1. JEAN-BAPTISTE DE LAMARCK
(1744-1829)
AITOR CAMPOS RAMOS. 1ºC BACHARELATO.
FEBREIRO DE 2012

2. INDICE.-
 VIDA
 OBRA
 PESAMENTO CIENTÍFICO
 PUBLICACIÓNS
 LEGADO
 BIBLIOGRAFÍA

3. VIDA.-
O biólogo francés Jean Baptiste Pierre Antoine de Monet
de Lamarck naceu na localidade de Bazentin-le-Petit,
situada a uns 150 km. ó norte de París, o 1 de agosto do
ano 1744. Foi o máis novo de once írmáns nunha familia
cunha tradición de varios séculos de servicio militar. Pero,
por vontade do seu pai, Lamarck entrou no seminario dos
xesítas de Amiens, ó redor do ano 1756, saíndo ós 17 anos ,
pouco despois da morte do seu pai, para unirse ó exército
francés. Xa na súa primeira batalla foi promovido a oficial
pola súa valente actuación. Permaneceu no exército
durante sete anos, ata 1768, cando unha ferida accidental
lle obrigou a dexialo. Despois desto, desprazouse a Paris, Arriba, vista actual da pequena localidade de
onde traballou como empregado nun banco e empezous a Bazentin le Petit. Abaixo, imaxe da casa natal
estudar mediciña e botánica, disciplina esta última na qu e de Lamarck.
rapidamente se convertíu en experto, publicando con
notable éxito Flora Francesa, no ano 1778, na cal por
primeira vez se clasificaba a flora mediante un criterio
dicotómico (de dous compoñentes).
Tras o éxito desta obra conseguíu un emprego como
botánico no Jardin des Plantes, un xardín botánico no que
tamén se facía investigación en bioloxía. Con este traballo
apenas malvivía e en varias ocasións estivo a punto de
perdelo polos recortes de gastos do goberno.

4. VIDA.-
Coa Revolución Francesa, o Jardin des Plantes convertíuse no
Museo Nacional de Historia Natural, e Lamarck foi nomeado
director do Departamente de Insectos e Vermes, un tema
sobre o que parece que el non tiña nin idea. Posteriormente
Lamarck cambiaríalle o nome, pasando a ser o Departamento
de Animais Invertebrados. En realidade este departamento
tiña moi pouco prestixo e consideración (incluso a palabara
“invertebrado” non existía, sendo acuñada polo propio
Lamarck). Pero este biólogo conseguíu , co seu traballo, darlle
respeto e prestixo, creando un novo campo na bioloxía. Así,
fixo a primeira división deste grupo de animais en outros catro
grupos: arácnidos, insectos, crustáceos e equinodermos.
Pero a pesar deste traballo, de acuñar a expresión Vistas actuais exterior (arriba) e dunha das
“invertebrados” ou “bioloxía”, as obras de Lamarck non salas (abaixo) do Museo Nacional de Historia
chegaron a ser realmente populares e non acadou o prestixo Natural de Francia, en París.
de colegas seus como Cuvier, que o respetou pola súa labor
cos invertebrados pero que o desacreditou polas súas ideas
evolucionistas. Boa parte da vida de Lamarck foi unha loita
contra a pobreza. Para colmo, en 1818 empezou a perder
vista, e pasou os seus últimos anos pobre e cego, coidado
polas súas fillas, que tivera fruto dalgún dos seus catro
matrimonios.
Lamarck morreu o 28 de decembro de 1829. Tivo un funeral
pobre e foi enterrado nunha tumba de aluguer, da que o
retiraron ó cabo de cinco anos. Hoxe en día ninguén sabe ónde
están os seus restos, se é que se conservan.

