,jbmb

1. Хамт төрсөн яр өвчнүүд
Алтанчимэгт: хамт төрсөн яр өвчин
гэдэг нь гадаад шалтгаан болох өвчин
хуран хөдлөх, төрөн түгэх, хөдөлгөх
нөхцөл зэрэг шалтгаануудаас
үүсдэггүй, харин биеийг бүрдүүлж
байгаа хорлогдохуун махбодиуд удаан
хугацаагаар хямралдсанаас үүсдэг
өвчин юм. Энэ нь урьд насандаа
хийсэн үйлийн үртэй холбоотой үүсдэг
гэж тодорхойлсон байдаг.

2. Шалтгаан:
• Хий
• Шар
• Бадган
• Цус
• Шар ус
• Хорхой

3. Нөхцөл:
• Бие, хэл, сэтгэлийн муу үйлийн үр
• Ядарч сульдах, шим тэжээл дутагдах,
хүнд ажил хийх

4. Өвчин зүйн хувиралт:
Шар, бадган, шар ус
хямран арвидаж
Тунгалаг цөвийн
боловсролт муудаж
Биед хуримтлагдсан салс,
муу шар ус нь хийгээр
бөөгнөрч үүснэ.

5. Ангилал:
1. Врай буюу үр өвчин
2. Сүрьеэ өвчин
3. Хошногоны өвчин
4. Булчирхайн өвчин
5. Хөлийн бам өвчин
6. Ивэрхий өвчин
7. Гал намс
8. Бэлгэсийн завсар нэвчих

6. Өвчний шинж тэмдэг:
1. Брай өвчинд- биеийн гадна булчин, яс,
судас болон дотор цул сав бүгдэд янз
бүрийн чанартай хавдар үүсч, түүнийг
дагалдан олон янзын шинж илэрнэ.
2. Сүрьеэ өвчин- турж эцэж, хоолонд дургүй
болно, их хөлрөнө, өвчлөмтгий болно.
Халуурах, толгой өвдөх, тухайн эрхтэн
орчмоор хатгаж өвдөх, идээ цустай
ялгадас гарах шинж тэмдэг илэрнэ.
3. Хошногоны гүвдрүү

7. Тус бүрийн шинж
4. Булчирхайн өвчин- тунгалгийн болон шүлсний
булчирхайд хий цус хямралдан бууснаас
хавдан хатуурч өвдөнө. Энэ өөрчлөлтийн зарим
нь өөрөө аяндаа арилах, зарим нь их
өвдөлттэй, хатуу байх ба түргэн томорч болно
5. Хөлийн бам өвчинд- хөлийн булчин мах хавдаж
чинэрч өвдөх, хөх эрээн өнгөтэй болох, мөчний
судас шөрмөс атиран хөших, буйл хавдаж
хүрэн өнгөтэй болох, халуурах, хавагнана
6. Ивэрхий өвчин- төмсөгний орчим томорч,
зарим нь халуун өвдөлттэй, зарим нь хүйтэн
хүнд байдаг. Мөн хийгээр гэдэс түлхэгдэж,
цавиар дамжин төмсөгт гулган орж ивэрхий
үүсгэдэг.

8. Тус бүрийн шинж
7. Гал намс өвчинд: цус, шар арвидсанаас
халуун шар ус үүсч хийгээр тархсанаас
арьсан дээр галд түлэгдсэн мэт яр шарх
гарах ба биеийн тамир доройтон, өвдөлт
их болж, ам хатаж цангах шинж илэрнэ.
8. Бэлгэсийн завсар нэвчих: хошногоны
амсар ба бэлгэ эрхтний хооронд гүвдрүү
гарч хүчтэй хатгуулж өвдөн халуурах,
хагарч идээ, цус, шар ус гоожих ба
амархан дахидаг.

9. Хошногоны гүвдрүү өвчин.
Тодорхой нөхцөлийн улмаас биед үүссэн муу цус
хошногоны амсар хэсгийн хураагуур судсуудыг
өргөсгөн цүлхийлгэж зангилаа үүсгэсэн архаг өвчин.
Шóëóóí ãýäýñíèé âåí ºðãºñºæ, òîìðîí ñóäàñíû çàíãèëàà
¿¿ñäýã ºâ÷èí. Ãîëäóó 3,7,11 öàãèéí áàéðëàëä çàíãèëàà
¿¿ñäýã.

