Nieuwe trends in ruimtelijke ordening, ruimtelijke ontwikkeling en stedelijke ontwikkeling. Visie op wat steden sterk maakt, kernwaarden. Omslag van stad maken naar stad zijn en gevolgen voor het vakgebied. Invloed van megapolisering, wereldwijde stedengroei op lokaal niveau.
2. Opbouw
1. Denkkader:
Wat is stedelijke kwaliteit?
2. Ontwikkelingen:
Wat zijn bepalende onderstromen?
3. Gevolgen:
Wat is Stedelijke ontwikkeling tijdens en na de crisis?
20. Onderstromen
Crisis?
• Elke crisis laat structurele sporen achter, maar komt en gaat
• Dieper liggende verschuivingen
1. Van Stad Maken naar Stad Zijn
2. Megapolisering
• De stedelijke ontwikkelingsmotor sinds WOII
• De crisis als rolmodel?
52. Onderstromen: megapolisering
2. 4.
3.
7. 5.
6.
1. 8.
15.
10. 11.
9.
16.
14.
12. 17.
13.
1. Museum Mile, New York 7. Museumsquartier, Wien 13. Kunstberg, Brussel
2. National Mall, Washington 8. Louvre, Paris 14. Városliget, Budapest
3. Museumsinsel, Berlin 9. Hermitage, St. Petersburg 15. Kitanomaru Park, Tokyo
4. Millennium Park, Chicago 10. Federation Square, Mellbourne 16. Museumsufer, Frankfurt
5. Exhibition Road, London 11. Balboa Park, San Diego 17. Kunstareal, München
6. Museumplein, Amsterdam 12. Skeppsholmen, Stockholm
63. Stad Zijn
Grote veranderingen op deelmarkten:
• Wonen > versingling, verzilvering, energie, kwaliteit, krimp,
sfeer/beleving/woonmilieus
• Werken > Nieuwe Werken, ambachten, kennis/creativiteit,
sfeer/beleving/interactie, footloose/megapolisering
• Winkelen > internet, sfeer/beleving
• Maatschappelijk > zorg en onderwijs als nieuwe motoren,
verschraling, nieuwe partners, totaalconcepten, sfeer/beleving
64. Ontembare vraagstukken
Vraagstukken als de kwaliteit van de wijk zijn ontembaar
geworden.
Vorige eeuw: tembare vraagstukken “zoveel woningen
bouwen”.
Nu: niet-lineair, niet beheersbaar, niet kenbaar, niet
mechanisch georganiseerd en systeem met geen doel.
65. Waarom ook al weer complexer?
Stad maken naar Stad zijn
1) Explosie van al in gebieden aanwezige gebruikers > netwerken
met 10.000 inwoners, vele investeerders en eigenaren, al
lopende programma’s, beleidsdiensten
2) Vermenging met beheer en exploitatie > beheerders van alle
“stromen door de wijk”: zorgpartners, welzijn, veiligheid, maar
ook afval, energiebeheerders, water, recreatie, voedsel
(voorbeeld Strukton)
3) Alle disciplines tegelijk aanwezig > meer partijen, netwerken,
samenwerkingsverbanden, Civic Economy, stad en mens, stad
en cultuur, ziel, etc etc etc
4) Burger kan meer zelf kiezen maar raakt zelf ook het overzicht
kwijt
5) Vervlechting van mondiale invloeden op wijkniveau
5 x meer complexiteit > De wijk is ontembaar
66. 1. Disciplines niet meer volgtijdelijk
ruimtelijk
stedelijke
ontwikkeling
sociaal
cultureel
ruimtelijke
ordening
economisch
welzijn
Stad Maken Stad Zijn
1950-2000 2000-…
71. Nieuwe sturingsprincipes voor vitale ontwikkeling
1. Toepassing sturingsmodel van variatie en selectie. Wel
idee wat je wilt, maar pas mee aan de slag als er in
opbloeiende variatie dingen gebeuren, waar je je aan kunt
verbinden.
