1. แบบฝึกทักษะวิชา ฟิสิกส์1 หน่วยการเรียนรู้ที่ 2
การเคลื่อนที่แนวตรง กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4
ตาแหน่ง ระยะทางและการกระจัด
นายนพพร กาแก้ว
ตาแหน่งครู วิทยฐานะชานาญการ
โรงเรียนเมืองแกพิทยาสรรค์ อาเภอท่าตูม จังหวัดสุรินทร์
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 33
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
กระทรวงศึกษาธิการ
เล่มที่ 1

2. แบบฝึกทักษะ เรื่อง ตำแหน่ง ระยะทำงและกำรกระจัด เล่มนี้
ข้ำพเจ้ำได้จัดทำขึ้น เพื่อใช้ประกอบกำรจัดกิจกรรมกำรเรียนกำรสอนกลุ่มสำระ
กำรเรียนรู้วิทยำศำสตร์ ชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 4 โดยมุ่งที่จะให้นักเรียนมีควำมรู้และ
ควำมเข้ำใจเรื่องตำแหน่ง ระยะทำงและกำรกระจัด และมุ่งให้นักเรียนเป็นผู้รู้จัก
แสวงหำควำมรู้ สร้ำงองค์ควำมรู้ใหม่และนำควำมรู้ไปใช้ในกำรวำงแผนในกำร
แก้ปัญหำที่เกิดขึ้นกับตนเองเพื่อกำรดำรงชีวิตในสังคมได้อย่ำงเป็นสุข
ข้ำพเจ้ำหวังเป็นอย่ำงยิ่งว่ำ แบบฝึกทักษะเล่มนี้จะเป็นประโยชน์ในกำร
พัฒนำกำรเรียนกำรสอน กลุ่มสำระกำรเรียนรู้วิทยำศำสตร์ต่อไป
ขอขอบคุณผู้ที่ให้คำแนะนำ ในกำรจัดทำแบบฝึกทักษะเล่มนี้ จนสำเร็จ
เรียบร้อยด้วยดี
นพพร กำแก้ว
ก
คำนำ

3. ข
สำรบัญ
เรื่อง หน้ำ
คำนำ ก
สำรบัญ ข
คำชี้แจงสำหรับครู 1
คำชี้แจงสำหรับนักเรียน 2
แบบทดสอบก่อนเรียน 4
สำระสำคัญ 9
จุดประสงค์กำรเรียนรู้ 9
ตำแหน่ง 10
ระยะทำง 12
กำรกระจัด 14
แบบฝึกหัดที่ 1 17
แบบฝึกหัดที่ 2 18
แบบฝึกหัดที่ 3 19
แบบทดสอบหลังเรียน 20
บรรณำนุกรม 24
ภำคผนวก 25
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน 26
แบบฝึกหัดที่ 1 27
แบบฝึกหัดที่ 2 28
แบบฝึกหัดที่ 3 29
เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน 30

4. คำชี้แจงสำหรับครู
1
แบบฝึกทักษะ เรื่อง ตำแหน่ง ระยะทำงและกำรกระจัด เล่มนี้
ได้จัดทำขึ้นเพื่อประกอบกำรเรียนกำรสอนในกลุ่มสำระกำรเรียนรู้วิทยำศำสตร์
ชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 4 และเพื่อให้แบบฝึกทักษะนี้ เกิดประโยชน์สูงสุดในกำรเรียน
กำรสอน ควรปฏิบัติ ดังนี้
1. ครูต้องศึกษำเนื้อหำของแบบฝึกทักษะเข้ำใจเป็นอย่ำงดีเป็นกำร
เตรียมกำรสอน
2. เตรียมแบบฝึกทักษะให้พร้อมให้พอกับจำนวนนักเรียนก่อน
ดำเนินกำรสอน
3. ชี้แจงให้นักเรียนเข้ำใจเกี่ยวกับกำรใช้แบบฝึกทักษะ เพื่อให้นักเรียน
รู้บทบำทและหน้ำที่ของนักเรียน
4. ชี้แจงปลูกฝังคุณธรรมด้ำนควำมซื่อสัตย์ด้ำนกำรรักษำสิ่งของ
ของส่วนรวมโดยไม่ขีดเขียนหรือทำให้บทเรียนฉีกขำดอย่ำงเคร่งครัด
5. ให้นักเรียนทำแบบทดสอบก่อนเรียน เพื่อสำรวจควำมรู้พื้นฐำนและ
ดูกำรพัฒนำกำรเรียน
6. เดินดูกำรทำงำนของนักเรียน เพื่อสังเกตพฤติกรรมกำรเรียนของ
นักเรียน
7. หำกนักเรียนมีปัญหำในกำรใช้แบบฝึกทักษะ ให้คำปรึกษำแนะนำแก่
นักเรียนได้
8. กำรสรุปบทเรียนควรเป็นกิจกรรมร่วมกันของนักเรียน
9. ให้นักเรียนทำแบบทดสอบหลังเรียนหลังจำกเรียนจบแล้ว