10. Шалтгаан:
1. Хий
2. Шар
3. Бадган
4. Цус
5. Шар ус

11. Нөхцөл:
• Хэвлийн туулга заслыг
хэтрүүлсэн
• Зөөлөн сандал дээр удаан
хугацаагаар цомцойн
суусан
• Өтгөн их хатдаг хүмүүс
• Янз бүрийн шалтгаанаар
шулуун гэдэс гэмтэх
• Суугаа ажилтай хүмүүс
• Уруу арилгагч хийн гэмтэй
хүмүүс
• Хирийг хүчээр хаасан
• Үрэвсэл, хавдар, бэтэг нь
хураагуур судсыг дарсан

12. Өвчин зүйн хувиралт:
Шалтгаан
нөхцөлийн
улмаас
хий, шар ,
бадган
хямарч
Уруу
арилгагч
хийн үйл
ажиллагаа
алдагдаж
хий цсны
гүйдэл
алдагдаж
хурснаар
үүсэх

13. Ангилал:
1. Хий
2. Шар
3. Бадган
4. Цус
5. Хуурай
6. нойтон

14. Áàéðëàëààð íü: ßâöààð íü: ¯å øàò
Ãàäàð(øóëóóí ãýäýñíèé
äîîä õýñãèéí âåíèéí
ºðãºñ뺺ñ) çàíãèëàà
Õóðö – àðõàãèéí
õ¿íäðýëýýð èëýðäýã.
Àíóñûí ýðãýí òîéðîí
õàâäàíà, óëàéíà, ºâäºíº.
ªòãºí ãàðãàõàä
õ¿íäðýëòýé.
I ñòàäèé – áàãà çýðýã öóñ
ãàð÷ áîëíî
Äîòîð (ØÃ – íèé äýýä
õýñãèéí âåíèéí ºðãºñ뺺ñ )
çàíãèëàà
Àðõàã - ñýäðýë, íàìæèë
ýýëæèëäýã. Çàãàòíàíà,
ãàäíû áèåò îðñîí þì øèã
ñàíàãäàíà. ºòãºí öóñòàé
ãàðíà
II ñòàäèé – çàíãèëàà òîìîðíî,
ºòãºíòýé õàìò óíæäàã áà
ººðºº çàñàðäàã. ªâ÷òºí ä¿ëýõ
¿åäýý ÷èíýðýë ìýäðýõ áà
öóñ àëäàëò èëýð÷ áîëíî.
Çàâñàð .
Æè÷: õîøí.àìñðààñ 1 õóð.
õàãàñò - ãàäàð,
III ñòàäèé – çàíãèëàà óëàì
òîìîðíî, óíæèíà, ãºðººð ÷èõýæ
îðóóëàõ õýðýã ãàðíà. Öóñ
àëäàíà.
Öààø 1 õó.õàãàñ –
çàâñàð, ò¿¿íýýñ öààø
äîòîð
IV ñòàäèé – óíæñàí
çàíãèëààã çàñàõ áîëîìæã¿é.

15. Ерөнхий шинж:
• Хошногоны амсраар гүвдрүү зангилаа
үүсэж гадагш гарах, тэр орчим загатнах,
эвгүй оргих, хатгуулж өвдөх, уруу
арилгагч хий хямралдсанаар баах тоо
цөөрөх, баах гэж байгаа мэт санагдаж,
дүлүүлэх, хүндээр бие засах үед өвдөж,
цус гарах, эсвэл өтгөнд ховил үүсч
гарах, үе мөч өвдөх, толгой эргэх зэрэг
тунгалгийн хордлогын шинжүүд илэрнэ.

16. Хүндрэл:
• Цус алдах
• Хордлого
• Зүрхээр өвдөх

17. Тус бүрийн шинж:
“гүвдрүүний онцлог”
1. Бадган махбодоос болсон бол гүвдрүү нь
цайвар өнгөтэй, их загатнах, арьс, хумс,
нүд нүүр сэлхэрч цайх, мэдрэхүйн
эрхтэний үйл ажиллагаа буурна.
2. Хий махбод- өтгөн хатах, хошногоны
амсар чимчигнэж халуун оргих,
гүвдрүүний өнгө нь харавтар болно.
3. Шар махбод- хошногоны амсар харлах,
үмхий үнэртэй шингэнээр чацга алдах,
гүвдрүү нь улаан шар өнгөтэй байх ба
гүвдрүүнээс шингэн ягаан цус гарна.

18. Гүдрүүний онцлог
4. Цусны гэм- гүвдрүү нь
шүртэй адил улаан
өнгөтэй ба халуурч, цус
их гарна.
5. нойтон- цус шараас
шалтгаалан, цус гарах
нь их ба өвчин амархан
хүндэрнэ.
6. Хуурай- бадган хийн
шалтгаантай байх ба
цус гарахгүй, зангилаа
багатай, өвчний эхний
ба намжмал үеийг
хэлнэ.

