Vangaveltur arkitekts um
vistvæni
Halldór Eiríksson
Arkitekt og eigandi á T.ark
Kennari við LHÍ frá 2003
Í stýrihóp Vistmenntar f.h.LHÍ
Stofnfélagi og stjórnarmaður í Vistbyggðarráði 2010-11

Vangaveltur arkitekts um
vistvæni
1. Kynning á Vistmennt og Vistbyggðarráði
2. Hugvekja um sérstöðu
3. Nokkur dæmi um timburarkitektúr

Shigeru Ban
Pompidou-Metz

Shigeru Ban
Pompidou-Metz

Shigeru Ban
Pompidou-Metz

Vistmennt
Tveggja ára verkefni.
Þýðing og staðfæring á kennsluefni um
vistvænan arkitektúr og byggingatækni
“Transfer of knowledge”
styrkt af Leonardo áætlun ESB.

Vistmennt
Samvinnuverkefni
•Arkitektafélags Íslands
•Listaháskóla Íslands
•Iðan fræðslusetur
•Tækniskólinn í Reykjavík
•Statens Byggeforskningsinstitut (Sbi) Danmörku
•Arkitekt Foreningen (Danska Arkitektafélagið)
•Genex Ráðgjafafyrirtæki í vistvæni, Bretlandi
Framkvæmdastjóri:
Kristín Þorleifsdóttir landslagsarkitekt

Vistmennt
Þrjú fókussvið:
•Almennur inngangskafli – hugtök og
hugmyndafræði
•Vistvæn lýsing – dagslýsing, lýsingarhönnun,
orkusparnaður og val á ljósum
•Vistvænt efnisval – endurnýtanleg efni, “local”
efni, Lífsferilsgreining o.sfrv.

Vistmennt
•Vistvænt efnisval
– endurnýtanleg efni, “local” efni, Lífsferilsgreining
o.sfrv.
Gríðarlega mikilvægt að fá þekkingu íslenska
skógariðnaðarins inn í þann verkefnaþátt.

Thomas Herzog
Expodach 2000
39m haf

Thomas Herzog
Expodach 2000
Nagla og límlaus
samsetning
“Brettstapel”
Stálkróna í
tengingu
Fura úr
Svartaskógi

Thomas Herzog

Vistbyggðarráð
“Green Building Council”
Stofnað í mars 2010. c.a. 33 stofnaðilar úr öllum
sviðum byggingageirans, m.a. framleiðendur.
Tilgangur Vistbyggðaráðs er að vera leiðandi vettvangur á sviði
sjálfbærrar þróunar við skipulag, hönnun, byggingu, rekstur og
viðhald mannvirkja á Íslandi.
Markmiðið er að hvetja til stöðugra umbóta í anda sjálfbærrar
þróunar í mannvirkjagerð og skipulagi og stuðla þannig að því
að þjóðin geti ávallt búið við heilbrigð og góð lífsskilyrði í
vistvænni byggð.

Vistbyggðarráð
www.vbr.is
Framkvæmdastjóri er Sigríður Björk Jónsdóttir
Starfssemin unnin í vinnuhópum, m.a. hópar um:
“Vistvæni á Íslandi”
“Vistvænt Skipulag”
“Orkunýting bygginga”
Ráðstefna Vistbyggðarráðs og Vistmenntar: 12.maí
Keynote speaker: Martin Haas partner hjá Benisch & Partners

Benisch and Partners
IBN Institute for Forestry and Nature research
Wageningen
1994-1998

Benisch and Partners
IBN Institute for Forestry and Nature research
Wageningen
1994-1998

TEMPRAÐ LOFTSLAG

Samantekt hóps Vistbyggðarráðs um sérstöðu Íslands – útvíkkuð og endurröðuð.
Jákvæðir og neikvæðir þættir – skipulagsmál undanskilin
Efnisval
(+) Steinull
(?) Steinsteypa
(+) Íslenskt timbur
(-) Aðflutningskostnaður byggingaefna
(-) Veðurálag (vindur/veðrun) á byggingarefni
(-) Jarðskjálftar
Orka (rafmagn og hiti)
(+) Heitt vatn
(+) Rafmagn
(-) Hnattstaða - Kaldtemprað loftslag - aukin kynding
(+) Hnattstaða - Fleiri dagsljósstundir en sunnar
Loft
(-) Þarf að hita til inninotkunar
(+) Virkar sem kæling - vélræn kæling óþörf.
Vatn
(+) Kalt vatn
(+) Heitt vatn
Úrgangur
(-) Mikil neysla
(-) Takmörkuð Íslensk endurvinnsla
(-) Útflutningur á rusli
(+) Lágmarks úrgangur vegna orkuframleiðslu og -notkunar

