SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 27
Technostress: de donkere kant van
technologie
Simon Troost
© Simon Troost (2020) 1
We kunnen niet meer zonder (1)
• Een leven zonder technologie kunnen we ons niet meer voorstellen.
• We hebben een mobiele telefoon, smartphone, laptop en een tablet en zijn daar
behoorlijk druk mee in de weer.
• Technologische vernieuwingen gaan steeds sneller en we doen er veel aan om bij
te blijven.
• Aantal software mogelijkheden neemt toe en wordt steeds complexer.
• Hele “industrieën” zijn volledig geautomatiseerd en worden aangestuurd door
een handjevol mensen
© Simon Troost (2020) 2
Ik ben mijn “mobile device”
• We ontlenen er deels of geheel onze status aan.
• Je kunt je onderscheiden van anderen (imago)
• Het is een prima manier om je te onttrekken aan
groepsprocessen
• Een manier om te laten zien dat je druk bent
• Het is “lekker” om aan te friemelen
• Maar je kunt ook dingen opzoeken, route plannen,
mee bellen en gewoon overal doorwerken
© Simon Troost (2020) 3
Maar er ook een “donkere” kant
• Het werk wordt er (soms) minder leuk van.
• Het wordt steeds lastiger om zaken te regelen. (internetbankieren, DigiD)
• Er is al in sommige gevallen sprake van verslaving.
• Sociale activiteiten worden verwaarloosd, veel afleiding op het werk.
• Paniek bij een storing, bij geen bereik of als het programma onverwacht reageert.
• Bij procesbesturing: wachten tot er iets misgaat. En dan direct adequaat kunnen
handelen.
• Bedrijven worden kwetsbaarder door “internet” ICT koppelingen
© Simon Troost (2020) 4
Als ik zou mogen kiezen……
© Simon Troost (2020) 5
Wat is: technostress
• Het ervaren van stress door het omgaan met nieuwe technologieën, je niet meer
voldoende kunnen aanpassen en er op een gezonde manier mee omgaan.
• Kan in de persoon zitten maar ook in de werksituatie. (processen, software en
techniek)
• Gevolg: psychische en fysieke problemen die het
functioneren belemmeren.
• Kan leiden tot slaapklachten, uitval of burn-out.
© Simon Troost (2020) 6
Technostress
Belastbaarheid Belasting
Baanonzekerheid
Complexiteit
Binnendringing
Overbelasting
Houding
Kennis
Persoonlijkheid Ervaren onbalans
kan stress
veroorzaken
© Simon Troost (2020) 7
Overbelasting
• Routinematig werk wordt vervangen door creatief werk en dat kost meer mentale
energie en cognitieve vaardigheden.
• Meer taken gelijktijdig uitvoeren, krappere deadlines, inflexibele procedures.
• Verstoringen door mail, lastig om je te concentreren.
• Er is steeds meer informatie te vinden en daar gaat veel tijd in zitten.
• Werken met verschillende systemen met elk hun eigen spelregels.
© Simon Troost (2020) 8
Binnendringen in het privé leven
• Drempel tot werken erg laag.
• Natuurlijke rustmomenten verdwijnen.
• Verdelen aandacht tussen smartphone en omgeving.
• Verdwijnen grenzen tussen werk en privé.
• Buiten werktijd bereikbaar zijn wordt soms als vanzelfsprekend gezien.
• Meedoen aan de afdelingsapp (groepsdruk?)
© Simon Troost (2020) 9
Complexiteit
• Software wordt steeds ingewikkelder.
• Geen standaard menustructuur of commando’s.
• Informatie-uitwisseling tussen de verschillende programma’s. Geen idee waar je
gegevens zijn gebleven.
• Net als je weet hoe het werkt: nieuwe versies en updates.
• Veel tijd gaat verloren aan het “onder de knie” krijgen van software en
werkprocessen.
© Simon Troost (2020) 10
(Baan)onzekerheid
• Sommige medewerkers zijn bang hun baan te verliezen omdat de computer het
overneemt.
• Nieuwe technologie kan het werk minder aantrekkelijk maken. (b.v. minder
klantcontacten)
• De “broekies” die net binnenkomen weten meer en zijn veel handiger met
computers.
• Je “passie” kwijtraken door overmaat aan computerwerk (bv dokter of
psycholoog)
