2. Pomnik na cześć uczestników obrony 1 września 1939 Poczty Polskiej w
Gdańsku, według projektu Wincentego Kućmy, odsłonięty 1 września 1979 (w
czterdziestą rocznicę wybuchu II wojny światowej) na placu Obrońców
Poczty Polskiej w Gdańsku. Pomnik przedstawia umierającego pocztowca,
któremu bogini zwycięstwa Nike podaje karabin, a z otwartej torby
pocztowej wysypują się listy.
Pomnik został wykonany ze stali nierdzewnej. W realizacji projektu oprócz
samego autora i jego krakowskich współpracowników uczestniczyła także
15-osobowa grupa robotników Gdańskich Zakładów Rafineryjnych, którzy
pomagali kształtować ten bardzo trudny materiał. Wraz z pomnikiem
odsłonięto umieszczone na ścianie dawnego budynku poczty epitafium –
płaskorzeźbę z brązu, której autorami są Maria i Zygfryd Korpalski.
Według zamysłu projektanta pomnik stanowi element tryptyku złożonego
także z częstochowskiego pomnika poległych za ojczyznę (1985) oraz
warszawskiego pomnika powstania warszawskiego (1985).
Wincenty Kućma (ur. 25 maja 1935 w Zbilutce) – polski rzeźbiarz, medalier,
rysownik, projektant wnętrz, profesor zwyczajny Akademii Sztuk Pięknych w
Krakowie.
4. Obrona Poczty Polskiej w Gdańsku – jedno z pierwszych starć
zbrojnych II wojny światowej, obrona gmachu Poczty Polskiej
w Wolnym Mieście Gdańsku przez zorganizowaną grupę
polskich pocztowców. Trwała od rana do wieczora 1
września 1939. Atak na Pocztę Polską rozpoczął się o godz.
4:45 równocześnie z rozpoczęciem
ostrzału Westerplatte przez pancernik Schleswig-Holstein.
Nieco wcześniej ok. godz. 4:00 budynek pozbawiono prądu
oraz połączenia telefonicznego.
W skład sił niemieckich wchodziły: specjalny oddział
gdańskiej Policji Porządkowej (Schutzpolizei) oraz
pododdziały SS Wachsturmbann „E” iSS-Heimwehr Danzig.
Oddziały te dysponowały oprócz broni ręcznej trzema
samochodami pancernymi ADGZ. Atakiem dowodził SS-
Untersturmführer Alfred Heinrich, zaś odpowiedzialność
operacyjną za akcje formacji paramilitarnych ponosił szef
gdańskiej policji SS-Oberführer Johannes Schäffer.
6. Pomnik upamiętniający poległych za polskość Gdańska w okresie od rzezi
gdańskiej w 1308 do końca II wojny światowej, odsłonięty 28 grudnia 1969
na placu przy ulicy Podwale Staromiejskie. Monument w kształcie
betonowych bloków ozdobionych reliefami symbolizujący wbity w
ziemię topór, zbudowano według wizji Wawrzyńca Sampa oraz Wiesława
Pietronia.
W maju 2008 z inicjatywy Koła Polonii Gdańskiej i Towarzystwa Przyjaciół
Gdańska odsłonięto tablicę pamiątkową o treści:
„Pamięci Polaków gdańskich, którzy zginęli za polskość Gdańska w
niemieckich więzieniach, obozach koncentracyjnych i innych miejscach
kaźni w latach 1939-1945.
”Pod tablicą znajduje się napisany złotymi literami fragment z Pieśni XII Jana
Kochanowskiego:
„A jeśli komu droga otwarta do nieba - Tym, co służą ojczyźnie.’’
Wawrzyniec Samp (ur. 25 czerwca 1939 w Gdańsku) – polski rzeźbiarz i grafik.
Wiesław Pietroń ( ur. 4 czerwca 1934 r. w Gdyni) - polski rzeźbiarz
8. Rzeź gdańska – eksterminacja
obywateli Gdańska dokonana przez Krzyżaków w
nocy z 12 na 13 listopada 1308 roku. Główną
przyczyną rzezi była zmiana warunków
umowy Boguszy i Heinricha von Plötzkau przez
stronę polską bez informowania strony krzyżackiej.
Umowa ta dotyczyła zbrojnej interwencji w
Gdańsku, polegającej na odbiciu go z
rąk Brandenburczyków i oddaniu z powrotem pod
rządy Władysława Łokietka. Pierwotnie Krzyżacy
mieli w zamian zająć gród leżący w Gdańsku na
okres roku, ostatecznie pozwolono im przejąć tylko
jego połowę.
10. W latach 70. i 80. XX wieku związany był ze Studenckimi
Komitetami Solidarności, Ruchem Obrony Praw Człowieka i
Obywatela, Ruchem Młodej Polski i z NSZZ Solidarność.
Przewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu Obrony
Więzionych za Przekonania.
Absolwent Akademii Medycznej w Gdańsku z roku 1979. W
latach 1979-1980 pracował w szpitalu w Wejherowie, 1980-
1982 w szpitalu gdańskiej Akademii Medycznej, 1983-1995 w
szpitalu w Gdyni-Redłowie. Od roku 1977 do 1979 działacz
ROPCiO. Po 1979 roku członek nieformalnego kierownictwa
gdańskiego środowiska RMP. Uczestnik licznych manifestacji,
wielokrotnie zatrzymywany i szykanowany przez SB. W
maju 1980 roku uwięziony na 3 miesiące, rozpoczął
głodówkę protestacyjną. Spontanicznie zorganizowana w
jego obronie akcja spowodowała, że stał się jednym z
najbardziej znanych działaczy RMP