5. คำชี้แจงสำหรับนักเรียน
2
แบบฝึกทักษะ เรื่อง ตำแหน่ง ระยะทำงและกำรกระจัด เล่มนี้
ได้จัดทำขึ้นเพื่อประกอบกำรเรียนกำรสอนในกลุ่มสำระกำรเรียนรู้วิทยำศำสตร์
ชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 4 และเพื่อให้แบบฝึกทักษะนี้ เกิดประโยชน์สูงสุดในกำรเรียน
กำรสอน ควรปฏิบัติ ดังนี้
1. นักเรียนต้องศึกษำด้วยตนเอง ไปตำมลำดับของเนื้อหำ เมื่อนักเรียน
เข้ำใจเนื้อหำแล้วให้ทำแบบฝึกหัดตำมคำสั่ง
2. ทำแบบฝึกหัดทุกบทต้องทำลงในสมุดของนักเรียนเอง
3. ห้ำมขีดเขียนข้อควำมใด ๆ ลงในแบบฝึกทักษะ
4. เมื่อทำแบบฝึกหัดเสร็จแล้วให้ตรวจคำตอบด้วยตนเอง ถ้ำไม่ตรงกับเฉลย
ให้นักเรียนศึกษำใหม่อีกครั้ง และบันทึกผลในภำคผนวกจนครบทุกกิจกรรม
5. หำกนักเรียนมีปัญหำไม่เข้ำใจเนื้อหำหรือไม่เข้ำใจวิธีใช้ให้ปรึกษำ
ครูผู้สอน
6. นักเรียนต้องมีควำมซื่อสัตย์ต่อตนเอง เป็นคุณธรรมสูงสุดในกำรใช้
แบบฝึกทักษะ
7. นักเรียนทำแบบทดสอบก่อนเรียน - หลังเรียน ก่อนและหลังกำรใช้
แบบฝึกทักษะ

6. 3
ทำแบบทดสอบก่อนเรียนก่อนนะครับ

7. 4
คำชี้แจง
1. ข้อสอบมีจำนวน 10 ข้อ 10 คะแนน
2. ใช้เวลำในกำรทำข้อสอบ 10 นำที
3. ข้อสอบแต่ละข้อมี 4 ตัวเลือก คือ ก ข ค ง
4. ในกำรตอบ ให้ใช้ดินสอดำเบอร์ 2B ระบำยวงกลมตัวเลือก ก ข ค หรือ ง
ในกระดำษคำตอบให้เต็มวง
ตัวอย่ำง ถ้ำ เลือกข้อ ง เป็นคำตอบ
ก ข ค ง
ถ้ำต้องกำรเปลี่ยนตัวเลือกใหม่ ต้องลบรอยระบำยในวงกลมตัวเลือกเดิมให้สะอำดหมดรอย
ดำเสียก่อน แล้วจึงระบำยวงกลมตัวเลือกใหม่
5. จงพยำยำมใช้ควำมคิด และพิจำรณำคำตอบจำกตัวเลือกให้ดี ไม่ควรเดำ กำรเดำไม่ทำให้คะแนนดีขึ้น
แบบทดสอบก่อนเรียน
แบบฝึกทักษะที่ 1
เรื่อง ตำแหน่ง ระยะทำงและกำรกระจัด

8. 5
รูปภาพใช้ตอบคาถามข้อที่ 1-2
1. ชำยคนหนึ่งเดินจำกจุดอ้ำงอิง 0 ไปตำมลูกศรไปถึงที่ตำแหน่ง 6 เมตร แล้วเดินกลับไป
หยุดนิ่งที่ตำแหน่ง 4 เมตร จงหำขนำดของกำรกระจัด
ก. 4 เมตร
ข. 5 เมตร
ค. 6 เมตร
ง. 7 เมตร
2. ชำยคนหนึ่งเดินจำกจุดอ้ำงอิง 0 ไปตำมลูกศรไปถึงที่ตำแหน่ง 6 เมตร แล้วเดินกลับไป
หยุดนิ่งที่ตำแหน่ง 4 เมตร จงหำขนำดของระยะทำงทั้งหมด
ก. 7 เมตร
ข. 8 เมตร
ค. 9 เมตร
ง. 10 เมตร
3. ขบวนกำรที่ทำให้เกิดกำรเปลี่ยนแปลงตำแหน่งมีควำมหมำยตรงกับข้อใด
ก. คลื่น
ข. กำรเคลื่อนที่
ค. พลังงำนศักย์
ง. สนำมแม่เหล็กไฟฟ้ำ
-1 3 4 5 6
เมตร
0 1 2