© Simon Troost (2020) 11
Persoonlijke verschillen
• Pioniers: vinden nieuwe technologie leuk, zijn nieuwsgierig en nemen
opstartproblemen voor lief en willen meewerken aan oplossingen.
• Aarzelende kat uit de boom kijker: geen positieve of negatieve houding. Willen
eerst zien of het nuttig is. Technologie is een middel en geen leuk tijdverdrijf.
Bewijs eerst maar het nut!
• Afwijzers: vermijden het gebruik, voelen zich geïntimideerd, in verlegenheid
gebracht en zijn bang dat ze de boel kapot maken door hun onhandigheid.
Kunnen reële angstreacties krijgen.
Wordt er rekening
gehouden met deze
verschillen bij de invoering
van technologie?
© Simon Troost (2020) 12
Wanneer acceptatie van technologie?
• Mensen moeten het als een vooruitgang zien: relatief voordeel ten opzichte van
wat er al is.
• Moet passen bij bestaande waarden, eerdere ervaringen en aard van het werk
• Het moet eenvoudig te gebruiken zijn
• Het moet kunnen worden uitgeprobeerd zonder grote risico’s
• Er moeten als het kan goede resultaten zichtbaar zijn (bijvoorbeeld een gelukte
pilot)
© Simon Troost (2020) 13
En hoe zit het met de Arbowet?
• Arbowet geeft aan dat bij risico op PSA (o.a. werkdruk en pesten) deze risico's
moeten worden opgenomen in de RI&E. In de praktijk valt dit erg tegen…of de
vragen zijn globaal.
• Tip
• Ondernemingsraad heeft instemmingsrecht met de RI&E
• Kijk of er vragen in voorkomen die technostress “meten”
• En dan vooral werkdruk en pesten
• Als er aanleiding voor is moet er een verdiepende RI&E worden uitgevoerd
• Bij risico op PSA voorlichting en onderricht geven
© Simon Troost (2020) 14
Arbobesluit: artikel 5.3. Programmatuur
a) de programmatuur is aangepast aan de te verrichten taak;
b) de programmatuur is gemakkelijk te gebruiken en aan te passen aan het kennis-
en ervaringsniveau van de gebruiker;
c) er wordt zonder medeweten van de gebruiker geen gebruik gemaakt van een
kwantitatief of kwalitatief controlemechanisme;
d) de systemen verschaffen de gebruiker gegevens over de werking ervan;
e) de systemen maken de informatie zichtbaar in een vorm en een tempo die zijn
aangepast aan de gebruiker;
f) bij de verwerking van informatie door de gebruiker worden de beginselen van
de ergonomie toegepast.
© Simon Troost (2020) 15
Als de RI&E niet voldoende is
Ri&E
Plan van
aanpak
PAGO
advies
Uitvoeren
PAGO eventueel
uitbreiden tot PMO
Verdiepende
RI&E
Individuele
rapportage/
interventie
Groepsgewijze
rapportage
Toetsing door
kerndeskundige
PSA (technologie)
een risico?
© Simon Troost (2020) 16
Voorbeeldvragen voor de RI&E (1)
• Mijn werk is minder leuk geworden door het gebruik van automatisering
• Ik laat thuis regelmatig taken liggen omdat ik nog aan het werk ben.
• Ik ben bang mijn status te verliezen omdat anderen meer van automatisering
weten.
• Het kost mij veel tijd om nieuwe automatisering onder de knie te krijgen.
• Ik vind het lastig om prioriteiten te stellen (balans te vinden) tussen het leren
omgaan met automatisering en mijn eigenlijke werk.
• De deadlines zijn door het gebruik van automatisering krapper geworden.
© Simon Troost (2020) 17
Voorbeeldvragen voor de RI&E (2)
• De medewerkers van de afdeling support lossen storingen snel en adequaat op.
• Wij krijgen voldoende tijd om de nieuwe automatisering te leren kennen.
• Medewerkers worden betrokken bij het invoeren van nieuwe automatisering.
• Automatisering ondersteunt mij bij het effectiever uitvoeren van mijn werk.
• Ik word niet gehinderd in mijn werk door nieuwe updates en mogelijkheden.
© Simon Troost (2020) 18
Apart aandachtspunt: digitaal pesten
• Haat-sms’jes, ongevraagd foto’s online zetten (ook van personeelsfeestjes)
• Roddelen, collega’s zwartmaken op sociale media.