William McDonough + Partners
“House Like a Tree”
for the Wall Street Journal 2009
Fyrir temprað loftslag
Inniheldur komandi tækni

VISTVÆNT HÚS Á ÍSLANDI ?
Menn kunna að vera ósammála um einstaka vafaatriði – en nóg um
vafaatriði...
X
X
X
X X
X
X
X
X
X X

VISTVÆNT HÚS Á ÍSLANDI ?
Byggingaefni eru létt, en flest innflutt.
Húsið nýtir ekki beina sólarhitun eða bregst við veðurálagi.
Húsið flytur inn framleidda tækni til hitunar og orkugjafar.
X
X
X
X X
X
X
X
X
X X

VISTVÆNT HÚS Á ÍSLANDI ?
Engu að síður:
•Hundruðir milljóna manna í amk. 12 löndum búa í kald-tempruðum aðstæðum
•Eldfjöll, jarðskjálftar, jarðhiti, rok og rigning finnast um allan heim
Allt sem er sérstaða á íslandi er til annar staðar í heiminum
•Sérstaða hvers lands felst í samspili þáttanna.
•Stæsta málið hér á landi er að skilja jafnvægið milli vistvænnar miðlægrar orku og
aðflutts efnis.

Sérstaða timburs
Timbur bindur CO2 þar til
það brotnar niður eða
brennur. Þannig að því
meira timbur sem við
notum í vörur, því meira
CO2 bindum við inn í
umhverfi okkar.
•Í húsum í 50-70 ár
•Í húsgögnum 10-70 ár
•Bækur og blöð, skemur

Sérstaða timburs
Náttúruleg framleiðsla
“0” orka í hráefnisöflun
Vinnsla tekur orku, en í litlu
mæli miðað við önnur efni.
PEI (primary energy imput)
Fura í burðarvirki: 609 MJ/m3
Járnb.steinsteypa: 4098 MJ/m3
Stál í burðarvirki: 188.400 MJ/m3
*Þarf samt að meta afköst
Gott einangrunargildi

Sérstaða timburs á Íslandi
Aðflutningskostnaður stáls gagnvart steinsteypu
(orkulegur)
Heildar Flutn. Orka
Framl. Nýtni/ Flutn. milli Flutningar Flutn. sem hlutfall Heildar
Efni orka Nýtni tonn landa Innanlands orka heildarorku orka Í prósentum
Elastic
modulus
PEI/t factor PEI/t PEI km PEI km PEI PEI PEI/t
Steypa (ísl) 1751 1 1751 0 0 1,5 50 75 4,28% 1826 100,00%
Steypubíll
Stál (Rtdm) 24000 12,81 1874 0,17 2200 1,5 50 449 23,97% 2323 127,19%
Gámaskip Þungaflutningar
Stál (China) 24000 12,81 1874 0,17 22000 1,5 50 3815 203,63% 5689 311,53%
Gámaskip Þungaflutningar
Flutningur skiptir máli...líka varðandi timbur

Sérstaða timburs á Íslandi
“Vistspor Íslands” MS ritgerð við HÍ
eftir Sigurður Eyberg Jóhannesson.
Á málstofu Vistmenntar og VBR í vetur:
Byggingageirinn á Íslandi er ábyrgur fyrir 1,8 ha/mann
af 13,4 ha/mann (2 ha/mann er sjálfbærni).
Þar af er innflutningur byggingaefna 0,8 ha/mann –
stæsti einstaki þátturinn.

Samantekt
Hvet ykkur til að kynna ykkur
og
www.vbr.is
og ráðstefnuna 12.maí n.k.
Það er gríðarlega mikilvægt að vera meðvituð um sérstöðu íslands þegar kemur að
vistvæni og forsendum hennar og efla framleiðslu og framboð íslenskra
byggingarefna.
Þar er alveg ljóst að raunverulegur valkostur í timbri myndi hafa mikil áhrif til góðs
en
Þangað til er líka um að gera að gera okkur grein fyrir takmörkum okkar, horfa í
tækifærin sem í því felast og nýta það hráefni sem okkur býðst úr íslenskum
skógum á skapandi og hugvitsamlegan hátt.

Baumschlager & Eberle
Sirch Woodworking Manufacturer
Klæðning úr síberíu lerki

Baumschlager & Eberle
Sirch Woodworking Manufacturer

Baumschlager & Eberle
Sirch Woodworking Manufacturer

Baumschlager & Eberle
Sirch Woodworking Manufacturer