9. 6
4. ข้อแตกต่ำงของระยะทำงกับกำรกระจัด คือ ข้อใด
ก. ระยะทำง และกำรกระจัดเป็นปริมำณสเกลำร์
ข. ระยะทำง และกำรกระจัดเป็นปริมำณเวกเตอร์
ค. ระยะทำงเป็นปริมำณสเกลำร์ กำรกระจัดเป็นปริมำณเวกเตอร์
ง. ระยะทำงเป็นปริมำณเวกเตอร์ กำรกระจัดเป็นปริมำณสเกลำร์
5. ปิ่นพงษ์ขับรถมุ่งหน้ำไปทำงทิศเหนือเป็นระยะทำง 20 กิโลเมตร โดยขับรถเป็นทำงตรง
จงหำระยะทำงและกำรกระจัดที่เขำเคลื่อนที่
ก. ระยะทำง 20 กิโลเมตร ระยะทำง 0 กิโลเมตร
ข. ระยะทำง 0 กิโลเมตร ระยะทำง 20 กิโลเมตร
ค. ระยะทำง 20 กิโลเมตร ระยะทำง 20 กิโลเมตร
ง. ระยะทำง 20 กิโลเมตร ระยะทำง 40 กิโลเมตร
6. ข้อใดกล่ำว ไม่ถูกต้อง
ก. ระยะทำงจะมีค่ำเท่ำกับกำรกระจัดเมื่อวัตถุเคลื่อนที่เป็นเส้นตรง
ข. กำรกระจัดมีค่ำมำกกว่ำระยะทำงเมื่อวัตถุเคลื่อนที่ไม่เป็นเส้นตรง
ค. ระยะทำงคือควำมยำวตำมเส้นทำงที่วัตถุเคลื่อนที่ไปได้ทั้งหมด
ง. กำรกระจัดคือระยะทำงในแนวตรงจำกตำแหน่งเริ่มต้นไปยังตำแหน่งสุดท้ำย
ของวัตถุ
7. รติมำขับรถมุ่งหน้ำไปทำงทิศตะวันออก 30 กิโลเมตร จำกนั้นเลี้ยวซ้ำยไปทำงทิศ
เหนืออีก 40 กิโลเมตร จงหำระยะทำงและกำรกระจัดที่รถเคลื่อนที่ไปได้
ก. ระยะทำงและกำรกระจัด 70 km
ข. ระยะทำง 40 km กำรกระจัด 30 km
ค. ระยะทำง 50 km กำรกระจัด 70 km
ง. ระยะทำง 70 km กำรกระจัด 50 km

10. 7
8. ชำยคนหนึ่งขับรถจำกบ้ำนไปร้ำนหนังสือซึ่งเป็นแนวตรงเป็นระยะทำง 20 กิโลเมตร
เมื่อซื้อหนังสือเสร็จขับรถกลับบ้ำน จงหำระยะทำงและกำรกระจัดที่รถเคลื่อนที่
ก. ระยะทำง 20 km กำรกระจัด 0 km
ข. ระยะทำง 20 km กำรกระจัด 20 km
ค. ระยะทำง 40 km กำรกระจัด 0 km
ง. ระยะทำง 40 km กำรกระจัด 20 km
9. วัตถุเคลื่อนที่เป็นวงกลม มีรัศมีควำมโค้ง 7 เมตร เมื่อเคลื่อนที่ครบรอบพอดี จงหำ
ระยะทำงและกำรกระจัดที่วัตถุเคลื่อนที่ได้
ก. ระยะทำง 44 m กำรกระจัด 0 m
ข. ระยะทำง 44 m กำรกระจัด 44 m
ค. ระยะทำง 154 m กำรกระจัด 0 m
ง. ระยะทำง 154 m กำรกระจัด 154 m
10. ประภำสเดินจำกบ้ำนไปทำงทิศตะวันออกได้ทำง 80 เมตร จำกนั้นเดินทำงไปทำงทิศใต้
ได้ทำง 60 เมตร จงหำระยะทำงและกำรกระจัดที่เขำเคลื่อนที่ได้
ก. ระยะทำง 140 m กำรกระจัด 60 m
ข. ระยะทำง 140 m กำรกระจัด 100 m
ค. ระยะทำง 100 m กำรกระจัด 60 m
ง. ระยะทำง 100 m กำรกระจัด 80 m

11. 26
ข้อที่ คำตอบ
1 ก
2 ข
3 ข
4 ค
5 ค
6 ข
7 ง
8 ค
9 ก
10 ข
แบบฝึกทักษะที่ 1
เรื่อง ตำแหน่ง ระยะทำงและกำรกระจัด
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน

12. 8
ศึกษำ สำระสำคัญ จุดประสงค์กำรเรียนรู้
ไปอ่ำนใบคำมรู้เรื่อง ตำแหน่ง ระยะทำง กำรกระจัดให้เข้ำใจ แล้ว
ทำแบบฝึกหัด ............และแบบทดสอบหลังเรียนตำมลำดับนะ
ครับ ........สัญญำว่ำจะไม่ดูเฉลยก่อนนะ
สงสัยในกำรทำแบบฝึกหัดข้อใดให้ถำมนะครับ

