne kolekcje i wyszukiwanie rozproszone Zapytanie do BC Odpowiedź BC przechowującej opisy wszystkich BC Zasób w Śląskiej BC (Biblioteka Śląska) Zasób w Zielonogórskiej BC ( Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego) Zasób w Zielonogórskiej BC Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego

45. Tworzenie ŚBC BC treści bibliotekarze i użytkownicy bibliotekarze i programiści bibliotekarze z różnych instytucji tworzących BC SPD użytkownicy

46. ŚBC dziś 10392 publikacje 952639 otwarć średnio każda publikacja 91 razy Page Rank 7

47. Dziękuję za U W A G Ę Remigiusz Lis Biblioteka Śląska – Śląska Biblioteka Cyfrowa