Food ao
- 3. สารอาหารทั้ง 6 ชนิดสารอาหารทง 6 ชนด
1.คารโบไฮเดรต ไดแก อาหารประเภทแปงและน้ําตาล ซึ่งสวนใหญไดมาจากพืช เชน ขาว
เผือก มัน และออย
2.โปรตีน ไดแก เนื้อ ไข นม และถั่ว
3.ไขมัน ไดแก ไขมันและน้ํามัน แหลงที่มาทั้งจากสัตวและพืช
4.วิตามิน ไดแก ผัก และผลไม
5.แรธาตุ ไดแก ผัก และผลไม
้ํ ไ ้ํ ป ้ํ 6.นํา ไดแก นําเปลา และนําแร
สารอาหารแบงออกเปน 2 ประเภท คือ สารอาหารที่ใหพลังงานแกรางกายและสารอาหารที่ไมให
พลังงานแกรางกาย
สารอาหารที่ใหพลังงานแกรางกาย คือ คารโบไฮเดรต โปรตีน และไขมัน
สารอาหารที่ไมใหพลังงานแกรางกาย คือ วิตามิน แรธาตุ และน้ํา
- 4. สารอาหารที่ใหพลังงานแกรางกาย
คารโบไฮเดรต
- พบในแปงและน้ําตาล
- เมื่อยอยแลวไดโมเลกุลที่เล็กที่สุด คือ กลูโคส
- ใหพลังงาน 4 kcal/g
- ถารางกายไดรับในปริมาณมากคารโบไฮเดรตจะเปลี่ยนเปนไขมันและสะสมไว
่ ่ ้ ้ ่- เปนแหลงพลังงานซึ่งสะสมไวที่กลามเนื้อและตับทั้งแปงและไกลโคเจนจะถูกเปลี่ยนเปน
กลูโคสเพื่อใชเผาผลาญพลังงานในยามที่เราตองการ
ปริมาณคารโบไฮเดรตที่รางกายควรไดรับขึ้นอยกับการใชพลังงานของแตละบคคล กลาวคือ- ปรมาณคารโบไฮเดรตทรางกายควรไดรบขนอยูกบการใชพลงงานของแตละบุคคล กลาวคอ
พลังงาน 50-60% ไดมาจากคารโบไฮเดรต
- ประโยชนของคารโบไฮเดรต
1.ใหพลังงานแกรางกาย
2.ชวยทําใหไขมันเผาผลาญไดสมบูรณ
3.เก็บสะสมไวในรางกาย เพื่อนําไปใชเวลาขาดแคลน
- ผลของการขาดคารโบไฮเดรต จะทําใหรูสึกออนเพลีย ตาลาย
- 5. โปรตีน
- พบในกลุม เนื้อสัตว นม ไข ถั่ว
- เมื่อยอยแลวไดกรดอะมิโน
- ใหพลังงาน 4 kcal/g
- รางกายเปลี่ยนโปรตีนเปนคารโบไฮเดรตและไขมัน- รางกายเปลยนโปรตนเปนคารโบไฮเดรตและไขมน
- กรดอะมิโนมีอยู 8 ชนิดที่รางกายสังเคราะหขึ้นเองไมได และจําเปนตองไดรับจากอาหารเรียกวา กรดอะมิ
โนจําเปน
ปริมาณของโปรตีนที่รางกายควรไดรับ- ปรมาณของโปรตนทรางกายควรไดรบ
เด็ก ปริมาณ 2 กรัม ตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัม
ผูใหญ ปริมาณ 1 กรัม ตอน้ําหนักตัว 1 กิโลกรัม
โ โ ี- ประโยชนของโปรตีน
1.ทําใหรางกายเจริญเติบโต ซอมแซมสวนที่สึกหรอ
2.เปนองคประกอบของสาระสําคัญตางๆในการสรางเอนไซม ฮอรโมนและสารภูมิคุมกันญ ู ุ
- ผลของการขาดโปรตีน
เด็ก ถาหากขาดโปรตีนอยางมากจะทําใหเกิดโรคคะวาซิออรกอร(kwashiokor) มีอาการออนเพลีย
บวม ตับโต
ผูใหญ ซูบผอม ไมมีเรี่ยวแรง ฟนจากโรคไดชา
- 6. ไขมัน
้- พบในน้ํามันจากพืชและสัตว
- ไขมันมี 2 ประเภทคือ ไขมันธรรมดา ไดแก ไขมันสัตวและน้ํามันพืช และไขมันพิเศษ เชน ไขแดง