13. 9
จุดประสงค์กำรเรียนรู้
สำระสำคัญ
ตำแหน่ง (position) คือ กำรแสดงออก หรือกำรบอกให้
ทรำบว่ำ วัตถุสิ่งของที่เรำพิจำรณำอยู่ที่ใด
ระยะทำง หมำยถึง ระยะที่วัตถุเคลื่อนที่ได้จริง ๆ โดยจะต้องมี
ตำแหน่งเริ่มต้น ตำแหน่งสุดท้ำยและเส้นทำงกำรเคลื่อนที่ของ
วัตถุ และกำรกระจัด (displacement) หมำยถึง ระยะทำงที่สั้น
ที่สุดในกำรย้ำยตำแหน่งจำกจุกเริ่มต้นไปยังจุดสุดท้ำยของกำร
เคลื่อนที่ในช่วงที่พิจำรณำ
1. นักเรียนอธิบำยควำมหมำยของ ตำแหน่ง ระยะทำง
กำรกระจัดได้ถูกต้อง
2. นักเรียนบอกควำมแตกต่ำงของระยะทำง กับกำร
กระจัดได้
3. คำนวณหำขนำด ทิศทำง ของระยะทำงและกำร
กระจัด จำกสถำนกำรณ์ที่กำหนดให้ได้

14. 10
ตำแหน่ง
ตำแหน่ง (position) คือ กำรแสดงออก หรือกำรบอกให้ทรำบว่ำ วัตถุสิ่งของ
ที่เรำพิจำรณำอยู่ที่ใด เรำจะคิดถึงวัตถุที่มีขนำดเล็กก่อน ซึ่งจะสำมำรถบอกได้
ชัดเจนว่ำตำแหน่งอยู่ที่ใด โดยเฉพำะบนเส้นตรงเส้นหนึ่งเมื่อเทียบกับจุดอ้ำงอิง ที่
จุดอ้ำงอิงเป็นปัจจัยจำเป็นเพื่อควำมชัดเจน อำจจะเป็นจุดศูนย์ของโคออดิเน็ตใน
พิกัด xy เนื่องจำกเรำจะพิจำรณำกรณีหนึ่งมิติก่อน เรำจะใช้เฉพำะแกน x และอำจ
บอกว่ำวัตถุของเรำอยู่ที่ตำแหน่ง x = x1 ที่เวลำ t1 อันหมำยถึงวัตถุอยู่ที่ระยะทำง x1
จำกจุด O (จุดอ้ำงอิง) ที่เวลำดังกล่ำว ถ้ำวัตถุเลื่อนไปอยู่ที่ x2 ที่เวลำ t2 แสดงว่ำ วัตถุ
ได้มีกำรเคลื่อนที่ระหว่ำงเวลำ t1 และ t2 ตำแหน่งทั้งสองของวัตถุ

15. 11
ตัวอย่ำงที่ 1
พิจำรณำรูปที่กำหนดให้
กำรบอกตำแหน่งที่ชัดเจนจะต้องเทียบกับตำแหน่งหนึ่งที่เรียกว่ำ
ตำแหน่งอ้ำงอิงหรือจุดอ้ำงอิง เช่น คนที่ยืนห่ำงจำกเสำไฟฟ้ำ 10 เมตรไปทำงขวำ

16. 12
ระยะทำง
ระยะทำงเป็นปริมำณสเกลำร์ที่ไม่สำมำรถเป็นจำนวนลบ และมีเพียงขนำด
(magnitude)
ระยะทำงที่นับโดยยำนพำหนะ (ด้วยมำตรระยะทำง) หรือโดยคน สัตว์สิ่งของ
ฯลฯ ควรแยกแยะออกจำกระยะกระจัดระหว่ำงจุดเริ่มต้นถึงจุดสิ้นสุด ถึงแม้ว่ำจะ
หมำยถึงระยะทำงที่สั้นที่สุดก็ตำม เนื่องจำกเส้นทำงอำจมีกำรวนรอบ ซึ่งจุดสิ้นสุด
สำมำรถเป็นจุดเดียวกับจุดเริ่มต้นก็ได้
ระยะทำง หมำยถึงตัวเลขที่อธิบำยว่ำ วัตถุแต่ละอย่ำงอยู่ห่ำงกันเท่ำไรใน
ช่วงเวลำหนึ่ง ในทำงฟิสิกส์ ระยะทำงอำจหมำยถึงควำมยำวทำงกำยภำพ ระยะเวลำ
หรือกำรประมำณค่ำบนสิ่งที่พิจำรณำสองอย่ำง ส่วนทำงคณิตศำสตร์จะพิจำรณำอย่ำง
เฉพำะเจำะจงมำกกว่ำ โดยทั่วไปแล้ว "ระยะทำงจำก A ไป B" มีควำมหมำย
เหมือนกับ "ระยะทำงระหว่ำง A กับ B"
อีกควำมหมำย ระยะทำง หมำยถึง ระยะที่วัตถุเคลื่อนที่ได้จริง ๆ โดย
จะต้องมีตำแหน่งเริ่มต้น ตำแหน่งสุดท้ำยและเส้นทำงกำรเคลื่อนที่ของวัตถุ
สัญลักษณ์ s เป็นปริมำณสเกลำร์ มีหน่วยเป็น เมตร (m)