• Stelselmatig e-mails van een collega niet beantwoorden.
• Vaak seksueel getint of worden zo ervaren.
• Veel ongrijpbaarder dan pesten op de werkvloer
• Gaat door na werktijd, impact op de persoon maar ook zijn omgeving
Is dit opgenomen in de
klachtenregelingen en
gedragsregels
(instemmingrecht)
© Simon Troost (2020) 19
En de OR……..adviesrecht
• Neem het fenomeen technostress mee bij het adviesrecht
• belangrijke investeringen (software, hardware, machines)
• wijziging in de organisatie en de verdeling van de bevoegdheden
• nieuwe technologische voorzieningen (proces automatisering)
• Wees kritisch: niet alles wat nieuw is hoeft een verbetering te zijn.
© Simon Troost (2020) 20
En de OR……..adviesrecht
• Let op bij de invoering:
• technologie is niet iedereen zijn hobby (persoonlijke verschillen)
• voldoende instructie en opleiding geregeld?
• tijd en mogelijkheid om “veilig” te oefenen?
• en wat als iemand echt niet meekan met de ontwikkelingen?
• zijn gebruikers, arbodeskundige en HR betrokken
• is er voldoende aandacht voor usability
TIP: inhuur van een externe deskundige in het kader van bijvoorbeeld een vooronderzoek adviesrecht!!!
© Simon Troost (2020) 21
En de OR……..regelingen
• Maak goede afspraken over bereikbaarheid (bij thuiswerken)
• Regeling werk- en pauzetijden? (broodje achter je bureau?)
• Privégebruik van werktelefoon: is dat handig
• Is er een goede klachtenregeling ook bij pesten en intimidatie via internet gaat
• Zijn er afspraken over uitingen op internet (foto’s, blogs)
• Afspraken over groepsapps en de deelname eraan. (groepsdruk?)
© Simon Troost (2020) 22
En de OR
• Let na de introductie van nieuwe technologie op toename van het aantal
overuren en het verzuim door psychische klachten.
• Bevorder het werkoverleg en daarmee de “mens tot mens” communicatie
• Stimuleer een goed employability en opleidingsbeleid, zorg daarmee dat collega's
niet uit de boot vallen
• Tip: preventiemedewerker PSA (en nieuwe technologie)
© Simon Troost (2020) 23
Blijf als OR zelf bij de tijd (1)
• Internet is een bijna onuitputtelijke bron van informatie voor de OR.
• Wees kritisch op informatie die u vindt, blijf niet zoeken.
• Parate kennis is minder belangrijk, zoekstrategieën leren is zinvoller
• Leer sociale netwerken te onderhouden
© Simon Troost (2020) 24
Blijf als OR zelf bij de tijd (2)
• Neem deze technologische verschuiving mee in het OR opleidingsplan.
• Leer vaardigheden aan die passen bij deze tijd:
• Grote hoeveelheden informatie selecteren en beoordelen
• Timemanagement en prioriteiten stellen
• Omgaan met computers
© Simon Troost (2020) 25
Voor sommige bedrijven
Niet echt technostress maar wel in opkomst
• Vooral in de productiebedrijven is er sprake van een hoog niveau aan
automatisering.
• Denk aan de chemische industrie, geautomatiseerde logistiek en
productiemachines.
• Kans bestaat dat onbevoegde personen inbreken in deze systemen en zelfs
overnemen.
• Kan tot gevaarlijke situaties leiden waardoor medewerkers risico’s lopen.
Meer lezen: TNO 2016 R10096 Opkomende risico's voor arbeidsveiligheid als gevolg van IT-koppelingen van en tussen arbeidsmiddelen
© Simon Troost (2020) 26
Tip: let op bij het twitteren tijdens het werk
• Kantonrechter Tilburg: werkgever mag de tijd die gemoeid is met de grote
hoeveelheid (1250) WhatsAppberichten die een werknemer onder werktijd
verstuurd heeft verrekenen met het loon.
Overtreding van bedrijfseigen regeling: Incidenteel en beperkt gebruik voor
persoonlijke doeleinden van de elektronische communicatiemiddelen is
toegestaan. Ook bij dit gebruik dienen de regels van zorgvuldigheid, integriteit en
goede naam in acht te worden genomen.”
• Oscaruitreiking: twitterende accountant lette niet goed op
© Simon Troost (2020) 27

