Erik Erikson

1. Psikososyal Gelişim
Kuramı

2. Erikson, Psikososyal Gelişim Kuramı’nda kişiliğin
doğumdan ölüme kadar 8 dönem içinde
şekillendiğini ileri sürmektedir.

3. Bu dönemler karşıt özelliklerin çatışmasını
içermektedir.
Bu çatışmaların yapıcı şekilde çözüme
kavuşturulamaması sonraki dönemleri olumsuz
olarak etkilemektedir.
Ancak Ericson’a göre geçmiş olumsuz yaşantıların
telafisi olanaklıdır. Bu yaşantıların izleri zamanla
silinebilmektedir.

4. Ericson’a göre kişilik gelişiminin dönemleri şunlardır:
1. Temel güvene karşı güvensizlik (0 – 1,5 yaş)
2. Özerkliğe karşı utanç (1,5 – 3 yaş)
3. Girişimciliğe karşı suçluluk (3 – 6 yaş)
4. Başarılı olmaya karşı aşağılık duygusu (6 – 12 yaş)
5. Kimliğe karşı kimlik bocalaması (12 – 18 yaş)
6. Yakınlığa karşı yalıtılmışlık (18 – 25 yaş)
7. Üretkenliğe karşı durgunluk (25 – 65 yaş)
8. Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk (65+ yaş)

5. Temel güvene karşı güvensizlik (0 – 1,5 yaş)
Bu dönemde bebeğin ihtiyaçları düzenli olarak
karşılanırsa bebekte güven duyusu geliştir.
Bu dönemde güven duygusu kazanmayan bebekler
korku kaygı gibi duygular geliştirerek ileride sosyal
ilişkilerden kaçma, suça yönelme gibi davranışlar
sergilenebilmektedir.

6. Özerkliğe karşı utanç (1,5 – 3 yaş)
Çocuğun çevresini keşfetmeye başladığı bu
dönemde engellen çocuk kedine yönelik bir utanç
duygusu geliştirerek ileriki dönemlerde kendi
davranışlarını kontrol edemeyen, utanç dolu
bireyler olabilmektedir.

7. Girişimciliğe karşı suçluluk (3 – 6 yaş)
Merak güdüsünün ortaya çıktığı bu dönemde
sorduğu sorulara yanıt verilmeyen, araştırma
istekleri karşılanmayan çocuklar suçluluk duygusu
geliştirerek ileride kendini yetersiz gören bireyler
olabilmektedir.

8. Başarılı olmaya karşı aşağılık duygusu (6 – 12 yaş)
Bu dönemde başarılı olmayı tatmamış, başarılı
olmaya yönlendirilmemiş çocuklar aşağılık
duygusu geliştirerek ileride kendini yetersiz gören,
kendini takdir etmeyen bireyler olabilmektedir.

9. Kimliğe karşı kimlik bocalaması (12 – 18 yaş)
Bireyin ergenliğe girerek kendi kimliğini oluşturduğu
bu dönemde kimliklerini oluşturamayan kişiler
kimlik bocalaması yaşayabilmektedir. Bu gençler
bazen göze batmamayı tercih ederken bazen
abartılı davranışlara yönelebilmektedir.

10. Yakınlığa karşı yalıtılmışlık (18 – 25 yaş)
Bu dönemde birey kimlik duygusunu kazanarak
yetişkinlerle iletişim kurmaya hazır duruma
gelmektedir. Ancak kimlik bilincini henüz
oluşturmamış gençler ilişkilerinde korku yaşayarak
yetersiz sosyal yaşantılar yaşamayı tercih
edebilmektedir.

11. Üretkenliğe karşı durgunluk (25 – 65 yaş)
Bu dönemde yetişkinler üretici rolündedir. Bu
dönemde üretken olamamak bireyin yaşamını
verimsiz olarak algılamasına ve kişiliğin
yoksullaşmasına yol açmaktadır.

12. Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk (65+ yaş)
Geçmiş yaşantıların gözden geçirildiği bu dönemde
bireyler geçmişlerinde hoşnut ve onu kabul
ediyorlarsa benlik bütünlüğüne kavuşmaktadır.
Diğer taraftan bireyler geçmişlerinde yaptıklarını
hatalı görüyorlarsa hayatı henüz tamamlanmış
olarak görmekte ve ömrünün çok az kaldığını fark
ederek umutsuzluğa kapılmaktadır.

13. Kaynaklar
Selçuk, Z. (2014). Eğitim Psikolojisi. Nobel: Ankara.
Türküm, A. S. (2013). Fiziksel Gelişim. G. Can, (Ed.), Eğitim Psikolojisi.
Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını: Eskişehir.