Van loopgravenkaart tot RUP (Hilde Verboven, Marc Dewilde, Moira Heyn, Pieter Trogh, )
•
2 likes•4,483 views
Recommended
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (16)
More from Onroerend Erfgoed
More from Onroerend Erfgoed (20)
Van loopgravenkaart tot RUP (Hilde Verboven, Marc Dewilde, Moira Heyn, Pieter Trogh, )
- 1. Van loopgravenkaart tot ruimtelijk uitvoeringsplan Voorstelling van het WO I onderzoek door Onroerend Erfgoed, Vlaamse overheid Hilde Verboven, Marc Dewilde, Moïra Heyn, Pieter Trogh, Thomas Van Driessche 1 maart 2012
- 2. Inhoudstafel Aanpak en methodiek – Hilde Verboven Overzicht van resultaten – Hilde Verboven Case Drie Grachten – Thomas Van Driessche Case Wijtschateboog - Moïra Heyn Aanbevelingen – Hilde Verboven 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed 2
- 4. Middelkerke Nieuwpoort Koksijde Frontzone in de Westhoek Veurne Diksmuide Kortemark Alveringem Lo-Reninge Houthulst Staden Vleteren Langemark-Poelkapelle Moorslede Poperinge Zonnebeke Ieper Wervik Heuvelland MesenMesen 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed 4
- 5. 7 maart 2012 — Hier komt de Footer-titel — © Onroerend Erfgoed 5
- 6. Verschillende landschapskenmerken 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed 6
- 7. De belangrijkste front- verschuivingen bevinden zich in de Ieperboog 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed 7
- 8. Middelkerke Nieuwpoort Koksijde Veurne Diksmuide 1378 relicten WO I Kortemark Andere 13% Alveringem Lo-Reninge Houthulst Staden Gedenktekens 41% Bunkers Vleteren Langemark-Poelkapelle 29% Moorslede Poperinge Zonnebeke Ieper Oorlogsgraven 17% Wervik Bron: Heuvelland http://inventaris.vioe.be/woi MesenMesen 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed 8
- 9. Onderzoeksopzet Twee deelonderzoeken: archeologie en oorlogslandschap Archeologisch onderzoek Doel: bewaringstoestand WO I sporen in de bodem • Geografische verschillen in de bewaring? • Bedreigd? • Plaatsen met goede bewaring 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 9
- 10. Onderzoeksopzet Onderzoek archeologie Methode proefsleuvenonderzoek • Keuze van interessante sites in overleg met regiospecialisten • Vooraf documenteren van de sites: luchtfotografische informatie B. Stichelbaut (UGent) • Veldwerk • Geofysisch onderzoek 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 10
- 11. 18 locaties en 32 proefsleuven 2 vlakgravingen 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed 11
- 14. Onderzoeksopzet Landschapsonderzoek Doel: selectie van WO I oorlogslandschappen Uitdaging: Hoe differentiëren? Voorwaarden • Historisch betekenisvolle plaats zijn voor WO I • Oorlogslandschap moet er nog beleefbaar zijn • Zichtbare relatie tussen huidige landschap en oorlogslandschap • Archeologisch potentieel Leidde tot de identificatie van landschappen waar de oorlog nog beleefbaar is en herinnerd kan worden 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 14
- 15. Zonnebeke, Polygoonbos Zonnebeke, vroege Britse loopgraaf, april 1915 Scharnhorststellung Bron: Schlachten in Flandern 1918 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed
- 16. Britse slachtoffers in een ondiepe loopgraaf in Zonnebeke Broodseinde, mei 1915 Höhelinie – Wijtschate, 1917 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed
- 17. Kaaskerke, loopgraven Massart 1919 Bron: Sites de guerre 1924 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed
- 18. Zonnebeke Wilhelmstellung, 1917 Bron: IFFM Bron: Schlachten in Flandern 1918 Langemark-Poelkapelle, 1930 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed
- 19. Bunkerlinie op frontzate Massart 1919 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed
- 20. Diksmuide, redoute Elisabeth Tasnier & Van Overstraeten 1926 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed
- 21. Artillerie, scheepskanon Bron: Michelin 1920 Bron: Australian War Memorial 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed
- 22. Passerel in inundatie Ramskapelle, 1918 Massart 1919 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed
- 23. Franse observatiepost, 1915 Bron: Illustrated War News 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed
- 24. Observatieboom Houthulstbos Observatieboom Beselare 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed
- 25. Boezinge dorp Bron: Baccarne&Steen 1979 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed
- 26. Geluveld - granaattrechters Bron: Beumelburg 1928. 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed
- 27. Zillebeke, Hooge Michelin 1919 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed
- 28. Scherpenberg, Heuvelland Michelin 1919 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed
- 29. Slagveld Passendale, 1917 Smalspoor 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed
- 30. Passendale Massart 1919
- 31. Passendale ridge 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Hilde Verboven— © Onroerend Erfgoed
- 32. Onderzoeksopzet Landschapsonderzoek Methode Bronnenmateriaal: loopgravenkaarten 1914-18 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 32
- 33. Georefereren 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 33
- 34. Intekenen in GIS 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 34
- 35. Vergelijken met hedendaagse datalagen 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 35
- 36. Historische literatuur en foto’s: plaatsbeschrijvingen Scharnhorsstellung Sc h ar n ho rs ts t e l l un g A19 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 36
- 37. Sites afgebakend en gedocumenteerd 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 37
- 38. Overzicht onderzoeksresultaten - Aan
- 39. 28 herinneringsplaatsen 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 39
- 40. Inundatiegebied Ramskapelle. Bron Thys 1922 tussen frontzate en Ijzer • Landschap: Ijzervlakte, netwerk van kanaaltjes en waterlopen Pervijze. Bron Thys 1922 • Militaire inundaties • Frontzate (Belgische linie) • Ijzer (Duitse linie) • Breed niemandswater 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 40
- 41. • Tussen frontzate en IJzer (Ramskapelle) • Oud Stuivekenskerke • Dodengang 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 41
- 42. Kanaalzone en gebied van de eerste gasaanval • Landschap: overgang tss laaggelegen polders en zacht glooiende landschap bij Ieper • Overgang tss Belgisch en internationaal verdedigd front. • Overgang water-landfront • Eerste gasaanval in de militaire geschiedenis (april 1915) 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 42
- 43. 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 43
- 44. • Drie Grachten • Kanaalzone • Slagveld van Merkem • Langemark • Pilkem en Ceasar’s Nose 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 44
- 45. 1815 j k 538 G Slagveld Passendale 540541 j k jj kk 549 1531 753 1530 542 G j k G • Landschap: midden West- Vlaamse heuvelrug 573 501502 G " 563564 "" j k 515 j k 507 506 j504 kj j k509 505k j k j k 514 3de slag (1917), laatste fase j k • jj kk 516 1309 " 503 Vista's j k • 593 " 565 497 " 585500 499 j k j k G " 498 " " 562 581 G 550 " 537 " 749490 G 518 j k j k 2037519 j k 735 j k 491 3 j k j k 554 " 526 G 524 525 j k 560587 G523j k 590 " " 842 j k " 557 556 " " 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 45
- 46. Slagveld Passendale Zichtas Bezoekers centrum Tynecotstraat Vijfwegestraat 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 46
- 47. Geluveldplateau • Landschap: hoogte • Kasteelparken • Bebost • Fel bevochten hoogte op de midden West-Vlaamse heuvelrug: frontlijnen op oostelijke en westelijke rand • Landschappelijke relicten: mijnkraters 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 47
- 48. • Wieltje-Frezenberg • Hooge – Bellewaarde hv • Polygoonbos • Kasteelparken • Drieblotenbos • Gasthuisbossen 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 48
- 49. Wijtschateboog • Landschap: heuvelrug Wijtschate-Mesen • Frontlijn (1914-17) heeft lang stand gehouden • Dieptemijnen • Ondergrondse oorlog 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 49
- 50. • Hill 60 • Palingbeek • Bernikkewalle • St-Elooi • Wijtschate-Mesen • Bossen Vorfeldzone 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 50
- 51. West-Vlaamse heuvels • Landschap: heuveltoppen • Geallieerd hinterland • Frontlijn van de 4de slag 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 51
- 52. West-Vlaamse heuvels Kemmel_19180519_28SW1_wo297_0755 Bron: Westhoek verbeeldt 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 52
- 53. West-Vlaamse heuvels Duits lenteoffensief (april 1918) 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 53