5. OBRA. PENSAMENTO CIENTÍFICO.-
Lamarck fixo importantes aportacións á bioloxía, tanto no campo da
organizacións dos seres vivos, como na división clara que fixo do mundo
orgánico e inorgánico, como na clasificación que levou a cabo dos animais
atendendo á súa complexidade, pero, sobre todo e polo que é máis
coñecido é porque formulou a primeira teoría da evolución biolóxica, 50
anos antes que Darwin.
¿Cal era o mecanismos desa evolución? O “lamarckismo utilizase hoxe en
día máis ben en sentido peiorativo para referirse á teoría dos “caracteres
adquiridos”, que acabou de forma simplista en que os cambios que
experimenta un individuo pasan ós seus fillos. Pero o que Lamarck
realmente expuxo era máis complexo e non tan directo. Segundo el, non é
que os organismos se alteran pasivamente polo medio, senón que os
Lamarck afirma que o uso
cambios no medio provócanlles ós individuos novas necesidades, polo que
intensivo e continuado dun
órgano, por exemplo o pescozo teñen que desenvolver novos hábitos. Estos hábitos alterados e mantidos
das xirafas, conleva o seu no tempo levan a un maoir ou menor uso dun órgano ou estructura, o que
desenvolvemento, igual que o conleva o seu desenvolvemento e crecemento ou, polo contrario a súa
desuso leva á súa atrofia ou atrofia ou desaparición. Lamarck di que este proceso é lento, ó longo de
desaparición xeracións, e que o individuo non o percibe na súa vida. Esta é a primeira lei
que Lamarck expón na súa obra Filosofía Zoolóxica, de 1809, onde expón a
súa teoría da evolución: o uso ou desuso conleva o desenvolvemento ou a
desaparición do órgano afectado a través das xeracións.

6. OBRA. PENSAMENTO CIENTÍFICO.-
A segunda teoría que expón Lamarck indica que os O das xirafas é o exemplo
cambios ou caracteres adquiridos para adaptarse ó máis usado para explicar
medio son herdables, é dicir, transmítense por as teorias evolutivas de
herdanza biolóxica ós seus descendentes . Lamarck. Arriba, vese que
O resultado da acción de ambas teorías é que os unha das xirafas se
enfrenta á nova
individuos se van volvendo máis complexos ó irse necesidade de acadar a
adaptando ó entorno, por tanto, as necesidades de comida a máis altura, polo
adaptación dos individuos explican a evolución para que ten que erquerse
Lamarck. sobre as patas dianteiras e
En consecuencia con esta visión de cambios lentos e estirar o pescozo. No
graduais, a Terra para Lamarck é inmensamente medio, ilústrase que ese
novo uso mantido das
vella, e afirma que as especies non se extinguen, patas dianteiras e do
senón que evolucionan a outras diferentes. En todo pescozo conleva o seu
caso, a s teorías científicas de Lamarck son sobre a desenvolvemento.
evolución da vida, xa que, en canto á orixe desta, Ademáis, ese novo
cría que se debía á xeración espontánea de carácter adquirido , ó
organismos simples que logo se perfeccionaban ó manterse no tempo,
herédase polos
irse adaptando. descendentes. Tal cambio
As teorias evolutivas de Lamarck foron non se tería producido se,
menospreciadas e atacadas durante a súa vida, se como lle pasa á xirafa da
ben foi o primeiro en falar de cambios ou evolución esquerda, non tivera que
nos seres vivos, e de amosar a posibilidade de que desenvolver o novo hábito
tales cambios foran debidos a leis concretas, e non a para poder acadar o
alimento a máis altura.
feitos miragrosos.

