اسلایدهای آموزشی رویکرد سیستمی

1. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir1
Systems Thinking
‫سیستمی‬ ‫تفکر‬
‫دهنده‬ ‫ارائه‬:‫نسب‬ ‫مجاهدي‬ ‫علیرضا‬
‫شهریور‬1387-‫تهران‬

2. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir2
‫به‬ ‫شده‬ ‫ارائه‬ ‫مطالب‬ ‫از‬ ‫استفاده‬
‫يا‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫ضبط‬ ‫تصوير‬ ‫يا‬ ‫صوت‬ ‫صورت‬
‫تكثير‬ ‫يا‬ ‫اساليدها‬ ‫مجدد‬ ‫نمايش‬
‫آن‬ ‫منبع‬ ‫به‬ ‫اشاره‬ ‫بدون‬ ‫جزوات‬
(‫محل‬ ‫و‬ ‫تاريخ‬ ‫و‬ ‫سخنران‬ ‫نام‬
‫سخنراني‬)‫ميباشد‬ ‫ممنوع‬

3. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir3
‫محتوای‬ ‫بر‬ ‫مروری‬
‫سمينار‬

4. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir4
‫سمينار‬ ‫محتوای‬
•‫سیستم‬ ‫انواع‬ ‫و‬ ‫تعریف‬:‫همبستگ‬ ،‫هدفمندي‬ ‫اساس‬ ‫بر‬‫و‬ ‫ي‬
‫یافتگی‬ ‫توسعه‬
•‫سیستمها‬ ‫فلسفه‬(‫سیستمي‬ ‫عملكرد‬ ‫نظري‬ ‫مباني‬)
•‫سیستمي‬ ‫رویكرد‬ ‫و‬ ‫تكوین‬ ‫سیر‬:‫ت‬ ‫مفهومي‬ ‫چهارچوب‬‫وسعه‬
‫مدیریت‬
–‫شناسي‬ ‫هستي‬ ‫بعد‬:‫گر‬ ‫و‬ ‫واقعیت‬ ‫ماهیت‬ ‫در‬ ‫تحوالت‬‫ایش‬
‫كثرت‬ ‫به‬
–‫شناسي‬ ‫روش‬ ‫بعد‬:‫با‬ ‫و‬ ‫بازشناسي‬ ‫روش‬ ‫در‬ ‫تحوالت‬‫ز‬
‫واقعیت‬ ‫سازي‬-‫وحدت‬ ‫به‬ ‫گرایش‬(‫تحلیلي‬ ‫رویكرد‬-
‫سیستمي‬ ‫رویكرد‬

5. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir5
‫سمينار‬ ‫محتوای‬
•‫مدیریت‬ ‫گانه‬ ‫شش‬ ‫هاي‬ ‫مكتب‬ ‫ظهور‬:‫سیستمي‬ ‫رویكرد‬ ‫سوي‬ ‫به‬(‫نسل‬
‫سوم‬)
•‫نگرش‬ ‫در‬ ‫نهاده‬ ‫خود‬ ‫قیود‬-‫ها‬ ‫مكمل‬ ‫یا‬ ‫تضادها‬
•‫مفهومي‬ ‫بستهاي‬ ‫بن‬ ‫از‬ ‫رفت‬ ‫برون‬(‫فراسوگرا‬ ‫سنتزهاي‬)
•‫سیستماتیک؟‬ ‫یا‬ ‫سیستمی‬ ‫نگرش‬
•‫معلولی‬ ‫و‬ ‫علت‬ ‫روابط‬
•‫آشوب‬ ‫تئوری‬ ‫و‬ ‫ای‬ ‫پروانه‬ ‫اثر‬
•‫موفقیت‬ ‫علل‬
•‫آن‬ ‫نقش‬ ‫و‬ ‫پارادایم‬
•‫سیستمی‬ ‫رویکرد‬ ‫در‬ ‫مسئله‬ ‫حل‬ ‫روشهاي‬

6. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir6
‫ال‬ ‫راسل‬ ‫پروفسور‬
‫ايکاف‬
Russell Lincoln Ackoff
‫سيستمی‬ ‫رويکرد‬ ‫بنيانگذار‬
‫عملياتی‬ ‫پژوهش‬ ‫و‬OR

7. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir7
‫سيستمي‬ ‫رويكرد‬ ‫هدف‬
‫برپا‬‫كردن‬‫پايگاهي‬‫است‬‫نظري‬‫و‬
‫عملي‬‫براي‬‫ايجاد‬‫و‬‫نهادينه‬‫ساختن‬
‫ظرفيت‬‫بازآفريني‬‫و‬‫توسعه‬‫پايدار‬
‫در‬‫سازمانهاي‬‫پيشتاز‬
‫سمينار‬‫حاضر‬‫با‬‫توجه‬‫به‬‫هدف‬‫فوق‬
‫در‬‫پي‬‫بنيانگذاري‬‫رويكردي‬‫است‬
،‫ژرف‬‫فراگير‬‫و‬‫فراسونگر‬‫به‬‫ماهيت‬
‫پديده‬،‫سازمان‬‫نقش‬‫مديريت‬،‫ستادي‬

8. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir8
‫حضرت‬‫امير‬‫المومنين‬‫امام‬‫علی‬
(‫ع‬):
‫انديشيدن‬‫همانند‬‫ديدن‬‫نيست‬.
‫چه‬‫بود‬‫که‬‫ديدها‬‫چيزی‬‫را‬‫چنانکه‬
‫نيست‬‫نشان‬،‫دهد‬‫ليکن‬‫خرد‬‫با‬‫کسی‬
‫که‬‫از‬‫آن‬‫نصيحت‬‫خواهد‬‫خيانت‬
‫نکند‬.
‫البالغه‬ ‫نهج‬

9. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir9
‫آن‬ ‫انواع‬ ‫و‬ ‫سيستم‬

10. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir10
‫سيستم‬ ‫انواع‬ ‫و‬ ‫تعريف‬
‫چيست؟‬ ‫سيستم‬
‫سيستم‬‫مجموعه‬‫اي‬‫از‬‫عناصر‬‫و‬
‫اجزا‬‫است‬‫كه‬‫با‬‫وابستگي‬
‫متقابل‬‫به‬‫يكديگر‬‫يك‬‫كل‬‫يا‬
‫هيئت‬‫يا‬‫منظومه‬‫واحدي‬‫را‬‫تشكيل‬
‫ميدهند‬.

11. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir11
‫کلی‬ ‫مفهوم‬‫ت‬
‫سیستم‬
‫ها‬ ‫سیستم‬ ‫اساسی‬ ‫خصلت‬ ‫سه‬
‫اج‬ ‫بین‬ ‫متقابل‬ ‫روابط‬‫زاء‬
‫هدف‬ ‫وجود‬

12. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir12
‫اجزاءسیستم‬ ‫بین‬ ‫ارتباط‬
‫ورودی‬ ‫خروجی‬‫تبدیل‬ ‫فرایند‬
‫خورد‬ ‫باز‬

13. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir13
‫سیستم‬ ‫محیط‬
‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫محیطی‬ ‫در‬ ‫سیستم‬ ‫هر‬.‫کلیه‬ ‫شامل‬ ‫سیستم‬ ‫محیط‬
‫باش‬ ‫مؤثر‬ ‫سیستم‬ ‫وضع‬ ‫در‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫متغیرهایی‬‫یا‬ ‫و‬ ‫ند‬
‫ع‬ ‫گیرنده‬ ‫بر‬ ‫در‬ ‫محیطی‬ ‫عوامل‬ ‫پذیرند‬ ‫تأثیر‬ ‫سیستم‬ ‫از‬‫واملی‬
‫،سیا‬ ‫،اجتماعی‬ ‫ایدئولوژی‬ ‫،فرهنگی‬ ‫طبیعی‬ ‫عوامل‬ ‫همچون‬‫سی‬
‫هستند‬ ‫غیره‬ ‫و‬ ‫،اقتصادی‬

14. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir14
‫ها‬ ‫سیستم‬ ‫بندی‬ ‫طبقه‬
‫فرعی‬ ‫و‬ ‫اصلی‬ ‫های‬ ‫سیستم‬:
‫اصلی‬ ‫های‬ ‫سیستم‬:‫سیس‬ ‫از‬ ‫ای‬ ‫مجموعه‬ ‫گیرنده‬ ‫بر‬ ‫در‬ ‫که‬‫ها‬ ‫تم‬
‫باشد‬ ‫می‬ ‫فرعی‬
‫فرعی‬ ‫های‬ ‫سیستم‬:‫ب‬ ‫بزرگتر‬ ‫سیستم‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫جزئی‬ ‫که‬‫و‬ ‫وده‬
‫کند‬ ‫می‬ ‫فعالیت‬ ‫اصلی‬ ‫سیستم‬ ‫هدفهای‬ ‫تحقق‬ ‫جهت‬

15. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir15
‫بسته‬ ‫و‬ ‫باز‬ ‫های‬ ‫سیستم‬
‫بسته‬ ‫سیستم‬:‫ارتب‬ ‫خود‬ ‫محیط‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ساده‬ ‫سیستمی‬‫برقرار‬ ‫اط‬
‫می‬ ‫دست‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫سازمان‬ ‫محیط‬ ‫با‬ ‫خورد‬ ‫بر‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫کند‬ ‫منمی‬
‫دهد‬
‫باز‬ ‫سیستم‬:‫اس‬ ‫ارتباط‬ ‫در‬ ‫خود‬ ‫محیط‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫سیستمی‬‫ت‬

16. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir16
‫آنتروپی‬
‫نظم‬ ‫جهت‬ ‫خالف‬ ‫بر‬ ‫که‬ ‫دارند‬ ‫وجود‬ ‫عواملی‬ ‫سیستم‬ ‫هر‬ ‫در‬
‫هست‬ ‫سیستم‬ ‫انتظام‬ ‫کننده‬ ‫مختل‬ ‫و‬ ‫کنند‬ ‫می‬ ‫عمل‬ ‫سیستم‬‫این‬ ‫ند‬
‫نامند‬ ‫می‬ ‫آنتروپی‬ ‫را‬ ‫عوامل‬

17. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir17
‫آنتروپی‬ ‫انواع‬
1-‫مثبت‬ ‫آنتروپی‬:‫ا‬ ‫سیستم‬ ‫نظم‬ ‫جهت‬ ‫خالف‬ ‫در‬ ‫عملکردش‬‫ست‬
2-‫منفی‬ ‫آنتروپی‬:‫اس‬ ‫مثبت‬ ‫آنتروپی‬ ‫جهت‬ ‫خالف‬ ‫عملکرش‬‫و‬ ‫ت‬
‫انحرافات‬ ‫اصالح‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫تعدیالتی‬ ‫تغییرات‬ ‫ایجاد‬ ‫برای‬‫به‬
‫کند‬ ‫می‬ ‫عمل‬ ‫محیط‬ ‫در‬ ‫سیستم‬ ‫بقاء‬ ‫منظور‬

18. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir18
‫باز‬ ‫های‬ ‫سیستم‬ ‫خواص‬
1-‫وجودی‬ ‫جامعیت‬ ‫و‬ ‫کلیت‬8-‫فنا‬ ‫به‬ ‫گرایش‬
2-‫مراتب‬ ‫سلسله‬9-‫تکامل‬ ‫به‬ ‫گرایش‬
3-‫اجزاء‬ ‫بین‬ ‫همبستگی‬10-‫خود‬ ‫یا‬ ‫تعادل‬ ‫به‬ ‫گرایش‬
4-‫نگهداری‬ ‫اجزاء‬ ‫بین‬ ‫تناسب‬
5-‫وار‬ ‫دایره‬ ‫گردش‬
6-‫مثل‬ ‫تولید‬ ‫خاصیت‬
7-‫همپایانی‬

19. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir19
1-‫وجودی‬ ‫جامعیت‬ ‫و‬ ‫کلیت‬
‫در‬ ‫که‬ ‫سازد‬ ‫می‬ ‫ظاهر‬ ‫را‬ ‫خواصی‬ ‫خود‬ ‫وجودی‬ ‫کلیت‬ ‫در‬ ‫سیستم‬
‫ندارد‬ ‫وجود‬ ‫تنهایی‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫دهنده‬ ‫تشکیل‬ ‫اجزاء‬.‫کلیت‬ ‫این‬‫نتیجه‬
‫ی‬ ‫سازمان‬ ‫و‬ ‫اجزاء‬ ‫ترکیب‬ ‫نحوه‬ ‫و‬ ‫یکدیگر‬ ‫با‬ ‫اجزاء‬ ‫ارتباط‬‫افتن‬
‫آورد‬ ‫می‬ ‫بوجود‬ ‫را‬ ‫سیستم‬ ‫کلیت‬ ‫نیز‬ ‫آنها‬

20. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir20
2-‫مراتب‬ ‫سلسله‬
‫،عملکر‬ ‫ساختاری‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫مراتب‬ ‫سلسله‬ ‫نوعی‬ ‫ها‬ ‫سیستم‬ ‫در‬‫و‬ ‫د‬
‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫رفتاری‬.‫ب‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫عناصری‬ ‫سیستم‬ ‫هر‬ ‫در‬‫ه‬
‫س‬ ‫عملکرد‬ ‫و‬ ‫ساخت‬ ‫که‬ ‫هستند‬ ‫کوچکتری‬ ‫عناصر‬ ‫خود‬ ‫نوبه‬‫اده‬
‫دارند‬ ‫تری‬

21. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir21
3-‫اجزاء‬ ‫بین‬ ‫همبستگی‬
‫ب‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫مرتبط‬ ‫اجزاء‬ ‫سایر‬ ‫با‬ ‫نحوی‬ ‫به‬ ‫سیستم‬ ‫در‬ ‫جزء‬ ‫هر‬‫ه‬
‫شود‬ ‫وارد‬ ‫خللی‬ ‫جزئی‬ ‫در‬ ‫چنانچه‬ ‫همبستگی‬ ‫این‬ ‫وجود‬ ‫علت‬،
‫شوند‬ ‫می‬ ‫متأثر‬ ‫خلل‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫نیز‬ ‫اجزاء‬ ‫سایر‬

22. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir22
4-‫اجزاء‬ ‫بین‬ ‫تناسب‬
‫موجود‬ ‫متقابل‬ ‫وکمال‬ ‫سنخیت‬ ،‫تناسب‬ ‫سیستم‬ ‫اجزاء‬ ‫بین‬‫و‬ ‫است‬
‫شود‬ ‫می‬ ‫سیستم‬ ‫کلیت‬ ‫و‬ ‫هویت‬ ‫حفظ‬ ‫سبب‬ ‫تناسب‬ ‫وجود‬

23. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir23
5-‫وار‬ ‫دایره‬ ‫گردش‬
‫اس‬ ‫مداوم‬ ‫و‬ ‫مستمر‬ ‫جریانی‬ ‫برونداد‬ ‫و‬ ‫تبدیل‬ ،‫درونداد‬ ‫فرایند‬‫ت‬.‫به‬
‫ک‬ ‫آماده‬ ‫دیگر‬ ‫بار‬ ‫سیستم‬ ،‫برونداد‬ ‫صدور‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫معنی‬ ‫این‬‫سب‬
‫گر‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ‫جریان‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫گردیده‬ ‫فعالیت‬ ‫تجدید‬ ‫و‬ ‫نیرو‬‫دشی‬
‫یابد‬ ‫می‬ ‫ادامه‬ ‫وار‬ ‫دایره‬

24. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir24
6-‫مثل‬ ‫تولید‬ ‫خاصیت‬
‫که‬ ‫جایی‬ ‫تا‬ ‫و‬ ‫دارند‬ ‫خود‬ ‫سازی‬ ‫جاودانه‬ ‫به‬ ‫گرایش‬ ‫ها‬ ‫سیستم‬
‫در‬ ‫چنانچه‬ ‫و‬ ‫دهند‬ ‫می‬ ‫ادامه‬ ‫خویش‬ ‫حیات‬ ‫به‬ ‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫امکان‬
‫بر‬ ‫و‬ ‫کوشند‬ ‫می‬ ‫آن‬ ‫رفع‬ ‫در‬ ‫آید‬ ‫پدید‬ ‫نقصی‬ ‫سیستم‬ ‫کار‬‫ادامه‬ ‫ای‬
‫تولید‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫صورت‬ ‫این‬ ‫غیر‬ ‫در‬ ،‫کنند‬ ‫می‬ ‫تالش‬ ‫حیات‬‫مثل‬
‫دهند‬ ‫می‬ ‫ادامه‬ ‫دیگری‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫وجود‬

25. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir25
7-‫همپایانی‬
‫راهها‬ ‫از‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫سیستم‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫معنی‬ ‫بدین‬ ‫همپایانی‬
‫برسد‬ ‫واحدی‬ ‫هدف‬ ‫به‬ ‫متفاوتی‬ ‫ومسیرهای‬

26. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir26
8-‫فنا‬ ‫به‬ ‫گرایش‬
‫از‬ ‫سیستمها‬ ‫که‬ ‫آیند‬ ‫می‬ ‫بوجود‬ ‫عواملی‬ ‫سیستمها‬ ‫درون‬ ‫در‬
‫سوق‬ ‫تعادل‬ ‫عدم‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫سازند‬ ‫می‬ ‫منحرف‬ ‫آن‬ ‫اصلی‬ ‫جهت‬
‫دهند‬ ‫می‬.‫خوانند‬ ‫می‬ ‫آنتروپی‬ ‫را‬ ‫عوامل‬ ‫این‬

27. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir27
9-‫تکامل‬ ‫به‬ ‫گرایش‬
‫و‬ ‫است‬ ‫خواص‬ ‫تنوع‬ ‫و‬ ‫خت‬ ‫سا‬ ‫پیچیدگی‬ ‫از‬ ‫تکامل‬ ‫منظوراز‬
‫پیچ‬ ‫آن‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫تر‬ ‫پیچیده‬ ‫سیستم‬ ‫ساختار‬ ‫چنانچه‬‫یدگی‬
‫خواص‬ ‫و‬ ‫رسد‬ ‫ظهور‬ ‫به‬ ‫سیستم‬ ‫از‬ ‫متنوعتری‬ ‫،عملکردهای‬
‫است‬ ‫شده‬ ‫تر‬ ‫متکامل‬ ‫سیستم‬ ‫شود‬ ‫ارائه‬ ‫بیشتری‬
‫جهش‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫تدریجی‬ ‫شکل‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫ها‬ ‫سیستم‬ ‫تکامل‬‫و‬ ‫ی‬
‫گیرد‬ ‫می‬ ‫انجام‬ ‫ناگهانی‬ ‫و‬ ‫جهشی‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫تدریجی‬.

28. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir28
10-‫پویا‬ ‫نگهداری‬ ‫خود‬ ‫یا‬ ‫تعادل‬ ‫به‬ ‫گرایش‬
‫تال‬ ‫بیانگر‬ ‫است‬ ‫معروف‬ ‫هوموستاسیس‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫خصیصه‬ ‫این‬‫ش‬
‫معین‬ ‫محدودهای‬ ‫در‬ ‫خود‬ ‫ضروری‬ ‫متغیرهای‬ ‫حفظ‬ ‫در‬ ‫سیستم‬
‫باشد‬ ‫می‬ ‫سیستم‬ ‫حیات‬ ‫ادامه‬ ‫منظور‬ ‫به‬

29. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir29
‫ها‬ ‫سیستم‬ ‫عمومی‬ ‫نظریه‬
‫این‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫و‬ ‫گردید‬ ‫ارائه‬ ‫برتاالنفی‬ ‫توسط‬ ‫نظریه‬ ‫این‬‫نظریه‬
‫ب‬ ‫نبوده‬ ‫ای‬ ‫جداگانه‬ ‫عناصر‬ ‫مجموع‬ ً‫ا‬‫صرف‬ ،‫ارگانیسم‬ ‫یک‬‫لکه‬
‫مرتب‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫می‬ ‫کلیت‬ ‫و‬ ‫نظام‬ ‫دارای‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫سیستمی‬‫در‬ ً‫ا‬
‫نمی‬ ‫را‬ ‫ارگانیزم‬ ‫وی‬ ‫اعتقاد‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫تبدیل‬ ‫و‬ ‫تغییر‬ ‫حال‬‫با‬ ‫توان‬
‫شناخت‬ ‫مکانیسمی‬ ‫مکتب‬ ‫در‬ ‫معمول‬ ‫روشهای‬ ‫و‬ ‫تفکر‬ ‫شیوه‬‫و‬
‫ارگانی‬ ‫موجودات‬ ‫شناخت‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫نوینی‬ ‫تفکر‬ ‫طرز‬ ‫باید‬‫ک‬
‫سیستم‬ ‫عمومی‬ ‫نظریه‬ ‫به‬ ‫برتاالنفی‬ ‫نظر‬ ‫این‬ ‫کرد‬ ‫ابداع‬‫ها‬
‫یافت‬ ‫شهرت‬.

30. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir30
‫سیستمی‬ ‫نگرش‬
‫بعد‬ ‫چند‬ ‫که‬ ‫دهد‬ ‫می‬ ‫ارائه‬ ‫علمی‬ ‫و‬ ‫منطقی‬ ‫چارچوبی‬ ‫نگرش‬ ‫این‬‫ی‬
‫،داخل‬ ‫محیطی‬ ‫عوامل‬ ‫گرفتن‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫برای‬ ‫چارچوبی‬ ‫و‬ ‫بوده‬‫ی‬
‫دهد‬ ‫می‬ ‫ارائه‬ ‫متشکل‬ ‫کل‬ ‫یک‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫سیستم‬ ‫خارجی‬ ‫و‬.‫و‬‫به‬
‫نگر‬ ‫می‬ ‫پیوسته‬ ‫هم‬ ‫به‬ ‫کل‬ ‫یک‬ ‫بصورت‬ ‫اطراف‬ ‫های‬ ‫پدیده‬‫د‬.

31. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir31
‫سيستم‬ ‫انواع‬

32. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir32
‫سيستم‬ ‫انواع‬ ‫و‬ ‫تعريف‬
1-‫سيستم‬ ‫ساخت‬
•‫حداقل‬ ‫داراي‬2‫كه‬ ‫جزء‬:
–‫بدون‬ ‫و‬ ‫الزم‬ ‫كل‬ ‫براي‬ ‫جزء‬ ‫هر‬
‫ممكن‬ ‫غير‬ ‫كل‬ ‫نقش‬ ‫ايفاي‬ ‫آن‬
‫است‬
–‫نيست‬ ‫مستقل‬ ‫كل‬ ‫روي‬ ‫جزء‬ ‫اثر‬
•‫كل‬ ‫در‬ ‫نقش‬ ‫يك‬ ‫حداقل‬ ‫ايفاي‬
‫بزرگتر‬(‫محيط‬)

33. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir33
‫سيستم‬ ‫انواع‬ ‫و‬ ‫تعريف‬
2-‫عملكرد‬
‫سيستم‬•‫فهم‬‫يا‬‫تغيير‬،‫جزء‬‫لزوما‬‫به‬
‫فهم‬‫يا‬‫تغيير‬‫كل‬‫سيستم‬‫منجر‬
‫نميشود‬
•‫ويژگي‬‫اصلي‬‫سيستم‬‫نتيجه‬‫تعامل‬
‫اجزا‬‫است‬‫نه‬‫جمع‬‫اجزا‬
•‫تجزيه‬‫كل‬‫به‬‫اجزا‬‫خاصيت‬‫كل‬‫را‬
‫از‬‫بين‬‫ميبرد‬

34. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir34
‫سيستم‬ ‫انواع‬ ‫و‬ ‫تعريف‬
3-‫هدفمندي‬
‫كل‬
‫واجد‬
‫فاقد‬
‫اجزا‬
‫ء‬
‫واجد‬‫فاقد‬
‫يا‬ ‫زنده‬
‫حياتي‬
Animate
‫اجتماعي‬ ‫نظام‬
Social
‫جرمي‬-‫جبري‬
Deterministic
‫طبيعت‬
Ecological

35. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir35
‫سيستم‬ ‫انواع‬ ‫و‬ ‫تعريف‬
4-‫ماهيت‬
‫رابطه‬
‫هدف‬
‫سازگ‬
‫ار‬
‫ناسازگ‬
‫ار‬
‫وسيل‬
‫ه‬
‫مكمل‬‫متضا‬
‫د‬
‫رقابت‬
Comfilation
‫همكاري‬
Cooperation
‫ستيز‬
Conflict
‫ائتالف‬
Coalition

36. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir36
‫سيستم‬ ‫انواع‬ ‫و‬ ‫تعريف‬
5-‫تكامل‬
‫اجزاء‬
‫رواب‬
‫ط‬
‫منظم‬
‫نامنظم‬
‫اعضا‬
‫ء‬
‫پيچيد‬
‫ه‬
‫ساده‬
Organized
Simplicity
Organized
Complexity
‫آشوب‬
Carotic
Simplement
‫بي‬ ‫در‬ ‫نظم‬
‫نظمي‬
Carotic
Complexity

37. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir37
‫سيستمها‬ ‫سطوح‬

38. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir38
‫سيستمها‬ ‫سطوح‬
‫اول‬ ‫سطح‬
‫بولدينگ‬Boulding‫اول‬ ‫سطح‬
‫چهارچوب‬ ‫يا‬ ‫ساخت‬ ‫را‬ ‫سيستمها‬
‫مينامد‬
‫مربوط‬ ‫قوانين‬ ‫تمام‬ ‫شامل‬ ‫سطح‬ ‫اين‬
‫تمام‬ ‫در‬ ‫كه‬ ‫است‬ ‫استاتيك‬ ‫به‬
‫است‬ ‫صادق‬ ‫نيز‬ ‫باالتر‬ ‫سطوح‬

39. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir39
‫سيستمها‬ ‫سطوح‬
‫دوم‬ ‫سطح‬
‫سطح‬‫دوم‬‫شامل‬‫سيستمهاي‬‫متحرك‬‫يا‬
‫به‬‫طور‬‫كلي‬‫حركت‬Motion‫ميشود‬
‫قوانين‬‫ديناميك‬‫توجيه‬‫كننده‬
‫خصوصيات‬‫اصلي‬‫اين‬‫سطح‬‫است‬

40. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir40
‫سيستمها‬ ‫سطوح‬
‫سوم‬ ‫سطح‬
‫سطح‬‫سوم‬‫سايبرنتيكس‬Cybernatics
‫است‬‫يا‬‫سيستمهايي‬‫كه‬‫توسط‬
‫مكانيزم‬‫باز‬‫خور‬Feed Back
‫كنترل‬‫ميشوند‬
‫ترموستات‬‫ساده‬‫ترين‬‫و‬‫كامپيوتر‬
‫جالبترين‬‫پديده‬‫سطح‬‫سوم‬‫است‬
‫براي‬‫اين‬‫سه‬‫سطح‬‫كه‬‫سيستمهاي‬
‫بسته‬‫ناميده‬‫ميشوند‬‫فيزيك‬‫يه‬
‫عنوان‬‫يك‬‫علم‬‫پايه‬‫به‬‫تكامل‬
‫رسيده‬‫است‬

41. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir41
‫سيستمها‬ ‫سطوح‬
‫چهارم‬ ‫سطح‬
4‫سطح‬‫ديگر‬‫جزو‬‫سيستمهاي‬‫باز‬
‫هستند‬‫كه‬‫با‬‫محيط‬‫در‬‫تعاملند‬.
‫سطح‬‫چهارم‬‫تك‬‫ياخته‬Cell‫است‬‫كه‬
‫به‬‫عنوان‬‫اولين‬‫سطح‬‫سيستمهاي‬
‫باز‬‫توسط‬‫پديده‬‫حيات‬‫از‬‫سطوح‬
‫قبلي‬‫متمايز‬‫ميشود‬.

42. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir42
‫سيستمها‬ ‫سطوح‬
‫پنجم‬ ‫سطح‬
‫سطح‬‫پنجم‬‫شامل‬‫گياهان‬‫ميشود‬‫كه‬
‫در‬‫آن‬‫براي‬‫اولين‬‫بار‬‫تقسيم‬
‫كار‬‫ما‬‫بين‬‫سلولهاي‬‫محتمع‬‫ديده‬
‫ميشود‬‫و‬‫احتماع‬‫سلولي‬‫بوجود‬‫مي‬
‫آيد‬

43. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir43
‫سيستمها‬ ‫سطوح‬
‫ششم‬ ‫سطح‬
‫سطح‬‫ششم‬‫دنياي‬‫حيوانات‬‫است‬‫و‬
‫خصوصيت‬‫خاص‬‫آن‬‫خود‬‫داني‬‫يا‬Self-
Awareness‫و‬‫در‬‫آن‬‫گيرنده‬‫هاي‬
‫اطالعاتي‬(‫چشم‬‫و‬‫گوش‬)‫براي‬
‫تشخيص‬‫عالمتها‬‫وجود‬‫دارند‬

44. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir44
‫سيستمها‬ ‫سطوح‬
‫هفتم‬ ‫سطح‬
‫سطح‬‫هفتم‬‫انسان‬‫است‬‫با‬‫خود‬
‫آگاهي‬‫يا‬Self-Consciousness‫و‬
‫شايد‬‫تنها‬‫موجودي‬‫باشد‬‫كه‬
‫ميداند‬‫ميميرد‬.
‫گيرنده‬‫هاي‬‫اطالعاتي‬‫در‬‫اين‬‫سطح‬
‫به‬‫حد‬‫تكامل‬‫ميرسند‬‫و‬‫انسان‬‫با‬
‫درك‬‫بعد‬‫زمان‬‫و‬‫قدرت‬‫تشخيص‬‫و‬
‫تحليل‬‫اطالعات‬‫و‬‫ريط‬‫آن‬‫به‬
‫يكديگر‬‫تصويري‬‫از‬‫محيط‬‫براي‬
‫خود‬‫ميسازد‬.

45. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir45
‫سيستمها‬ ‫سطوح‬
‫هشتم‬ ‫سطح‬
‫سطح‬‫هشتم‬‫كه‬‫پيچيده‬‫ترين‬‫سطح‬
‫سيستمهاي‬‫باز‬‫است‬‫نظامهاي‬‫اجتماعي‬
Social Systems‫است‬‫و‬‫بر‬‫خالف‬‫تصور‬
‫واحد‬‫آن‬‫انسان‬‫نيست‬‫بلكه‬‫نقشي‬‫است‬
‫كه‬‫در‬‫آن‬‫به‬‫فرد‬‫محول‬‫ميشود‬.
‫همه‬‫ما‬‫در‬‫زندگي‬‫اجتماعي‬‫نقش‬
‫آفرينان‬‫زير‬‫دستي‬‫هستيم‬‫كه‬‫با‬‫توجه‬
‫به‬‫نقض‬‫خود‬‫در‬‫موقعيتها‬‫و‬‫گروههاي‬
‫مختلف‬‫اجتماعي‬‫رفتار‬‫متفاوتي‬‫از‬
‫خود‬‫نشان‬‫ميدهيم‬.‫يك‬‫دوست‬‫خوب‬

46. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir46
‫سيستمها‬ ‫سطوح‬
‫نهم‬ ‫سطح‬
‫سطح‬‫نهم‬‫از‬‫سطوح‬‫سيستمها‬‫شامل‬
‫دنياي‬‫ناشناخته‬‫هاست‬‫كه‬
‫متاسفانه‬‫گيرنده‬‫هاي‬‫اطالعاتي‬
‫بشر‬‫براي‬‫درك‬‫آن‬‫كافي‬‫نيست‬.
‫همانطور‬‫كه‬‫يك‬‫كور‬‫مادرزاد‬
‫نميتواند‬‫تفاوت‬‫دقيق‬‫رنگ‬‫ها‬‫را‬
‫بشناسد‬‫ما‬‫هم‬‫از‬‫درك‬‫واقعي‬
‫خصوصيات‬‫سطح‬‫نهم‬‫عاجزيم‬.
‫كتاب‬‫مديريت‬‫بر‬‫ناشناخته‬‫ها‬‫نوشته‬‫رالف‬‫دي‬
‫استسي‬
‫ترجمه‬‫محسن‬‫مقدمي‬‫و‬‫مسعود‬‫نيازمند‬

47. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir47
‫تعاريف‬ ‫برخی‬

48. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir48
‫نفر‬ ‫هزار‬ ‫ها‬ ‫ده‬ ‫میکند‬ ‫معطل‬ ‫گیری‬ ‫تصمیم‬ ‫برای‬ ‫مدیر‬ ‫وقتی‬
‫کرده‬ ‫معطل‬ ‫را‬ ‫سرمایه‬ ‫پولی‬ ‫واحد‬ ‫میلیون‬ ‫صدها‬ ‫و‬ ‫کار‬ ‫ساعت‬
‫است‬

49. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir49
‫سيستميك؟‬ ‫يا‬ ‫سيستماتيك‬
‫سيستماتيك‬‫منظم‬ ‫يعني‬
‫سيستميك‬‫به‬ ‫جامع‬ ‫نگاه‬ ‫يعني‬
‫سيستم‬
‫نگري‬ ‫كل‬:
-‫عرفاني‬:‫مثل‬ ‫اجزاء‬ ‫منهاي‬ ‫كل‬
‫افالطوني‬ ‫ديد‬
-‫علمي‬ ‫روش‬:‫كل‬+‫اجزاء‬+‫خيلي‬
‫ديگر‬ ‫چيزهاي‬
‫سيستمي‬ ‫رويكرد‬=‫كل‬+‫اجزاء‬
+‫هم‬ ‫با‬ ‫اجزا‬ ‫رابطه‬+‫رابطه‬

50. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir50
‫سيستمي‬ ‫رويكرد‬
‫رويكرد‬‫سيستمي‬‫از‬‫يك‬‫ديد‬
‫انقالبي‬‫و‬‫كامال‬‫متفاوتي‬‫مسائل‬
‫مربوط‬‫به‬‫سيستمها‬‫را‬‫بررسي‬
‫ميكند‬‫و‬‫به‬‫كل‬‫سيستم‬‫مينگرد‬
‫كه‬‫با‬‫وجود‬‫سادگي‬‫بسيار‬‫عميق‬
‫و‬‫اساسي‬‫است‬.
‫هر‬‫كسي‬‫به‬‫تصور‬‫خود‬‫كل‬‫را‬
‫ميبيند‬‫ولي‬‫ما‬‫عادت‬‫كرده‬‫ايم‬
‫كه‬‫كل‬‫را‬‫در‬‫چهارچوب‬‫اجزاء‬
‫تشكيل‬‫دهنده‬‫آن‬‫بشناسيم‬‫و‬‫هر‬

51. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir51
‫امروزه‬‫ابزار‬‫توليد‬‫ديگر‬‫ماشين‬
،‫نيست‬‫بلكه‬‫فكر‬‫و‬‫دانش‬‫است‬‫و‬
‫هميشه‬‫همراه‬‫با‬‫خود‬‫فرد‬‫جابجا‬
‫ميشود‬‫و‬‫در‬‫كارخانه‬‫ثابت‬‫نيست‬.
‫امروز‬‫مدير‬‫براي‬‫چه‬‫کاری‬‫الزم‬‫است؟‬
‫مديريت‬‫امروز‬‫مديريت‬‫تعامل‬‫بين‬
‫اين‬‫عوامل‬‫است‬‫چون‬‫عوامل‬‫خود‬‫مدير‬
Self-Managed‫شده‬‫اند‬‫پس‬‫نقش‬‫مديريت‬
‫كامال‬‫تغيير‬‫يافته‬

52. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir52
80%‫انرژي‬‫مديريت‬‫صرف‬‫مديريت‬
‫تضادها‬‫ميشود‬.
‫سيستم‬‫دوست‬‫دارد‬‫كه‬‫به‬‫سمت‬
‫گروههاي‬‫كوچكتر‬‫تقسيم‬‫شود‬‫و‬‫در‬
‫اين‬‫تفرق‬‫هر‬‫قسمت‬‫دوست‬‫دارد‬‫منابع‬
‫را‬‫به‬‫سمت‬‫خودش‬‫بكشد‬
‫ولي‬‫اگر‬‫اين‬‫گوناگوني‬‫رها‬‫شود‬
‫سيستم‬‫به‬‫سوي‬‫آشوب‬‫و‬Chaos‫ميرود‬.
‫عد‬ ُ‫ب‬‫ديگر‬،‫سيستم‬‫مديريت‬‫اين‬
‫گوناگوني‬‫است‬‫كه‬‫اگر‬‫يكنواخت‬‫نيست‬
‫الزم‬‫است‬‫همنواخت‬‫باشد‬.‫مثل‬‫يك‬

53. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir53
‫رويكرد‬ ‫اهميت‬
‫رويكرد‬‫در‬‫موفقيت‬‫و‬‫عدم‬‫موفقيت‬‫نقش‬
‫كليدي‬‫دارد‬‫چرا‬‫كه‬‫اگر‬‫رويكرد‬‫خوبي‬
‫داشته‬‫باشيم‬‫ميتوانيم‬‫منابع‬‫و‬‫عوامل‬‫را‬
‫درست‬‫استفاده‬‫نماييم‬‫ولي‬‫عدم‬‫وجود‬‫يك‬
‫رويكرد‬‫صحيح‬‫حتي‬‫ممكن‬‫است‬‫باعث‬‫شود‬‫كه‬
‫منابع‬‫و‬‫عوامل‬‫دچار‬‫خود‬‫ويرانگري‬‫شوند‬.
‫تيغ‬‫دادن‬‫در‬‫كف‬‫زنگي‬‫مست‬‫به‬‫كه‬
‫افتد‬‫علم‬‫را‬‫ناكس‬‫به‬‫دست‬
‫گاها‬‫الزم‬‫است‬‫براي‬‫رسيدن‬‫به‬‫خوشي‬20‫سال‬
،‫بعد‬‫امروز‬‫برخي‬‫ناخوشي‬‫ها‬‫را‬‫تحمل‬‫كنيم‬

54. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir54
‫سيستمي‬ ‫رويكرد‬
‫ولي‬‫روش‬‫سيستمها‬‫ديدن‬‫كل‬‫را‬
‫فقط‬‫به‬‫كمك‬‫يك‬‫ديد‬‫چند‬‫بعدي‬‫و‬
‫روش‬‫فكري‬‫متفاوتي‬‫امكان‬‫پذير‬
‫ميداند‬‫كه‬‫متضمن‬‫شناسايي‬
‫ضوابط‬‫رفتاري‬‫سيستم‬‫و‬‫مخصوصا‬
‫ماموريت‬‫و‬‫چگونگي‬‫ارتباط‬‫و‬
‫كنترل‬‫آن‬‫است‬.
‫بدين‬‫معني‬‫كه‬:
‫توجه‬‫بيشتر‬‫به‬‫اين‬‫است‬‫كه‬
‫سيستم‬‫چه‬‫ميكند‬‫تا‬‫اينكه‬‫از‬

55. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir55
‫کردن‬ ‫نگاه‬ ‫ديگر‬ ‫طوری‬

56. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir56
‫مکاتب‬ ‫تکوين‬ ‫سير‬
‫سيستمی‬ ‫و‬ ‫تحليلی‬

57. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir57
‫مديريت‬ ‫توسعه‬ ‫درك‬ ‫چهارچوبهاي‬(‫و‬ ‫تحليلي‬ ‫مكاتب‬ ‫تكوين‬ ‫سير‬
‫سيستمي‬)
Shift of
Paradigm
‫مكانيكي‬ ‫تفكر‬
Mindless System
Machine Model
‫ارگانيسمي‬ ‫تفكر‬
Uni-Minded Sys.
Biological Model
‫اجتماعي‬ ‫تفكر‬
Multi-Minded Sys.
Social Model
‫تحليلي‬ ‫رويكرد‬
Analytical
Approach
‫سيستمي‬ ‫رويكرد‬
Systems
Approach
‫ماتريس‬ ‫افقي‬ ‫بعد‬:‫شناسي‬ ‫هستي‬–
‫ماهيت‬ ‫در‬ ‫تحول‬ ‫گانه‬ ‫سه‬ ‫مراحل‬
‫واقعيت‬
‫كثرت‬ ‫سوي‬ ‫به‬ ‫گرايش‬(‫واگرايي‬:)
-‫پديده‬ ‫در‬ ‫افزون‬ ‫روز‬ ‫تنوع‬
-‫طلبي‬ ‫استقالل‬ ‫سوي‬ ‫به‬ ‫تمركز‬ ‫عدم‬
‫سيستم‬ ‫اعضاي‬ ‫و‬ ‫بخشها‬
‫انتخاب‬ ‫و‬ ‫آزادي‬:‫هم‬ ‫و‬ ‫اجزا‬ ‫هم‬
‫هستند‬ ‫اراده‬ ‫بي‬ ‫كل‬
‫مرز‬ ‫و‬ ‫حد‬:‫بسته‬
‫انسان‬ ‫نقش‬:‫انساني‬ ‫نيروي‬
(‫زورمندي‬)
‫اعضاء‬ ‫پيوند‬ ‫ماهيت‬:‫فيزيكي‬–
‫ثابت‬
‫تغيير‬:‫تغيير‬ ‫بدون‬(‫بازخورهاي‬
‫منفي‬)
‫انتخاب‬ ‫و‬ ‫آزادي‬:‫و‬ ‫مختار‬ ‫كل‬
‫اراده‬ ‫بي‬ ‫اجزا‬
‫مرز‬ ‫و‬ ‫حد‬:‫باز‬ ‫نيمه‬
‫انسان‬ ‫نقش‬:‫انساني‬ ‫منابع‬
(‫هوشمندي‬)
‫اعضاء‬ ‫پيوند‬ ‫ماهيت‬:‫ارگانيك‬-
‫منعطف‬
‫تغيير‬:‫رشد‬–‫محيط‬ ‫با‬ ‫انطباق‬
‫انتخاب‬ ‫و‬ ‫آزادي‬:‫صاحب‬ ‫اجزأ‬ ‫و‬ ‫كل‬
‫اختيار‬
‫مرز‬ ‫و‬ ‫حد‬:‫باز‬
‫انسان‬ ‫نقش‬:‫سرنوشت‬ ‫شركاي‬
(‫هدفمندي‬)
‫اعضاء‬ ‫پيوند‬ ‫ماهيت‬:‫اطالعاتي‬-
‫آزاد‬
‫تغيير‬:‫آفريني‬ ‫نو‬(‫بازخورهاي‬
‫ماتريس‬ ‫عمودي‬ ‫بعد‬:‫شناختي‬ ‫معرفت‬
–‫روش‬ ‫در‬ ‫تحول‬ ‫گانه‬ ‫دو‬ ‫مراحل‬
‫واقعيت‬ ‫بازسازي‬
‫وحدت‬ ‫سوي‬ ‫به‬ ‫گرايش‬(‫همگرايي‬:)
-‫يكپارچگي‬ ‫حفظ‬Integration‫در‬
‫سيستم‬ ‫مديريت‬ ‫و‬ ‫شناخت‬ ‫ابعاد‬

58. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir58
‫مديريت‬ ‫توسعه‬ ‫درك‬ ‫چهارچوبهاي‬(‫و‬ ‫تحليلي‬ ‫مكاتب‬ ‫تكوين‬ ‫سير‬
‫سيستمي‬)
Shift of
Paradigm
‫مكانيكي‬ ‫تفكر‬
Mindless System
Machine Model
‫ارگانيسمي‬ ‫تفكر‬
Uni-Minded Sys.
Biological Model
‫اجتماعي‬ ‫تفكر‬
Multi-Minded Sys.
Social Model
‫تحليلي‬ ‫رويكرد‬
Analytical
Approach
‫سيستمي‬ ‫رويكرد‬
Systems
Approach
‫متغيرات‬:‫مستقل‬
‫مطالعه‬ ‫تاكيد‬:‫عوامل‬
‫شناخت‬ ‫نحوه‬:‫عناصر‬ ‫به‬ ‫كل‬ ‫تقليل‬
‫اجزاء‬ ‫و‬
‫بهبود‬ ‫نحوه‬:‫اجزاء‬ ‫تك‬ ‫تك‬ ‫اصالح‬
‫با‬ ‫است‬ ‫مساوي‬ ‫كل‬:‫اجزاء‬ ‫جمع‬
‫محيط‬ ‫نقش‬:‫محيط‬ ‫حذف‬(context free)
‫متغيرات‬:‫همبسته‬
‫مطالعه‬ ‫تاكيد‬:‫عوامل‬ ‫بين‬ ‫تعامل‬
‫شناخت‬ ‫نحوه‬:،‫محيط‬ ‫به‬ ‫آينده‬ ‫از‬
‫مادون‬ ‫به‬ ،‫درون‬ ‫به‬
‫بهبود‬ ‫نحوه‬:‫روابط‬ ‫بازسازي‬
‫بيروني‬ ‫و‬ ‫دروني‬
‫از‬ ‫بيشتر‬ ‫يا‬ ‫كمتر‬ ،‫مساوي‬ ‫كل‬:
‫است‬ ‫اجزاء‬ ‫جمع‬
‫محيط‬ ‫نقش‬:‫محيط‬ ‫كردن‬ ‫وارد‬

59. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir59
‫مديريت‬ ‫توسعه‬ ‫درك‬ ‫چهارچوبهاي‬(‫و‬ ‫تحليلي‬ ‫مكاتب‬ ‫تكوين‬ ‫سير‬
‫سيستمي‬)
Shift of
Paradigm
‫مكانيكي‬ ‫تفكر‬
Mindless System
Machine Model
‫ارگانيسمي‬ ‫تفكر‬
Uni-Minded Sys.
Biological Model
‫اجتماعي‬ ‫تفكر‬
Multi-Minded Sys.
Social Model
‫تحليلي‬ ‫رويكرد‬
Analytical
Approach
‫مكانيكي‬-‫تحليلي‬ ‫ارگانيسمي‬-‫تحليلي‬ ‫اجتماعي‬-‫تحليلي‬
‫سيستمي‬ ‫رويكرد‬
Systems
Approach
‫كنترل‬ ‫منبع‬:‫سيستم‬ ‫از‬ ‫خارج‬ ‫در‬
(‫مالكيت‬ ‫در‬ ‫منحصر‬)
‫اعضاء‬ ‫نقش‬:‫تابع‬(‫بي‬ ‫مهره‬ ‫و‬ ‫پيچ‬
‫تعويض‬ ‫قابل‬ ‫اختيار‬)
‫سيستم‬ ‫روابط‬:‫ثابت‬ ‫و‬ ‫جبري‬
‫كنترل‬ ‫منبع‬:‫سيستم‬ ‫درون‬ ‫به‬ ‫منتقل‬
(‫مديريت‬ ‫تفويض‬)
‫اعضاء‬ ‫نقش‬:‫دستيار‬(‫اختيار‬
‫اهداف‬ ‫نه‬ ‫وسائل‬ ‫انتخاب‬)
‫سيستم‬ ‫روابط‬:‫انعطاف‬ ‫و‬ ‫غالب‬ ‫جبر‬
‫كنترل‬ ‫منبع‬:‫در‬ ‫قدرت‬ ‫انتشار‬
‫سيستم‬ ‫سراسر‬
‫اعضاء‬ ‫نقش‬:‫خودگردان‬
‫وهدف‬ ‫وسيله‬ ‫مختاردرانتخاب‬
‫سيستم‬ ‫روابط‬:‫آزاد‬ ‫و‬ ‫خواسته‬ ‫خود‬

60. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir60
‫مديريت‬ ‫توسعه‬ ‫درك‬ ‫چهارچوبهاي‬(‫و‬ ‫تحليلي‬ ‫مكاتب‬ ‫تكوين‬ ‫سير‬
‫سيستمي‬)
Shift of
Paradigm
‫مكانيكي‬ ‫تفكر‬
Mindless System
Machine Model
‫ارگانيسمي‬ ‫تفكر‬
Uni-Minded Sys.
Biological Model
‫اجتماعي‬ ‫تفكر‬
Multi-Minded Sys.
Social Model
‫تحليلي‬ ‫رويكرد‬
Analytical
Approach
‫مكانيكي‬-‫تحليلي‬ ‫ارگانيسمي‬-‫تحليلي‬ ‫اجتماعي‬-‫تحليلي‬
‫سيستمي‬ ‫رويكرد‬
Systems
Approach
‫مكانيكي‬-‫سيستمي‬ ‫ارگانيسمي‬-‫سيستمي‬ ‫اجتماعي‬-‫سيستمي‬
‫اعضاء‬ ‫نقش‬:‫حلهاي‬ ‫راه‬ ‫به‬ ‫تسليم‬
‫منطقي‬
‫سيستمي‬ ‫روابط‬:‫منطق‬ ‫و‬ ‫نظم‬ ‫تابع‬
‫رياضي‬
‫محوري‬ ‫صالحيت‬:‫مدلهاي‬ ‫سازي‬ ‫بهينه‬
‫رياضي‬OR
‫اعضاء‬ ‫نقش‬:‫خود‬ ‫تيمهاي‬ ‫تشكيل‬
‫و‬ ‫وسيله‬ ‫انتخاب‬ ‫در‬ ‫مختار‬ ‫و‬ ‫گردان‬
‫هدف‬
‫سيستمي‬ ‫روابط‬:‫در‬ ‫همكاري‬ ‫به‬ ‫تعهد‬
‫كل‬ ‫نفع‬ ‫جهت‬
‫محوري‬ ‫صالحيت‬:‫سازي‬ ‫گروه‬–‫نهضت‬
‫جامع‬ ‫كيفيت‬
‫اعضاء‬ ‫نقش‬:‫مشترك‬ ‫جوامع‬ ‫تشكيل‬
‫المقاصد‬ ‫مشترك‬ ‫و‬ ‫المنافع‬
‫سيستمي‬ ‫روابط‬:‫براي‬ ‫تعامل‬
‫براي‬ ‫كل‬ ‫و‬ ‫جزء‬ ‫متقابل‬ ‫توانمندي‬
‫آينده‬ ‫توليد‬ ‫و‬ ‫حال‬ ‫مديريت‬
‫محوري‬ ‫صالحيت‬:‫سازي‬ ‫جامعه‬-‫اجماع‬
‫ذينفعان‬ ‫آزاد‬

61. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir61
‫پاسخ‬ ‫بی‬ ‫چالشهای‬
‫تحليلی‬ ‫روش‬

62. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir62
‫تحليلي‬ ‫روش‬ ‫پاسخ‬ ‫بي‬ ‫چالشهاي‬
1-‫كثرت‬‫عوامل‬‫و‬‫متغيرات‬‫منفصل‬:
‫انبوهي‬‫از‬‫انواع‬‫و‬‫اقسام‬‫متغيرها‬‫و‬
‫عوامل‬
‫پاسخ‬‫بايد‬‫اين‬‫باشد‬‫كه‬‫چگونه‬
‫ميتوانيم‬‫در‬‫سيستم‬‫متشكل‬‫از‬‫عوامل‬
‫منفصل‬Integration‫و‬‫يكپارچگي‬‫ايجاد‬
‫كنيم‬.‫به‬‫دنبال‬‫وحدت‬‫هستيم‬‫اما‬‫نه‬
‫همانندي‬‫و‬Uniform‫كردن‬‫چرا‬‫كه‬
‫سيستم‬‫را‬‫عاجز‬‫ميسازيم‬‫از‬‫خالقيت‬‫و‬
‫نوآوري‬.

63. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir63
Integration‫است‬ ‫كثرت‬ ‫در‬ ‫وحدت‬
‫همانندي‬ ‫در‬ ‫وحدت‬ ‫نه‬

64. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir64
‫تحليلي‬ ‫روش‬ ‫پاسخ‬ ‫بي‬ ‫چالشهاي‬
2-‫تضاد‬‫عوامل‬‫مستقل‬‫الراي‬:
‫رقابتهاي‬‫دروني‬‫براي‬‫كسب‬‫منابع‬
‫سازمان‬‫بازي‬Win-Lose‫با‬‫حاصل‬‫صفر‬
‫چرا‬‫كه‬‫هر‬‫بخش‬‫منابع‬‫را‬‫براي‬‫خودش‬
‫ميخواهد‬.
‫براي‬‫پاسخ‬‫بايد‬‫به‬‫دنبال‬‫اين‬‫باشيم‬
‫كه‬‫چگونه‬‫برهم‬‫افزايي‬‫و‬‫سينرژي‬
‫ايجاد‬‫كنيم‬‫و‬‫چگونه‬‫تنازع‬‫را‬‫به‬
‫تعاون‬‫تبديل‬‫كنيم‬

65. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir65
‫تحليلي‬ ‫روش‬ ‫پاسخ‬ ‫بي‬ ‫چالشهاي‬
3-‫ديد‬‫ميوپ‬‫و‬‫كوته‬‫نگر‬:‫جواب‬‫نوك‬
‫دماغي‬‫و‬‫حي‬‫و‬‫حاضر‬–‫برنامه‬‫ريزي‬‫در‬
‫حد‬‫اطالعات‬‫امروز‬‫و‬‫برآورد‬‫فردا‬
‫در‬‫اينجا‬‫تيم‬‫به‬Resault‫و‬‫نتايج‬‫و‬
‫درست‬‫انجام‬‫دادن‬‫كار‬‫توجه‬‫دارد‬‫نه‬‫به‬
‫فرجام‬‫و‬Sequence‫و‬‫تبعات‬‫بلند‬‫مدت‬
‫در‬‫حاليكه‬‫بايد‬‫دور‬‫انديش‬‫و‬‫عالي‬
‫انديش‬‫باشيم‬.‫به‬‫جاي‬‫ذره‬‫بين‬‫بايد‬‫با‬
‫تلسكوپ‬‫نگاه‬‫كنيم‬‫و‬‫آخر‬‫پاييز‬‫سازمان‬
‫را‬‫ببينيم‬‫و‬‫به‬‫جاي‬‫درست‬‫انجام‬‫دادن‬

66. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir66
‫برنامه‬ ‫ميان‬ ‫زمان‬
‫ادامه‬ ‫آغاز‬ ‫تا‬ ‫مانده‬ ‫باقي‬ ‫فرصت‬
‫مطالب‬:
00:0030:0029:4029:2029:0028:4028:2028:0027:4027:2027:0026:4026:2026:0025:4025:2025:0024:4024:2024:0023:4023:2023:0022:4022:2022:0021:4021:2021:0020:4020:2020:0019:4019:2019:0018:4018:2018:0017:4017:2017:0016:4016:2016:0015:4015:2015:0014:4014:2014:0013:4013:2013:0012:4012:2012:0011:4011:2011:0010:4010:2010:0009:4009:2009:0008:4008:2008:0007:4007:2007:0006:4006:2006:0005:4005:2005:0004:4004:2004:0003:4003:2003:0002:4002:2002:0001:4001:2001:0000:5000:4000:3000:2000:1500:1000:0900:0800:0700:0600:0500:00

67. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir67
‫سيستميک‬ ‫ديد‬ ‫تفاوت‬
‫وسيستماتيک‬

68. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir68
‫سيستمي‬ ‫رويكرد‬ ‫در‬ ‫تعاريف‬ ‫برخي‬
‫مديريت‬‫چيست؟‬
‫ظرفيتي‬‫است‬‫براي‬‫مشكل‬‫گشايي‬‫از‬‫طريق‬‫تصميم‬
‫گيري‬
‫نقش‬‫مديران‬‫امروز‬‫چيست؟‬
‫مديريت‬‫روابط‬‫و‬‫تعامالت‬‫بين‬‫اجزا‬‫و‬‫رفع‬
‫تضادها‬
‫امروزه‬‫مديران‬‫احتياج‬‫دارند‬‫نه‬‫كه‬‫با‬‫كاري‬
‫مخالفت‬‫كنند‬‫بلكه‬‫موافقت‬‫كنند‬‫كه‬‫كاري‬‫را‬
‫انجام‬‫ندهند‬‫چون‬‫بهبود‬‫ديگر‬‫بخشي‬‫از‬‫بازي‬
‫نيست‬
‫است‬ ‫بازي‬ ‫خود‬ ‫بلكه‬.
‫مشكل‬‫چيست؟‬
‫مشكل‬‫اندر‬‫مشكل‬‫اندر‬‫مشكل‬‫است‬
‫در‬‫رويكرد‬‫سيستمي‬‫مساله‬‫و‬‫مشكل‬‫اصلي‬‫آينده‬

69. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir69
‫سيستمي‬ ‫متدولوژي‬
Systems Methodology
‫در‬‫دو‬‫چيز‬‫خودش‬‫را‬‫از‬‫متدولوژي‬
‫هاي‬‫ديگر‬‫متفاوت‬‫ميكند‬:
1-‫مشكل‬‫را‬‫جور‬‫ديگر‬‫تعريف‬‫ميكند‬
2-‫راه‬‫حلهاي‬‫متفاوتي‬‫نيز‬‫ارائه‬
‫ميدهد‬

70. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir70
‫سيستماتيك‬ ‫و‬ ‫سيستميك‬ ‫ديد‬ ‫تفاوت‬
‫سيستميك‬ ‫ديد‬
1-‫يعني‬‫نگاهي‬‫جامع‬‫و‬‫كل‬
‫نگر‬.
‫ديدن‬‫آنچه‬‫قبال‬‫ديده‬
‫نميشد‬.
‫چيزهايي‬‫كه‬‫دائم‬‫با‬‫سيستم‬
‫ما‬‫در‬‫تعامل‬‫هستند‬‫و‬
‫بر‬‫آن‬‫اثر‬‫ميگذارند‬
‫سيستماتيك‬ ‫ديد‬
1-‫يعني‬‫منظم‬.‫يعني‬
‫تابع‬‫يك‬‫سيستم‬‫از‬
‫پيش‬‫تعريف‬‫شده‬.‫يك‬
‫چهارچوب‬‫و‬‫ضوابط‬‫خاص‬

71. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir71
‫سيستماتيك‬ ‫و‬ ‫سيستميك‬ ‫ديد‬ ‫تفاوت‬
‫سيستميك‬ ‫ديد‬
2-‫با‬‫اينكه‬‫محتوي‬‫بسيار‬
‫مهم‬‫است‬‫ولي‬‫رابطه‬‫و‬
‫تعامل‬‫بين‬‫اجزا‬‫بسيار‬
‫مهمتر‬‫است‬.
‫كل‬‫ميتواند‬‫بزرگتر‬‫يا‬
‫مساوي‬‫يا‬‫كوچكتر‬‫از‬‫جمع‬
‫اجزا‬‫باشد‬.
‫گوناگوني‬‫اساس‬‫كمال‬‫است‬
‫ولي‬‫نه‬‫گوناگوني‬‫افسار‬
،‫گسيخته‬‫بلكه‬‫آن‬‫نوع‬‫از‬
‫گوناگوني‬‫كه‬‫اجزا‬‫در‬
‫مسير‬‫توسعه‬‫عليرغم‬
‫تفاوتهايشان‬‫با‬‫يکديگر‬
‫سيستماتيك‬ ‫ديد‬
2-‫روش‬‫عمده‬‫ما‬‫روش‬
‫تحليلی‬‫است‬.‫روش‬
‫تحليلي‬‫در‬‫واقع‬‫روش‬
‫تقليلي‬‫است‬‫و‬‫ميگويد‬
‫كل‬‫چيزي‬‫جز‬‫جمع‬‫اجزا‬
‫نيست‬.

72. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir72
‫سيستماتيك‬ ‫و‬ ‫سيستميك‬ ‫ديد‬ ‫تفاوت‬
‫سيستميك‬ ‫ديد‬
3-‫شناخت‬‫كل‬‫از‬‫طريق‬
‫رابطه‬‫بين‬‫اجزا‬
‫براي‬‫شناخت‬‫كل‬‫بايد‬‫رابطه‬
‫اجزا‬‫را‬‫بشناسيم‬.‫چون‬
‫تركيب‬‫دو‬‫جز‬‫لزوما‬‫نتيجه‬
‫دلخواه‬‫ما‬‫را‬‫ندارد‬.
‫مثل‬‫سديم‬‫و‬‫كلر‬
‫سيستماتيك‬ ‫ديد‬
3-‫شناخت‬‫كل‬‫از‬‫طريق‬
‫تفكيك‬‫و‬‫شناخت‬‫اجزا‬
‫در‬‫سيستم‬‫معتقديم‬‫كل‬‫از‬
‫جزايي‬‫تشكيل‬‫شده‬‫و‬
‫براي‬‫شناخت‬‫كل‬‫بايد‬
‫اجزا‬‫را‬‫جدا‬‫كرده‬‫و‬
‫بشناسيم‬‫تا‬‫به‬‫شناخت‬
‫كل‬‫برسيم‬

73. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir73
‫سيستماتيك‬ ‫و‬ ‫سيستميك‬ ‫ديد‬ ‫تفاوت‬
‫سيستميك‬ ‫ديد‬
4-‫بهبود‬‫كل‬‫از‬‫طريق‬
‫بهبود‬‫رابطه‬‫اجزا‬
‫سيستماتيك‬ ‫ديد‬
4-‫بهبود‬‫كل‬‫از‬‫طريق‬
‫بهبود‬‫اجزا‬

74. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir74
‫سيستماتيك‬ ‫و‬ ‫سيستميك‬ ‫ديد‬ ‫تفاوت‬
‫سيستميك‬ ‫ديد‬
5-‫در‬‫نرماتيو‬‫و‬‫رويكرد‬
‫سيستمي‬‫با‬‫توجه‬‫به‬‫اينكه‬
‫تغييرات‬‫محيط‬‫را‬‫درك‬
‫ميكنيم‬‫و‬‫مسير‬‫تغييرات‬
‫را‬‫ميبينيم‬‫اگر‬‫تغيير‬
‫نكنيم‬‫دچار‬‫مشكل‬‫ميشويم‬
(‫يعني‬‫ساخت‬‫آفريني‬‫يعني‬
InterActive‫بودن‬.‫برنامه‬
‫ريزي‬‫تعاملی‬‫داشتن‬.)
‫سيستماتيك‬ ‫ديد‬
5-‫دوست‬‫داريم‬‫وضعيت‬
‫تغيير‬‫نكند‬‫و‬‫اگر‬
‫تغيير‬‫كند‬‫بد‬‫است‬
‫چون‬‫ميخواهيم‬‫از‬‫نرم‬
‫خارج‬‫نشود‬(‫ساخت‬
‫داري‬)

75. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir75
‫سيستماتيك‬ ‫و‬ ‫سيستميك‬ ‫ديد‬ ‫تفاوت‬
‫سيستميك‬ ‫ديد‬
6-‫مشكل‬‫در‬‫اصل‬‫آينده‬
‫نامطلوب‬‫مستتر‬‫در‬‫وضع‬
‫موجود‬‫است‬‫و‬‫اگر‬‫تغييري‬
‫در‬‫سيستم‬‫ندهيم‬‫ميرود‬
‫كه‬‫پيش‬‫بيايد‬.
‫به‬‫عبارتي‬‫ديگر‬‫آينده‬
‫در‬‫زمان‬‫حال‬‫جاري‬‫است‬.
‫آينده‬‫اي‬‫وجود‬‫ندارد‬‫كه‬
‫بخواهيم‬‫به‬‫آن‬‫برسيم‬‫يا‬
‫کشفش‬‫کنيم‬‫بلكه‬‫در‬‫اصل‬
‫ما‬‫امروز‬‫آينده‬‫خود‬‫را‬
‫خلق‬‫ميكنيم‬.‫پس‬‫اول‬
‫بايد‬‫تعريف‬‫كنيم‬‫كه‬
‫سيستماتيك‬ ‫ديد‬
6-‫تعريف‬‫مشكل‬:
‫در‬‫نگرش‬‫متعارف‬‫چيزي‬
‫داريم‬‫به‬‫اسم‬‫نرمال‬.
‫هر‬‫چيز‬‫خوب‬‫و‬‫صحيح‬‫و‬
‫سالم‬‫و‬‫استاندارد‬‫و‬
‫تعريف‬‫شده‬‫را‬‫نرمال‬
‫ميناميم‬‫كه‬‫وقتي‬‫سيستم‬
‫رفتارش‬‫از‬‫اين‬‫چهارچوب‬
‫خارج‬‫شد‬‫ميگوييم‬‫سيستم‬
‫مشكل‬‫دارد‬‫و‬‫در‬‫آن‬
‫صورت‬‫به‬‫دنبال‬‫راه‬
‫حلهايي‬‫براي‬‫رفع‬‫كردن‬
‫آن‬‫ميگرديم‬

76. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir76
‫بودن‬ ‫سيستماتيك‬ ‫بودن‬ ‫سيستمي‬
‫نيست‬
‫از‬ ‫اي‬ ‫مجموعه‬ ‫سيستم‬ ‫و‬
‫نيست‬ ‫فرايندها‬

77. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir77
‫آشوب‬ ‫تئوری‬

78. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir78
‫آشوب،یا‬‫آنچه‬‫در‬‫انگلیسي‬chaos‫خوانده‬‫مي‬‫شود‬‫چیست؟‬‫در‬‫مبحث‬‫واژگان‬‫این‬
‫کلمه‬‫انسان‬‫را‬‫به‬‫یاد‬‫بي‬‫نظمي‬‫مي‬‫اندازد‬.‫به‬‫یاد‬‫حالتي‬‫که‬‫هیچ‬‫چیز‬‫بر‬‫سر‬‫ج‬‫اي‬
‫خود‬‫نباشد‬.‫اما‬‫آیا‬‫واقعا‬‫چنین‬‫است؟‬!!!
‫نظریه‬،‫آشوب‬‫به‬‫ای‬‫شاخه‬‫از‬‫ریاضیات‬‫و‬‫فیزیک‬‫گفته‬‫شود‬‫می‬‫که‬‫مرتبط‬‫ب‬‫ا‬
‫سیستمهایي‬‫است‬‫که‬‫دینامیک‬‫آنها‬‫در‬‫برابر‬‫تغییر‬‫مقادیر‬،‫اولیه‬‫رفتار‬‫ب‬‫سیار‬‫حساسی‬
‫نشان‬‫می‬‫دهد؛‬‫به‬‫طوری‬‫که‬‫های‬‫رفتار‬‫آینده‬‫آنها‬
‫دیگر‬‫قابل‬‫بینی‬‫پیش‬‫باشد‬‫نمی‬.‫به‬‫این‬
،‫ها‬‫سیستم‬‫های‬‫سیستم‬‫آشوبی‬‫گفته‬
‫شود‬‫می‬‫که‬‫از‬‫نوع‬‫سیستمهای‬‫غیرخطی‬
‫دینامیک‬‫هستند‬‫و‬‫بهترین‬‫مثال‬‫برای‬
‫آنها‬‫اثر‬،‫ای‬‫پروانه‬‫جریانات‬‫هوایی‬‫و‬‫دوره‬
‫اقتصادی‬‫باشد‬‫می‬.
‫آشوب‬ ‫تئوری‬

79. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir79
‫این‬،‫نظریه‬‫گسترش‬‫خود‬‫را‬‫بیشتر‬‫مدیون‬‫کارهای‬‫هانری‬‫پوانک‬،‫اره‬
‫ادوارد‬،‫لورنتس‬‫بنوا‬‫مندلبروت‬‫و‬‫مایکل‬‫باوم‬‫فایگن‬‫باشد‬‫می‬.‫پ‬‫وانکاره‬
‫اولین‬‫کسی‬‫بود‬‫که‬‫اثبات‬،‫کرد‬‫مساله‬‫سه‬‫جرم‬(‫به‬‫عنوان‬،‫مثال‬
،‫خورشید‬،‫زمین‬‫ماه‬)‫ای‬‫مساله‬‫آشوبی‬‫و‬‫غیر‬‫قابل‬‫حل‬‫است‬.
‫شاخه‬‫دیگر‬‫از‬‫نظریه‬‫آشوب‬‫که‬‫در‬‫مکانیک‬‫کوانتومی‬‫به‬‫کار‬‫می‬،‫رود‬
‫آشوب‬‫کوانتومی‬‫نام‬‫دارد‬.‫گفته‬‫شود‬‫می‬‫که‬‫پیر‬‫الپالس‬‫یا‬‫عمر‬‫خ‬‫یام‬‫قبل‬
‫از‬،‫پوانکاره‬‫به‬‫این‬‫مشکل‬‫و‬‫پدیده‬‫پی‬‫برده‬‫بودند‬.
‫طی‬20‫سال‬،‫گذشته‬‫در‬‫حوزه‬‫ریاضیات‬‫و‬‫فیزیک‬،‫مدرن‬‫روش‬‫علم‬‫ی‬
‫و‬‫تئوری‬‫جدید‬‫و‬‫بسیار‬‫جالبی‬‫به‬‫نام‬"‫آشوب‬"‫پا‬‫به‬‫عرصه‬‫ظهور‬
‫گذاشته‬‫است‬.‫تئوری‬،‫آشوب‬‫سیستمهای‬‫دینامیکی‬‫بسیار‬‫پیچ‬‫یده‬‫ای‬‫مانند‬
‫اتمسفر‬،‫زمین‬‫جمعیت‬،‫حیوانات‬‫جریان‬،‫مایعات‬‫تپش‬‫قلب‬‫انسا‬،‫ن‬
‫فرآیندهای‬‫زمین‬‫شناسی‬‫و‬...‫را‬‫مورد‬‫بررسی‬‫قرار‬‫می‬‫دهد‬
‫آشوب‬ ‫تئوری‬

80. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir80
‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫آشوب‬ ‫تئوری‬ ‫کلیدی‬ ‫و‬ ‫اصلی‬ ‫انگاره‬‫در‬
‫است‬ ‫نهفته‬ ‫نظمی‬ ، ‫نظمی‬ ‫بی‬ ‫هر‬.‫ن‬ ‫که‬ ‫معنا‬ ‫این‬ ‫به‬‫باید‬
‫ک‬ ‫ای‬ ‫پدیده‬ ‫کرد؛‬ ‫جستجو‬ ‫مقیاس‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫تنها‬ ‫را‬ ‫نظم‬‫ه‬
‫پیش‬ ‫غیرقابل‬ ‫و‬ ‫تصادفی‬ ‫کامال‬ ،‫محلی‬ ‫مقیاس‬ ‫در‬‫بینی‬
‫پایا‬ ‫کامال‬ ،‫بزرگتر‬ ‫مقیاس‬ ‫در‬ ‫بسا‬ ‫چه‬ ‫رسد‬ ‫می‬ ‫نظر‬ ‫به‬
(Stationary)‫باشد‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫قابل‬ ‫و‬
‫آشوب‬ ‫تئوری‬

81. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir81
‫و‬ ‫احتماالت‬ ‫و‬ ‫آمار‬ ‫علم‬ ‫و‬ ‫آشوب‬ ‫تئوری‬ ‫بین‬ ‫تشابهی‬ ‫نقاط‬‫جود‬
‫دارد‬.‫است‬ ‫نظمی‬ ‫بی‬ ‫در‬ ‫نظم‬ ‫کشف‬ ‫دنبال‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫آمار‬.‫نت‬‫یجه‬
‫زی‬ ،‫است‬ ‫نامعلوم‬ ‫و‬ ‫،تصادفی‬ ‫بار‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫سکه‬ ‫یک‬ ‫پرتاب‬‫را‬
‫دارد‬ ‫محلی‬ ‫دامنه‬.، ‫پدیده‬ ‫این‬ ‫انتظار‬ ‫مورد‬ ‫پیامدهای‬ ‫اما‬
‫پی‬ ‫قابل‬ ‫و‬ ‫پایا‬ ،‫شود‬ ‫تکرار‬ ‫زیادی‬ ‫تعداد‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫هنگامی‬‫بینی‬ ‫ش‬
‫است‬.‫صنعت‬ ‫ماندن‬ ‫زنده‬ ‫باعث‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫نظمی‬ ‫چنین‬ ‫وجود‬
‫در‬ ‫که‬ ‫نبود‬ ‫حاضر‬ ‫گذاری‬ ‫سرمایه‬ ‫هیچ‬ ‫گرنه‬ ‫و‬ ،‫است‬ ‫قمار‬
‫کند‬ ‫گذاری‬ ‫سرمایه‬ ‫صنعتی‬ ‫چنین‬.‫ک‬ ‫برای‬ ‫قمار‬ ،‫واقع‬ ‫در‬‫سی‬
‫است‬ ‫شانسی‬ ‫و‬ ‫تصادفی‬ ‫ای‬ ‫پدیده‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫قمار‬ ‫که‬(‫د‬ ‫چون‬‫ر‬
‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫محلی‬ ‫مقیاس‬)‫ای‬ ‫پدیده‬ ،‫قمارخانه‬ ‫صاحب‬ ‫برای‬ ‫و‬
‫است‬ ‫پایا‬ ‫و‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫قابل‬(‫بزرگتر‬ ‫مقیاس‬ ‫در‬ ‫چون‬
(global)‫است‬ ‫نظم‬ ‫دارای‬ ‫پدیده‬ ‫این‬ ،.)
‫آشوب‬ ‫تئوری‬

82. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir82
‫همین‬‫جا‬‫می‬‫توان‬‫به‬‫مصادیقی‬‫از‬‫این‬‫تئوری‬‫در‬‫حوزه‬‫علو‬‫م‬
‫انسانی‬‫اشاره‬‫کرد‬.
‫بسیاری‬‫از‬‫وقایع‬‫تاریخی‬‫که‬‫در‬‫مقیاس‬20‫ساله‬‫ممکن‬‫است‬
‫کامال‬‫تصادفی‬‫و‬‫بی‬‫نظم‬‫به‬‫نظر‬،‫برسند‬‫ممکن‬‫است‬‫که‬‫در‬
‫مقیاس‬200،‫ساله‬2000‫ساله‬‫یا‬20000‫ساله‬‫دارای‬‫دوره‬
‫تناوب‬‫مشخص‬‫و‬‫یا‬‫نوعی‬‫نظم‬‫در‬‫علتها‬‫باشند‬.
‫ریشه‬‫عبارت‬”‫تاریخ‬‫تکرار‬‫میشود‬“‫به‬‫این‬‫موضوع‬‫بر‬
‫میگردد‬.
‫مثال‬‫ساعت‬‫نیوتن‬
‫آشوب‬ ‫تئوری‬

83. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir83
‫موضوع‬‫جالب‬‫دیگری‬‫که‬‫در‬‫تئوری‬‫آشوب‬‫وجود‬،‫دارد‬‫تاک‬‫ید‬
‫آن‬‫بر‬‫وابستگی‬(‫یا‬‫حساسیت‬)‫به‬‫شرایط‬‫اولیه‬‫است‬.‫ب‬‫دین‬‫معنی‬
‫که‬‫تغییرات‬‫بسیار‬‫جزیی‬‫در‬‫مقادیر‬‫اولیه‬‫یک‬‫فرآیند‬‫می‬‫تواند‬
‫منجر‬‫به‬‫اختالفات‬‫چشمگیری‬‫در‬‫سرنوشت‬‫فرآیند‬‫شود‬.‫مثال‬
‫ساده‬‫زیر‬‫شاید‬‫جالب‬‫باشد‬:
‫اگر‬‫مسافری‬10‫ثانیه‬‫دیر‬‫به‬‫ایستگاه‬‫اتوبوس‬‫برسد‬‫نم‬‫ی‬‫تواند‬
‫سوار‬‫اتوبوسی‬‫شود‬‫که‬‫هر‬10‫دقیقه‬‫یک‬‫بار‬‫از‬‫این‬‫ایستگاه‬
‫می‬‫گذرد‬‫و‬‫به‬‫سمت‬‫مترویی‬‫می‬‫رود‬‫که‬‫از‬‫آن‬‫هر‬‫ساعت‬
‫یک‬‫بار‬‫قطاری‬‫به‬‫سوی‬‫فرودگاه‬‫حرکت‬‫می‬‫کند‬.‫برای‬‫مق‬‫صد‬
‫مورد‬‫نظر‬‫این‬،‫مسافر‬‫فقط‬‫روزی‬‫یک‬‫پرواز‬‫انجام‬‫می‬‫شود‬‫و‬
‫لذا‬‫تاخیر‬10‫ثانیه‬‫ای‬‫این‬‫مسافر‬‫باعث‬‫از‬‫دست‬‫دادن‬‫یک‬
‫روز‬‫کامل‬‫می‬‫شود‬.
‫آشوب‬ ‫تئوری‬

84. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir84
‫ادوارد‬،‫لورنز‬‫دانشمند‬‫مشهور‬،‫هواشناسی‬‫سالها‬‫پیش‬‫جمله‬
‫مشهور‬‫خود‬‫را‬‫که‬‫بعدها‬‫به‬"‫اثر‬‫پروانه‬"(Butterfly
Effect)‫مشهور‬،‫شد‬‫چنین‬‫عنوان‬‫کرده‬‫است‬:"‫در‬‫یک‬
‫سیستم‬‫دینامیکی‬‫مانند‬‫اتمسفر‬،‫زمین‬‫آشفتگی‬‫بسی‬‫ار‬‫کوچک‬
‫ناشی‬‫از‬‫به‬‫هم‬‫خوردن‬‫بالهای‬‫یک‬‫پروانه‬‫می‬‫تواند‬‫منجر‬‫ب‬‫ه‬
‫توفانهایی‬‫در‬‫مقیاس‬‫یک‬‫قاره‬‫بشود‬".‫در‬‫بسیاری‬‫از‬‫وق‬‫ایع‬
‫جامعه‬‫شناختی‬‫و‬‫سیاسی‬‫نیز‬‫می‬‫توان‬‫به‬‫جای‬‫پیجویی‬‫ع‬‫وامل‬
‫بسیار‬‫پیچیده‬‫و‬‫نادیده‬‫گرفتن‬‫عوامل‬‫به‬‫ظاهر‬،‫ساده‬‫با‬‫ج‬‫دی‬
‫گرفتن‬‫عوامل‬‫به‬‫ظاهر‬‫بی‬‫ارزش‬‫به‬‫تحلیل‬‫صحیحی‬‫نس‬‫بت‬‫به‬
‫آن‬‫واقعه‬‫رسید‬.
‫آشوب‬ ‫تئوری‬

85. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir85
‫ای‬ ‫پروانه‬ ‫اثر‬

86. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir86
‫عبارت‬«‫اثر‬‫پروانه‬‫ای‬»‫در‬‫پی‬‫مقاله‬‫ای‬‫از‬‫ادوارد‬‫لورنتس‬‫بوجود‬
‫آمد‬.‫وی‬‫در‬‫صد‬‫سی‬‫و‬‫نهمین‬‫اجالس‬‫اس‬‫ای‬‫ای‬‫ای‬‫در‬‫سال‬۱۹۷۲‫مقاله‬
‫ای‬‫با‬‫این‬‫عنوان‬‫ارائه‬‫داد‬‫که‬«‫آیا‬‫بال‬‫زدن‬‫پروانه‬‫ای‬‫در‬‫برزیل‬‫می‬
‫تواند‬‫باعث‬‫ایجاد‬‫تندباد‬‫در‬‫تکزاس‬‫شود؟‬»
‫مطالعه‬‫در‬‫مورد‬‫این‬‫مبحث‬‫در‬‫حقیقت‬‫از‬‫مطالعات‬‫هواشناسی‬‫شروع‬
‫شد‬.‫چندی‬‫از‬‫دانشمندان‬‫هواشناسی‬‫مشغول‬‫مطالعه‬‫در‬‫مورد‬‫شرایط‬
‫جوی‬‫و‬‫تاثیر‬‫موارد‬‫مختلف‬‫بر‬‫هوای‬‫جهان‬‫و‬‫منطقه‬‫داشتند‬.‫آنان‬‫به‬
‫مدت‬‫دو‬‫سال‬‫مشغول‬‫مطالعه‬‫هوای‬‫یک‬‫منطقه‬‫خاص‬‫دارای‬‫آب‬‫و‬
‫هوای‬‫نسبتا‬‫بی‬‫تغییر‬‫و‬‫کامال‬‫معتدل‬‫بودند‬‫و‬‫تمامی‬‫تغییرات‬‫را‬‫ثبت‬‫می‬
‫کردند‬.‫یک‬‫دستگاه‬‫ثبت‬‫نمودار‬‫تغییرات‬‫جوی‬‫هر‬‫روز‬‫راس‬‫ساع‬‫ت‬
‫شش‬‫صبح‬‫روشن‬‫می‬‫شد‬‫و‬‫نمودار‬‫تغییرات‬‫را‬‫تا‬‫شش‬‫بعد‬‫از‬‫ظهر‬‫ثبت‬
‫می‬‫کرد‬.‫اما‬‫در‬‫پاییز‬‫سال‬‫دوم‬‫ناگهان‬‫نمودار‬‫این‬‫تغییرات‬‫به‬‫طرز‬
‫عجیبی‬‫عوض‬‫شد‬.
‫ای‬ ‫پروانه‬ ‫اثر‬

87. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir87
‫یعنی‬‫نموداری‬‫مغشوش‬‫به‬‫ثبت‬‫رسید‬‫که‬‫نشانه‬‫بروز‬‫تغییرات‬‫شدید‬
‫جوی‬،‫بود‬‫اما‬‫آن‬‫چه‬‫به‬‫چشم‬‫دیده‬‫می‬‫شد‬‫هیچ‬‫تغییری‬‫مشاهده‬‫نمی‬‫ک‬‫رد‬.
‫دانشمندان‬‫شروع‬‫به‬‫مطالعه‬‫در‬‫این‬‫مورد‬‫کردند‬‫تا‬‫دلیل‬‫این‬‫تغیی‬‫ر‬‫را‬
‫دریابند‬‫اما‬‫متوجه‬‫هیچ‬‫چیز‬‫نشدند‬.‫پس‬‫از‬،‫پاییز‬‫همه‬‫چیز‬‫دوباره‬‫عادی‬
‫شد‬.‫این‬‫امر‬‫آنان‬‫را‬‫بر‬‫آن‬‫داشت‬‫تا‬‫یک‬‫سال‬‫دیگر‬‫مطالعات‬‫خود‬‫را‬‫د‬‫ر‬
‫آن‬‫محل‬‫ادامه‬‫دهند‬.‫در‬‫پاییز‬‫سال‬‫بعد‬‫آنها‬‫همه‬‫چیز‬‫را‬‫تحت‬‫نظر‬
‫داشتند‬.
‫ای‬ ‫پروانه‬ ‫اثر‬

88. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir88
‫در‬‫این‬‫سال‬‫نتیجه‬‫مشاهدات‬‫خود‬‫را‬‫پیدا‬‫کردند‬.‫در‬‫نزدیک‬‫ی‬‫آن‬
‫محل‬‫دریاچه‬‫ای‬‫بود‬‫که‬‫گروهی‬‫از‬‫پرندگان‬‫مهاجر‬‫در‬‫پاییز‬‫به‬
‫آنجا‬‫می‬‫رفتند‬.‫آن‬‫چه‬‫باعث‬‫تغییر‬‫شدید‬‫در‬‫نمودار‬‫می‬‫ش‬‫د‬
‫همین‬‫پرندگان‬‫بودند‬.‫پرواز‬‫دسته‬‫جمعی‬‫این‬‫پرندگان‬‫ب‬‫اعث‬
‫می‬‫شد‬‫تا‬‫حرکت‬‫بال‬‫های‬‫آنان‬‫فشاری‬‫بر‬‫جو‬‫بیاورد‬‫و‬‫این‬
‫فشار‬‫به‬‫مولکول‬‫های‬‫کناری‬‫هوا‬‫منتقل‬‫می‬‫شد‬‫و‬‫نهایتا‬‫ب‬‫ه‬
‫سنسور‬‫ثبت‬‫نمودار‬‫دستگاه‬‫می‬‫رسید‬.
‫ای‬ ‫پروانه‬ ‫اثر‬

89. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir89
‫یکی‬‫از‬‫دانشمندان‬‫کنجکاو‬‫در‬‫پی‬‫آن‬‫شد‬‫که‬‫متوجه‬‫شود‬‫ا‬‫گر‬
‫این‬‫پرندگان‬‫آنجا‬‫نبودند‬‫چه‬‫می‬‫شد‬.‫وی‬‫با‬‫استفاده‬‫از‬‫ی‬‫ک‬
‫برنامه‬‫کامپیوتری‬‫موقعیت‬‫منطقه‬‫را‬‫شبیه‬‫سازی‬‫کرد‬‫و‬‫برنامه‬
‫را‬‫یکبار‬‫با‬‫حضور‬‫پرندگان‬‫و‬‫یکبار‬‫بدون‬‫حضور‬‫آنان‬‫اجرا‬
‫کرد‬.‫هنگامی‬‫که‬‫پرندگان‬‫وجود‬‫داشتند‬‫کامپیوتر‬‫شرای‬‫ط‬‫را‬
‫دقیقا‬‫همان‬‫طور‬‫که‬‫در‬‫واقعیت‬‫بود‬‫نشان‬‫داد‬.‫اما‬‫بدون‬‫حض‬‫ور‬
‫پرندگان‬‫طوفانی‬‫بزرگ‬‫در‬‫منطقه‬‫شکل‬‫می‬‫گرفت‬‫که‬‫ب‬‫اعث‬
‫تخریب‬‫تقریبا‬12‫هکتار‬‫از‬‫آن‬‫منطقه‬‫می‬‫شد‬.‫در‬‫حقیقت‬‫پر‬
‫زدن‬‫آن‬‫پرندگان‬‫باعث‬‫می‬‫شد‬‫که‬‫شرایط‬‫شکل‬‫گیری‬‫این‬
‫طوفان‬‫پیش‬‫نیایند‬...
‫ای‬ ‫پروانه‬ ‫اثر‬

90. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir90
‫لورنتس‬‫در‬‫نهایت‬‫مشاهده‬‫کرد‬‫که‬‫نتیجه‬‫شبیه‬‫سازی‬‫های‬‫مختلف‬‫با‬
‫شرایط‬‫اولیه‬‫یکسان‬‫با‬‫هم‬‫کامال‬‫متفاوت‬‫است‬.‫بررسی‬‫خروجی‬‫چ‬‫اپ‬
‫شده‬‫رایانه‬‫نشان‬‫داده‬‫که‬‫رویال‬‫بی‬‫مک‬(Royal McBee)،‫ای‬‫رایانه‬
‫که‬‫لورنتس‬‫از‬‫آن‬‫استفاده‬‫می‬،‫کرد‬‫خروجی‬‫را‬‫تا‬۴‫رقم‬‫اعشار‬‫گرد‬
‫می‬‫کند‬.‫از‬‫آنجایي‬‫محاسبات‬‫داخل‬‫این‬‫رایانه‬‫با‬۶‫رقم‬‫اعشار‬‫صورت‬
‫می‬،‫گرفت‬
‫از‬‫بین‬‫رفتن‬‫دورقم‬‫آخر‬‫باعث‬‫چنین‬‫تاثیری‬‫شده‬‫بود‬.‫مقدار‬‫تغ‬‫ییرات‬‫در‬
‫عمل‬‫گرد‬‫کردن‬‫نزدیک‬‫به‬‫اثر‬‫بال‬‫زدن‬‫یک‬‫پروانه‬‫است‬.‫این‬‫واقعی‬‫ت‬
‫غیر‬‫ممکن‬‫بودن‬‫پیشبینی‬‫آب‬‫و‬‫هوا‬‫در‬‫دراز‬‫مدت‬‫را‬‫نشان‬‫می‬‫دهد‬.
‫بدین‬‫ترتیب‬‫نظریه‬‫آشوب‬‫مطرح‬‫گردید‬.‫بال‬‫زدن‬‫پروانه‬‫در‬‫پک‬‫ن‬‫منجر‬
‫به‬‫وقوع‬‫طوفان‬‫در‬‫نیویورک‬‫می‬‫شود‬!‫به‬‫این‬‫رخداد‬‫اثر‬‫پروانه‬‫ای‬
‫گفته‬‫می‬‫شود‬.
‫ای‬ ‫پروانه‬ ‫اثر‬

91. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir91
‫در‬‫جای‬،‫دیگری‬‫گروهی‬‫از‬‫دانشمندان‬‫علم‬‫ژنتیک‬‫مشغول‬‫مطالعه‬‫ب‬‫ر‬
‫نقشه‬‫ژنتیکی‬‫قورباغه‬‫ها‬‫بودند‬.‫آنان‬‫سعی‬‫داشتند‬‫تا‬‫نقشه‬‫ژن‬‫تیکی‬‫این‬
‫موجودات‬‫را‬‫تهیه‬‫کنند‬‫و‬‫از‬‫آن‬‫در‬‫راه‬‫پیشرفت‬‫دانش‬‫ژنتیک‬‫است‬‫فاده‬
‫کنند‬.‫برای‬‫جلوگیری‬‫از‬‫زاد‬‫و‬‫ولد‬‫قورباغه‬‫ها‬‫و‬‫کنترل‬‫وضعیت‬
‫آزمایشگاهی‬‫آنان‬‫تصمیم‬‫گرفتند‬‫که‬‫تنها‬‫از‬‫قورباغه‬‫های‬‫نر‬‫اس‬‫تفاده‬
‫کنند‬.‫پس‬‫از‬‫حدود‬‫یک‬‫سال‬‫مطالعه‬‫ناگهان‬‫چیزی‬‫غریب‬‫اتفاق‬‫اف‬‫تاد‬.
‫روزی‬‫آنان‬‫متوجه‬‫شدند‬‫که‬‫پنج‬‫قورباغه‬‫به‬‫تعداد‬‫قورباغه‬‫ها‬‫افزو‬‫ده‬
‫شده‬‫است‬!!!
‫پس‬‫از‬‫مطالعه‬‫آنان‬‫متوجه‬‫شدند‬‫که‬‫برای‬‫جلوگیری‬‫از‬‫انقراض‬‫نس‬،‫ل‬
‫در‬‫قورباغه‬‫ها‬‫جهشی‬‫ژنتیکی‬‫اتفاق‬‫افتاده‬‫است‬‫و‬‫این‬‫گروه‬‫از‬‫ق‬‫ورباغه‬
‫ها‬‫شش‬‫ماه‬‫از‬‫سال‬‫را‬‫نر‬‫و‬‫شش‬‫ماه‬‫را‬‫ماده‬‫اند‬.‫در‬‫فاصله‬‫تغییر‬
‫جنسیت‬‫آنان‬‫در‬‫بدنشان‬‫تولید‬‫مثل‬‫می‬‫کنند‬.‫و‬‫این‬‫امر‬‫باعث‬‫ای‬‫جاد‬‫شعار‬
‫مهم‬‫دوم‬‫نظریه‬‫آشوب‬‫گشت‬:‫زندگی‬‫برای‬‫بقا‬‫راه‬‫خود‬‫را‬‫خواهد‬
‫ای‬ ‫پروانه‬ ‫اثر‬

92. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir92
‫یکی‬‫از‬‫اصولی‬‫که‬‫این‬‫ع‬‫لم‬
‫بیان‬‫می‬‫کند‬‫این‬‫است‬‫که‬
‫هیچ‬‫چیز‬‫قابل‬‫پیش‬‫بین‬‫ی‬
‫نیست‬.‫به‬‫دلیل‬‫این‬‫که‬‫ح‬‫یات‬
‫راه‬‫خود‬‫را‬‫خواهد‬‫یافت‬.
‫حتی‬‫اگر‬‫با‬‫دقت‬‫بسیار‬‫ز‬‫یاد‬
‫شرایط‬‫را‬‫کنترل‬،‫کنیم‬‫ب‬‫ه‬
‫این‬‫دلیل‬‫که‬‫خود‬‫ما‬‫نیز‬
‫جزئی‬‫از‬‫مساله‬،‫هستیم‬
‫دچار‬‫اشتباه‬‫خواهیم‬‫شد‬.
‫این‬‫مثال‬‫را‬‫در‬‫نظر‬
‫بگیرید‬:
‫ای‬ ‫پروانه‬ ‫اثر‬

93. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir93
‫اگر‬‫ما‬‫به‬‫دنبال‬‫این‬‫باشیم‬‫که‬‫در‬‫این‬‫ش‬‫کل‬
‫یک‬‫نظم‬‫و‬‫یک‬‫معادله‬‫پیدا‬‫کنیم‬‫شاید‬‫هی‬‫چ‬
‫گاه‬‫نتوان‬‫به‬‫فرمولی‬‫رسید‬.‫اما‬‫از‬‫آنجا‬‫ک‬‫ه‬
‫باید‬‫برای‬‫توضیح‬‫انحرافات‬‫خطی‬‫در‬‫ای‬‫ن‬
‫شکل‬‫الگویی‬‫قابل‬‫توضیح‬‫وجود‬‫داشت‬‫ه‬‫باشد‬
‫با‬‫استفاده‬‫از‬‫هندسه‬‫غیر‬‫اقلیدسی‬‫به‬‫چ‬‫ندین‬
‫فرمول‬‫می‬‫رسیم‬‫که‬‫بخش‬‫اعظمی‬‫از‬‫این‬
‫شکل‬‫را‬‫توضیح‬‫می‬،‫دهد‬‫اما‬‫برای‬‫بقیه‬‫ا‬‫ین‬
‫شکل‬‫توضیحی‬‫نداریم‬.‫بنا‬‫براین‬‫دست‬‫به‬
‫ایجاد‬‫شاخه‬‫ای‬‫جدید‬‫در‬‫ریاضیات‬‫و‬‫هندسه‬
‫می‬‫زنیم‬‫تا‬‫بتوانیم‬‫آن‬‫را‬‫توضیح‬‫دهیم‬.‫همین‬
‫مساله‬‫به‬‫عدم‬‫قطعیت‬‫ختم‬‫می‬‫شود‬.‫یعنی‬
‫ایجاد‬‫شرایط‬‫جدید‬‫باعث‬‫ایجاد‬‫علوم‬‫جدید‬
‫می‬‫شود‬‫که‬‫گاهی‬‫تمام‬‫علوم‬‫قدیمی‬‫را‬‫زیر‬
‫و‬‫رو‬‫می‬‫کند‬.
‫حاال‬‫بیایید‬‫تا‬‫همان‬‫شکل‬‫را‬‫بطور‬‫کامل‬
‫ببینیم‬:
‫ای‬ ‫پروانه‬ ‫اثر‬

94. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir94

95. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir95
‫مشاهده‬‫می‬‫کنیم‬‫که‬‫تمامی‬‫بی‬‫نظمی‬‫موجود‬‫در‬‫آن‬‫شکل‬‫منج‬‫ر‬
‫به‬‫نظمی‬‫بزرگ‬‫شد‬.‫یعنی‬‫ایجاد‬‫یک‬‫خط‬‫راست‬.‫اما‬‫به‬‫دلی‬‫ل‬
‫این‬‫که‬‫ما‬‫درون‬‫شکل‬‫قرار‬‫داشتیم‬‫نتوانستیم‬‫به‬‫نظم‬‫ک‬‫لی‬‫آن‬‫پی‬
‫ببریم‬‫و‬‫به‬‫اشتباه‬‫کشیده‬‫شدیم‬.‫عین‬‫همین‬‫مساله‬‫را‬‫می‬‫توان‬‫در‬
‫جهان‬‫جستجو‬‫کرد‬.‫دنیای‬‫اطراف‬‫ما‬‫پر‬‫از‬‫روابطی‬‫است‬‫که‬
‫ما‬‫قادر‬‫به‬‫فهم‬‫آنان‬‫نیستیم‬‫و‬‫برای‬‫توضیح‬‫و‬‫توجیه‬‫آن‬‫ان‬‫دست‬
‫به‬‫ایجاد‬‫علوم‬‫مختلف‬‫می‬‫کنیم‬.‫علومی‬‫که‬‫هیچ‬‫کدام‬‫قطع‬‫یت‬
‫ندارند‬‫و‬‫به‬‫گفته‬‫علم‬‫آشوب‬‫قابل‬‫پیش‬‫بینی‬‫نیستن‬‫د‬
‫ای‬ ‫پروانه‬ ‫اثر‬

96. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir96
‫معلول‬ ‫و‬ ‫علت‬ ‫روابط‬
‫سيستمها‬ ‫ديناميک‬ ‫و‬

97. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir97
‫معلول‬ ‫و‬ ‫علت‬ ‫رابطه‬
‫سيستماتيك‬ ‫ديد‬ ‫در‬:
‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫خطي‬ ‫رابطه‬ ‫يك‬.‫معلول‬ ‫ديدن‬ ‫با‬
‫هستيم‬ ‫علت‬ ‫دنبال‬ ‫به‬
‫علت‬‫معلول‬

98. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir98
‫معلول‬ ‫و‬ ‫علت‬ ‫رابطه‬
‫سيستميك‬ ‫ديد‬ ‫در‬:
‫علت‬‫معلول‬
‫عوامل‬
‫عوامل‬
‫عوامل‬
‫عوامل‬
TIME 1
‫و‬ ‫مدت‬ ‫كوتاه‬
‫محسوس‬
TIME 2
‫نا‬ ‫و‬ ‫مدت‬ ‫بلند‬
‫محسوس‬‫نتيجه‬ ‫فراسونگر‬ ‫و‬ ‫فراگير‬ ‫ديد‬ ‫با‬ ‫نتوانيم‬ ‫اگر‬
Time2‫و‬ ‫منابع‬ ‫دادن‬ ‫دست‬ ‫از‬ ‫ضمن‬ ‫كنيم‬ ‫درك‬ ‫را‬
‫داشت‬ ‫نخواهيم‬ ‫شكست‬ ‫به‬ ‫تسليم‬ ‫جز‬ ‫اي‬ ‫چاره‬ ،‫زمان‬
-
+
-
+
-
+
-
+

99. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir99
‫معلول‬ ‫و‬ ‫علت‬ ‫رابطه‬
‫سيستميك‬ ‫ديد‬ ‫در‬:
‫نيست‬ ‫خطي‬ ‫رابطه‬.‫را‬ ‫آنها‬ ‫تعامالت‬ ‫و‬ ‫مختلف‬ ‫عوامل‬
‫به‬ ‫منجر‬ ‫چيزهايي‬ ‫چه‬ ‫برآيند‬ ‫كه‬ ‫ميكنيم‬ ‫بررسي‬
‫اند‬ ‫شده‬ ‫معلول‬ ‫اين‬
‫علت‬‫معلول‬
‫عوامل‬
‫عوامل‬
‫عوامل‬
‫عوامل‬
TIME 1
‫و‬ ‫مدت‬ ‫كوتاه‬
‫محسوس‬
TIME 2
‫نا‬ ‫و‬ ‫مدت‬ ‫بلند‬
‫محسوس‬‫نتيجه‬ ‫فراسونگر‬ ‫و‬ ‫فراگير‬ ‫ديد‬ ‫با‬ ‫نتوانيم‬ ‫اگر‬
Time2‫و‬ ‫منابع‬ ‫دادن‬ ‫دست‬ ‫از‬ ‫ضمن‬ ‫كنيم‬ ‫درك‬ ‫را‬
‫داشت‬ ‫نخواهيم‬ ‫شكست‬ ‫به‬ ‫تسليم‬ ‫جز‬ ‫اي‬ ‫چاره‬ ،‫زمان‬
‫درستي‬ ‫پروژه‬ ‫آيا‬ ‫كه‬ ‫بپرسيم‬ ‫خود‬ ‫از‬ ‫بايد‬ ‫اكنون‬
‫ايم؟‬ ‫كرده‬ ‫انتخاب‬ ‫بهبود‬ ‫براي‬ ‫را‬
‫راستاي‬ ‫در‬ ‫فرايند‬ ‫اين‬ ‫خود‬ ‫دادن‬ ‫انجام‬ ‫اصال‬ ‫آيا‬
‫دانه‬‫درخت‬
‫آب‬
‫خاك‬
‫نور‬
‫رطوبت‬
-
+
-
+
-
+
-
+

100. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir100
‫معلول‬ ‫و‬ ‫علت‬ ‫رابطه‬
‫سيستميك‬ ‫ديد‬ ‫در‬:
‫نيست‬ ‫خطي‬ ‫رابطه‬.‫را‬ ‫آنها‬ ‫تعامالت‬ ‫و‬ ‫مختلف‬ ‫عوامل‬
‫به‬ ‫منجر‬ ‫چيزهايي‬ ‫چه‬ ‫برآيند‬ ‫كه‬ ‫ميكنيم‬ ‫بررسي‬
‫اند‬ ‫شده‬ ‫معلول‬ ‫اين‬
‫علت‬‫معلول‬
‫عوامل‬
‫عوامل‬
‫عوامل‬
‫عوامل‬
TIME 1
‫و‬ ‫مدت‬ ‫كوتاه‬
‫محسوس‬
TIME 2
‫نا‬ ‫و‬ ‫مدت‬ ‫بلند‬
‫محسوس‬‫نتيجه‬ ‫فراسونگر‬ ‫و‬ ‫فراگير‬ ‫ديد‬ ‫با‬ ‫نتوانيم‬ ‫اگر‬
Time2‫و‬ ‫منابع‬ ‫دادن‬ ‫دست‬ ‫از‬ ‫ضمن‬ ‫كنيم‬ ‫درك‬ ‫را‬
‫داشت‬ ‫نخواهيم‬ ‫شكست‬ ‫به‬ ‫تسليم‬ ‫جز‬ ‫اي‬ ‫چاره‬ ،‫زمان‬
‫موجب‬ ‫آن‬ ‫نكردن‬ ‫ترك‬ ‫ولي‬ ‫است‬ ‫مرض‬ ‫موجب‬ ‫عادت‬ ‫ترك‬
‫هالكت‬
‫درستش‬ ‫زمان‬ ‫در‬ ‫اگر‬ ‫بهبودي‬ ‫هر‬ ‫كه‬ ‫كنيد‬ ‫توجه‬ ‫اما‬
‫سيگار‬‫قلب‬
‫ريه‬
‫استرس‬
‫عروق‬
‫وزن‬
-
+
-
+
-
+
-
+

101. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir101
‫سيستمي‬ ‫ديد‬ ‫در‬ ‫معلول‬ ‫و‬ ‫علت‬ ‫رابطه‬
‫در‬‫دید‬‫سیستماتیك‬‫زمان‬‫و‬‫مكان‬‫را‬‫بین‬‫علت‬‫و‬‫معلول‬‫میبی‬‫نیم‬‫ولي‬
‫در‬‫دید‬‫سیستمي‬‫رابطه‬‫مكان‬‫قطع‬‫میشود‬.
‫نقاط‬‫مختلف‬‫سیستم‬‫واكنش‬‫یكنواختي‬‫ندارد‬.‫هر‬‫اتفاقي‬‫ب‬‫ا‬‫فاصله‬
‫زماني‬‫با‬‫ارزشهاي‬‫جدید‬‫آغشته‬‫میشود‬.
‫پس‬‫شناخت‬‫نقاط‬‫ورودي‬‫براي‬‫كنترل‬‫و‬‫تغییر‬‫و‬‫مدیریت‬‫آ‬‫ن‬‫مهم‬
‫است‬.

102. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir102
‫سيستمي‬ ‫ديد‬ ‫در‬ ‫معلول‬ ‫و‬ ‫علت‬ ‫رابطه‬
•‫یک‬‫اصطالح‬‫کلیدي‬‫در‬‫مبحث‬‫دینامیک‬‫سیستم‬,‫اصطالح‬‫بازخور‬‫است‬‫که‬‫در‬‫ک‬‫آن‬
‫اهمیت‬‫زیادي‬‫دارد‬.‫همان‬‫گونه‬‫که‬‫در‬‫بخش‬‫تعاریف‬‫آمده‬‫است‬,‫بازخور‬،‫فرایندي‬
‫است‬‫که‬‫طي‬‫آن‬‫یک‬‫سیگنال‬‫از‬‫زنجیره‬‫اي‬‫از‬‫روابط‬‫ي‬ّ‫عل‬‫عبور‬‫مي‬‫کند‬‫تا‬‫این‬‫که‬ً‫ا‬‫مجدد‬
‫بر‬‫خودش‬‫تاثیر‬‫بگذارد‬.‫دو‬‫نوع‬‫بازخور‬‫وجود‬‫دارد‬:
•‫بازخور‬‫مثبت‬(Positive Feedback):‫افزایش‬(‫کاهش‬)‫در‬‫یک‬‫متغیر‬,‫بعد‬‫از‬
‫یک‬‫تأخیر‬(delay)‫باعث‬‫افزایش‬(‫کاهش‬)‫همان‬‫متغیر‬‫مي‬‫شود‬.
•‫بازخور‬‫منفي‬(Negative Feedback):‫افزایش‬(‫کاهش‬)‫در‬‫یک‬‫متغیر‬,‫بعد‬‫از‬
‫یک‬‫تأخیر‬(delay)‫باعث‬‫کاهش‬(‫افزایش‬)‫همان‬‫متغیر‬‫مي‬‫شود‬.
•‫با‬‫توجه‬‫به‬‫مفهوم‬‫فوق‬,‫دو‬‫نوع‬‫سیستم‬‫وجود‬‫دارد‬:
•‫سیستم‬‫حلقه‬‫باز‬(open loop):‫در‬‫آن‬‫زنجیره‬‫ساده‬‫اي‬‫از‬‫علیت‬‫وجود‬‫دارد‬.‫به‬
‫عنوان‬‫مثال‬‫دماي‬‫هوا‬‫کاهش‬‫مي‬‫یابد‬‫بنابراین‬‫افراد‬‫لباس‬‫گرم‬‫مي‬‫پوشند‬.‫پوش‬‫یدن‬‫لباس‬
‫گرم‬‫تاثیري‬‫بر‬‫دماي‬‫اتاق‬‫ندارد‬.
•‫سیستم‬‫حلقه‬‫بسته‬(closed loop):‫در‬‫آن‬‫زنجیره‬‫اي‬‫حلقوي‬‫از‬‫یت‬ّ‫عل‬‫وجود‬‫دارد‬

103. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir103
‫سيستمي‬ ‫ديد‬ ‫در‬ ‫معلول‬ ‫و‬ ‫علت‬ ‫رابطه‬
‫مثال‬1:‫و‬ ‫شده‬ ‫ترموستات‬ ‫شدن‬ ‫فعال‬ ‫موجب‬ ‫اتاق‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫دما‬ ‫کاهش‬
‫کند‬ ‫مي‬ ‫روشن‬ ‫را‬ ‫بخاري‬.‫بخاري‬ ‫شدن‬ ‫روشن‬ ‫اثر‬ ‫در‬,‫م‬ ‫تشعشع‬ ‫گرما‬‫ي‬
‫یابد‬ ‫مي‬ ‫افزایش‬ ‫دما‬ ‫و‬ ‫کند‬( .‫منفی‬ ‫بازخور‬)
•‫دیگ‬ ‫تغییر‬ ‫موجب‬ ‫اتوماتیک‬ ‫بطور‬ ‫اتاق‬ ‫دماي‬ ‫در‬ ‫تغییر‬ ‫یک‬ ‫یعني‬‫در‬ ‫ري‬
‫شود‬ ‫مي‬ ‫دما‬.‫ترموستات‬ ‫مثال‬ ‫در‬,‫تعا‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫فوق‬ ‫تغییر‬ ‫دو‬ ‫تأثیر‬‫دل‬
(balancing)‫است‬.‫شود‬ ‫مي‬ ‫دما‬ ‫افزایش‬ ‫باعث‬ ‫دما‬ ‫در‬ ‫کاهش‬.‫اگر‬
‫کند‬ ‫کار‬ ‫درستي‬ ‫به‬ ‫ترموستات‬,‫مطل‬ ‫مقدار‬ ‫از‬ ‫زیادي‬ ‫مقدار‬ ‫به‬ ‫هوا‬ ‫دماي‬‫وب‬
‫شده‬ ‫تنظیم‬,‫یابد‬ ‫نمي‬ ‫انحراف‬.

104. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir104
‫سيستمي‬ ‫ديد‬ ‫در‬ ‫معلول‬ ‫و‬ ‫علت‬ ‫رابطه‬
‫سیستم‬‫هاي‬‫حلقه‬‫بسته‬‫را‬ً‫ا‬‫عموم‬‫سیستم‬‫هاي‬‫بازخوردي‬(feedback systems)
‫مینامند‬.‫در‬‫یک‬‫سیستم‬‫بازخوردي‬,‫یک‬‫متغیر‬‫همزمان‬‫هم‬‫علت‬‫است‬‫و‬‫هم‬‫معلول‬.
‫دماي‬‫هوا‬‫تحت‬‫تاثیر‬‫تشعشع‬‫کننده‬‫ها‬‫قرار‬‫مي‬‫گیرد‬‫و‬‫بر‬‫فعالیت‬‫ترموستات‬‫تاثیر‬‫مي‬
‫گذارد‬.
‫در‬‫یک‬‫سیستم‬‫بازخوردي‬,‫یک‬‫تغییر‬‫در‬‫محیط‬(‫به‬‫عنوان‬‫مثال‬‫تغییر‬‫دماي‬‫ات‬‫اق‬)
‫منتهي‬‫به‬‫یک‬‫تصمیم‬(‫مثل‬‫تصمیم‬‫ترموستات‬)‫مي‬‫شود‬‫که‬‫موجب‬‫انجام‬‫یک‬‫اق‬‫دام‬
(‫روشن‬‫شدن‬‫بخاري‬)‫گشته‬‫و‬‫بر‬‫محیط‬‫تأثیر‬‫مي‬‫گذارد‬(‫دماي‬‫هواي‬‫اتاق‬‫را‬‫باال‬‫م‬‫ي‬
‫برد‬)
‫مثال‬2:‫مشاجره‬‫یک‬‫زوج‬(‫بازحور‬‫مثبت‬)
‫مرد‬:‫من‬‫از‬‫منزل‬‫بیرون‬‫می‬‫روم‬‫چون‬‫تو‬‫همیشه‬‫در‬‫حال‬‫غر‬‫زدن‬‫هستی‬!
‫زن‬:‫من‬‫فقط‬‫به‬‫این‬‫خاطر‬‫شکوه‬‫می‬‫کنم‬‫که‬‫تو‬‫همیشه‬‫مرا‬‫تنها‬‫می‬‫گذاری‬!!

105. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir105
‫سيستمي‬ ‫ديد‬ ‫در‬ ‫معلول‬ ‫و‬ ‫علت‬ ‫رابطه‬
‫مثال‬2:‫مشاجره‬‫یک‬‫زوج‬(‫باز‬‫خور‬‫مثبت‬)
‫هر‬‫دو‬‫طرف‬‫برای‬‫حل‬‫مسئله‬(‫که‬‫هر‬‫یک‬،‫آنرا‬‫در‬‫طرف‬‫مقابل‬‫می‬‫بیند‬!
)‫اقدام‬‫می‬‫کنند‬.‫از‬‫دیدگاه‬‫سیستمی‬،‫این‬‫یک‬‫ساختار‬‫شناخته‬‫شده‬‫ا‬‫ست‬‫که‬
Escalation(‫گسترش‬‫تدریجی‬)‫نامیده‬‫می‬‫شود‬.‫در‬‫این‬‫ساختار‬،‫راه‬
‫حل‬‫اتخاذ‬‫شده‬‫توسط‬‫هر‬‫یک‬‫از‬‫طرفین‬،‫عامل‬‫گسترش‬‫مسئله‬‫است‬.
‫راه‬‫حل‬‫سیستمی‬ّ‫ا‬‫دقیق‬‫عکس‬‫راه‬‫حلی‬‫است‬‫که‬‫زوج‬‫فوق‬‫به‬‫کار‬‫می‬‫برند‬:
‫مرد‬‫در‬‫منزل‬‫بماند‬(‫بدون‬‫توجه‬‫به‬‫غر‬‫زدن‬‫های‬‫همسرش‬)‫یا‬‫اینکه‬‫زن‬
‫دست‬‫از‬‫غر‬‫زدن‬‫بردارد‬(‫هر‬‫چند‬‫هنوز‬‫هم‬‫همسرش‬‫از‬‫منزل‬‫بیرون‬‫می‬
‫رود‬).

106. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir106
‫سيستمي‬ ‫ديد‬ ‫در‬ ‫معلول‬ ‫و‬ ‫علت‬ ‫رابطه‬
‫مثال‬3:‫پر‬‫نمودن‬‫یک‬‫لیوان‬‫آب‬(‫بازخور‬‫منفی‬)
‫فرض‬‫کنید‬‫می‬‫خواهیم‬‫یک‬‫لیوان‬‫را‬‫از‬‫طریق‬‫شیر‬‫آب‬،‫تا‬‫سطح‬‫معی‬‫نی‬‫پر‬
‫کنیم‬.‫بر‬‫اساس‬‫اختالف‬‫بین‬‫سطح‬‫مطلوب‬‫آب‬‫و‬‫سطح‬‫آب‬‫موجود‬‫در‬‫لی‬‫وان‬
،‫میزان‬‫باز‬‫بودن‬‫شیر‬‫آب‬‫را‬‫تنظیم‬‫می‬‫کنیم‬.‫جریان‬‫آب‬‫موجب‬‫تغیی‬‫ر‬
‫سطح‬‫آب‬‫لیوان‬‫شده‬‫و‬‫این‬‫حلقه‬‫تا‬‫رسیدن‬‫سطح‬‫آب‬‫لیوان‬‫به‬‫میزان‬‫مط‬‫لوب‬
،‫ادامه‬‫دارد‬.

107. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir107
‫ديد‬ ‫در‬ ‫معلول‬ ‫و‬ ‫علت‬ ‫رابطه‬
‫سيستمي‬
‫بچه‬ ‫بد‬ ‫رفتار‬
‫تنبيه‬
‫خوب‬ ‫رفتار‬
‫بچه‬ ‫شخصيت‬
‫مدت‬ ‫كوتاه‬ ‫لوپ‬1
‫مدت‬ ‫بلند‬ ‫لوپ‬1

108. ‫مهر‬ ‫و‬ ‫شهریور‬1387-‫تهران‬-‫پارسیان‬ ‫بانک‬ www.Mojahedi.ir108
‫سيستمي‬ ‫ديد‬ ‫در‬ ‫معلول‬ ‫و‬ ‫علت‬ ‫رابطه‬
1 1
1
2 2
2
2
2
‫مدت‬ ‫بلند‬ ‫لوپ‬1
‫مدت‬ ‫بلند‬ ‫لوپ‬2‫مدت‬ ‫بلند‬ ‫لوپ‬3
4
‫مدت‬ ‫بلند‬ ‫لوپ‬4
‫ساعت‬ ‫را‬ ‫زمين‬ ‫نيوتن‬
‫ميداند‬ ‫دقيقي‬ ‫بسيار‬.
‫ادواري‬ ‫حركت‬ ‫مثل‬
‫دار‬ ‫دنباله‬ ‫ستاره‬.
‫بسيار‬ ‫تغييرات‬ ‫ولي‬
‫اين‬ ‫و‬ ‫هستند‬ ‫زياد‬
‫بيني‬ ‫پيش‬ ‫قابل‬ ‫روند‬