- 54. • Vierstraat-Hoge Basseie • Kemmelberg • Scherpenberg • Slagvelden Loker 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 54
- 55. Houthulstbos • Duits hinterland – front • Artilleriebolwerk 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 55
- 56. Case Drie Grachten Een voorpost in het inundatiegebied van het Ieperleekanaal Thomas Van Driessche
- 57. Inhoudstafel Drie Grachten: historisch overzicht Relicten WO I in Drie Grachten 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed
- 58. Drie Grachten 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed
- 59. Herinneringsplaats ‘Drie Grachten’ 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed
- 60. De Drie Grachtenbrug vóór 1914. (Debaeke & Lermytte 1995, p. 12) 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 60
- 61. Drie Grachten tijdens de Eerste Slag • 10 oktober 1914: aanleg verdedigingslinie langs kanaal. • 16 oktober 1914: Duitsers bezetten Houthulst en Klerken. • 21 oktober 1914: Duitsers veroveren Merkem, Drie Grachtenbrug wordt opgeblazen. • Begin november: Fransen nemen Belgische stellingen over, inundatie komt op gang. • 9-12 november 1914: zware gevechten in Drie Grachten. 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 61
- 62. militaire inundaties 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 62
- 63. • Drie Grachten is aan alle kanten omgeven door water. • Belgische voorpost op linkeroever. • Voorpost kan alleen ‘s nachts bevoorraad worden via weg naar Noordschote Stellungskarte Diksmuide-Süd 20.7.1917 (In Flanders Fields museum) 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed
- 64. Bulletin belge des Sciences militaires, 1932, 1/1 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 64
- 65. De strijd om Drie Grachten (26 maart – 8 april 1915) De Cayennemolen bij Drie Grachten in april 1915 (Fuhrmann, Pfoertner & Fries 1933) 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 65
- 66. Weg naar Luigem Van Overstraeten & Tasnier 1926 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed
- 67. Drie Grachten in Duitse handen (april 1915 - augustus 1917) “Stellung bei Drie Grachten, Herbst 1915” (Fuhrmann, Pfoertner & Fries 1933) 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 67
- 68. Drie Grachten in Duitse handen (april 1915 - augustus 1917) Drie Grachten, Duitse loopbrug naar Luigem (Debaeke en Lermytte 1995, p. 68) 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 68
- 69. Stellungskarte Diksmuide-Süd 20.7.1917, In Flanders Fields Museum 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 69
- 70. Drie Grachten tijdens de Derde Slag • 11 juli 1917: Fransen nemen Belgische stellingen in Noordschote over. • 31 juli 1917: begin van de Derde Slag. • 16 augustus 1917: Fransen veroveren Drie Grachten. • 27 oktober 1917: Fransen veroveren Merkem. • Drie Grachten blijft strategisch belangrijk. Bouw van een Merkem in december 1917 dubbele brug. (Debaeke & Lermytte 1995, p. 100) 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend 70 Erfgoed
- 71. Drie Grachten na de Derde Slag (Chielens P., Dendooven D. e.a. 2006.) 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 71
- 72. Drie Grachten in 1918 Artillerie Monatskarte Ieperen-Nord, 1 september 1918, Legermuseum. 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 72
- 73. De Driegrachtenbrug na de oorlog (Debaeke & Lermytte 1995, p. 133) 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 73
- 74. 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 74
- 75. zichtlijnen Blik vanaf de brug naar het noorden (Ieperleekanaal) 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 75
- 76. zichtlijnen weg naar Noordschote weg naar Merkem 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 76
- 77. zichtlijnen Blik op Noordschotebroek 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 77
- 78. zichtlijnen Zichtlijn naar Noordschote 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 78
- 79. Relicten in Drie Grachten Algemeen Rijksarchief, Verwoeste Gewesten, nr. 10594 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 79
- 80. 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 80
- 81. 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 81