- เมื่อยอยแลวไดกรดไขมันกับกลีเซอรอลเมอยอยแลวไดกรดไขมนกบกลเซอรอล
- ใหพลังงาน 9 kcal/g
- ชวยละลายวิตามิน A D E และ K
่ ้ ่ ่ ่- คอเลสเตอรอล เปนไขมันพิเศษที่ตับสรางขึนไดเพื่อนําไปใชประโยชนในรางกาย แตควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มี
คอเลสเตอรอลสูง เนื่องจากจะทําใหไปสะสมอยูตามหลอดเลือด เปนสาเหตุใหเกิดโรคหลอดเลือดตีบตัน
- ถารับประทานไขมันในปริมาณมากจะทําใหเกิดโรคอวนและความดันโลหิตสูงได
- ประโยชนของไขมัน
1.เปนแหลงพลังงานของรางกาย
2 ไขมันที่สะสมไวใตผิวหนังเปนฉนวนปองกันความรอนไมใหสญเสียออกจากรางกาย2.ไขมนทสะสมไวใตผวหนงเปนฉนวนปองกนความรอนไมใหสูญเสยออกจากรางกาย
3.เปนสวนประกอบของเซลลประสาทเยื่อหุมเซลล
- ผลของการขาดไขมัน
1.ผิวหนังแหงแตกเปนแผล และเปนโรคผิวหนังไดงาย
2.ทําใหอาหารไมอยูทอง คือ หิวงาย
- 8. ประโยชน ผลจากการขาดวิตามิน
วิตามินละลายในไขมัน
ผลจากการขาดวตามน
วิตามิน A พบใน
อาหารจําพวก ไข ผัก
ชวยบํารุงสายตาและผิวหนัง
ชวยสรางเคลือบฟน
จะทําใหเด็กไมเจริญเติบโต
ผูใหญตามองไมเห็นในที่
ั ัผลไม สลัว ตาอักเสบ
วิตามิน D
พบในอาหารจําพวก
ป ป ป ไ ั
ชวยในการดูดซึมแคลเซียม
ฟอสฟอรัส
ชวยรักษากระดกและฟน
จะทําใหเกิดโรคกระดูกออนและ
ฟนผุ
นมแปรรูป ปลา ไข ตบ
สรางโดยเซลลผิวหนังเมื่อ
ถูกแสงแดด
ชวยรกษากระดูกและฟน
- 9. วิตามิน ประโยชน ผลจากการขาดวตามน ประโยชน ผลจากการขาด
วิตามิน E
พบในอาหารจําพวก
่
ชวยรักษาเซลลเม็ดเลือดแดง
ปองกันการเปนหมันและแทงลูก
จะทําใหเปนหมัน กลามเนื้อลีบ
โลหิตจาง เนื่องจากเม็ดเลือด
เมล็ดขาว ถั่ว ผักใบเขียว ธัญพืช ชวยสรางเอนไซมหลายชนิด
โลหตจาง เนองจากเมดเลอด
แดงแตก
วิตามิน K
พบในอาหารจําพวก
ชวยใหเลือดแข็งตัว จะทําใหมีอาการเลือดออกงาย
ไมแข็งตัว
ตับ นม ผักใบเขียวหรือเหลือง
สรางโดยการสังเคราะหแสงของ
แบคทีเรียในลําไส
- 10. วิตามินละลายในน้ํา
วิตามิน ประโยชน ผลจากการขาด
วิตามิน B1
พบในอาหารจําพวก
เนื้อสัตว ขาวซอมมือ ถั่ว เห็ด
บํารุงประสาทและหัวใจ
ชวยยอยคารโบไฮเดรต
จะทําใหมีอาการเหน็บชา
ออนเพลีย เบื่ออาหาร หงุดหงิด
เนอสตว ขาวซอมมอ ถว เหด
วิตามิน B2 ชวยใหการเจริญเติบโตเปนไปตาม จะทําใหเกิดโรคปากนกกระจอก
พบในอาหารจําพวก
ผักยอดออน เนยแข็ง ตับ ไข
ปกติ
บํารุงผิวหนัง ลิ้น ตา
ผิวหนังอักเสบ แหง แตก
และปวดศีรษะ
วิตามิน B6
พบในอาหารจําพวก
้ ่
ชวยรักษาสุขภาพเหงือกและฟน
ชวยรักษาเสนเลือดและเม็ดเลือดแดง
จะทําใหมีอาการบวม เบื่ออาหาร
ประสาทเสื่อม เปนโรคโลหิตจาง