17. 13
ตัวอย่ำงที่ 2
สำหรับกำรบอกตำแหน่งของวัตถุ เช่น รถ แป้นบำสเกตบอล เป็นต้น ในแนวเส้นตรง
นิยมเขียนเส้นตรง แล้วกำหนดจุดอ้ำงอิง พร้อมกับสเกลแสดงระยะทำง
จำกรูปบอกได้ว่ำ จุด A อยู่ห่ำงจำกจุด O ไปทำงขวำ 20 เมตร และจุด B อยู่ห่ำงจำกจุด
O ไปทำงซ้ำย 30 เมตร ในกรณีที่มีเพียง 2 ทิศทำง คือทิศทำงไปทำงขวำ กำหนดให้ใช้เครื่องหมำย
(+) และทิศทำงไปทำงซ้ำย กำหนดให้ใช้เครื่องหมำย ( - )

18. 14
กำรกระจัด
กำรกระจัด คือ ปริมำณที่บอกกำรเปลี่ยนตำแหน่งของวัตถุ หรือ เส้นทำงที่สั้นที่สุดจำกจุดเริ่มต้น
ถึงจุดสุดท้ำย ของกำรเปลี่ยนตำแหน่งของวัตถุ เป็นปริมำณเวกเตอร์ มีหน่วยเป็น เมตร (m)
กำรกระจัด หรือ กำรขจัด (Displacement) คือ กำรเปลี่ยนตำแหน่งของวัตถุ จัดเป็นปริมำณเวกเตอร์
ชนิดหนึ่ง ระยะทำงที่สั้นที่สุดก็คือควำมยำวของเส้นตรงสมมติที่ลำกจำกจุดเริ่มต้นไปยังจุดสิ้นสุด ดังนั้น
มันจึงอำจแตกต่ำงจำกเส้นทำงเดินปกติก็ได้ เวกเตอร์กำรกระจัด ก็คือควำมยำวและทิศทำงของเส้นตรง
สมมติดังกล่ำว

19. 15
ตัวอย่ำงที่ 3
พิจำรณำรูปที่กำหนดให้
จำกรูป วำงวัตถุไว้ที่จุด A มีคู่ลำดับเป็น (x1,y1) ต่อมำย้ำยวัตถุไปยังจุด B ซึ่งมีคู่ลำดับ
เป็น (x2,y2) ในกำรย้ำยตำแหน่งจำกจุด A ไปจุด B เรำสำมำรถกระทำได้หลำยทำง อำจจะใช้ทำง
1,2 และ 3 ก็สำมำรถย้ำยจำก A ไป B ได้
ระยะทำง คือ ควำมยำวตำมเส้นทำง 1,2,3 ซึ่งมีค่ำไม่เท่ำกัน
กำรกระจัด คือ ควำมยำวตำมเส้นทำงที่สั้นที่สุด คือ เส้นทำงที่ 2 ที่มีลูกศรที่ชี้จำก A
ไป B

20. 16
ตัวอย่ำงที่ 4
ย้ำยวัตถุไปทำงทิศตะวันออก 4 เมตร จำกนั้นย้ำยข้นไปทำงทิศเหนือเป็น
ระยะทำง 3 เมตร จงคำนวณกำรกระจัดและระยะทำงจำกจุดเริ่มต้นถึงจุดปลำย
ดังรูป
จำกรูป วัตถุถูกย้ำยจำก A ไป B (ไปทำงทิศตะวันออก) 4 m และจำก B ไป C (ไปทำง
ทิศเหนือ) 3 m จะได้ d

เป็นกำรกระจัดระหว่ำงจุดเริ่มต้นกับจุดปลำย จะได้ขนำดของ
s

เป็น
s

=    22
BCAB 
= 22
)3()4(  = 5 m
ให้s เป็นระยะห่ำงจำกจุดเริ่มต้นถึงจุดปลำย ดังนั้นได้
s = AB+BC
= 4+3 = 7 m
นั่นคือ กำรกระจัดมีค่ำ 5 เมตร แต่ระยะทำงมีค่ำ 7 เมตร
4 m
3 m