- 82. 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed (Bron: Bachten de Kupe 14/18, 2009, p. 52)
- 83. Demarcatiesteen nr. 5 (1922) “HIER WERD DE OVERWELDIGER TOT STAAN GEBRACHT – ICI FUT ARRETE L’ENVAHISSEUR – HERE THE INVADER WAS BROUGHT TO A STANDSTILL”. 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 83
- 84. Naamsteen Drie Grachten 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed
- 85. Herinneringsplaats Drie Grachten • Twee assen: weg Noorschote- Merkem en kanaal Ieper-IJzer • Open karakter van het landschap • Zichtlijnen naar Noordschote en Luigem • Gedenktekens en wederopbouwarchitectuur • Sluit in het zuiden aan op herinneringsplaats Niemandswater. 1 maart 2012 — Drie Grachten— © Onroerend Erfgoed 85
- 86. Case Wijtschateboog Herinneringsplaats met een explosief verleden
- 87. Inhoudstafel Situering Mijnenslag Relicten en ruimtelijke dragers Gewenste situatie” 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moira Heyn — © Onroerend Erfgoed 87
- 88. Situering Herinneringsplaats Wijtschateboog • Geografisch • Binnen verloop WOI 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 88
- 89. 1ste slag (21/10–16/12/1914) 3de slag, Mijnenslag (7–14/06/1917) 4de slag (10–29/04/1918) 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 89
- 90. • “stabiel” front tussen 1ste en 3de slag (17 december 1914 - 6 juni 1917) • Toneel van de Mijnenslag (7-14 juni 1917) 1ste slag (21/10–16/12/1914) 3de slag, Mijnenslag (7–14/06/1917) 4de slag (10–29/04/1918) 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 90
- 91. 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 91
- 92. 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 92
- 93. Situering “Stabiele frontlinies” 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 93
- 94. Mijnenslag Start van de 3de slag bij Ieper • Britse Generaal Plumer: doorbreken Wijtschateboog cruciaal voor doorbraak in Vlaanderen o Gepland voorjaar 1916 o Verschillende keren uitgesteld o Uiteindelijke start 7 juni 1917 (zero hour) Sir Herbert Plumer (bron: http://www.firstworldwar.com) 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 94
- 95. Mijnenslag Ondergrondse oorlog • Ondermijnen oplossing voor vastgelopen front? o Op 5-10 m diepte; 750 Britse vs. 696 D mijnen in 1916; soms geïntegreerd in linies o Veel experimenten bij het Hooge en St-Elooi o Tunnellers vs. Mineure (mijnwerkers, rioolarbeiders) • Ir. Norton Griffiths nieuw idee o Dieper: 15-40 m in Ieperse klei o Ongeziene hoeveelheid munitie o Gelijktijdige ontploffing • Ondermijnen van Duitse bolwerken tussen Hill 60 en Ploegsteert 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 95
- 96. Mijnenslag Ondergrondse oorlog Bron: Johan Vandewalle, Barton et al. 2010 • Lager gelegen Britse posities plots een troef! Toch waren soms nog diepe schachten nodig, Duitse nog dieper DwarsdoorsnedeHier komt de Footer-titel — © Onroerend Erfgoed 7 maart 2012 — tunnel Spanbroekmolen 01 / DEEL 1 (Bron: Der Weltrkrieg 1914-1918)
- 97. Mijnenslag Ondergrondse oorlog • Moeizame graafwerkzaamheden: clay kicking, stalen schachten, …. Bron: Wiggins 2003 7 maart 2012 — WOI onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed Bron: Johan Vandewalle, 97 Barton et al. 2010
- 98. Mijnenslag Ondergrondse oorlog • Mineure graven afluisterschachten en Bron: IWM tegenmijnen (camouflets) waarop Tunnellers weerom reageren • Claustrofobe, paranoïde tijden: oorlog onder de Salient 7 maart 2012 — WOI onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 98 Bron: Royal Engineers Library
- 99. • Ondergrondse oorlog Bron: Die Große Zeit. Illustrierte Kriegsgeschichte 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 99
- 100. Mijnenslag Ondergrondse oorlog • 25 Britse dieptemijn- ladingen op 13 locaties • Duitse Luitenant-kolonel Füsslein: “alle Britse mijnen uitgeschakeld” • Uiteindelijk aanvalsplan: 19 ladingen op 11 locaties • Britse Mijngangen tot 659m lang en tot 38m diep 7 maart 2012 — WOI onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 100
- 101. Mijnenslag Grondige voorbereiding Plumer was doordacht planner: O.a. schaalmodellen op terrein, Oefenterreinen, … 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 101 Bron: AWM
- 102. Grondige voorbereiding: gedetailleerd aanvalsplan 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 102 Bron: Western Front Association