Más contenido relacionado

Similar a Presentatie over technostress congres OR en Arbo

09 06 01 Iia In Imag
09 06 01 Iia In Imag09 06 01 Iia In Imag
09 06 01 Iia In ImagStevenR
 
De wereld is mijn werkplek Ictivity IT Culinair 2012
De wereld is mijn werkplek   Ictivity IT Culinair 2012De wereld is mijn werkplek   Ictivity IT Culinair 2012
De wereld is mijn werkplek Ictivity IT Culinair 2012René Voortwist
 
3Motion en het nieuwe werken
3Motion en het nieuwe werken3Motion en het nieuwe werken
3Motion en het nieuwe werkenRené Meesters
 
Gemeente Utrecht bereidt zich voor op de disruptieve toekomst
Gemeente Utrecht bereidt zich voor op de disruptieve toekomstGemeente Utrecht bereidt zich voor op de disruptieve toekomst
Gemeente Utrecht bereidt zich voor op de disruptieve toekomstrobbertmeijers
 
Brochure-VOTI-Industrie-week-69744-web
Brochure-VOTI-Industrie-week-69744-webBrochure-VOTI-Industrie-week-69744-web
Brochure-VOTI-Industrie-week-69744-webCyril Widdershoven
 
13 nadelen van enterprise social networking
13 nadelen van enterprise social networking13 nadelen van enterprise social networking
13 nadelen van enterprise social networkingWilco Turnhout
 
7 trends: hypen of begrypen
7 trends: hypen of begrypen7 trends: hypen of begrypen
7 trends: hypen of begrypenLeen Blom
 
Social Media Impact On Organizations, Km And Hrm Slideshare
Social Media Impact On Organizations, Km And Hrm SlideshareSocial Media Impact On Organizations, Km And Hrm Slideshare
Social Media Impact On Organizations, Km And Hrm SlideshareYvette Pasman
 
Onderweg Naar Enschede 2.0 25 Aug 2009
Onderweg Naar Enschede 2.0 25 Aug 2009Onderweg Naar Enschede 2.0 25 Aug 2009
Onderweg Naar Enschede 2.0 25 Aug 2009Present Media
 
20181113 telefoniemedewerker van de toekomst
20181113 telefoniemedewerker van de toekomst20181113 telefoniemedewerker van de toekomst
20181113 telefoniemedewerker van de toekomstVNG Realisatie
 
Leidraad cobra zeeland bijlage 3 bcm vragenlijst
Leidraad cobra zeeland   bijlage 3 bcm vragenlijstLeidraad cobra zeeland   bijlage 3 bcm vragenlijst
Leidraad cobra zeeland bijlage 3 bcm vragenlijsthaghighat_maryam
 
Is Business Continuity Rocket Science?
Is Business Continuity Rocket Science?Is Business Continuity Rocket Science?
Is Business Continuity Rocket Science?Rien Dijkstra
 
itSMF Academy Leren Veranderen 20090526 - Leon Dohmen
itSMF Academy Leren Veranderen 20090526 - Leon DohmenitSMF Academy Leren Veranderen 20090526 - Leon Dohmen
itSMF Academy Leren Veranderen 20090526 - Leon DohmenLeon Dohmen
 
Hoe_Zo_Sturen_op_ict-projecten.pdf
Hoe_Zo_Sturen_op_ict-projecten.pdfHoe_Zo_Sturen_op_ict-projecten.pdf
Hoe_Zo_Sturen_op_ict-projecten.pdfKrisSpehar
 
7 hypes 7 tweets door leen blom, centric
7 hypes 7 tweets door leen blom, centric7 hypes 7 tweets door leen blom, centric
7 hypes 7 tweets door leen blom, centricCentric
 
Slide share AI: Bots
Slide share AI: BotsSlide share AI: Bots
Slide share AI: BotsNaomiTrouv
 
#MPINL Educational Digitale Communicatie: 38 tips verzameld door deelnemers
#MPINL Educational Digitale Communicatie: 38 tips verzameld door deelnemers#MPINL Educational Digitale Communicatie: 38 tips verzameld door deelnemers
#MPINL Educational Digitale Communicatie: 38 tips verzameld door deelnemersGerrit Heijkoop
 

Similar a Presentatie over technostress congres OR en Arbo (20)

09 06 01 Iia In Imag
09 06 01 Iia In Imag09 06 01 Iia In Imag
09 06 01 Iia In Imag
 
De wereld is mijn werkplek Ictivity IT Culinair 2012
De wereld is mijn werkplek   Ictivity IT Culinair 2012De wereld is mijn werkplek   Ictivity IT Culinair 2012
De wereld is mijn werkplek Ictivity IT Culinair 2012
 
ICT en #HNW
ICT en #HNWICT en #HNW
ICT en #HNW
 
ICT en #HNW
ICT en #HNWICT en #HNW
ICT en #HNW
 
3Motion en het nieuwe werken
3Motion en het nieuwe werken3Motion en het nieuwe werken
3Motion en het nieuwe werken
 
Gemeente Utrecht bereidt zich voor op de disruptieve toekomst
Gemeente Utrecht bereidt zich voor op de disruptieve toekomstGemeente Utrecht bereidt zich voor op de disruptieve toekomst
Gemeente Utrecht bereidt zich voor op de disruptieve toekomst
 
