สัมมนาออนไลน์ “Policy Lab the Series: ห้องปฏิบัติการ (ร่วม) สร้างสรรค์นโยบาย” EP 2: The Way – การ (ร่วม) สร้างสรรค์นโยบาย โดย สำนักงานคณะกรรมการดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ และ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ อาทิตย์ สุริยะวงศ์กุล 19 มิ.ย. 2563

1. ทุน ข้อมูล และสภาพแวดล้อม
อาทิตย์ สุริยะวงศ์กุล 19 มิ.ย. 2563
เพื่อสนับสนุนการมีส่วนร่วมของประชาชนในการออกแบบและติดตามนโยบาย
สัมมนาออนไลน์ “Policy Lab the Series: ห้องปฏิบัติการ (ร่วม) สร้างสรรค์นโยบาย” EP 2: The Way – การ (ร่วม)
สร้างสรรค์นโยบาย โดย สํานักงานคณะกรรมการดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ และ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

2. ช่วงเวลาในการมีส่วนร่วม
ไม่เพียงเฉพาะตอนออกแบบนโยบาย
ดําเนินนโยบายจัดทํานโยบาย นโยบายเสร็จสิ้นแล้ว
เวลา
2

3. การมีส่วนร่วมจําเป็นต้องอาศัยทรัพยากรหรือ “ทุน”
เพิ่มการมีส่วนร่วมได้โดย เพิ่มโอกาสเข้าถึงทรัพยากร + ลดค่าใช้จ่ายในการเข้าร่วม
• ความรู้ - ในการเข้าใจนโยบายและผลกระทบ
• ทักษะ - อ่านภาษาในนโยบายและพูดภาษาที่คนทํานโยบายจะฟังได้
• เครือข่าย - ให้รู้ข่าวว่ากําลังจะมีนโยบายดังกล่าว, รู้ว่าจะถามใครได้
• เวลา - ที่ใช้ในกระบวนการ
• เงิน - ค่าเอกสาร ค่าดําเนินการ ค่าเดินทาง ฯลฯ
3

4. การมีส่วนร่วมจําเป็นต้องอาศัยทรัพยากรหรือ “ทุน”
เพิ่มการมีส่วนร่วมได้โดย เพิ่มโอกาสเข้าถึงทรัพยากร + ลดค่าใช้จ่ายในการเข้าร่วม
• ความรู้ - ในการเข้าใจนโยบายและผลกระทบ
• ทักษะ - อ่านภาษาในนโยบายและพูดภาษาที่คนทํานโยบายจะฟังได้
• เครือข่าย - ให้รู้ข่าวว่ากําลังจะมีนโยบายดังกล่าว, รู้ว่าจะถามใครได้
• เวลา - ที่ใช้ในกระบวนการ
• เงิน - ค่าเอกสาร ค่าดําเนินการ ค่าเดินทาง ฯลฯ
ทุนทางวัฒนธรรม
ทุนทางเศรษฐกิจ
ทุนทางสังคม
4

5. https://www.thaipost.net/main/detail/69132
5

6. ความรู้ความเข้าใจตัวนโยบาย
ในขณะออกแบบ ในขณะดําเนินนโยบาย และเมื่อนโยบายสิ้นสุดไปแล้ว (ศึกษาย้อนหลัง)
• วิธีการเขียนและโครงสร้างลําดับการเขียน ที่ช่วยให้อ่านได้สะดวก อ้างอิงได้ง่าย
• เนื้อหาในตัวบท ครอบคลุมเพียงพอให้เข้าใจว่ามีทําไม เพื่ออะไร จะเกิดผลกระทบอะไรกับใคร
• บริบท ที่จะทําให้เห็นสภาพแวดล้อมที่เกิดนโยบายนี้ขึ้นมา
• ข้อมูลดิบที่จะอนุญาตให้มองข้อมูลเดียวกันด้วยแว่นแบบอื่นได้
• คําจํากัดความ นิยาม และมาตรฐานข้อมูล ที่สมํ่าเสมอ เข้าใจได้ตรงกัน
6

7. ตัวอย่าง: โครงสร้างร่างกฎหมาย
ในฐานะเอกสารสาธารณะเพื่อการมีส่วนร่วม
• What กํากับอะไร Material scope ขอบเขต
• Where กํากับที่ไหน Territorial scope ขอบเขตดินแดน
• When กํากับเมื่อใด Temporal scope ขอบเขตเวลา
• Why กํากับทําไม กํากับเพื่ออะไร Preamble
• Who ใครเป็นผู้กํากับ มีอํานาจอะไรในการกํากับ Officials/Authority
• How กํากับอย่างไร Measures
7

8. ตัวอย่าง: โครงสร้างร่างกฎหมาย
ในฐานะเอกสารสาธารณะเพื่อการมีส่วนร่วม
• What กํากับอะไร Material scope ขอบเขต
• Where กํากับที่ไหน Territorial scope ขอบเขตดินแดน
• When กํากับเมื่อใด Temporal scope ขอบเขตเวลา
• Why กํากับทําไม กํากับเพื่ออะไร Preamble
• Who ใครเป็นผู้กํากับ มีอํานาจอะไรในการกํากับ Officials/Authority
• How กํากับอย่างไร Measures
ตัวบท บริบท
สภาพสังคม
ภัยพิบัติโรคระบาด
ก่อการร้าย
ระบอบการปกครอง
สภาพเศรษฐกิจ
คุณค่าของสังคม
(ผูกกับเวลา-พื้นที่)
8
สถานการณ์โลก

9. พ.ร.บ.คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล ของไทย
มีอารัมภบทหรือบริบทในการออกกฎหมาย
ประมาณ 6 ย่อหน้า
9