- 103. Zero hour • Zero hour (7 juni 1917 3u10): simultane ontploffing 19 mijnen; grootste kunstmatige explosie tot dan • Achiel van Walleghem: “het reusachtigste en tevens het ijselijk prachtigste vuurwerk… een ware volkaan… een ware aardbeving…” (gevoeld en gehoord tot in Londen en Parijs) 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 103
- 104. Mijnenslag Resultaat • Dood en vernieling in Duitse stellingen • Engelsen, Ieren (uit noord en zuid), Australiers, Nieuw- Zeelanders, … reeds in de namiddag de heuvelkam over • 14 juni nieuwe frontlijn • Brits succesverhaal 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 104 Bron: http://www.wereldoorlog1-locaties.nl
- 105. Relicten en Ruimtelijke dragers Dieptemijnkraters als opvallende getuigen General Charles Harington Harington, 06-06-1917: “Gentlemen, I don’t know whether we are going to make history tomorrow, but at any rate we shall change geography” Mijne heren, ik weet niet of we morgen geschiedenis zullen schrijven, maar in ieder geval zullen we de geografie veranderen 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 105
- 106. Relicten en Ruimtelijke Dragers Dieptemijnkraters 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 106
- 107. Hollandse Schuur-kraters op Luchtfoto 8-10-1917 (bron: Australian War Memorial) 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 107
- 108. 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 108
- 109. Hollandse Schuur-kraters op Britse Loopgravenkaart 10-3-1918 (bron: National Archives) 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 109
- 110. Hollandse Schuur-kraters op Orthofoto 2005 (Bron: AGIV) 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 110
- 111. Hollandse Schuur-kraters op Luchtfoto 1998 (Bron: VVV Heuvelland) 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 111
- 112. Relicten en Ruimtelijke Dragers Dieptemijnkraters Krater(s) in Wijtschate tijdens en kort na de oorlog (Bron: boven AWM, links Westhoek Verbeeldt) 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 112
- 113. Relicten en Ruimtelijke Dragers Dieptemijn- kraters Achteruitgang Iets over kraterlippen originele omvang door erosie en demping Peckham krater in ‘1930 en 2012 I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 7 maart 2012 — WO 113
- 114. Relicten en Ruimtelijke Dragers Dieptemijnkraters Aantasting kraterlippen Aandacht voor kraterlippen • Boven: weg rond Pool of Peace op kraterlip • Onder: uitgesproken kraterlippen Kruisstraat 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 114
- 115. Relicten en ruimte- lijke dragers overzicht Relicten • kraters dieptemijnen h g (1gedempt g) 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 115 de oostelijke Hollandse Schuur-krater
- 116. Relicten en ruimte- lijke dragers overzicht Relicten • kraters dieptemijnen h (1gedempt g g) • niet-ontplofte dieptemijnen h g 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 116
- 117. Relicten en ruimte- lijke dragers overzicht Relicten • kraters dieptemijnen h (1gedempt g g) • niet-ontplofte dieptemijnen h g • kleinere kraters hg 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 117 Kleine krater bij “Ferme Gerardyn”
- 118. Relicten en ruimte- lijke dragers overzicht Relicten • kraters dieptemijnen h (1gedempt g ) g • niet-ontplofte dieptemijnen h g • kleinere kraters hg • mijngangen en mijnschachten • toegang ondergrondse constructie Ì Ì 1 vd 2 gerestaureerde mijnschachten in Bayernwald Erfgoed 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend 118 Bron: inventaris.vioe.be
- 119. Relicten en ruimte- lijke dragers overzicht Relicten • kraters dieptemijnen h (1gedempt g ) g • niet-ontplofte dieptemijnen h g • kleinere kraters hg • mijngangen en mijnschachten • toegang ondergrondse constructie Ì Ì • weiland met opvallend micro-reliëf 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 119
- 120. Relicten en ruimte- lijke dragers overzicht Relicten • kraters dieptemijnen h (1gedempt g ) g • niet-ontplofte dieptemijnen h g • kleinere kraters hg • mijngangen en mijnschachten • toegang ondergrondse constructie Ì Ì • weiland met opvallend micro-reliëf • bunkers $+ Bunker langs Nieuwkerkestraat in Mesen — © Onroerend Erfgoed 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn 120 Bron: inventaris.vioe.be