19. Оношлогоо:
• Гадар-/1 хуруу хагас/ шинэ үедээ
эдгэхэд хялбар
• Завсар-/2-3 хуруу завсар/ 1 жил
болсон бол эдгэхэд бэрх
• Дотор-/3-4 хуруу/ 1 жил өнжвөөс
анагаахад сайжрал авахгүйгээс
идээлэх, халуурах, зүрх дэлсч хатгана.

20. Гадна байрлалтай шамбрам
• Гадна байрлалтай
шамбарамын vед өвчтөнд
зовиур ихтэй болох бөгөөд
өвдөлт нь хурц байдаг. Учир
нь шулуун гэдэсний амсрын
хэсэг хvний биеийн хамгийн
мэдрэмтгий хэсэг юм. Мөн
энэ vед шулуун гэдэсний
амсрын арьс сунаж хvндээр
бие зассаны дараа амсрын
хэсэг сайн цэвэрлэгдэхгvй
байх, өвчтөний дотуур хувцас
бохирдох зэрэг шинжvvд
илэрдэг. Энэ өвчнөөр хvмvvс
амьдралынхаа туршид дор
хаяж нэгээс доошгvй удаа
өвддөг бөгөөд ихэнх
тохиолдолд ямар нэг
эмчилгээ хийлгvйгээр
хөдөлгөөн, хооллолт, ажил,
амралтаа зохицуулснаар
аяндаа эдгэрдэг.

21. Дотор байрлалтай
Дотор байрлалтай шамбарамын vед онцын зовиур
илэрдэггvй. Цус гарах, гадагшаа шамарч унжих 2 гол
шинжээр илэрнэ.
Хvндэрсэн тохиолдолд шамбарамын зангилаа урваж
гарна. Урваж гарсан шамбарамын зангилаа хавчигдаж
хавагнан өвчтөнд улам их зовиур өгдөг.
Зарим тохиолдолд цvлхэн хагарч цусан бvлэн vvсгэдэг.
Цус алдалт нь ихэвчлэн өвдөлтгүй илэрдэг
Өтгөнөөр бие зассаны дараа бөгс арчсан цаас цустай
байхаас эхлээд дүлэх үед улаан яг цус дуслаж гарах
,заримдаа бүр хүчтэй шүршиж гардаг онцлогтой.

22. Дотор шамбарам
• Удаан хугацаагаар энэ
зовиурыг тоохгүй явсаар
овчтөнүүд ихэнхдээ
архаг цус багадалттай
болсон байдаг.
Шамбарамын дотор
зангилаа өтгөнөөр бие
засах ,дүлэх үед
гадагшаа гараад
хошногоны амсрын
булчингийн агшилтыг
сэдээх ба хэрэв
хавчигдвал хавагнаж
үрэвсэн өвдөлтийг улам
хүчтэй болгохоос гадна
салст нь амархан гэмтэж
цус гарах , халдвар орж
үрэвсэх, бүлэнтэх
нөхцөлийг бүрдүүлнэ.

23. Ялгавартай оношлох:
• Шулуун гэдэсний
хавдараас ялгана.
• Ялгах гол арга нь
хурууны үзлэг хийх
• Харж, толь тавьж,
шаардлагатай бол
дурандана.

24. Îíîøëîãîî
• ÖÅØ – àíåìèéã èëð¿¿ëíý
• Õóðóóíû ¿çëýã - ¿íäñýí àðãà, øóëóóí ãýäýñíèé
á¿õ ºâ÷íèé ¿åä ¿çíý
• Ðåêòîðîìàíîñêîïèÿ – àíóñààñ öààø 30-35 ñì çàé
äàõ øó.ãýäýñíèé ñàëñòûã øèíæèëíý
• Àíîñêîïèÿ – òîëü ¿çëýã – 10-12 ñì çàéä
øèíæèëíý
• Êîëîíîñêîïèÿ – ýíäîñêîïèéí òóñëàìæòàé á¿ä¿¿í
ãýäñèéã äóðàíäàõ
• Èððèãîñêîïè – ðåíòãåí çóðàã
• Êîïðîãðàììà - ºòãºíèé øèíæèëãýý – ãàäíû áèåò,
ñàëñ, áîëîâñðîîã¿é õîîëíû ¿ëä.¿çíý.
• Àíàëèç êàëà – äàëä öóñ àëäàëòûã èëð¿¿ëíý.

25. Эмчилгээний зарчим:
1. Гүвдрүүг эвдэх
2. Муу цус, шар усыг хатаах
3. Гэмтэй нь уялдуулан анагаах

26. Эмийн эмчилгээ:
• Зидрага-6, Шамбарам-7,9, Мончара-5,
Шудаг-4, Жидага-7 нь ерөнхий эм юм.
Зидарга, ар үр, гандигаарын зуурмалыг
гүвдрүүнд түрхэх эсвэл эдгээрийг
айрганд нэг хоног дэвтээж өгвөл сайн.
Жүгнаг-5 г түрхэнэ.” Саран гэрэлт
эмчилгээний ном”д Дамнайнжог,
Сэмбэрүү-5 дээр домти нэмж архиар
даруулж өгвөл сайн гэжээ.

27. Засал:
• Халуун усанд оруулах, 5 рашааны дэвтээлэг
хийх
• Муур, могойн арьс мончараг тосонд найруулж
шатаагаад, утаагаар нь утах нь гүвдрүүг эвдэнэ.
• Арцны үрийг шар тостой түрхэнэ
• Сүүлд нь төөнө засал үр дүнтэй.
• Хэвлийн туулга болон гүвдрүүг авах мэс засал
эмчилгээг хийдэг байсан
• Цагаан мах гарвал намар цагийн адууны
нойтон хомоолыг тогоонд хийж битүү таглан,
сайтар буцалгаж ууран дээр нь хэдэн удаа
сууна.

28. Идээ унд.
• Махны шөл, бурам,
цагаан будааны шүүс,
үнээний сүү, сарлаг,
хайнагний сүүний айраг
• Шимийн хураангуй-д “
бүхэнд айраг хамгийн
дээд бөгөөд хүчийг
үүсгэж өвчнийг дарах
болно.
• Шингэхэд бэрх, түүхий
ногоо, хатуу архи, өтгөн
хатаах идээ ундааг
хориглоно.

29. Явдал мөр:
• Нэг байрлалд удаан суух,
хүнд хүчир ажил хийх,
морь унаа унах, наранд
хэт халах, даарах,
чийгтэй газар суух,
хурьцал хэтрүүлэхийг
хориглох, шулуун
гэдэсний амсрын булчинг
хөдөлгөх дасгал хийх,
хөлөө бохирч суух
хэрэгтэй.

30. • Өрнийн чиглэлээр үíäñýí 4 ýì÷èëãýý õéèíý:
1.Ñêëåðîòåðàïè – ñóäàñ õàòààæ áºãëºõ (Ñïèðò
íîâîêàéíû õîðèã, ýòèëîêñèñêëåðîì)
2.Ðåçèíýí áºã溺ð çàíãèëààã áîîõ
3.Êðèîòåðàïèÿ
4.Ãåìîððîèäýêòîìèÿ – 3,4 ¿åä õèéíý

32. Урьдчилан сэргийлэх
• Хувийн ариан цэврийг сахих
• Өтгөн хаталт болон гүйлгэлтээс сэргийлэх
• Удаан хугацаагаар сууж бие засахаас сэргийлэх
/30 сек эхний хэсэг г.м 3 удаа үргэжилдэг. 5 –с
ихгүй/
• Удаан зргсох суух, хүнд юм өргөхөөс сэргийлэх
• Бөгсөн бие дулаахан байх
• Өтгөн шингэнийг хүчээр хорихоос сэргийлэх
• Биеэ чийрэгжүүлэх
• Хошногоны дасгал байнга хийх
• Хатуу сандал суудал, завилж суух,

35. Нугжү сандал /мини саун/ нь
дулаанаар эмчлэгч хэт улаан
туяаны аппарат бөгөөд бага
аарцагны хөндийн цусны
эргэлтийг сайжруулж өндгөвч
болон түрүү булчирхайн үйл
ажиллагааг дэмжин
эмэгтэйчүүдийн өвчнөөс
урьдчилан сэргийлнэ. Мөн
шулуун гэдэсний эмгэгүүдээс
урьдчилан сэргийлэх
шамбарам өвчинд сайн
нөлөөтэй.

36. Анхаарлаар шагнасан та бүхэнд
баярлалаа.
• Арслангийн баатар омог мөн арсландаа
зохих
• Үнэгний уран арга мөн үнэгэндээ зохих
• Арслан үнэг мэт явбаас түргэн гутах
• Үнэг арслан мэт явбаас түргэн үхэх