21. 17
แบบฝึกหัดที่ 1
ตำแหน่ง ระยะทำง และกำรกระจัด
1.ชำยคนหนึ่งเดินจำกจุดอ้ำงอิง 0 ไปตำมลูกศร แล้วหยุดนิ่งที่ตำแหน่ง 4 เมตร
จงหำขนำดของกำรกระจัดและระยะทำงทั้งหมด
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………...
คำชี้แจง ให้นักเรียนตอบคำถำมต่อไปนี้ให้ถูกต้อง (อธิบำยโดยละเอียด)

22. 27
เฉลยแบบฝึกหัดที่ 1
ตำแหน่ง ระยะทำง และกำรกระจัด
คำชี้แจง ให้นักเรียนตอบคำถำมต่อไปนี้ให้ถูกต้อง (อธิบำยโดยละเอียด)
ชำยคนหนึ่งเดินจำกจุดอ้ำงอิง 0 ไปตำมลูกศร แล้วหยุดนิ่งที่ตำแหน่ง 4 เมตร
จงหำขนำดของกำรกระจัดและระยะทำงทั้งหมด
วิธีทำ หำ s

เมื่อ s

เป็นขนำดของกำรกระจัด จะได้
s

= ระยะ OB = 4 m
นั่นคือ ขนำดของกำรกระจัดของกำรเดินนี้เท่ำกับ 4 เมตร มีทิศพุ่งไปทำงขวำมือ (จำกO
ไปB)
หำ s เมื่อ s เป็นระยะทำงทั้งหมด จะได้
s = ระยะ OA+ระยะ AB
= 6+2 = 8 m
นั่นคือ ระยะทำงทั้งหมดเท่ำกับ 8 เมตร

23. 18
แบบฝึกหัดที่ 2
ตำแหน่ง ระยะทำง และกำรกระจัด
ทองเหลืองมีอะไรเป็นตัวทา
ละลาย และตัวถูกละลาย
คำชี้แจง ให้นักเรียนตอบคำถำมต่อไปนี้ให้ถูกต้อง (อธิบำยโดยละเอียด)
ย้ำยวัตถุไปทำงทิศตะวันออก 12 เมตร จำกนั้นย้ำยข้นไปทำงทิศเหนือเป็น
ระยะทำง 16 เมตร จงคำนวณกำรกระจัดและระยะทำงจำกจุดเริ่มต้นถึงจุดปลำย
ดังรูป
…………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………..…………
…………………………………………………………………………………..

24. 28
เฉลยแบบฝึกหัดที่ 2
ตำแหน่ง ระยะทำง และกำรกระจัด
คำชี้แจง ให้นักเรียนตอบคำถำมต่อไปนี้ให้ถูกต้อง (อธิบำยโดยละเอียด)
ย้ำยวัตถุไปทำงทิศตะวันออก 12 เมตร จำกนั้นย้ำยข้นไปทำงทิศเหนือเป็น
ระยะทำง 16 เมตร จงคำนวณระยะทำงจำกจุดเริ่มต้นถึงจุดปลำย
ดังรูป
จำกรูป วัตถุถูกย้ำยจำก A ไป B (ไปทำงทิศตะวันออก) 12 m และจำก B ไป C (ไป
ทำงทิศเหนือ) 16 m จะได้ s

เป็นกำรกระจัดระหว่ำงจุดเริ่มต้นกับจุดปลำย จะได้ขนำดของ
s

เป็น
s

=    22
BCAB 
= 22
)16()12(  = 20 m
ให้ s เป็นระยะห่ำงจำกจุดเริ่มต้นถึงจุดปลำย ดังนั้นได้
s = AB+BC
= 12+16 = 28 m
นั่นคือ กำรกระจัดมีค่ำ 20 เมตร แต่ระยะทำงมีค่ำ 28 เมตร

25. 19
แบบฝึกหัดที่ 3
ตำแหน่ง ระยะทำง และกำรกระจัด
คำชี้แจง ให้นักเรียนตอบคำถำมต่อไปนี้ให้ถูกต้อง (อธิบำยโดยละเอียด)
รถคันหนึ่งเคลื่อนที่ไปทำงทิศตะวันออกเป็นระยะ 5 กิโลเมตร จำกนั้นเคลื่อนที่
ไปทำงทิศตะวันตกเป็นระยะ 2 กิโลเมตร จงหำระยะทำงและกำรกระจัดของรถคันนี้
…………………………………………………………………………………
……………………………….…………………………………………………
…………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………….………
…………………………………………………………………………………
……………………….…………………………………………………………
……………………………………………………….…………………………
…………………………………………………………………………………
…….……………………………………………………………………………
…………………………………….……………………………………………
…………………………………………………………………….……………
…………………………………………………………………………………
………………….………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….