เนื้อสัตว ขาวโพด มันฝรั่ง ตับ ชวยในการทํางานของระบบยอย ผิวหนังแหง
- 11. วิตามิน ประโยชน ผลจากการขาด
วิตามิน B12
พบในอาหารจําพวก
ตับ เนย เนื้อปลา หอย กะป
ชวยรักษาสุขภาพของระบบประสาท
จําเปนตอการสรางเซลลเม็ดเลือดแดง
ป ั โ โ ิ
จะทําใหเปนโรคโลหิตจาง
ประสาทเสื่อม
ตบ เนย เนอปลา หอย กะป ปองกันโรคโลหิตจาง
วิตามิน C ตานทานการติดเชื้อ จะทําใหเปนโรคลักปดลักเปด
พบในอาหารจําพวก
ผลไม ผักใบเขียว
ปองกันเลือดออกตามไรฟน
ชวยในการดูดซอมอาหารอื่นภาย
ในรางกาย
เหงือกบวม กระดูกออน
เปนหวัดงาย
ในรางกาย
ชวยในการตอกระดูกรักษาบาดแผล
จําเปนตอการสรางเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน
ชวยทําใหผนังหลอดเลือดแข็งชวยทาใหผนงหลอดเลอดแขง
ไมเปราะหรือแตกงาย
- 12. แรธาตุ
รางกายตองการใชแรธาตในปริมาณนอย แตแรธาตก็มีความจําเปนตอรางกาย แรธาตรางกายตองการใชแรธาตุในปรมาณนอย แตแรธาตุกมความจาเปนตอรางกาย แรธาตุ
เปนสารอาหารที่ไมไดสรางจากสิ่งมีชีวิต แตเปนสารที่พืชดูดซึมขึ้น มาจากดินผานทางราก เรา
จึงไดแรธาตุตางๆจากการรับประทานผัก และผลไม ดังนั้นในแตละวันเราควรรับประทาน
ิ ื่ ใ ไ ั ี่ ํ ป อาหารหลายๆชนิด เพือใหรางกายไดรับแรธาตุทีจําเปนครบถวน
รางกายมีสวนประกอบของธาตุอยูแลว คือ ออกซิเจน คารบอนไดออกไซด ไฮโดรเจน
และไนโตรเจน ซึ่งธาตุทั้ง 4 ไดรับจากสารอาหาร คือ คารโบไฮเดรต โปรตีน และไขมันุ
นอกจากธาตุทั้ง 4 ที่เปนสวนประกอบของรางกายธาตุอื่นๆ ที่มีปริมาณนอยกวา เรียกวา แรธาตุ
ไดแก แคลเซียม ฟอสฟอรัส โพแทสเซียม โซเดียม แมกนีเซียม เหล็ก ไอโอดีน คลอรีน
ฟลออรีน ฯลฯฟลูออรน ฯลฯ
- 13. แรธาตุที่เปนตอรางกาย
แรธาตุ ประโยชน ผลจากการขาด
แคลเซียม เปนสวนประกอบของกระดูกและฟน
ใ ํ ั ใ ื้
จะทําใหเปนโรคกระดูกออน
ื ็ ั ไ ํพบในอาหารจําพวก
นม เตาหู เนย ผักใบเขียว
ชวยในการทํางานของหัวใจ กลามเนือ
และประสาท
ชวยในการแข็งตัวของเลือด
เลือดแข็งตัวไดชา ระบบทํางาน
ของหัวใจไมปกติ
ฟอสฟอรัส ชวยในการสรางกระดูกและฟน จะทําใหเกิดโรคกระดูกออน
พบในอาหารจําพวก
เนื้อสัตว ไข นม ตับ
ชวยสรางเซลลสมองและประสาท
ชวยในการดูดซึมคารโบไฮเดรต
การยืด และหดตัวของ
กลามเนื้อไมดี
- 14. ป โ แรธาตุ ประโยชน ผลจากการขาด
โพแทสเซียม
พบในอาหารจําพวก
ชวยรักษาสมดุลของน้ําในรางกาย
จําเปนตอการทํางานของกลามเนื้อ
จะทําใหกลามเนื้อออนแรง
พบในอาหารจาพวก
ปลา ผัก ผลไม นม
จาเปนตอการทางานของกลามเนอ
และประสาท
โซเดียม
พบในอาหารจําพวก
ชวยรักษาสมดุลของน้ําในรางกาย
เปนสวนประกอบของน้ํายอย
จะทําใหเกิดอาการเบื่ออาหาร