Brochure-VOTI-Industrie-week-69744-web
Brochure-VOTI-Industrie-week-69744-webBrochure-VOTI-Industrie-week-69744-web
Brochure-VOTI-Industrie-week-69744-web
 
13 nadelen van enterprise social networking
13 nadelen van enterprise social networking13 nadelen van enterprise social networking
13 nadelen van enterprise social networking
 
7 trends: hypen of begrypen
7 trends: hypen of begrypen7 trends: hypen of begrypen
7 trends: hypen of begrypen
 
WhitePaper2020
WhitePaper2020WhitePaper2020
WhitePaper2020
 
Social Media Impact On Organizations, Km And Hrm Slideshare
Social Media Impact On Organizations, Km And Hrm SlideshareSocial Media Impact On Organizations, Km And Hrm Slideshare
Social Media Impact On Organizations, Km And Hrm Slideshare
 
Onderweg Naar Enschede 2.0 25 Aug 2009
Onderweg Naar Enschede 2.0 25 Aug 2009Onderweg Naar Enschede 2.0 25 Aug 2009
Onderweg Naar Enschede 2.0 25 Aug 2009
 
20181113 telefoniemedewerker van de toekomst
20181113 telefoniemedewerker van de toekomst20181113 telefoniemedewerker van de toekomst
20181113 telefoniemedewerker van de toekomst
 
Leidraad cobra zeeland bijlage 3 bcm vragenlijst
Leidraad cobra zeeland   bijlage 3 bcm vragenlijstLeidraad cobra zeeland   bijlage 3 bcm vragenlijst
Leidraad cobra zeeland bijlage 3 bcm vragenlijst
 
Is Business Continuity Rocket Science?
Is Business Continuity Rocket Science?Is Business Continuity Rocket Science?
Is Business Continuity Rocket Science?
 
itSMF Academy Leren Veranderen 20090526 - Leon Dohmen
itSMF Academy Leren Veranderen 20090526 - Leon DohmenitSMF Academy Leren Veranderen 20090526 - Leon Dohmen
itSMF Academy Leren Veranderen 20090526 - Leon Dohmen
 
Hoe_Zo_Sturen_op_ict-projecten.pdf
Hoe_Zo_Sturen_op_ict-projecten.pdfHoe_Zo_Sturen_op_ict-projecten.pdf
Hoe_Zo_Sturen_op_ict-projecten.pdf
 
7 hypes 7 tweets door leen blom, centric
7 hypes 7 tweets door leen blom, centric7 hypes 7 tweets door leen blom, centric
7 hypes 7 tweets door leen blom, centric
 
Slide share AI: Bots
Slide share AI: BotsSlide share AI: Bots
Slide share AI: Bots
 
#MPINL Educational Digitale Communicatie: 38 tips verzameld door deelnemers
#MPINL Educational Digitale Communicatie: 38 tips verzameld door deelnemers#MPINL Educational Digitale Communicatie: 38 tips verzameld door deelnemers
#MPINL Educational Digitale Communicatie: 38 tips verzameld door deelnemers
 

Más de adviceselect

Syllabus Arbo voor de OR
Syllabus Arbo voor de ORSyllabus Arbo voor de OR
Syllabus Arbo voor de ORadviceselect
 
Inzetbaarheid: gelukkig in je werk
Inzetbaarheid: gelukkig in je werk Inzetbaarheid: gelukkig in je werk
Inzetbaarheid: gelukkig in je werk adviceselect
 
Omgaan met werkdruk
Omgaan met werkdrukOmgaan met werkdruk
Omgaan met werkdrukadviceselect
 
Reorganisatie: denk ook aan de achterblijvers
Reorganisatie: denk ook aan de achterblijversReorganisatie: denk ook aan de achterblijvers
Reorganisatie: denk ook aan de achterblijversadviceselect
 
OR Live congres: presentatie rol ven de OR bij de ri&e
OR Live congres: presentatie rol ven de OR bij de ri&eOR Live congres: presentatie rol ven de OR bij de ri&e
OR Live congres: presentatie rol ven de OR bij de ri&eadviceselect
 
Sheets invloed op arbo voor de ondernemingsraad
Sheets invloed op arbo voor de ondernemingsraadSheets invloed op arbo voor de ondernemingsraad
Sheets invloed op arbo voor de ondernemingsraadadviceselect
 

Más de adviceselect (6)

Syllabus Arbo voor de OR
Syllabus Arbo voor de ORSyllabus Arbo voor de OR
Syllabus Arbo voor de OR
 
