1.
Khéo Ăn Thì No
Khéo Ăn Thì No
Khéo Co Thì Ấm
Khéo Co Thì Ấm
Tiến sĩ
Tiến sĩ VŨ ĐỨC NGHĨA – BÙI THỊ THÚY HÀ
VŨ ĐỨC NGHĨA – BÙI THỊ THÚY HÀ
Trúc Quyên
Trúc Quyên minh họa
minh họa

2.
2
Khéo Ăn Thì No, Khéo Co Thì Ấm
(Tập 1)
Tác giả: Tiến sĩ Vũ Đức Nghĩa – Bùi Thị Thúy Hà
Minh họa: Trúc Quyên
Tiến sĩ Vũ Đức Nghĩa với hơn 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực
khởi nghiệp, xây dựng doanh nghiệp mới và quản trị điều hành
doanh nghiệp cũng như trong lĩnh vực giáo dục.
Các vị trí đã kinh qua:
- Cựu học viên Trường Quản trị Kinh doanh Harvard, Đại học Harvard.
- Nguyên Tổng giám đốc, thành viên HĐQT và đồng sáng lập Công
ty Chứng khoán Woori CBV (nay là Công ty Chứng khoán NH Việt
Nam thuộc tập đoàn ngân hàng tài chính Nonghyup của Hàn Quốc);
- Nguyên Phó Trưởng Khoa Tài chính, Kế toán, Kiểm toán Trường
Quản Trị Kinh doanh Hà Nội - Đại học Quốc gia Hà Nội;
- Nguyên Trưởng Khoa Kinh tế Trường Đại học Thành Tây;
- Nguyên thành viên Ban Giám Khảo cuộc thi Khởi Nghiệp của Đại
Sứ Quán Mỹ trong các năm 2016, 2017 và 2018
- Tham gia nhiều hoạt động vì cộng đồng như dạy các bé tại Làng
Trẻ Em SOS tại Hà Nội, đồng sáng lập Trung Tâm Nghiên cứu và
Bảo vệ Động Vật Nuôi (CPAPS) hàng năm cứu hộ hơn 1,000 bé
chó mèo hoang tại Hà Nội và Hồ Chí Minh.
* *
*
*
Bùi Thị Thuý Hà - chuyên gia quản lý tài chính với hơn 12 năm kinh
nghiệm trong lĩnh vực phân tích và đầu tư tài chính.
Nguyên Thư ký khoa Khoa Kinh doanh và quản trị Trường đại học Thành
Tây, trợ lý giảng dạy.
Trưởng phòng Quản lý rủi ro Ngân hàng Liên doanh Việt - Nga.
Tình nguyện viên giảng dạy tiếng Anh cho trẻ em tại Sóc Sơn.

3.
3
Lời nói đầu
Cách bé quản lý tiền, sử dụng tiền và kiếm tiền sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hạnh phúc sau này của bé
Khi còn nhỏ ở những năm đầu cấp 1, các em thường không phải nghĩ đến tiền. Ba mẹ em đã chăm sóc việc này giúp em. Nhưng khi em được
ba mẹ và gia đình cho tiền tiêu vặt, em đã bắt đầu từng bước tập đưa ra các quyết định liên quan đến việc sử dụng tiền như thế nào.
Tiền là phương tiện chứ không phải mục đích sống. Có tiền không mang cho em hạnh phúc. Sử dụng tiền đúng cách và thông thái sẽ giúp em
có được hạnh phúc chân thực.
Tài chính là cách em quản lý, sử dụng và kiếm tiền.
Em có thể sớm trở thành một nhà tài chính thông thái hay không phụ thuộc vào việc em được hướng dẫn và chỉ bảo cách quản lý và sử dụng
tiền tiêu vặt từ nhỏ.
Có rất nhiều em học rất giỏi ở cấp 2 và 3, nhưng lại không có những kiến thức cần thiết của tài chính ảnh hưởng không hề nhỏ đến tương lai
hạnh phúc của em sau này.
Chúng ta đang trong thế giới ngày càng bị chi phối bởi văn hoá tiêu dùng. Chúng ta cần rất cẩn trọng giúp các em có sự tỉnh thức và thông thái
trong việc quản lý và sử dụng tiền.
Ở hầu hết các bang ở Mỹ đã yêu cầu các em cần lấy lớp tài chính cá nhân trước khi tốt nghiệp trung học.
Chúng tôi xin giới thiệu chương trình tài chính cá nhân "Khéo Ăn Thì No, Khéo Co Thì Ấm" của Tiến sĩ Vũ Đức Nghĩa và Bùi Thị Thuý Hà, nhóm
chuyên gia trong lĩnh vực tài chính và giáo dục. Bằng những tranh vẽ hấp dẫn, dí dỏm và những trò chơi bổ ích, chương trình sẽ từng bước
hướng dẫn các em trở thành những nhà tài chính thông thái trong cuộc sống đời thường mỗi ngày
*

4.
4
Anh trai Minh Không đưa em gái Hoàng Lan đi siêu thị.