เปนตะคริวพบในอาหารจาพวก
เกลือแกง อาหารทะเล เนื้อปลา
เปนสวนประกอบของนายอย
ชวยใหระบบประสาททํางานไดปกติ
เปนตะครว
- 15. ป โ แรธาตุ ประโยชน ผลจากการขาด
แมกนีเซียม
พบในอาหารจําพวก
จําเปนตอการทํางานของกลามเนื้อ
และประสาท
จะทําใหเกิดอาการชัก เกิดความ
ผิดปกติของระบบประสาทและพบในอาหารจาพวก
เนื้อวัว ธัญพืช ผัก ถั่ว นม
และประสาท
เปนสวนประกอบของกระดูกและฟน
ชวยกระตุนใหเอนไซมทํางาน
ผดปกตของระบบประสาทและ
กลามเนื้อ
เหล็ก
ใ ํ
เปนสวนประกอบของเฮลโมโกลบิน
ใ ็ ื
จะทําใหเปนโรคโลหิตจาง
ีพบในอาหารจาพวก
ตับ ไขแดง ผลไมตากแหง
ในเมดเลอดแดง
ชวยในการสรางเม็ดเลือดแดง
ออนเพลย
- 16. ป โ แรธาตุ ประโยชน ผลจากการขาด
ไอโอดีน ชวยในการเจริญเติบโต จะทําใหเกิดโรคคอพอก
พบในอาหารจําพวก
อาหารทะเล เกลือผสมไอโอดีน
ปลา
ญ
เปนสวนประกอบสําคัญของฮอรโมน
ซึ่งชวยในการปลดปลอยพลังงาน
แคระแกร็น เชื่องชาทั้งความคิด
และอากัปกริยา
ปลา
คลอรีน
ใ ํ
ชวยรักษาสมดุลของน้ําในรางกาย
จะทําใหการถายไมปกติ
พบในอาหารจําพวก
เกลือแกง ซอสถั่วเหลือง
ชวยยอยอาหาร
ฟลูออรีน
พบในอาหารจําพวก
ชวยสรางกระดูกและฟน
ปองกันฟนผุ
จะทําใหฟนผุงาย
ชา ปลา อาหารทะเล
- 17. การรับประทานอาหารเพื่อสขภาพ 9 ประการการรบประทานอาหารเพอสุขภาพ 9 ประการ
1) กินอาหารครบ 5 หมู
2) กินขาวเปนอาหารหลัก
3) กินพืชผักใหมาก
4) กินปลา เนื้อสัตวไมติดมัน ไขและถั่วเมล็ดแหงเปนประจํา
5) ื่ ใ ั5) ดมนมใหเหมาะสมตามวย
6) กินอาหารที่มีไขมันแตพอควร
7) หลีกเลี่ยงการกินอาหรรสหวานจัดและเค็มจัด7) หลกเลยงการกนอาหรรสหวานจดและเคมจด
8) กินอาหารที่สะอาดปราศจากการปนเปอน
9) งดหรือลดเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล
- 18. การรับประทานอาหารใหถูกสัดสวน
ปริมาณที่รางกายตองการตามความเหมาะสมกับเพศ วัย และการทํางาน
พลังงานของรางกายไดมาจากอาหาร ปริมาณอาหารที่เรารับประทานจึงมีความสัมพันธกับพลังงานที่รางกาย
ตองการ ดังนั้นในแตละวันเราจึงตองการพลังงานจากสารอาหารเพื่อนําไปใชในการทํากิจกรรมตางๆ ในปริมาณตองการ ดงนนในแตละวนเราจงตองการพลงงานจากสารอาหารเพอนาไปใชในการทากจกรรมตางๆ ในปรมาณ
ทีแตกตางขึ้นอยูกับเพศ วัย สภาพรางกาย และกิจกรรมของแตละบุคคล เพื่อสุขภาพที่แข็งแรงสมบูรณ
เพศตางกัน อายเทากัน เพศ เพศเดียวกัน อายุเทากัน แตอาชีพ
่
ุ
ชายตองการพลังงาน
มากกวาเพศหญิง
ตางกันชายที่มีอาชีพเปนกรรมกร
ใชพลังงานมากกวาชายที่มีอาชีพ
เปนเลขานุการความตองการพลังงานของ
ศ ี ั ไ ั
ุ
ศ ี ั ั ส
แตละบุคคลที่แตกตางกัน