- 121. Relicten en ruimte- lijke dragers overzicht Relicten • kraters dieptemijnen h (1gedempt g ) g • niet-ontplofte dieptemijnen h g • kleinere kraters hg • mijngangen en mijnschachten • toegang ondergrondse constructie Ì Ì • weiland met opvallend micro-reliëf • bunkers $+ • begraafplaatsen æ 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 121 Spanbroekmolen Cemetery
- 122. Relicten en ruimte- lijke dragers overzicht Relicten • kraters dieptemijnen h (1gedempt g ) g • niet-ontplofte dieptemijnen h g • kleinere kraters hg • mijngangen en mijnschachten • toegang ondergrondse constructie Ì Ì • weiland met opvallend micro-reliëf • bunkers $+ • begraafplaatsen æ • monumenten en herdenkingssites k 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 122 Messines Ridge Memorial to the Missing
- 123. Relicten en ruimte- lijke dragers overzicht Relicten • kraters dieptemijnen h (1gedempt g ) g • niet-ontplofte dieptemijnen h g • kleinere kraters hg • mijngangen en mijnschachten • toegang ondergrondse constructie Ì Ì • weiland met opvallend micro-reliëf • bunkers $+ • begraafplaatsen æ • monumenten en herdenkingssites k Ruimtelijke dragers • “wederopbouw”-bossen 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 123
- 124. Relicten en ruimte- lijke dragers overzicht Relicten • kraters dieptemijnen h (1gedempt g ) g • niet-ontplofte dieptemijnen h g • kleinere kraters hg • mijngangen en mijnschachten • toegang ondergrondse constructie Ì Ì • weiland met opvallend micro-reliëf • bunkers $+ • begraafplaatsen æ • monumenten en herdenkingssites k Ruimtelijke dragers • “wederopbouw”-bossen • straten als ruimtelijke drager 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 124
- 125. Relicten en ruimte- lijke dragers overzicht Relicten • kraters dieptemijnen h (1gedempt g ) g • niet-ontplofte dieptemijnen h g • kleinere kraters hg • mijngangen en mijnschachten • toegang ondergrondse constructie Ì Ì • weiland met opvallend micro-reliëf • bunkers $+ • begraafplaatsen æ • monumenten en herdenkingssites k Ruimtelijke dragers • “wederopbouw”-bossen • straten als ruimtelijke drager • hoeves met historische rol ² ³ • hoeves bijzondereonderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 7 maart 2012 — WO I locatie ² ³ 125
- 126. Relicten en ruimte- lijke dragers overzicht Relicten • kraters dieptemijnen h (1gedempt g ) g • niet-ontplofte dieptemijnen h g • kleinere kraters hg • mijngangen en mijnschachten • toegang ondergrondse constructie Ì Ì • weiland met opvallend micro-reliëf • bunkers $+ • begraafplaatsen æ • monumenten en herdenkingssites k Ruimtelijke dragers • “wederopbouw”-bossen • straten als ruimtelijke drager • hoeves met historische rol ² ³ • hoeves bijzondereonderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 7 maart 2012 — WO I locatie ² ³ 126
- 127. Relicten en ruimtelijke dragers Petit Bois en omgeving 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 127
- 128. Gewenste situatie Mijnkraters • Bescherming, inclusief kraterlip • Aangepast beheer waterlichaam en oevervegetatie • Grassige bufferstrook (uitgezonderd bosrand), preferentieel het hele omliggende perceel in extensief graslandbeheer • Archeologische begeleiding noodzakelijke grondwerken (slibruiming, oeverherstel, …) 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 128
- 129. Gewenste situatie Mijnkraters • Zichtbaarheid vanop openbare plaats garanderen door behoud vista’s 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 129
- 130. Gewenste situatie Mijngangen • Bouwvrij houden van schachten en tracé inclusief buffer Visuele beleving van traject Veiligheidsaspecten • Monitoring grondverzakking • Hoeve als herkenningspunt 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 130
- 131. Gewenste situatie Wederopbouwbos • Behoud/herstel vooroorlogse perimeter • Omgevende percelen bouwvrij houden • Archeologische begeleiding bosbeheerswerken 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 131
- 132. Gewenste situatie Grasland micro- reliëf • Verbod op scheuren • Voorkeur extensief graslandbeheer 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 132
- 133. Gewenste situatie Context • Behoud leesbaarheid oorlogslandschap door behoud onderlinge visuele relaties en door vista’s op geheel 7 maart 2012 — WO I onderzoek – Moïra Heyn — © Onroerend Erfgoed 133