5.
5
Voucher giúp em tiết kiệm tiền khi mua
đồ tại siêu thị.

6.
6
Tiền tiêu vặt em đang còn lại bao nhiêu?
Em chỉ còn 200,000 đồng

7.
7
Vậy nếu mua gấu bông nhỏ hết 50,000 đồng, em sẽ
còn 150,000 đồng.
Số tiền đó có đủ để em đi
xem phim cuối tuần này và
còn mua quà sinh nhật tặng
bạn Từ Hạnh không?
Dạ không ạ.

8.
8
Anh Minh Không chậm rãi dặn em: “ Tiền giúp em mua thứ
em cần, và cả thứ em muốn. Nhưng hãy luôn cần sự kỷ luật,
mua thứ em cần và hạn chế mua thứ em muốn. Kiếm tiền rất
khó, tiết kiệm tiền dễ hơn.”
“Dạ, vâng ạ. Tiền tiết kiệm được là tiền
kiếm được. Anh luôn nhắc em vậy” Lan
nghe lời anh trai.
Cách các con sử dụng tiền,
kiếm tiền và quản lý tiền được gọi là tài chính.

9.
9

10.
10
Hiện con đang có bao nhiêu
tiền tiêu vặt?
..........................................................................
......................................................

11.
11
Tiền tiêu vặt của con kiếm được bằng những cách nào:
a) Ba mẹ thưởng con mỗi khi con học tốt và
chăm làm việc nhà
d) Cách khác xin con viết ra:
..........................................................................
......................................................
c) Tiền dư còn lại con tiết kiệm từ tiền ăn sáng ba mẹ cho con
b) Tiền mừng tuổi ngày Tết con có được

12.
12
Cảm xúc của con đối với tiền như thế nào?

13.
13
Đây là những chia sẻ của một số bạn
Hoàng Lan: Tớ chỉ có được tiền
tiêu vặt khi tớ làm việc nhà, như
nấu cơm, dọn nhà, giặt quần áo.
Làm việc nhà không phải việc tớ
thích, nhưng tớ thích có được tiền
tiêu vặt.
Tuệ Vân: Tớ kiếm được tiền tiêu vặt.
Nó là phần thưởng lớn cho việc tớ
làm việc nhà và đạt được điểm cao
trong học tập. Tiền tiêu vặt là rất
tốt vì nó dạy tớ giá trị của lao động
và tiền có được.
Chân Như: Tớ được 100,000
một tuần. Nhưng tớ phải trả tiền
cho quần áo của mình. Điều đấy
dạy tớ rất nhiều về trách nhiệm
về bản thân.
Tường Quân: “Tớ được cho tiền
tiêu vặt. Mẹ rất thích là tớ sẽ không
đòi hỏi mua đồ chơi nữa. Tớ phải tự
quản lý tiền của mình.
Tuệ Hoàng: “Ba cho chị tớ và tớ
100,000 mỗi tháng nhưng 30,000 phải
nộp thuế để làm từ thiện giúp các bé
mồ côi, 30,000 vào con lợn tiết kiệm,
và chị em tớ chỉ còn 40,000 hàng tháng
để chi tiêu
Con hãy chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ của con
đối với việc quản lý tiền:
.....................................................................
.............................

14.
14
Các con thấy đấy, sự trải nghiệm của các con đối với tiền tiêu vặt
rất đa dạng, nhưng thực tế quản lý tiền không khó.
Đầu tiên chúng ta hãy cùng hiểu ba chân lý 3T liên quan đến tiền:
Chân lý

15.
15
1) T ĐẦU TIÊN LÀ SỰ THAY ĐỔI.
Mọi thứ luôn Thay đổi trong cuộc sống cũng như những thứ liên quan đến tiền:
Giá đồ con mua ở các cửa hàng và quán ăn thay đổi theo thời gian.
Khả năng kiếm tiến của con và ba mẹ cũng thay đổi. Có những lúc khó khăn có
những lúc dễ dàng.
Cũng như vậy xã hội có lúc khó khăn có lúc thịnh vượng