ไปในแตละวัน
เพศเดยวกนอายุไมเทากนตองการ
พลังงานตางกัน วัยที่กําลังเจริญเติบโต
ซึ่งตองทํากิจกรรมมากจะใชพลังงาน
เพศเดยวกน อายุเทากน แตสภาพ
รางกายตางกันความตองการพลังงาน
ตางกัน หญิงมีครรภอายุ 25ป และ
่ มากหญิงอายุ 25 ปที่ตองใหนมบุตร
ตองการพลังงานมากกวาหญิงมีครรภ
- 20. 2.สารอาหารกันเสีย 3.สีผสมอาหาร
ฟอรมาลีน (น้ํายาดองศพ) พบในผัก
สด อาหารทะเลสด และเนื้อสัตว เมื่อ
ปรอท จะสะสมในสมองทําใหประสาทหลอน เปน
อัมพาต ถาผูหญิงที่ตั้งครรภรับประทานเขาไปจะทําให
รับประทานเขาไปจะทําใหเกิดอาการปวด
ทองอยางรุนแรง ทองเสีย อาเจียน หมด
สติ
กรดซาลิซิลิก ใชปองกันเชื้อรา พบใน
ู
ระบบประสาทของทารกในครรภถูกทําลาย
ผักดอง แหนม หมูยอ เมื่อ
รับประทานเขาไปจะทําใหหูอื้อ มีไข
อาเจียน และอาจเสียชีวิตได
ตะกั่ว ทําลายเซลลเม็ดเลือดแดง
และเซลลสมอง ทําใหเปนอัมพาต
แคดเมียม เปนอันตรายตอปอดและไต
โครเมียม เปนอันตรายตอปอดและผิวหนัง
- 21. การปองกันอันตรายจากสารปนเปอน
ผลไม
โรคที่พบ ไดแก ระบบตับ ไต กระเพาะอาหารผิดปกติจาก
อาหารทะเล
โรคที่พบ ไดแก โรคมะเร็งจากการที่มีสารเคมี
การที่มีสารเคมีสะสมอยูในรางกาย
วิธีการปองกัน บริโภคผลไมตามฤดูกาล ลางและปลอก
เปลือกผลไมทุกครั้งกอนที่จะรับประทาน
สะสมอยูในรางกาย โรคภูมิแพจากยาปฏิชีวนะ
วิธีการปองกัน เลือกรับประทานอาหารสด เนื้อไม
เปอยยุย วางแชน้ําแข็ง
เนื้อวัว
โรคที่พบ ไดแก โรคมะเร็งจากการสะสม
ของสารเคมี โรคพยาธิ วิธีการปองกัน
เนื้อไก
โรคที่พบ ไดแก โรคภูมิแพจากยา
ปฏิชีวนะ โรคไขรากสาดเทียม
ผักสด
โรคที่พบ ไดแก โรคมะเร็งจากการที่มี
สารเคมีสะสมอยในรางกาย โรคพยาธิจาก
คือ เลือกซื้อเนื้อวัวที่มีสีตามธรรมชาติ
ซื้อจากแหลงที่เชื่อถือได และปรุงอาหาร
ดวยความรอนสูง
ฏ
วิธีปองกัน เลือกซื้อเนื้อที่มีสี
ธรรมชาติ หลีกเลี่ยงการบริโภคคอ
และหัวไก
ู
ไขพยาธิที่ติดมากับผัก
วิธีการปองกัน เลือกรับประทานผักที่มีรู
พรุน และลางผักใหสะอาด
อาหารที่เรารับประทานกันอยูในปจจุบันมักพบสารปนเปอนตางๆ ไดแก
สารเรงเนื้อแดง สารฟอกขาว สารกันเชื้อรา สารบอแรกช และยาฆาแมลง
ผูที่รับประทานอาหารที่มีสารปนเปอนเหลานี้เปนประจําจะมีความเสี่ยงตอู
การเปนโรคมะเร็งสูง ซึ่งขณะนี้สาเหตุการตายอันดับ 1 ของคนไทยคือการ
ปวยเปนโรคมะเร็งประมาณปละ 45,000 คน
กระทรวงสาธารณสุขไดจัดทําโครงการ “อาหารปลอดภัย” ดวยการ
ตรวจสอบสารปนเปอนในอาหารสดในตลาดทั่วประเทศไทย ผูขายรายใดที่
ฝาฝนยังจําหนายอาหารปนเปอนสารพิษจะมีโทษปรับไมเกิน 20,000
บาท และจําคุกไมเกิน 2 ป