Inzetbaarheid: gelukkig in je werk
Inzetbaarheid: gelukkig in je werk Inzetbaarheid: gelukkig in je werk
Inzetbaarheid: gelukkig in je werk
 
Omgaan met werkdruk
Omgaan met werkdrukOmgaan met werkdruk
Omgaan met werkdruk
 
Reorganisatie: denk ook aan de achterblijvers
Reorganisatie: denk ook aan de achterblijversReorganisatie: denk ook aan de achterblijvers
Reorganisatie: denk ook aan de achterblijvers
 
OR Live congres: presentatie rol ven de OR bij de ri&e
OR Live congres: presentatie rol ven de OR bij de ri&eOR Live congres: presentatie rol ven de OR bij de ri&e
OR Live congres: presentatie rol ven de OR bij de ri&e
 
Sheets invloed op arbo voor de ondernemingsraad
Sheets invloed op arbo voor de ondernemingsraadSheets invloed op arbo voor de ondernemingsraad
Sheets invloed op arbo voor de ondernemingsraad
 

Presentatie over technostress congres OR en Arbo

  • 1. Technostress: de donkere kant van technologie Simon Troost © Simon Troost (2020) 1
  • 2. We kunnen niet meer zonder (1) • Een leven zonder technologie kunnen we ons niet meer voorstellen. • We hebben een mobiele telefoon, smartphone, laptop en een tablet en zijn daar behoorlijk druk mee in de weer. • Technologische vernieuwingen gaan steeds sneller en we doen er veel aan om bij te blijven. • Aantal software mogelijkheden neemt toe en wordt steeds complexer. • Hele “industrieën” zijn volledig geautomatiseerd en worden aangestuurd door een handjevol mensen © Simon Troost (2020) 2
  • 3. Ik ben mijn “mobile device” • We ontlenen er deels of geheel onze status aan. • Je kunt je onderscheiden van anderen (imago) • Het is een prima manier om je te onttrekken aan groepsprocessen • Een manier om te laten zien dat je druk bent • Het is “lekker” om aan te friemelen • Maar je kunt ook dingen opzoeken, route plannen, mee bellen en gewoon overal doorwerken © Simon Troost (2020) 3
  • 4. Maar er ook een “donkere” kant • Het werk wordt er (soms) minder leuk van. • Het wordt steeds lastiger om zaken te regelen. (internetbankieren, DigiD) • Er is al in sommige gevallen sprake van verslaving. • Sociale activiteiten worden verwaarloosd, veel afleiding op het werk. • Paniek bij een storing, bij geen bereik of als het programma onverwacht reageert. • Bij procesbesturing: wachten tot er iets misgaat. En dan direct adequaat kunnen handelen. • Bedrijven worden kwetsbaarder door “internet” ICT koppelingen © Simon Troost (2020) 4
  • 5. Als ik zou mogen kiezen…… © Simon Troost (2020) 5
  • 6. Wat is: technostress • Het ervaren van stress door het omgaan met nieuwe technologieën, je niet meer voldoende kunnen aanpassen en er op een gezonde manier mee omgaan. • Kan in de persoon zitten maar ook in de werksituatie. (processen, software en techniek) • Gevolg: psychische en fysieke problemen die het functioneren belemmeren. • Kan leiden tot slaapklachten, uitval of burn-out. © Simon Troost (2020) 6
  • 8. Overbelasting • Routinematig werk wordt vervangen door creatief werk en dat kost meer mentale energie en cognitieve vaardigheden. • Meer taken gelijktijdig uitvoeren, krappere deadlines, inflexibele procedures. • Verstoringen door mail, lastig om je te concentreren. • Er is steeds meer informatie te vinden en daar gaat veel tijd in zitten. • Werken met verschillende systemen met elk hun eigen spelregels. © Simon Troost (2020) 8
  • 9. Binnendringen in het privé leven • Drempel tot werken erg laag. • Natuurlijke rustmomenten verdwijnen. • Verdelen aandacht tussen smartphone en omgeving. • Verdwijnen grenzen tussen werk en privé. • Buiten werktijd bereikbaar zijn wordt soms als vanzelfsprekend gezien. • Meedoen aan de afdelingsapp (groepsdruk?) © Simon Troost (2020) 9
  • 10. Complexiteit • Software wordt steeds ingewikkelder. • Geen standaard menustructuur of commando’s. • Informatie-uitwisseling tussen de verschillende programma’s. Geen idee waar je gegevens zijn gebleven. • Net als je weet hoe het werkt: nieuwe versies en updates. • Veel tijd gaat verloren aan het “onder de knie” krijgen van software en werkprocessen. © Simon Troost (2020) 10