16.
16

17.
17
Vì vậy ông cha ta đã dạy về cuộc sống: Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm. Có nghĩa là
con luôn cần tiết kiệm tiền chỉ mua thứ mình cần và không mua thứ không cần, kể
cả trong lúc dễ dàng, để đến lúc khó khăn con có thể dùng sự tiết kiệm đấy chi tiêu.
Giai đoạn khó khăn sẽ không thể biết trước được khi nào ập đến và có thể là rất
dài. Thói quen tiết kiệm sẽ giúp cuộc sống của con ổn định và an lạc, giảm bớt sự lo
lắng và mệt mỏi ngay cả trong các giai đoạn khó khăn nhất.

18.
18

19.
19
Con hãy chia sẻ 2-3 ví dụ
của con liên quan đến chân
lý "mọi thứ luôn thay đổi"
..............................................
..............................................
..............................................
.............................................
..............................................
...............................................

20.
20

21.
21
2) T THỨ 2 LÀ TƯƠNG TÁC VÀ LIÊN KẾT.
MỌI THỨ LUÔN TƯƠNG TÁC VÀ GẮN KẾT VỚI NHAU.
Giá xăng đổ vào xe máy chạy nếu tăng cao dẫn đến chi phí vận chuyển đồ
trong thành phố con ở sẽ tăng theo. Việc tăng giá vận chuyển dẫn đến tổng
tiền con mua đồ ăn qua đặt online sẽ tăng theo. Chi phí tăng cao sẽ khiến
con tiết kiệm hơn không mua đồ bên ngoài ăn nữa mà sẽ tự nấu ăn ở nhà

22.
22
Sự khó khăn trong kiếm tiền của ba mẹ sẽ dẫn đến việc con có được thêm tiền tiêu vặt
sẽ khó hơn. Con nên luôn yêu thương ba mẹ bằng hành động cụ thể như nấu ăn, dọn
nhà và chăm sóc anh chị em và học hành chăm chỉ nhé. Việc con yêu thương và chăm
ngoan sẽ khiến ba mẹ hạnh phúc và làm việc tốt hơn.
Con hãy chia sẻ 2-3 ví dụ của con liên quan đến chân lý "mọi thứ luôn tương tác và gắn
kết với nhau"
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

23.
23
Ví dụ của con liên quan đến
chân lý “mọi thứ luôn tương
tác và gắn kết với nhau”
.............................................
.............................................

24.
24
3) T THỨ 3 LÀ LÀM ĐIỀU TỐT ĐIỀU TỐT
ĐẾN VỚI MÌNH
Do thế giới xung quanh con luôn tương tác và gắn kết nhau,
nên con giúp mọi người sẽ chính là giúp chính con.

25.
25
Khi trời nóng trong một
hội chợ, con quan tâm
đến mọi người và biết mọi
người sẽ sớm khát và mệt.
Nếu con làm nhiều cốc nước trà đá ngon
và mát, con có thể kiếm được tiền qua việc
bán những cốc trà đá đấy với giá hợp lý cho
nhiều người.

26.
26
Nếu con không quan tâm và chăm lo cho mọi người, con sẽ rất
khó biết được mọi người cần gì để giúp. Mọi người thường sẽ chỉ
trả tiền công cho việc con làm tốt.
Con chăm làm việc nhà và học tốt sẽ khiến ba mẹ hạnh phúc và
hài lòng hơn, và ba mẹ sẽ dễ dàng thưởng con tiền tiêu vặt do
những nỗ lực và cố gắng chăm ngoan của con.
Con hãy chia sẻ 2-3 ví dụ của con liên quan đến chân lý "làm điều tốt,
điều tốt đến với mình"
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................

27.
27
Ví dụ của con liên quan đến chân lý
“làm điều tốt, điều tốt đến với mình”
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................

28.
28
Dựa trên ba chân lý 3T của cuộc sống, con cần nhớ 3 nguyên tắc quản lý tiền:

29.
29
MUA THỨ CON CẦN VÀ HẠN CHẾ
MUA THỨ CON MUỐN.
Thứ con cần sẽ không nhiều và có giới hạn,
những thứ con muốn sẽ gần như là vô tận.