26. 29
เฉลยแบบฝึกหัดที่ 3
ตำแหน่ง ระยะทำง และกำรกระจัด
คำชี้แจง ให้นักเรียนตอบคำถำมต่อไปนี้ให้ถูกต้อง (อธิบำยโดยละเอียด)
รถคันหนึ่งเคลื่อนที่ไปทำงทิศตะวันออกเป็นระยะ 5 กิโลเมตร จำกนั้นเคลื่อนที่ไป
ทำงทิศตะวันตกเป็นระยะ 2 กิโลเมตร จงหำระยะทำงของรถคันนี้
5 km
กำรกระจัด 2 km
วิธีทำ ระยะทำง = 5 km + 2 km = 7 km
กำรกระจัด = 5 km - 2 km = 3 km
มีทิศทำงไปทำงตะวันออก

27. 30
คำชี้แจง
1. ข้อสอบมีจำนวน 10 ข้อ 10 คะแนน
2. ใช้เวลำในกำรทำข้อสอบ 10 นำที
3. ข้อสอบแต่ละข้อมี 4 ตัวเลือก คือ ก ข ค ง
4. ในกำรตอบ ให้ใช้ดินสอดำเบอร์ 2B ระบำยวงกลมตัวเลือก ก ข ค หรือ ง
ในกระดำษคำตอบให้เต็มวง
ตัวอย่ำง ถ้ำ เลือกข้อ ง เป็นคำตอบ
ก ข ค ง
ถ้ำต้องกำรเปลี่ยนตัวเลือกใหม่ ต้องลบรอยระบำยในวงกลมตัวเลือกเดิมให้สะอำดหมดรอย
ดำเสียก่อน แล้วจึงระบำยวงกลมตัวเลือกใหม่
5. จงพยำยำมใช้ควำมคิด และพิจำรณำคำตอบจำกตัวเลือกให้ดี ไม่ควรเดำ กำรเดำไม่ทำให้คะแนนดีขึ้น
แบบทดสอบหลังเรียน
แบบฝึกทักษะที่ 1
เรื่อง ตำแหน่ง ระยะทำงและกำรกระจัด

28. 21
1. ขบวนกำรที่ทำให้เกิดกำรเปลี่ยนแปลงตำแหน่งมีควำมหมำยตรงกับข้อใด
ก. คลื่น
ข. สนำมแม่เหล็กไฟฟ้ำ
ค. พลังงำนศักย์
ง. กำรเคลื่อนที่
รูปภำพใช้ตอบคำถำมข้อที่ 2-3
2. ชำยคนหนึ่งเดินจำกจุดอ้ำงอิง 0 ไปตำมลูกศรไปถึงที่ตำแหน่ง 6 เมตร แล้วเดินกลับไปหยุดนิ่งที่
ตำแหน่ง 4 เมตร จงหำขนำดของกำรกระจัด
ก. 7 เมตร
ข. 6 เมตร
ค. 5 เมตร
ง. 4 เมตร
3. ชำยคนหนึ่งเดินจำกจุดอ้ำงอิง 0 ไปตำมลูกศรไปถึงที่ตำแหน่ง 6 เมตร แล้วเดินกลับไปหยุดนิ่งที่
ตำแหน่ง 4 เมตร จงหำขนำดของระยะทำงทั้งหมด
ก. 10 เมตร
ข. 9 เมตร
ค. 8 เมตร
ง. 7 เมตร
-1 3 4 5 6
เมตร
0 1 2

29. 22
4. วัตถุเคลื่อนที่เป็นวงกลม มีรัศมีควำมโค้ง 7 เมตร เมื่อเคลื่อนที่ครบรอบพอดี จงหำระยะทำง
และกำรกระจัดที่วัตถุเคลื่อนที่ได้
ก. ระยะทำง 44 m กำรกระจัด 44 m
ข. ระยะทำง 44 m กำรกระจัด 0 m
ค. ระยะทำง 154 m กำรกระจัด 0 m
ง. ระยะทำง 154 m กำรกระจัด 154 m
5. ข้อแตกต่ำงของระยะทำงกับกำรกระจัด คือ ข้อใด
ก. ระยะทำง และกำรกระจัดเป็นปริมำณสเกลำร์
ข. ระยะทำง และกำรกระจัดเป็นปริมำณเวกเตอร์
ค. ระยะทำงเป็นปริมำณเวกเตอร์ กำรกระจัดเป็นปริมำณสเกลำร์
ง. ระยะทำงเป็นปริมำณสเกลำร์ กำรกระจัดเป็นปริมำณเวกเตอร์
6. ข้อใดกล่ำว ไม่ถูกต้อง
ก. กำรกระจัดมีค่ำมำกกว่ำระยะทำงเมื่อวัตถุเคลื่อนที่ไม่เป็นเส้นตรง
ข. ระยะทำงจะมีค่ำเท่ำกับกำรกระจัดเมื่อวัตถุเคลื่อนที่เป็นเส้นตรง
ค. ระยะทำงคือควำมยำวตำมเส้นทำงที่วัตถุเคลื่อนที่ไปได้ทั้งหมด
ง. กำรกระจัดคือระยะทำงในแนวตรงจำกตำแหน่งเริ่มต้นไปยังตำแหน่งสุดท้ำยของวัตถุ
7. ชำยคนหนึ่งขับรถจำกบ้ำนไปร้ำนหนังสือซึ่งเป็นทำงตรงเป็นระยะทำง 20 กิโลเมตร เมื่อซื้อ
หนังสือเสร็จขับรถกลับบ้ำน จงหำระยะทำงและกำรกระจัดที่รถเคลื่อนที่
ก. ระยะทำง 20 km กำรกระจัด 20 km
ข. ระยะทำง 20 km กำรกระจัด 0 km
ค. ระยะทำง 40 km กำรกระจัด 20 km
ง. ระยะทำง 40 km กำรกระจัด 0 km