10. General Data Protection Regulation
กฎหมายคุ้มครองข้อมูลของสหภาพยุโรป
มีอารัมภบทหรือบริบทในการออกกฎหมาย
173 ย่อหน้า ก่อนจะเริ่มมาตรา 1
(อ่านฉบัับภาษาไทยได้ที่เพจ Privacy Thailand) 10

11. ตัวอย่าง: โครงสร้างร่างกฎหมาย
ในฐานะเอกสารสาธารณะเพื่อการมีส่วนร่วม
• อารัมภบทและบริบท ที่ถูกบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร จะช่วยให้เข้าใจ
มากขึ้นถึงเจตนาหรือที่มาของการออกกฎหมาย รวมถึงสภาพ
แวดล้อม ณ เวลาออกกฎหมาย
• อารัมภบทและบริบทนี้ จะช่วยให้ผู้ร่วมให้ความคิดเห็นระหว่างประชา
พิจารณ์ ผู้นําไปใช้ ผู้พิจารณาข้อพิพาท หรือผู้ย้อนกลับมาศึกษา
เข้าใจถึงกรอบคุณค่าหรือสมมติฐาน ในตอนออกกฎหมาย -- ซึ่งอาจ
จะตรงหรือไม่ตรงกับตอนจะใช้กฎหมาย ทําให้มีข้อมูลมากขึ้นในการ
ตัดสินใจ เมื่อจะตัดสินใจใช้ งดใช้ ปรับเปลี่ยน หรือยกเลิกกฎหมาย
11

12. มาตรฐานการเปิดเผยข้อมูล
ข้อมูลที่นําไปใช้ต่อได้จริง
• ข้อมูลที่มนุษย์อ่านเข้าใจได้
• ภาษาอ่านเข้าใจง่าย นิยามชัดเจน โครงสร้าง
คาดเดาได้ มีข้อมูลภูมิหลังเพื่อความเข้าใจบริบท
ที่ตรงกัน
• ข้อมูลที่เครื่องคอมพิวเตอร์อ่านเข้าใจได้
• เพื่อให้สามารถค้นหาและสืบย้อนกลับได้ง่าย นํา
ไปวิเคราะห์ได้สะดวก
โดยเฉพาะกับข้อมูลที่มีจํานวนมาก
• ใช้มาตรฐานที่สมํ่าเสมอ
• เปรียบเทียบระหว่างช่วงเวลา ระหว่าง
หน่วยงาน ระหว่างอุตสาหกรรม และ
ระหว่างพื้นที่/ประเทศได้
• ข้อมูลดิบก่อนวิเคราะห์/ตีความ
• เปิดโอกาสให้ตีความข้อมูลเดียวกันด้วย
มุมมองและวิธีต่างๆ -นําเสนอการตีความ
แบบเดียวกันด้วยภาพหรือการเล่าเรื่อง
แบบอื่น
12

13. 13

14. 14

15. 15

16. ความรู้วันนี้ เคยเป็น “สมมติฐาน” หรือความคิดเห็นมาก่อน
“ข้อเท็จจริง” ที่เป็นจริง ตามความรู้ในปัจจุบัน อาจเป็นเท็จในวันพรุ่งนี้ เมื่อความรู้เราก้าวหน้าขึ้น
16

17. “ไม่เห็น ไม่พูด แต่รู้กันทั้งประเทศ”
หมีเขี่ย - 19 มิ.ย. 256317

18. ความก้าวหน้าทางรู้และเทคโนโลยี
ช่วยให้พื้นที่ตรงนี้หดแคบลงได้
กล้องจุลทรรศน์ โบราณคดี มานุษยวิทยา การออกแบบที่ชัดเจน ฯลฯ
พื้นที่ตรงนี้จะหดแคบลงได้
ต้องอาศัยกลไกทางสังคมและวัฒนธรรม
ความอดทน ความเปิดกว้าง บรรยากาศสังคม คิดต่างไม่ถูกอุ้มหาย ฯลฯ
การออกแบบและติดตามนโยบายจะทําได้ดี
เมื่อข้อเท็จจริงและความคิดเห็นสามารถ
กลับเข้าไปสู่ระบบได้มาก เราอยากให้พื้นที่
ตรงนี้ขยายกว้าง
18

19. คนจะพูดกับกลไกที่เขาเชื่อถือ เชื่อมั่น เชื่อใจ อาจเป็นกลไก
ภายในหรือภายนอก เป็นทางการหรือไม่เป็นทางการ
แจ้งข้อเท็จจริงหรือเล่าความเห็นแล้วนําไปสู่การ
เปลี่ยนแปลง ผู้แจ้งปลอดภัย ไม่กระทบชีวิตและการงาน 19

20. จะมีกลไกคุ้มครองผู้เสนอและอภิปรายถึงนโยบาย ใน
ลักษณะเทียบเทียงได้กับกลไกคุ้มครองสมาชิกผู้แทน
ราษฎรหรือไม่ (ไม่จําเป็นต้องในระดับเท่ากัน แต่มาก
เพียงพอให้คนรู้สึกปลอดภัย หรือเป็นไปได้หรือไม่ที่จะ
แสดงความคิดเห็นได้โดยไม่จําเป็นต้องระบุตัวตน)

21. อาทิตย์ สุริยะวงศ์กุล 19 มิ.ย. 2563
ทุน ข้อมูล และสภาพแวดล้อม
เพื่อสนับสนุนการมีส่วนร่วมของประชาชนในการออกแบบและติดตามนโยบาย
สัมมนาออนไลน์ “Policy Lab the Series: ห้องปฏิบัติการ (ร่วม) สร้างสรรค์นโยบาย”
EP 2: The Way – การ (ร่วม) สร้างสรรค์นโยบาย
โดย สํานักงานคณะกรรมการดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ และ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
arthit@thainetizen.org
@bact