30.
30
Thứ con cần là những thứ cần thiết duy trì cuộc
sống mỗi ngày của con:
Không khí trong lành để hít thở: miễn phí.
Nước sạch để nấu ăn và uống:
Thức ăn an toàn để ăn:
Quần áo cần có để mặc:
Sách vở con cần có để học:
Học phí cần trả để con đến trường học:
Tổng cộng hàng tháng là:........
Con hãy liệt kê các chi phí trên nếu có thể để
tính hàng tháng ba mẹ đã vất vả kiếm tiền nuôi
và chăm con như thế nào.
.........................................................................................
.........................................................................................
.........................................................................................
.........................................................................................
.........................................................................................
Con thấy đấy những thứ con cần
đã khiến ba mẹ đủ vất vả rồi.
Nếu liệt kê những thứ con muốn
sẽ càng khiến ba mẹ vất vả hơn:
..............................................................
..............................................................
..............................................................
..............................................................

31.
31

32.
32

33.
33
2) LỢI MÌNH LỢI NGƯỜI:
Khi con hiểu chân lý "mọi thứ luôn tương tác và gắn kết với nhau" thì
con sẽ nhận ra nếu con làm điều bất lợi cho người khác thì sẽ chính là
làm điều bất lợi cho con.
Và làm điều có lợi cho mọi người là làm lợi chính mình.
Khi con làm một dự án nhóm với các bạn ở lớp, nếu một bạn không
hoàn thành việc được giao thì bài làm của cả nhóm sẽ bị ảnh hưởng.
Nên việc giúp đỡ các bạn trong khó khăn chính là giúp cả nhóm và
chính con

34.
34

35.
35
Nếu con nhìn xung quanh con, những sản phẩm
con cần dùng mỗi ngày thường được cấp bởi các
công ty lớn. Vì sao vậy?
Đơn giản là nếu con được chào một sản phẩm hay
dịch vụ tốt với giá hợp lý, con có mua không nào?

36.
36

37.
37
Nếu con học cấp ba với điểm số tốt, con có thể kiếm được một chút tiền
thông qua việc dạy thêm cho các bé ít tuổi hơn trong khu phố nơi con
ở vào cuối tuần. Ba mẹ các bé đó có thể trả công con. (Tất nhiên với sự
giám sát và đồng ý của ba mẹ con)

38.
38
Đơn giản hơn nữa là sau khi xử dụng xong, con có thể rửa sạch và tích trữ
những vỏ chai hộp nhựa và những thứ có thể tái chế được vào một thùng to và
con có thể nhờ ba mẹ gọi bên thu gom vào mua và kiếm được thêm.
Hãy luôn giúp mọi người và con sẽ nhận ra được có vô số ý tưởng giúp con
kiếm được tiền.
Con hãy chia sẻ bất cứ ý tưởng nào mà con nghĩ con có thể giúp được gia đình,
bạn bè hay những người xung quanh:
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
.

39.
39
Chia sẻ ý tưởng mà con có thể
giúp được gia đình, bạn bè
.........................................................
.........................................................

40.
40

41.
41
3) YÊU THƯƠNG VÀ QUAN TÂM HỖ TRỢ XÃ HỘI CON ĐANG SỐNG.
Tương lai của thế giới này sẽ phụ thuộc vào các con. Như chân lý "mọi thứ luôn tương
tác và gắn kết" con cần luôn yêu thương và hỗ trợ xã hội nơi con đang sống như năm
điều Bác Hồ kính yêu đã dạy.

42.
42

43.
43
Mỗi khi dùng xong một chai vỏ hộp nhựa và chuẩn bị vứt
vào thùng rác, con hãy dừng lại trong chốc lát và tự hỏi:
"liệu rác này sẽ đi về đâu?"
Rác đó sẽ được sử dụng thế nào? Rác nếu được tái chế và tái sử dụng
đúng sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho xã hội. Nhưng xử lý rác và tái
chế không dễ và cũng đòi hỏi nhiều chi phí. Chính vì vậy con cần hạn
chế xả rác nhằm tiết kiệm tiền cho xã hội con đang sống cũng như
tiết kiệm tiền cho chính con. Vì vậy con nên uống nước từ bình nước
riêng của con mang theo, thay vì uống nước từ các chai nước đóng
chai nhựa mua bên ngoài.

44.
44
Khi đi trên đường thay vì xả rác trên phố, con hãy vứt rác vào thùng rác và
tốt hơn nữa là tham gia nhặt rác cùng khu phố mỗi khi có dịp.
Con hãy chia sẻ những ý tưởng mà con nghĩ con có thể giúp khu phố nơi con
ở xanh sạch đẹp hơn:
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

45.
45
Chia sẻ những ý tưởng mà con nghĩ
con có thể giúp khu phố nơi con ở
xanh sạch đẹp
.....................................................................................
.....................................................................................
.....................................................................................