30. 23
8. ประภำสเดินจำกบ้ำนไปทำงทิศตะวันออกได้ทำง 80 เมตร จำกนั้นเดินทำงไปทำงทิศใต้ได้ทำง
60 เมตร จงหำระยะทำงและกำรกระจัดที่เขำเคลื่อนที่ได้
ก. ระยะทำง 140 m กำรกระจัด 100 m
ข. ระยะทำง 140 m กำรกระจัด 60 m
ค. ระยะทำง 100 m กำรกระจัด 60 m
ง. ระยะทำง 100 m กำรกระจัด 80 m
9. ปิ่นพงษ์ขับรถมุ่งหน้ำไปทำงทิศเหนือเป็นระยะทำง 20 กิโลเมตร โดยขับรถเป็นทำงตรง จงหำ
ระยะทำงและกำรกระจัดที่เขำเคลื่อนที่
ก. ระยะทำง 0 กิโลเมตร ระยะทำง 20 กิโลเมตร
ข. ระยะทำง 20 กิโลเมตร ระยะทำง 0 กิโลเมตร
ค. ระยะทำง 20 กิโลเมตร ระยะทำง 40 กิโลเมตร
ง. ระยะทำง 20 กิโลเมตร ระยะทำง 20 กิโลเมตร
10. รติมำขับรถมุ่งหน้ำไปทำงทิศตะวันออก 30 กิโลเมตร จำกนั้นเลี้ยวซ้ำยไปทำงทิศเหนืออีก 40
กิโลเมตร จงหำระยะทำงและกำรกระจัดที่รถเคลื่อนที่ไปได้
ก. ระยะทำง 70 km กำรกระจัด 50 km
ข. ระยะทำง 40 km กำรกระจัด 30 km
ค. ระยะทำง 50 km กำรกระจัด 70 km
ง. ระยะทำงและกำรกระจัด 70 km

31. 30
ข้อที่ คำตอบ
1 ง
2 ง
3 ค
4 ข
5 ง
6 ก
7 ง
8 ก
9 ง
10 ก
แบบฝึกทักษะที่ 1
เรื่อง ตำแหน่ง ระยะทำงและกำรกระจัด
เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน

32. 24
กรมวิชำกำร. หนังสือเรียนรำยวิชำเพิ่มเติมฟิสิกส์ ชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 4 ตำมหลักสูตร
แกนกลำงกำรศึกษำขั้นพื้นฐำน พุทธศักรำช 2551 กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรุสภำ
ลำดพร้ำว, 2554.
กรมวิชำกำร. หนังสือเรียนรำยวิชำพื้นฐำนฟิสิกส์ ชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 4 ตำมหลักสูตร
แกนกลำงกำรศึกษำขั้นพื้นฐำน พุทธศักรำช 2551 กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรุสภำ
ลำดพร้ำว, 2554.
. กำรออกแบบหน่วยกำรเรียนรู้อิงมำตรฐำน หลักสูตรแกนกลำงกำรศึกษำขั้นพื้นฐำน
พุทธศักรำช 2551. กรุงเทพฯ : สถำบันพัฒนำคุณภำพวิชำกำร, 2551.
ธีรชัย ปูรณโชติ. กำรสร้ำงบทเรียนสำเร็จรูปเส้นทำงสู่อำจำรย์3. กรุงเทพฯ :
จุฬำลงกรณ์มหำวิทยำลัย, 2532.
พิชิต ฤทธิ์จรูญ. หลักกำรวัดและกำรประเมินผลกำรศึกษำ. พิมพ์ครั้งที่ 2.
กรุงเทพฯ : เฮ้ำส์ออฟเคอมีสท์, 2545.
วิชำกำรและมำตรฐำนกำรศึกษำ, สำนัก. ตัวชี้วัดและสำระกำรเรียนรู้แกนกลำง
กลุ่มสำระกำรเรียนรู้วิทยำศำสตร์. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์กำรเกษตรแห่ง
ประเทศไทย, 2551.
บรรณำนุกรม

33. ภำคผนวก