2. Synchroniciteit. Ontwikkeling door co-evolutie; het op
elkaar ingrijpen van subsystemen. Waar kun je acties
synchroniseren, zodat ze elkaar versterken. Ontwikkeling
gebaseerd op toeval.
3. Het primaat van de zelforganisatie. Zaadje dat al
jarenlang in de grond zit en dat door zomaar een bui tot groei
komt. Heel verassend. Geen zelforganisatie om te versterken
= uitzichtloos.
4. Identiteit. Resource om op te sturen voor gebieds- en
72. Van ingewikkeld naar complex
Ingewikkeld Complex
• Mechanisch • Relationeel
• Acting on • Acting with
• Wereld met • Wereld die onzekerheid
voorspelbare uitkomsten erkent en beantwoordt
• Maanlanding: grote • Kind opvoeden: leren en
hoeveelheid stappen aanpassen op basis van
met veel detail en een dag-tot-dag
mogelijkheid voor ervaring. En wij
fouten, maar we weten evolueren zelf mee in de
hoe het werkt als we ons relatie met de ander.
aan het plan houden en
ijverig doorgaan
• Enkelvoudige ontrafeling • Intuïtie en gevoel
73. Van Orde naar Chaos en Orde
Stilstaand water Stromend water
IJs Waterdamp
74. Vier overlevingstips in de chaos
1 – Accepteer. Systeemwereld kan het niet laten naar orde te
neigen.
2 - Dubbeldenken: zorg aan de ene kant dat je de wereld die neigt
naar simpele afrekenbaarheid tevreden houdt, en loop tegelijkertijd
vooruit door je eigen acties. Doe wat je moet doen, maar doe
ondertussen wat echt nodig is. Professionals moeten dan wel weten
waar ze over praten.
3 - Attractor: wat zet aan tot actie? Attractor nodig: dat wat mensen
tot actie brengt. Een perspectief voor de toekomst dat verleidt om te
gaan handelen. Hiervoor is in het formele systeem een groot gevoel
van urgentie nodig. “Het cadeau dat je geeft aan de wereld van de
orde.”
4 - Creatieve concurrentie: ga het niet zelf bedenken maar
organiseer creatieve concurrentie om zelforganisatie van de grond te
laten komen. Hiervoor moet je heel goed in staat zijn, zowel intern als
extern, het netwerk te organiseren.
79. Creative Commons licentie Stipo
Creative Commons
Stipo is als “kennisteam voor stedelijke ontwikkeling” opgericht om de stedelijke ontwikkelingspraktijk
sterker te maken. Stipo hanteert hierbij als principe “kennis is vrij”: de kennis, aanpak, inzichten en
inspiratie die we verzamelen willen we ook zo breed en zo diep mogelijk doorgeven, zodat zoveel
mogelijk mensen er bij hun werken aan de stedelijke praktijk hun voordeel mee kunnen doen. Dit
verspreiden doen we met publicaties, praktijkprojecten, conceptontwikkeling, het bijeen brengen van
mensen, trainingen en via www.stipo.nl.
Om de vrije doorgave van kennis te regelen valt het werk van Stipo niet onder copyright maar onder de
Creative Commons Licentie “Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland”. Dit garandeert dat de
gebruiker het mag werk kopiëren, verspreiden en doorgeven en afgeleide werken mag maken, onder
twee eenvoudige voorwaarden:
1. Naamsvermelding. De gebruiker dient bij het werk de naam Stipo te vermelden.
2. Gelijk delen. Indien de gebruiker het werk bewerkt kan het daaruit ontstane werk uitsluitend worden
verspreid krachtens dezelfde licentie als de onderhavige licentie, een gelijksoortige of een compatible
licentie.
De tweede voorwaarde heeft als doel om te garanderen dat ook bewerkingen weer vrij worden
aangeboden, ter versterking van de stedelijke ontwikkelingspraktijk.
De uitgebreidere versie van de licentie is te vinden op http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/nl/.