7. OBRA. PUBLICACIÓNS.-
A primeira obra de Lamarck, que tivo unha boa
acollida e lle facilitou a entrada como botánico no
Jardin des Plantes foi “Flora Francesa”, publicada no
ano 1778.
A súa obra máis coñecida , e que supuxo a exposición
das súas teorías evolutivas, foi publicada no ano
1809, chamándose “Filosofía Zoolóxica”.
Outra das grandes obras de Lamarck, de feito ocupa
varios tomos e foi sendo publicada ó longo de 7 anos,
entre 1815 e 1822, foi “Historia Natural dos animais
invertebrados”, onde fixo un grande avance sobre a
clasificación dos mesmos ata entón existente, ó
dividilos en catro novos grupos: insectos, arácnidos,
crustáceos e equinodermos.
A parte destos e de publicar tamén investigacións
sobre a organización dos seres vivos, Lamarck aínda
tivo tempo de escribir e publicar sobre outros moitos Á esquerda, imaxe da primeira edición (1809) da obra na que
temas, como a Física ou a Meteoroloxía, publicando, Lamarck expuxo as súas teorías evolutivas, Filosofía Zoolóxica. Á
por exemplo, “Investigacións sobre as causas dereita, unha das primeiras edicións de Flora Francesa, que
principais dos fenómenos físicos”, do ano 1794, ou publicou en 1778.
“Hidroloxía”, do ano 1802.

8. LEGADO.-
As teorías evolutivas de Lamarck no foron apenas consideradas no seu tempo. É certo que houbo quen as apoiou, como
por exemplo Erasmus Darwin, avó de Charles Darwin , que enunciou teorías moi similares. Pero a pesar de que a
Filosofía Zoolóxica circulou por Francia e Gran Bretaña, non tivo adeptos e Lamarck, falto de “éxito” pasou boa parte da
súa vida loitanto contra a penuria, ata que finalmente morreu pobre, cego e sen apenas recoñecemento.
Pero, co paso do tempo, as súas teorías foron rescatadas e recobraron algo do mérito que se lles negara antes. O propio
Charles Darwin, que refutou a idea evolutiva xeral de Lamarck, acabou considerando a posibilidade de que quizás o
efecto hereditario do uso e desuso tivese a súa importancia na evolución. Tempo despois, xa no século XX volveuse a
plantexar o feito de que quizás a evolución biolóxica podería seleccionar xens favorables a un novo comportamento
dos organismos para adaptarse ó medio, de modo que favorecería ós individuos que dispuxeran desos xens
relacionados co comportamento, adquiridos eso sí, por unha variación xenética (é dicir, é unha ventaxa nacer con algo
xa aprendido, debido a unha variación xenética, de cara a sobrevivir entre o resto dos individuos).
En definitiva, Lamarck fracasou en vida frente a creacionistas como Cuvier, pero a súa intuición xeral de que as especies
evolucionaban resultou ser a correcta, polo que parece que a derrota non foi tan grande. É mais, grandes figuras da
bioloxía actual, como a recentemente falecida bióloga americana Lynn Margulis, afirmaron que o lamarckismo non
debe ser abandonado nin descartado, senón “refinado coidadosamente” e que na evolución non hai azar, como dixo
Darwin, senón máis ben adaptación ó medio.
Co tempo, a figura e a obra de Lamarck
conseguiron algo do recoñecemento
que non tivo en vida. Á esquerda, Lynn
Margulis, defensora da idea de que
quizás Lamarck non ía tan
desencamiñado como se dixo. Á dereita,
medalla que reciben os premiados pola
Unión Europea das Ciencias da Terra,
coa figura de Jean Baptiste de Lamarck.

9. BIBLIOGRAFÍA.-
En Internet:
-http://aportes.educ.ar/biología/núcleo-teórico/recorrido-historico
-www.educarm.es/paleontología/lamarck.htm
-www.ucmp.berkeley.edu/history/lamarck.html
-www.biografiasyvidas.com/biografia/I/lamarck.htm
-http://es.wikipedia.org/wiki/Jean-Baptiste_Lamarck
-http://es.wikipedia.org/wiki/Lamarckismo
-En papel:
-La Enciclopedia del Estudiante.Tomo 09 Ciencias de la Vida. Editorial Santillana
Educación, S.L.. Madrid, 2005.