- 134. Conclusies en aanbevelingen vanuit WO I onderzoek
- 135. Conclusies en aanbevelingen Bij ruimtelijke ontwikkelingen rekening houden met WO I landschappen Aandachtspunten • Bouwvrij houden van bestaande open ruimtes • Wederopbouwbossen in de frontzone - Perimeter - Bos- en natuurbeheerwerken archeologisch begeleiden • Vista's vrijhouden 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 135
- 136. Turco farm Belle Alliance St-Maartenskerk Hof van Vor Berghen Zwanebeekvallei Moortelweg 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 136
- 137. Conclusies en aanbevelingen Bij ruimtelijke ontwikkelingen rekening houden met WO I landschappen Aandachtspunten • Bouwvrij houden van bestaande open ruimtes • Wederopbouwbossen in de frontzone - Perimeter - Bos- en natuurbeheerwerken archeologisch begeleiden • Vista's vrijhouden 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 137
- 138. Bos 1911 (donkergroen) Bos 2001 (lichtgroen) Aanbeveling: Perimeter, bosvolume herkenbaar houden Beheerwerken archeologisch begeleiden 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 138
- 139. Conclusies en aanbevelingen Beschermen van WO I landschappelijke relicten • Mijnkraterrestanten, loopgraventracés Mijnkrater Hooge 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 139
- 140. Nog bestaande mijnkratersites -Ondiep ten noorden van Hill 60 - Dieptemijnen vanaf Hill 60 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 140
- 141. Loopgraventracé Kattenkerkhof (Heuvelland) 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 141
- 142. Loopgraventracé Kattenkerkhof (Heuvelland) 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 142
- 143. Conclusies en aanbevelingen WO I-reliëfsporen • Microreliëf: voorzichtig bij de interpretatie van de oorzaken van kleine niveauverschillen (natuurlijk reliëf, antropogeen) • Kan wel een aanwijzing zijn voor goede bewaring van eventuele WO I-sporen, zeker in natuurlijke graslanden met langdurig gebruik. • Advies: graslanden met langdurig gebruik niet scheuren 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 143
- 144. Conclusies en aanbevelingen Archeologische WO I sporen zijn goed bewaard in het zuidelijke front • Schaars aan het Ijzerfront • Bewaringscondities zijn lokaal erg verschillend en dus moeilijk voorspelbaar Bron: Massart 1919 Bron: Schlachten in Flandern 1918. 1 maart 2012 — Persontbijt Colloquium WO I — © Onroerend Erfgoed 144
- 145. Conclusies en aanbevelingen Archeologische bescherming Plaatsen waarvan een uitstekende bewaring is aangetoond: Pilkem, Hooge, St-Elooi 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 145
- 146. Archeologische Stoffelijke resten van Franse gesneuvelden© Onroerend Erfgoed. Pilkem :Een loopgraaf opgebouwd met A frames vervangt een greppel met duckboards op de bodem. © Onroerend Erfgoed. 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 146
- 147. Conclusies en aanbevelingen Archeologische “hot spots” Plaatsen waar een goede bewaring kan worden vermoed - graslanden met langdurig gebruik, bos, met microreliëf - langdurige frontlijn 2de slag - dijken, voormalige spoorwegbermen Graslanden met langdurig gebruik niet scheuren Archeologisch onderzoek bij ruimtelijke ontwikkelingen of bedreiging Werken aan dijken (of wegen) archeologisch begeleiden Bos- en natuurbeheerwerken archeologisch begeleiden 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 147
- 148. Conclusies en aanbevelingen Diepliggende structuren: ondergrondse schuilplaatsen en mijntunnels Registratie en monitoring Bij voorkeur bouwvrij houden Archeologisch onderzoek gericht op bewaringstoestand Verder documenteren van de ligging en de omvang van deep dugouts Bremen redoubt © Onroerend Erfgoed 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 148
- 149. Deep dugouts spreiding 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 149
- 150. Conclusies en aanbevelingen Verdwenen WO I begraafplaatsen => Archeologisch onderzoek op bedreigde site Met dank aan Aurel Sercu 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 150
- 151. Einde Geïnteresseerd? Hilde.verboven@rwo.vlaanderen.be Marc.dewilde@rwo.vlaanderen.be Moïra.heyn@rwo.vlaanderen.be Thomas.Vandriessche@rwo.vlaanderen.be 7 maart 2012 — WO I onderzoek- Hilde Verboven — © Onroerend Erfgoed 151