नाम - सत्यम ममश्रा
कक्षा - मिक्षािास्त्री प्रथम वर्ष
रोल नं० - 824
मार्षदिषक - डाॕ. नारायण वैद्य
ई संसाधनामन-अंतर्ाषलं(Internet),ई-मेल(E-
mail),अंतर्ाषलमवहारः(Internet Browsing)
क
े न्द्रियसंस्क
ृ तमवश्वमवद्यालय
रार्ीवर्ााँधीपररसर
श्रृंर्ेरी, कणाषटक

ई-संसाधनम्
ई-संसाधनपदस्य अर्थः ते सर्वे उत्पादाः ये
सङ्गणकजालद्वारा सङ्गणकपुस्तकालयेन
उपलब्ाः भर्वन्ति । इलेक्ट्रॉननकसंसाधनं,
यत् ऑनलाइनसूचनासंसाधनम् इनत अनप
ज्ञायते, तेषु ग्रन्थसूचीदत्ांशककशशकाः,
इलेक्ट्रॉननकसन्दभथपुस्तकानन,
सम्पूणथपाठ्यपुस्तकानां अन्वेषणयत्रानण,
आँकडानां नडनजटलसङ्ग
् ग्रहाः च सन्ति

अन्तर्ाषलम्
अिजाथलम् इत्येतत् अत्यनधकानां सङ्गणकानां कश्चन जालबन्धः र्वतथते ।
नर्वश्वव्यापकनमदं रानरर यािरानरर य-सङ्गणक-जालबन्धानां सम्पक
ं
कल्पयनत ।दू रसंचारक्षेत्रे सङ्गणकानां प्रयशगेन महद् पररर्वतथनं संलक्ष्यते।
साम्प्रतं सर्वाथऽनप दू रर्वाणी-नर्वननमय-व्यर्वस्र्ा सङ्गणकानां माध्यमेनैर्व
नर्वधीयते। इन्टरनेट, ई-मेल, ई-कामसथ-प्रभृतयः सङ्गणकस्य प्रयशगेण
नूतनां क्रान्तिं नर्वदधनत। सङ्गणक-संबद्धा इन्टरनेट-प्रणाली महासागरर्वद्
र्वतथते। सर्वथन्तिन् जगनत यत् नकनिद ज्ञानं नर्वज्ञानं, शकशध-संबद्धकायथजातं
च र्वतथते, तत् सर्वथम् एकत्रैर्व प्राप्ुं शकक्यते। संसारे लघु-बृहद् -
सङ्गणकाणाम् कश्चन नर्वशकालजालबन्धः र्वतथते एषः, येन दू रभाष-माध्यमेन
एकः अपरेण सह सम्पक
ं करशनत । जगनत सम्पूणथ-जालबन्धाः
अिरजालैः संयुक्ाः र्वतथिे। जगतः कशट्यनधकाजनाः अिरजालस्य
लाभान्तन्वताः भर्वन्ति । अिरजाले मुख्यतः ई-मेल (E-Mail), र्वर्ल््थ-र्वैड्-
र्वेब् (worldwide web-www), एफ
् नट नप (FTP) ई कामस्थ (E-
Commerce) इत्यादयः सौनर्वध्यमुपलभ्यिे। अिरजालम् (Internet)
इत्यस्य लशकनप्रयतायाः कारणं तस्या सुगमता-सरलता च । येषु
जालबन्धेषु जगनत कस्याऽनप कम्प्यूटर/साइट इत्यनेन संयशगः यर्ा सरलः
स्यात् तद्वदेर्व चलदू रर्वाणीनां सम्पक
थ ः सरलः भर्वनत ।

ई-मेल
E-mail / Electronic mail इनत अिजाथलमाध्यमेन
सङ्गणकात् अन्येन र्वा यत्रात् पत्रानण प्रेषनयतुं पद्धनतः ।
ईमेल प्रेषनयतुं ईमेल-सङ्क
े तं आर्वश्यक
ं भर्वनत, यत्
उपयशक्ृनाम्ना, डशमेन-नामेन च नननमथतम् अन्तस्त ।
सामान्यतया अिजाथलस्य उपरर बहर्वः ननःशकुल्क-ईमेल-
सेर्वाः उपलभ्यिे तर्ा च सङ्गणकात् यर्ा ईमेल-पत्रं प्रेष्यते,
तर्ैर्व िाटथफशनतः अनप ईमेल-पत्रं प्रेषनयतुं शकक्यते
यर्ा र्वयं डाकद्वारा पत्रं प्रेषयामः तर्ा ईमेल पत्रप्रेषणस्य
आधुननक
ं रूपम् अन्तस्त । गृहे, कायाथलयनर्वद्यालये,
महानर्वद्यालये, न्यायालये, उद्यशगे, बैंक
े र्वा कन्तिन् अनप
सर्वथकारीयननजीकायाथलये र्वा प्रायः सर्वथत्र अस्य उपयशगः
भर्वनत । एतस्य माध्यमस्य उपयशगेन र्वयं पाठः, नचत्रानण,
सनिकाः, अन्ये च बहर्वः प्रकाराः दस्तार्वेजाः अनप प्रेषनयतुं

अंतर्ाषलमवहारः
अंतरजालनर्वहारः इनत सङ्गणकप्रशग्रामः यः उपयशक्ृन् अन्वेष्य
अिजाथलस्र्जालपृष्ठानन मानर्वभाषायां अनुर्वादयनत । एतेषु
जालपुटेषु नर्वद्यमानसूचनासु नचत्रानण, बहुमाध्यमाः, जालकायथक्रमाः,
सरलपाठः च सन्ति । ब्राउजर् जालमानकानां आधारेण जालपुटेभ्यः
दत्ांशकं आनयनत । गूगलक्रशम इनत लशकनप्रयः जालपुटः ।
यनद र्वयं सरलशकब्देषु स्र्ापयामः तनहथ ब्राउजर् अिजाथलस्य उपरर
उपन्तस्र्तानां जालपुटानां अनुर्वादं कतुं कायं क
ु र्वथन्ति, एकन्तिन्
जालपुटे अनेकनर्वधाः सूचनाः उपलभ्यिे, या ब्राउजरेण एर्व
पठ्यते, उपयशक्ुः पुरतः च अर्वगम्यमानभाषायां प्रदश्यथते। यतश नह
एतानन जालपुटानन ननमाथतुं बहर्वः भाषाः उपयुज्यिे, यत् सामान्यः
उपयशक्ा न अर्वगच्छनत, जालपुटे उपलभ्यमानाः जालसंसाधनाः
Hypertext Markup Language (HTML) इत्यनेन नलन्तिताः
भर्वन्ति ब्राउजर् एतत् कशड् पठनत, तदा एर्व र्वयं जालपुटे सामग्रीं
द्रषटुं, श्रशतुं, पनठतुं च शकक्नुमः ।

धन्यवाद: