1. Ενισχύοντας την πίστηΕνισχύοντας την πίστη
του εφήβου στιςτου εφήβου στις
ικανότητές τουικανότητές του
Άννα Μπαφίτη,
Κοινωνιολόγος, M.Ed.,
Υπεύθυνη Συμβουλευτικού Σταθμού
Νέων Φλώρινας

2. EEφηβείαφηβεία!!!!!!
Αλλαγές στο σχολείο
αποφάσεις
βιοσωματικές αλλαγές
σεξουαλικές ενορμήσεις
προκλήσεις της ταυτότητας
μεταπτώσεις από τον παιδικό ναρκισσισμό ως την
αυτο-υποτίμηση
υπερίσχυση των συνομηλίκων
Συγκρούσεις, απομόνωση, μίμηση, ενδοτικότητα,
αμφισβήτηση της εξουσίας

3. Γονείς:
 Μεγαλώνουμε
δε μας χρειάζονται με τον ίδιο τρόπο, μας
αμφισβητούν
προσκόλληση στο παιδί: δυσκολία
επαναφοράς της συζυγικής σχέσης
αναπαράγουμε την εφηβεία μας
οικονομική – επαγγελματική αβεβαιότητα
άγχος για την επαγγελματική
αποκατάσταση του παιδιού
Εκπαιδευτικοί: Δυσκολία προσαρμογής στα
νέα δεδομένα
ΑΠΟΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗ

4. Ο ρόλος της υγιούς αυτοεκτίμησηςΟ ρόλος της υγιούς αυτοεκτίμησης
Η θωράκιση του παιδιού απέναντι στις προκλήσεις
της ζωής
Προστασία από την εκδήλωση γνωστικών
προβλημάτων, διαταραχών συμπεριφοράς
ψυχοσωματικών προβλημάτων
Σχολική επιτυχία
« Αντιπροσωπεύει τη συναισθηματική πλευρά και
αναφέρεται στη σφαιρική άποψη που έχει κάποιος
για την αξία του ως άτομο»
Cooley-Mead: Συνισταμένη στάσεων που
πιστεύουμε ότι οι σημαντικοί άλλοι έχουν για τον
εαυτό μας - κοινωνικός καθρεφτισμός του εαυτού

5. Τι γίνεται όταν ένα παιδί έχει χαμηλήΤι γίνεται όταν ένα παιδί έχει χαμηλή
αυτοεκτίμηση;αυτοεκτίμηση;

Οι προκλήσεις αποτελούν πηγή άγχους και απογοήτευσης: «Δεν μπορώ»

Δυσκολεύεται να βρει λύσεις στα προβλήματα.

Ανησυχεί για την επίδοσή του στα μαθήματα και συχνά δεν τα καταφέρνει

Σκέψεις: «Δεν αξίζω», «Δεν μπορώ να κάνω τίποτα σωστά»

Δεν κάνει εύκολα παρέες, συχνά είναι μόνο

Μπορεί να προσπαθεί απεγνωσμένα να αποδείξει την αξία του

Δεν μπορεί να πει όχι, αναζητώντας την αποδοχή

Δεν αναγνωρίζει και δεν εκφράζει τα συναισθήματά του

Μπορεί να είναι εξαρτημένο από κάποιον ενήλικο

Δεν παίρνει μέρος σε νέες ή ομαδικές δραστηριότητες

Μπορεί να θυματοποιηθεί ή να οδηγηθεί σε επιθετική ή διαταρακτική
συμπεριφορά στο σχολείο, ένταξη σε ακραίες ομάδες

Κατάθλιψη, χρήση ουσιών, παραβατικότητα

6. «Ο συναισθηματικός πόνος
δεν επιτρέπει στα παιδιά να
αφήσουν τα προβλήματά
τους έξω από το σχολείο»

7. Ναι…αλλά τι κάνω;Ναι…αλλά τι κάνω;

8. Η σημασία της αποδοχής - Ό,τι και να γίνειΗ σημασία της αποδοχής - Ό,τι και να γίνει
θα σ΄αγαπώθα σ΄αγαπώ
Πλήρης αποδοχή, χωρίς προϋποθέσεις:
Ελεύθερη έκφραση - μοίρασμα συναισθημάτων

9. Οι προσδοκίεςΟι προσδοκίες
Έχω θετικές προσδοκίες - Δεν πέφτω στην
παγίδα της «αυτοεκπληρούμενης προφητείας»
Φροντίζω να δείχνω με κάθε τρόπο και ανάλογα
με την περίσταση ότι περιμένω το καλύτερο από
το παιδί
Έχω ωστόσο ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ!

10. Ο ύπουλος τρόπος με τον οποίο δρουνΟ ύπουλος τρόπος με τον οποίο δρουν
οι αρνητικές προσδοκίεςοι αρνητικές προσδοκίες
Συχνότητα και ποιότητα επικοινωνίας
(λεκτική, βλέμμα, έκφραση προσώπου,
χειρονομίες)

11. Είμαι εδώ για να σε ακούσω με όλοΕίμαι εδώ για να σε ακούσω με όλο
μου τον εαυτό!μου τον εαυτό!
Δίνω όλη μου την προσοχή-κοιτάζω το παιδί
Δεν καταφεύγω σε άμεσες συνταγές-διαγνώσεις-
κριτική-γενικεύσεις
«Πώς σε κάνει να νιώθεις αυτό;»
Αντανακλώ το συναίσθημα με τα λόγια και το σώμα-
δεν «κλείνω την πόρτα» στο αρνητικό συναίσθημα
Μιλώ ήρεμα και εκδηλώνω τη στοργή μου
Δε λέω στο παιδί πώς να αισθάνεται-δεν
υπερθεματίζω
Δεν ταυτίζομαι συναισθηματικά
Δε μιλάω για μένα απεραντολογώντας
«Τι θα ήθελες να γίνει γι΄αυτό;»

12. Ο Κώστας και ο πατέρας τουΟ Κώστας και ο πατέρας του
Ο Κώστας γυρίζει στο σπίτι από το σχολείο,
δείχνοντας αποκαρδιωμένος επειδή οι
συμμαθητές του αρνήθηκαν να τον βάλουν
στην ομάδα μπάσκετ.

13. Σενάριο 1
Ο πατέρας μόλις που τον κοιτάζει πάνω
από την εφημερίδα, για να του πει:
«Όχι πάλι! Κοίτα Κώστα, είσαι 15 χρόνων
μαντράχαλος, όχι μωρό! Μην τρελαίνεσαι
κάθε φορά που κάποιος σου φέρεται
ψυχρά ή σε προσβάλλει! Πάρε τηλέφωνο
κάποιον συμμαθητή σου, διάβασε ένα
βιβλίο ή δες τηλεόραση.»

14.  Σενάριο 2
Ο πατέρας αφήνει την εφημερίδα του, κοιτάζει το γιο του:
-Δείχνεις στενοχωρημένος, Κώστα. Έλα, πες μου…τι έγινε;
-Ο Θωμάς και ο Νίκος δε θέλουν να παίξουν μπάσκετ μαζί
μου.
-Βάζω στοίχημα ότι αυτό σε πλήγωσε.
-Ναι, με πλήγωσε και με θύμωσε
-Το βλέπω.
-Δεν καταλαβαίνω γιατί δεν μπορώ να παίξω μπάσκετ μαζί
τους.
-Μίλησες μαζί τους γι΄αυτό;
-Όχι, δε θέλω.
-Τι θα ήθελες να γίνει;
-Δεν ξέρω, ίσως αφήσω το θέμα να ξεχαστεί.
-Πιστεύεις ότι αυτό είναι το καλύτερο;
-Ναι, άλλωστε είναι πιθανό αύριο να έχουν αλλάξει γνώμη.
--Σκέφτομαι να πάρω κάποιο φίλο μου από το σχολείο και
να του πω να έρθει να παίξουμε.

15. Εκδηλώνω με θέρμη την αγάπηΕκδηλώνω με θέρμη την αγάπη
μου (κυρίως για γονείς)μου (κυρίως για γονείς)
Ακόμη κι αν δείχνουν να μην το
επιδιώκουν!
Σέβομαι όμως τα όρια που μου θέτουν ως
προς τον τόπο και τη στιγμή!
Η δύναμη της αγκαλιάς

16. Προτιμώ (όσο γίνεται) τις θετικέςΠροτιμώ (όσο γίνεται) τις θετικές
μορφές πειθαρχίαςμορφές πειθαρχίας
Έπαινος έναντι της επίκρισης
Ανταμοιβή έναντι της τιμωρίας
Ενθάρρυνση έναντι της αποθάρρυνσης

17. Αναζητώ και αναδεικνύω τα θετικάΑναζητώ και αναδεικνύω τα θετικά
σημεία της προσωπικότητας και τηςσημεία της προσωπικότητας και της
συμπεριφοράς του παιδιούσυμπεριφοράς του παιδιού
Πόσο γερή φιλία
έχετε χτίσει με το
Γιάννη! Είσαι
πολύ εντάξει στις
φιλίες σου!
Καλά, λες με
φοβερό τρόπο
τα ανέκδοτα!
Πόσο όμορφα
είναι τα μαλλιά
σου!
Θύμωσες πολύ…
μπράβο σου
όμως που δεν
τον έβρισες!

18. Επαινώ-επιβραβεύω τη θετική συμπεριφοράΕπαινώ-επιβραβεύω τη θετική συμπεριφορά
Όχι μόνο λεκτικός έπαινος
ΟΜΩΣ η κατάχρηση του επαίνου: αναποτελεσματικότητα,
οκνηρία, υπεροψία
Βλέμμα θαυμασμού
για απρόσμενα
καλή κίνηση
Βλέμμα
επιδοκιμασίας
Κίνηση
χεριού Παραχώρηση
περισσότερου
χρόνου και
προσοχής στη
διατύπωση
της άποψης
του παιδιού
Μεγαλύτερη
οικειότητα (με τον
Καθηγητή)
Μάρθα μπράβο! Πολύ
καλή απόδοση με βάση
τους περσινούς σου
βαθμούς!

19. Οι κανόνες του αποτελεσματικούΟι κανόνες του αποτελεσματικού
ΛΕΚΤΙΚΟΥ επαίνουΛΕΚΤΙΚΟΥ επαίνου
Εξηγεί τους
ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ
ΥΣ ΛΟΓΟΥΣ για
τους οποίους η
συμπεριφορά
είναι θετική
Είναι
ειλικρινής,
αυθόρμητος,
αξιόπιστος -
δε φαίνεται
επίπλαστος
Δίνεται σε σχετικά
δύσκολα (για το
συγκεκριμένο
παιδί) έργα,
διαφορετικά
υποδηλώνει
εντύπωση
έλλειψης
ικανότητας
Δε δίνεται
συνεχώς για
την ίδια
συμπεριφορά
– με
κατάκτηση
επόμενου
στόχου
Συγκρίνει με
προηγούμενη
επίδοση ΤΟΥ
ΙΔΙΟΥ παιδιού–
Δε συγκρίνει με
άλλους
Αποδίδει
την επιτυχία
και στην
ικανότητα
και στην
προσπάθεια

20. Δίνω την ευκαιρία στο παιδί ναΔίνω την ευκαιρία στο παιδί να
δοκιμάσει να κάνει πράγματα μόνοδοκιμάσει να κάνει πράγματα μόνο
τουτου
Δε διευθετώ το κάθε πρόβλημα για
λογαριασμό του παιδιού

21. Προσαρμόζω τις απαιτήσεις μουΠροσαρμόζω τις απαιτήσεις μου
στις δυνατότητες και σταστις δυνατότητες και στα
ενδιαφέροντα του παιδιούενδιαφέροντα του παιδιού

22. Αλλάζω τις λανθασμένες αντιλήψεις πουΑλλάζω τις λανθασμένες αντιλήψεις που
έχει το παιδί για τον εαυτό του-είμαιέχει το παιδί για τον εαυτό του-είμαι
δίπλα του στην προσπάθεια αλλαγήςδίπλα του στην προσπάθεια αλλαγής
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ: Να μπορεί το παιδί να
«ανοιχτεί»!
Επειδή δεν τα πήγες καλά στη
φυσική, δε σημαίνει ότι δεν
είσαι καλός μαθητής!!! Είναι
φυσιολογικό να μην τα
πηγαίνουμε πάντα και σε όλα
καλά! Λες να αφιερώσεις λίγο
περισσότερο χρόνο; Θα σε
βοηθήσω κι εγώ.

23. Σέβομαι –μιλώ ήρεμαΣέβομαι –μιλώ ήρεμα
Ευγένεια:
Πρότυπο για μίμηση
Αποδοχή από το παιδί
Ειρωνία-προσβολή – σωματική τιμωρία:
Ψυχικός τραυματισμός
Υπονόμευση κύρους του παιδιού -αναζήτηση
εναλλακτικών στρατηγικών εναντίον της εξουσίας του
γονέα ή του εκπαιδευτικού
Θυμός
Αναπαραγωγή αρνητικών προτύπων

24. Ζητώ τη γνώμη του παιδιού-δίνωΖητώ τη γνώμη του παιδιού-δίνω
ευθύνεςευθύνες
Γονείς: Διάλογος σχεδόν για κάθε θέμα
που μας απασχολεί

25. Η λύτρωση του χιούμορ και τηςΗ λύτρωση του χιούμορ και της
χαράςχαράς
Κάθε φορά που μπορείς να βρεις
κάτι αστείο σε μια δύσκολη
κατάσταση, είσαι νικητής!

26. Αποδέχομαι το προοδευτικόΑποδέχομαι το προοδευτικό
πέρασμα στην αυτονομίαπέρασμα στην αυτονομία
Μείωση της συμμετοχής στις οικογενειακές
δραστηριότητες
Περιορισμός του ασφυκτικού ελέγχου-
εμπιστοσύνη

27. Θέτω όρια στις πράξεις-όχι σταΘέτω όρια στις πράξεις-όχι στα
συναισθήματα ή στις επιθυμίεςσυναισθήματα ή στις επιθυμίες
Καταλαβαίνω το
θυμό σου αλλά
πρέπει να βρεις
άλλον τρόπο να
τον εκφράσεις.
Η ζήλεια είναι κάτι
φυσιολογικό…
πιστεύεις όμως ότι
είχες το δικαίωμα
να τη
συκοφαντήσεις
έτσι; Τι άλλο θα
μπορούσε να γίνει;

28. Κρίνω τη συμπεριφορά και όχιΚρίνω τη συμπεριφορά και όχι
το παιδίτο παιδί
Σε μάθαμε πια..έτσι
ήσουν
πάντα..απαράδεκτος!!!
Πιστεύω ότι αυτή σου
η συμπεριφορά ήταν
απαράδεκτη.
Σε αγαπάω, αλλά δε
μου αρέσει αυτό
που κάνεις τώρα.

29. Διερωτώμαι αν υποκρύπτεταιΔιερωτώμαι αν υποκρύπτεται
ειδική μαθησιακή δυσκολίαειδική μαθησιακή δυσκολία
Μη διαγνωσμένες ειδικές μαθησιακές δυσκολίες:
 Εντύπωση στο σχολείο και στην οικογένεια για
φυγοπονία ή χαμηλή νοημοσύνη
 Πυροδότηση συναισθηματικών και κοινωνικών
δυσκολιών
Ενημέρωση-υποστήριξη από ΚΕΔΔΥ

30. Διοχέτευση ενέργειας –Διοχέτευση ενέργειας –
ενίσχυση αυτοεκτίμησης μέσωενίσχυση αυτοεκτίμησης μέσω
δραστηριοτήτωνδραστηριοτήτων
Εντοπισμός ικανοτήτων (συνεργασία γονέων-
σχολείου) - συμμετοχή σε εκδηλώσεις του
σχολείου - ώθηση σε εξωσχολικές δραστηριότητες
- επιβράβευση

31. Μιλώ θετικά για το παιδί σε τρίτουςΜιλώ θετικά για το παιδί σε τρίτους
–ενημερώνω για τις ικανότητές του–ενημερώνω για τις ικανότητές του
◦ Καλλιέργεια θετικών προσδοκιών:
καθηγητές, συγγενείς
◦ Αποφυγή υπερβολής

32. Κι εγώ; Τι κάνω για μένα;Κι εγώ; Τι κάνω για μένα;
Είμαι απαισιόδοξος;
Είμαι υπερβολικά σκληρός με τον εαυτό μου;
Εγκαταλείπω κάθε φορά που συναντώ εμπόδιο;
Πανικοβάλλομαι όταν συμβεί κάποια ατυχία;
Ζω σε κλίμα συνεχών εντάσεων στο σπίτι;
Ξεχνώ να χαμογελάω;
Αντιμετωπίζω με αρνητισμό τα καλά λόγια και τις
κινήσεις ενδιαφέροντος των άλλων;

33. Η σύμπραξη γονέων - σχολείουΗ σύμπραξη γονέων - σχολείου
Θετική προδιάθεση, συνεργατικό κλίμα – Ο
στόχος κοινός
Συχνή επικοινωνία
Ειλικρινής πληροφόρηση για ιδιαίτερες
ικανότητες και ανάγκες του παιδιού
Προσεκτική ακρόαση
Όχι απλές ανακοινώσεις, κριτική , ηθικολογία-
αναζήτηση λύσεων
Έμφαση στη συναισθηματική ανάπτυξη του
παιδιού
Εχεμύθεια
«Συμβόλαια»

34. Μερικές κουβέντες με επιπλοκές…Μερικές κουβέντες με επιπλοκές…

35. Δεν μπορείς να είσαι όπως ο αδερφός ή η
αδερφή σου; (…η Μαρία/…ο Γιώργος;)

36. Πάντα έτσι τεμπέλης ήσουνα!!!
(ή άχρηστος ή……)

37. Καλά, εσύ Γιώργο είσαι πανέξυπνος! Λίγο
να διαβάσεις, τους έφαγες όλους αυτούς!

38. Σταμάτα…κλαψιάρα!!!

39. Καλά, τι θα πουν οι γείτονες έτσι όπως
φωνάζεις;

40. Δε γίνεται έτσι! Άσε με να το κάνω εγώ!

41. Ίδια η μάνα σου είσαι!

42. Δεν μπορώ άλλο μ΄αυτό τον πατέρα σου!
Μου΄χει καταστρέψει τη ζωή!

43. Η προσφυγή στη συμβουλευτικήΗ προσφυγή στη συμβουλευτική
Συμβουλευτικός Σταθμός Νέων: 54571
Κέντρο Πρόληψης: 46041
ΚΕΔΔΥ: 45281
Το Σπίτι της Γυναίκας: Ομάδες αυτογνωσίας για ενήλικες
6974336733

44. Μην ξεχνάτε: Ο θετικός λόγος δίνειΜην ξεχνάτε: Ο θετικός λόγος δίνει
δύναμη!δύναμη!
«Πώς είσαι;»
«Σ΄ευχαριστώ»
«Συγγνώμη!»
«Είμαι περήφανος για σένα!»
«Περνάω πολύ όμορφα μαζί σου!»
«Σου έχω εμπιστοσύνη!»

45. Βιβλιογραφία 1/2Βιβλιογραφία 1/2
 Αρχοντάκη, Ζ. & Φιλίππου, Δ. (2003). 205 βιωματικές ασκήσεις
για εμψύχωση ομάδων. Αθήνα: Καστανιώτης
 Doll, B., Zucker, S. & Brehm, K. (2009). Σχολικές τάξεις που
προάγουν την ψυχική ανθεκτικότητα. Αθήνα: Τυπωθήτω.
 Dolto, F. & Dolto-Tolite, K. (1996). Έφηβοι, προβλήματα
και ανησυχίες. Αθήνα: Πατάκης.
 Fontana, D. (1996). Ψυχολογία για Εκπαιδευτικούς. Αθήνα:
Σαββάλας.
 Galloway, D. & Goodwin, C. (1987). The education of disturbing
children: Pupils with learning and adjustment problems. Harlow
Longman.
 Gottman, J. (2000). Η συναισθηματική νοημοσύνη των
παιδιών. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

46. Βιβλιογραφία 2/2Βιβλιογραφία 2/2
 Κουρκούτας, Η. (2007). Χαρακτηριστικά λειτουργίας και τρόποι
αντιμετώπισης των παιδιών με επιθετικές μορφές συμπεριφοράς
στο πλαίσιο του σχολείου και της τάξης. Στο Θέματα διαχείρισης
προβλημάτων σχολικής τάξης, Τ.Α΄. Αθήνα: Παιδαγωγικό
Ινστιτούτο.
 Μακρή-Μπότσαρη, Ε. (2001). Αυτοαντίληψη και αυτοεκτίμηση:
Μοντέλα, ανάπτυξη, λειτουργικός ρόλος και αξιολόγηση. Αθήνα:
Ελληνικά Γράμματα.
 Παπαγεωργίου Η. (2004). Σώπα δάσκαλε:Σύγχρονες διδακτικές
και παιδαγωγικές προσεγγίσεις. Θεσσαλονίκη: Βάνιας.
 Παπαγεωργίου, Η. (2008). Συνεργασία γονιών και
σχολείου: Γιατί και πώς; Θεσσαλονίκη: Βάνιας
 Σίμου, Β. (2012). Μαμά, μπαμπά, δάσκαλε, αξίζω. Αθήνα:
Καλέντης

47. Αν θέλεις να είσαι
αποτελεσματικός γονιός,
πρέπει καταρχάς να
δημιουργήσεις στο παιδί
σου ρίζες, ώστε να
μπορέσει να αναπτυχθεί,
και μετά να φτιάξει
φτερά για να πετάξει.....