  • 11. (Baan)onzekerheid • Sommige medewerkers zijn bang hun baan te verliezen omdat de computer het overneemt. • Nieuwe technologie kan het werk minder aantrekkelijk maken. (b.v. minder klantcontacten) • De “broekies” die net binnenkomen weten meer en zijn veel handiger met computers. • Je “passie” kwijtraken door overmaat aan computerwerk (bv dokter of psycholoog) © Simon Troost (2020) 11
  • 12. Persoonlijke verschillen • Pioniers: vinden nieuwe technologie leuk, zijn nieuwsgierig en nemen opstartproblemen voor lief en willen meewerken aan oplossingen. • Aarzelende kat uit de boom kijker: geen positieve of negatieve houding. Willen eerst zien of het nuttig is. Technologie is een middel en geen leuk tijdverdrijf. Bewijs eerst maar het nut! • Afwijzers: vermijden het gebruik, voelen zich geïntimideerd, in verlegenheid gebracht en zijn bang dat ze de boel kapot maken door hun onhandigheid. Kunnen reële angstreacties krijgen. Wordt er rekening gehouden met deze verschillen bij de invoering van technologie? © Simon Troost (2020) 12
  • 13. Wanneer acceptatie van technologie? • Mensen moeten het als een vooruitgang zien: relatief voordeel ten opzichte van wat er al is. • Moet passen bij bestaande waarden, eerdere ervaringen en aard van het werk • Het moet eenvoudig te gebruiken zijn • Het moet kunnen worden uitgeprobeerd zonder grote risico’s • Er moeten als het kan goede resultaten zichtbaar zijn (bijvoorbeeld een gelukte pilot) © Simon Troost (2020) 13
  • 14. En hoe zit het met de Arbowet? • Arbowet geeft aan dat bij risico op PSA (o.a. werkdruk en pesten) deze risico's moeten worden opgenomen in de RI&E. In de praktijk valt dit erg tegen…of de vragen zijn globaal. • Tip • Ondernemingsraad heeft instemmingsrecht met de RI&E • Kijk of er vragen in voorkomen die technostress “meten” • En dan vooral werkdruk en pesten • Als er aanleiding voor is moet er een verdiepende RI&E worden uitgevoerd • Bij risico op PSA voorlichting en onderricht geven © Simon Troost (2020) 14
  • 15. Arbobesluit: artikel 5.3. Programmatuur a) de programmatuur is aangepast aan de te verrichten taak; b) de programmatuur is gemakkelijk te gebruiken en aan te passen aan het kennis- en ervaringsniveau van de gebruiker; c) er wordt zonder medeweten van de gebruiker geen gebruik gemaakt van een kwantitatief of kwalitatief controlemechanisme; d) de systemen verschaffen de gebruiker gegevens over de werking ervan; e) de systemen maken de informatie zichtbaar in een vorm en een tempo die zijn aangepast aan de gebruiker; f) bij de verwerking van informatie door de gebruiker worden de beginselen van de ergonomie toegepast. © Simon Troost (2020) 15
  • 16. Als de RI&E niet voldoende is Ri&E Plan van aanpak PAGO advies Uitvoeren PAGO eventueel uitbreiden tot PMO Verdiepende RI&E Individuele rapportage/ interventie Groepsgewijze rapportage Toetsing door kerndeskundige PSA (technologie) een risico? © Simon Troost (2020) 16
  • 17. Voorbeeldvragen voor de RI&E (1) • Mijn werk is minder leuk geworden door het gebruik van automatisering • Ik laat thuis regelmatig taken liggen omdat ik nog aan het werk ben. • Ik ben bang mijn status te verliezen omdat anderen meer van automatisering weten. • Het kost mij veel tijd om nieuwe automatisering onder de knie te krijgen. • Ik vind het lastig om prioriteiten te stellen (balans te vinden) tussen het leren omgaan met automatisering en mijn eigenlijke werk. • De deadlines zijn door het gebruik van automatisering krapper geworden. © Simon Troost (2020) 17
  • 18. Voorbeeldvragen voor de RI&E (2) • De medewerkers van de afdeling support lossen storingen snel en adequaat op. • Wij krijgen voldoende tijd om de nieuwe automatisering te leren kennen. • Medewerkers worden betrokken bij het invoeren van nieuwe automatisering. • Automatisering ondersteunt mij bij het effectiever uitvoeren van mijn werk. • Ik word niet gehinderd in mijn werk door nieuwe updates en mogelijkheden. © Simon Troost (2020) 18
  • 19. Apart aandachtspunt: digitaal pesten • Haat-sms’jes, ongevraagd foto’s online zetten (ook van personeelsfeestjes) • Roddelen, collega’s zwartmaken op sociale media. • Stelselmatig e-mails van een collega niet beantwoorden. • Vaak seksueel getint of worden zo ervaren. • Veel ongrijpbaarder dan pesten op de werkvloer • Gaat door na werktijd, impact op de persoon maar ook zijn omgeving Is dit opgenomen in de klachtenregelingen en gedragsregels (instemmingrecht) © Simon Troost (2020) 19
  • 20. En de OR……..adviesrecht • Neem het fenomeen technostress mee bij het adviesrecht • belangrijke investeringen (software, hardware, machines) • wijziging in de organisatie en de verdeling van de bevoegdheden • nieuwe technologische voorzieningen (proces automatisering) • Wees kritisch: niet alles wat nieuw is hoeft een verbetering te zijn. © Simon Troost (2020) 20
  • 21. En de OR……..adviesrecht • Let op bij de invoering: • technologie is niet iedereen zijn hobby (persoonlijke verschillen) • voldoende instructie en opleiding geregeld? • tijd en mogelijkheid om “veilig” te oefenen? • en wat als iemand echt niet meekan met de ontwikkelingen? • zijn gebruikers, arbodeskundige en HR betrokken • is er voldoende aandacht voor usability TIP: inhuur van een externe deskundige in het kader van bijvoorbeeld een vooronderzoek adviesrecht!!! © Simon Troost (2020) 21
  • 22. En de OR……..regelingen • Maak goede afspraken over bereikbaarheid (bij thuiswerken) • Regeling werk- en pauzetijden? (broodje achter je bureau?) • Privégebruik van werktelefoon: is dat handig • Is er een goede klachtenregeling ook bij pesten en intimidatie via internet gaat • Zijn er afspraken over uitingen op internet (foto’s, blogs) • Afspraken over groepsapps en de deelname eraan. (groepsdruk?) © Simon Troost (2020) 22
  • 23. En de OR • Let na de introductie van nieuwe technologie op toename van het aantal overuren en het verzuim door psychische klachten. • Bevorder het werkoverleg en daarmee de “mens tot mens” communicatie • Stimuleer een goed employability en opleidingsbeleid, zorg daarmee dat collega's niet uit de boot vallen • Tip: preventiemedewerker PSA (en nieuwe technologie) © Simon Troost (2020) 23
  • 24. Blijf als OR zelf bij de tijd (1) • Internet is een bijna onuitputtelijke bron van informatie voor de OR. • Wees kritisch op informatie die u vindt, blijf niet zoeken. • Parate kennis is minder belangrijk, zoekstrategieën leren is zinvoller • Leer sociale netwerken te onderhouden © Simon Troost (2020) 24
  • 25. Blijf als OR zelf bij de tijd (2) • Neem deze technologische verschuiving mee in het OR opleidingsplan. • Leer vaardigheden aan die passen bij deze tijd: • Grote hoeveelheden informatie selecteren en beoordelen • Timemanagement en prioriteiten stellen • Omgaan met computers © Simon Troost (2020) 25
  • 26. Voor sommige bedrijven Niet echt technostress maar wel in opkomst • Vooral in de productiebedrijven is er sprake van een hoog niveau aan automatisering. • Denk aan de chemische industrie, geautomatiseerde logistiek en productiemachines. • Kans bestaat dat onbevoegde personen inbreken in deze systemen en zelfs overnemen. • Kan tot gevaarlijke situaties leiden waardoor medewerkers risico’s lopen. Meer lezen: TNO 2016 R10096 Opkomende risico's voor arbeidsveiligheid als gevolg van IT-koppelingen van en tussen arbeidsmiddelen © Simon Troost (2020) 26
  • 27. Tip: let op bij het twitteren tijdens het werk • Kantonrechter Tilburg: werkgever mag de tijd die gemoeid is met de grote hoeveelheid (1250) WhatsAppberichten die een werknemer onder werktijd verstuurd heeft verrekenen met het loon. Overtreding van bedrijfseigen regeling: Incidenteel en beperkt gebruik voor persoonlijke doeleinden van de elektronische communicatiemiddelen is toegestaan. Ook bij dit gebruik dienen de regels van zorgvuldigheid, integriteit en goede naam in acht te worden genomen.” • Oscaruitreiking: twitterende accountant lette niet goed op © Simon Troost (2020) 27